Reactieve artritis: Symptomen aan huid, maag, darmen en ogen
Het syndroom van Reiter, tegenwoordig vaak aangeduid als reactieve artritis (ReA), is een auto-immuunaandoening die zich ontwikkelt als reactie op een bacteriële infectie. De primaire symptomen omvatten uretritis, artritis, conjunctivitis en huidaandoeningen. Hoewel het syndroom zelf niet besmettelijk is, kunnen de bacteriën die de aandoening uitlokken, van de ene persoon op de andere worden overgedragen. De Duitse arts Hans Conrad Julius Reiter beschreef dit syndroom voor het eerst in 1914 bij een Pruisische soldaat. Vanwege Reiters betrokkenheid bij de nazipartij kiezen artsen vaak voor de term "reactieve artritis" om dit syndroom te benoemen.
Epidemiologie Reiter-syndroom
De frequentie van reactieve artritis wordt geschat op 3,5-5 gevallen per 100.000 mensen. Deze cijfers zijn indicatief, aangezien de diagnostische criteria niet altijd eenduidig zijn en het syndroom vaak niet onmiddellijk wordt herkend. Reactieve artritis komt vooral voor bij jonge mannen, met een verhoogd risico na een urogenitale infectie. Blanke mannen tussen de twintig en vijftig jaar hebben een hoger risico. Vrouwen ervaren doorgaans mildere symptomen. De prevalentie van ReA is relatief hoog bij HIV-patiënten, vooral bij mannen die seropositief zijn voor het HLA-B27-gen. Ongeveer 75% van de HIV-positieve mannen met het HLA-B27-gen ontwikkelt reactieve artritis.
Oorzaken en erfelijkheid van de ziekte
Reactieve artritis wordt uitgelokt door een bacteriële infectie. Het precieze mechanisme waardoor sommige patiënten na een infectie reactieve artritis ontwikkelen, terwijl anderen dat niet doen, is nog niet volledig begrepen. Genetische factoren spelen mogelijk een rol in de ontwikkeling van de aandoening. Belangrijke oorzaken en risicofactoren zijn:
Symptomen: Huid, maag, darmen en ogen
Reactieve artritis is een multisystemische aandoening waarbij symptomen zich op verschillende manieren kunnen manifesteren, zowel tegelijkertijd als afzonderlijk. De ernst en duur van de symptomen variëren per patiënt, en zowel remissies als recidieven komen voor.
Huid
De huidproblemen bij reactieve artritis kunnen variëren en omvatten:
- Huiduitslag, kleine knobbeltjes op de voetzolen en soms op de handpalmen of elders.
- Pus gevulde zweren op de voetzolen, handpalmen en de penis. Zweertjes in de mond zijn ook mogelijk.
- Pijnlijke, gezwollen vingers en/of tenen (dactylitis).
- Pijnloze, ondiepe zweren op de penis, hoewel penispijn ook kan voorkomen.
Maag en darmen
De betrokkenheid van het maagdarmkanaal kan leiden tot:
Nagels
Bij reactieve artritis kunnen
putjes in de nagels voorkomen.
Ogen
Oogcomplicaties bij reactieve artritis kunnen onder andere zijn:
- Cataract (staar).
- Conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), meestal kort en mild.
- Dacryoadenitis (traanklierontsteking).
- Episcleritis (ontsteking van het bindweefsel tussen sclera en conjunctiva).
- Glaucoom (verhoogde oogdruk).
- Hoornvlieszweer.
- Iritis (ontsteking van de iris), hoewel dit minder vaak voorkomt en onmiddellijke medische behandeling vereist.
- Keratitis (hoornvliesontsteking).
- Netvlies- of oogzenuwzwelling.
- Oogzenuwontsteking.
- Retinale vasculitis (bloedvatontsteking in het netvlies).
- Uveïtis (ontsteking van de uvea), hoewel dit minder vaak voorkomt en onmiddellijke medische behandeling vereist.
Andere symptomen
Andere mogelijke symptomen zijn:
- Artritis, met pijn, zwelling, stijfheid en roodheid van de gewrichten, vaak de heupen, knieën, enkels, rug en voeten.
- Hartproblemen, die bij ongeveer 10% van de patiënten kunnen voorkomen.
- Uretritis (urinebuisontsteking) met pijn of een branderig gevoel bij het plassen (dysurie) en frequente aandrang om te plassen. Pus uit de penis en ontsteking van de prostaat of cervix kunnen ook optreden.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De diagnose van reactieve artritis wordt gesteld op basis van de anamnese en een grondig lichamelijk onderzoek. Het is belangrijk dat de patiënt de arts informeert over alle eerdere medische aandoeningen en recente infecties.
Diagnostisch onderzoek
Er bestaat geen specifieke test voor reactieve artritis. Er kunnen echter tests worden uitgevoerd voor chlamydia door middel van een uitstrijkje van de keel en de urethra bij mannen of de cervix bij vrouwen. Daarnaast kan urine- en
ontlastingsonderzoek worden uitgevoerd. Bloedonderzoek kan worden ingezet om andere ziekten uit te sluiten en om te controleren op het HLA-B27-gen. De diagnose kan soms moeilijk zijn, vooral bij jonge, anderszins gezonde patiënten zonder de klassieke symptomen.
Differentiële diagnose
Reactieve artritis kan verward worden met andere aandoeningen, zoals:
Behandeling aandoening
De behandeling van reactieve artritis vereist een multidisciplinaire aanpak. Specialisten zoals een reumatoloog (voor artritis), een oogarts (voor oogproblemen), een dermatoloog (voor huidproblemen) en een cardioloog (voor hartproblemen) werken samen. Behandelopties kunnen zijn:
Een gezonde voeding, mogelijk met begeleiding van een voedingsdeskundige, en fysiotherapie kunnen ook nuttig zijn om de spieren soepel te houden, spieratrofie te voorkomen en pijn te verminderen.
Prognose reactieve artritis
De prognose van reactieve artritis varieert. De eerste aanval duurt meestal tussen de drie en twaalf maanden. Veel patiënten herstellen volledig binnen drie tot vier maanden. De aandoening is zelden dodelijk, hoewel complicaties van behandelingen mogelijk zijn. Reactieve artritis kan echter vaak terugkeren, vooral bij patiënten die positief zijn voor het HLA-B27-gen. Herhaalde infecties of andere stressfactoren kunnen een terugval veroorzaken.
Complicaties van reactieve artritis
Complicaties van reactieve artritis kunnen zijn:
- Chronische gewrichtsschade.
- Langdurige oogproblemen zoals uveïtis of glaucoom.
- Hartproblemen, hoewel deze relatief zeldzaam zijn.
- Langdurige huidproblemen zoals zweren en uitslag.
Preventie van reactieve artritis
Preventie van reactieve artritis richt zich voornamelijk op het vermijden van de bacteriële infecties die de aandoening kunnen uitlokken. Dit omvat:
- Goede hygiënepraktijken en veilige seks om bacteriële infecties te voorkomen.
- Tijdige behandeling van bacteriële infecties met antibiotica.
- Regelmatige controle bij risicogroepen zoals mensen met HIV of een geschiedenis van SOA's.
Lees verder