Reactieve artritis: Symptomen aan huid, maag, darmen en ogen

Het syndroom van Reiter (reactieve artritis) is een auto-immuunaandoening die zich ontwikkelt als reactie op een bacteriële infectie. De primaire symptomen zijn uretritis, artritis, conjunctivitis en huidaandoeningen. Het syndroom is niet besmettelijk, maar de bacteriën die deze veroorzaken zijn wel door te geven van de éne naar de andere patiënt. De Duitse arts Hans Conrad Julius Reiter beschreef dit syndroom voor het eerst in 1914 bij een Pruisische soldaat. Omwille van het feit dat “Reiter” ook lid was van de nazipartij; verkiezen artsen de term “reactieve artritis” (ReA) om dit synoniem te benoemen.

• Epidemiologie Reiter-syndroom
• Oorzaken en erfelijkheid ziekte
• Symptomen: Huid, maag, darmen en ogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aandoening
• Prognose reactieve artritis

Epidemiologie Reiter-syndroom

De frequentie van deze vorm van artritis (gewrichtsontsteking) bedraagt 3,5-5 gevallen per 100.000. Dit is echter is een schatting daar de diagnostische criteria voor de aandoening ontbreken en bovendien is het syndroom door artsen niet altijd te herkennen en diagnosticeren. De meeste patiënten zijn jonge mannen. Zij ontwikkelen de ziekte veelal na een urogenitale infectie. Blanke mannen tussen twintig en vijftig jaar lopen een hoger risico. Vrouwen vertonen veelal mildere symptomen. De prevalentie van ReA is relatief hoog bij aidspatiënten, vooral bij mannen die seropositief zijn voor het HLA-B27-gen (zie etiologie en erfelijkheid). ReA ontwikkelt zich in bijna 75% van de hiv-positieve mannen met het HLA-B27-gen.

Oorzaken en erfelijkheid ziekte

De oorzaak van het Reiter-syndroom is een bacteriële infectie. Het is niet precies geweten waarom sommige patiënten deze auto-immuunaandoening na een infectie ontwikkelen, terwijl dat bij anderen niet zo is. Mogelijk speelt de genetica een rol. Volgende factoren verhogen het risico op het syndroom van Reiter.

• Bacteriën, zoals C trachomatis (L2b serotype), Campylobacter jejuni en coli, Clostridium difficile, Cyclospora (voedselinfectie met diarree), Mycobacterium tuberculosis, Mycoplasma-pneumonie, Neisseria, Salmonella enterica serovars, Typhimurium, Enteritidis en Hadar, Shigella flexneri, Ureaplasma urealyticum, Yersinia enterocolitica (bacteriële infectie met diarree, koorts en problemen met de huid) en pseudotuberculosis en viridans streptokokken.
• Patiënten die besmet zijn met HIV (human immunodeficiency virus).
• Patiënten met een seksueel seksueel overdraagbare aandoening (SOA), zoals chlamydia (bacteriële infectie met symptomen aan genitaliën).
• Patiënten met het HLA-B27-gen: ongeveer 75 tot 80% van de patiënten met het syndroom van Reiter heeft het HLA-B27-gen. Slechts 6% van de patiënten met het syndroom heeft het HLA-B27-gen.

Symptomen: Huid, maag, darmen en ogen

De ziekte is een multisystemische aandoening waarbij de symptomen zich al dan niet tegelijkertijd presenteren. De ernst en uitgebreidheid alsook het verschijnen (traag of snel) van de symptomen is bij elke patiënt verschillend. Ook plotselinge remissies of recidieven komen voor.

Huid

De patiënt vertoont huidproblemen en hij heeft last van huidzweren.

• Huiduitslag, kleine knobbeltjes op de voetzolen en soms eveneens op de handpalmen of elders.
• Met pus gevulde zweren op de voetzolen, handpalmen en de penis. Ook zweertjes in de mond zijn mogelijk.
• Pijnlijke, gezwollen vingers en/of tenen (dactylitis)
• Pijnloze, ondiepe zweren op de penis, soms komt penispijn wel voor

Maag en darmen

Ook het maagdarmkanaal is mogelijk aangetast. De patiënt heeft dan buikpijn en/of diarree.

Nagels

Putjesnagels (putjes in de nagels) komen soms tot stand.

Ogen

Volgende oogziektes zijn mogelijk bij het Reiter-syndroom:

• cataract: Staar
• conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking: meestal kort en mild
• dacryoadenitis: Traanklierontsteking
• episcleritis: Ontsteking van het bindweefsel tussen sclera en conjunctiva
• glaucoom: Verhoogde oogdruk
• hoornvlieszweer
• iritis: Ontsteking van de iris van het oog: komt minder vaak voor, maar vereist onmiddellijk medische behandeling oogletsel te voorkomen.
• keratitis: Hoornvliesontsteking
• Netvlies- of oogzenuwzwelling
• oogzenuwontsteking
• retinale vasculitis (bloedvatontsteking in het netvlies)
• uveïtis: Ontsteking van de uvea (= verzamelnaam voor choroidea, corpus ciliare en iris: Komt minder vaak voor, maar vereist onmiddellijk medische behandeling om oogletsel te voorkomen.

Andere symptomen

Ook deze symptomen treden op bij de patiënt:

• artritis: inclusief pijn, zwelling, stijfheid en roodheid van de gewrichten, meestal de heupen, knieën, enkels, rug en voeten.
• hartproblemen, die bij ongeveer 10% van de patiënten met het syndroom van Reiter voorkomen.
• uretritis: urinebuisontsteking met pijn of een branderig gevoel bij het plassen (dysurie) en frequente aandrang om te plassen. Mogelijk is de prostaat of cervix ontstoken. Uit de penis komt pus.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van het Reiter-syndroom gebeurt klinisch op basis van een anamnese en een grondig lichamelijk onderzoek. Het is belangrijk dat de patiënt de arts inlicht over alle mogelijke medische aandoeningen die hij reeds gehad heeft onlangs.

Diagnostisch onderzoek

Het syndroom van Reiter is niet op te sporen met een test. Wel bestaat er een test voor chlamydia. Hiervoor neemt de arts een stukje weefsel uit de keel en de urethra bij mannen of cervix bij vrouwen. Verder is een urine- en ontlastingsonderzoek mogelijk. Meestal doet de arts een bloedonderzoekom eventueel andere ziekten uit te sluiten en om te kijken of het HLA-B27-gen aanwezig is. Het diagnosticeren van de ziekte is soms moeilijk, vooral bij jonge, verder gezonde patiënten die niet de klassieke symptomen vertonen.

Differentiële diagnose

De arts verwart reactieve artritis soms met volgende aandoeningen of syndromen:

• acute systemische lupus erythematosus
• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• balanitis circumscripta plasmacellularis
• balanitis xerotica obliterans
• balanoposthitis
• Campylobacter-infecties
• cervicitis (ontsteking van de baarmoederhals met abnormale vaginale bloeding en afscheiding)
• chlamydia
• colitis (ontsteking van de dikke darm)
• colitis ulcerosa
• conjunctivitis (de medische term voor "oogbindvliesontsteking")
• contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• de ziekte van Behçet
• de ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies)
• de ziekte van Kawasaki
• de ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid en hart, hersenen, een salmonella-infectie
• een yersinia enterocolitica infectie
• glaucoom
• HLAa-b27 syndromen
• iritis
• jicht (ziekte met pijn en zwelling aan grote teen en andere gewrichten door ophoping van urinezuur) en pseudojicht (pijn en zwelling van gewricht in knie en pols)
• juveniele reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen)
• mycoplasma infecties
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• sarcoïdose
• scleritis
• spastische darmen (prikkelbaredarmsyndroom)
• synechia
• tendinitis (peesontsteking)
• tenosynovitis
• uveïtis
• spieren en/of gewrichten)

Behandeling aandoening

Heel wat specialisten werken mee aan de behandeling van de patiënt. De reumatoloog (artritis), een oogarts (oogproblemen), een dermatoloog (huidproblemen) en de cardioloog (hartproblemen) werken samen voor het behandelen van de patiënt. Antibiotica, niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), corticosteroïden, immunosuppressiva, tumor necrosis factor (TNF)-remmers, oogdruppels enzovoort zijn mogelijke medicatietherapieën. Verder is een gezonde voeding ook aan te bevelen; eventueel gaat de patiënt hiervoor naar een voedingsdeskundige. Tot slot is een fysiotherapeut aanbevolen om de spieren zo soepel mogelijk te houden. Hij voorkomt spieratrofie (spierverlies) en vermindert de pijn.

Prognose reactieve artritis

De prognose van het syndroom van Reiter is variabel. De eerste aanval duurt gewoonlijk drie tot twaalf maanden. Veelal herstelt de patiënt volledig binnen de drie tot vier maanden. De aandoening is zelden dodelijk en is dan meestal gerelateerd aan complicaties van een behandeling. Reactieve artritis komt wel vaak terug, vooral bij patiënten die HLA-B27-positief zijn. De prevalentie van ReA is relatief hoog bij patiënten met aids, vooral mannen die seropositief voor HLA-B27 zijn. Een nieuwe infectie of andere stressfactor veroorzaakt de ziekte dan opnieuw.

Lees verder

• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid
• Artritis: Hulpmiddelen en aanpassingen in en rond het huis