Oogproblemen bij artritis (gewrichtsontsteking)

Artritis, of gewrichtsontsteking, kan verschillende vormen aannemen en kan in sommige gevallen ook de ogen aantasten. De meest voorkomende vormen van artritis zijn osteoartritis (artrose) en reumatoïde artritis. Osteoartritis is het gevolg van langdurige slijtage van de gewrichten, wat kan leiden tot bot op bot wrijving. Reumatoïde artritis daarentegen is een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem de eigen gewrichten aanvalt, wat leidt tot ontsteking en schade aan het gewrichtsweefsel. Andere vormen van artritis, zoals reactieve artritis, jicht, psoriatische artritis, de ziekte van Sjögren, de ziekte van Behçet en de ziekte van Bechterew, kunnen ook leiden tot oogproblemen. Deze ontstekingsaandoeningen kunnen schade aan het oogwit (sclera) en/of het hoornvlies (cornea) veroorzaken, wat leidt tot verschillende oogklachten.

• Oogproblemen bij artritis: oorzaken en mechanismen
• Immuunmediatiedegeneratie van oogstructuren
• Ontstekingsreacties in de ogen bij artritis
• Conjunctivitis
• Droge ogen
• Glaucoom
• Retinale vasculaire occlusie
• Scleritis
• Staar
• Uveïtis
• Diagnose van oogproblemen bij artritis
• Oogonderzoeken voor artritis-patiënten
• Diagnostische tests voor droge ogen en uveïtis
• Beeldvorming bij ernstige oogcomplicaties
• Behandeling van oogproblemen bij artritis
• Medicamenteuze behandeling
• Behandeling van droge ogen

Oogproblemen bij artritis: oorzaken en mechanismen

Artritis is een aandoening die niet alleen de gewrichten aantast, maar ook andere organen en weefsels, waaronder de ogen. De ontsteking die gepaard gaat met artritis kan leiden tot verschillende oogproblemen. De mate en aard van de oogbetrokkenheid varieert afhankelijk van het type artritis en de ernst van de ziekte.

Immuunmediatiedegeneratie van oogstructuren

Bij auto-immuun gerelateerde vormen van artritis, zoals reumatoïde artritis en de ziekte van Sjögren, valt het immuunsysteem de eigen weefsels aan, inclusief die in de ogen. Dit kan leiden tot ontsteking en beschadiging van verschillende oogstructuren, zoals de cornea, het hoornvlies, en de sclera (oogwit). Het gevolg hiervan is vaak een verminderde functie van de ogen, wat kan leiden tot een verslechtering van het gezichtsvermogen.

Ontstekingsreacties in de ogen bij artritis

Artritis veroorzaakt ontstekingen die zich kunnen uitbreiden naar de ogen, waarbij de ontsteking van de oogstructuren als gevolg van de artritis kan leiden tot aandoeningen zoals uveïtis, scleritis, en episcleritis. Deze ontstekingsreacties kunnen symptomen veroorzaken zoals pijn, roodheid, gevoeligheid voor licht en verlies van gezichtsvermogen.

Conjunctivitis

Conjunctivitis, of ontsteking van het oogbindvlies, is een veelvoorkomende oogklacht bij patiënten met reactieve artritis. Ongeveer 50% van de patiënten met deze aandoening ervaart conjunctivitis. De symptomen omvatten rode, pijnlijke en geïrriteerde ogen, evenals wazig gezichtsvermogen. Conjunctivitis kan optreden in het vroege stadium van reactieve artritis en kan fluctuerend aanwezig zijn. Hoewel de aandoening goed te behandelen is, kan deze regelmatig terugkeren.

Droge ogen

Droge ogen, medisch bekend als keratitis sicca, komen vaak voor bij patiënten met reumatoïde artritis, sclerodermie, en het syndroom van Sjögren. Vrouwen worden negen keer vaker getroffen dan mannen. Droge ogen kunnen ontstaan door medicijngebruik, schade aan de traanklieren of andere factoren die de traanfilm beschadigen. De traanfilm is cruciaal voor het smeren van het oog en bescherming tegen vreemde stoffen. Symptomen van droge ogen omvatten een zanderig gevoel in het oog (zanderig gevoel), wazig zicht, ooginfecties en hoornvlieslittekens. Behandeling bestaat uit het gebruik van kunsttranen, oogdruppels, en immunosuppressiva, evenals het gebruik van een luchtbevochtiger in de slaapkamer. Indien medicatie de oorzaak is, kan de arts alternatieve geneesmiddelen overwegen.

Glaucoom

Glaucoom wordt gekenmerkt door een verhoogde oogboldruk, veroorzaakt door verhoogde druk van het kamerwater. Deze aandoening kan leiden tot schade aan de oogzenuw en verlies van gezichtsvermogen. Symptomen zijn onder andere oogpijn, wazig zicht, het zien van witte vlekken en regenboogkleurige halo's rond lichten. In een vroeg stadium zijn er vaak geen symptomen. Glaucoom komt vaak voor bij patiënten met de ziekte van Bechterew, psoriatische artritis en andere vormen van inflammatoire artritis. Het gebruik van corticosteroïden kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van glaucoom. Regelmatig oogonderzoek is cruciaal voor vroege detectie en behandeling. Behandeling kan bestaan uit laserbehandeling, trabeculectomie, of Baerveld-drainage-implant. Het gebruik van corticosteroïden moet worden geminimaliseerd om de ontwikkeling van glaucoom te beperken.

Retinale vasculaire occlusie

Retinale vasculaire occlusie verwijst naar de verstopping van de bloedvaten in het netvlies, vaak veroorzaakt door verharding van de slagaders bij oudere patiënten. Dit kan leiden tot plotseling of geleidelijk verlies van gezichtsvermogen. Deze aandoening komt vaker voor bij patiënten met lupus, sclerodermie, de ziekte van Behçet, sarcoïdose, polyarteritis nodosa en primaire angiitis van het centrale zenuwstelsel. Laserchirurgie kan effectief zijn bij een verstopping van een ader, maar is minder succesvol bij slagaderverstoppingen.

Scleritis

Scleritis is een ontsteking van de sclera, het witte deel van het oog. Deze aandoening kan worden veroorzaakt door artritisaandoeningen zoals reumatoïde artritis, recidiverende polychondritis, en granulomatose met polyangiitis. Symptomen zijn onder andere ernstige pijn, gevoeligheid voor licht (fotofobie), en verminderd gezichtsvermogen. Behandeling omvat het gebruik van corticosteroïde oogdruppels en mogelijk injecties als de aandoening diep in het oog zit. Het is belangrijk om de onderliggende artritis goed te behandelen om scleritis effectief aan te pakken.

Staar

Staar, of cataract, is een vertroebeling van de ooglens. Hoewel staar meestal ouderen treft, kan het ook voorkomen bij jongere patiënten met artritis. Ontstekingsaandoeningen zoals reumatoïde artritis, de ziekte van Bechterew, en psoriatische artritis kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van staar. Het gebruik van corticosteroïden verhoogt ook het risico. Symptomen zijn een bewolkt of wazig zicht, nachtblindheid, en verkleuring van gezichten. Cataractoperatie met vervanging van de troebele lens door een kunstlens is de gebruikelijke behandeling.

Uveïtis

Uveïtis is een ontsteking van de uvea, de middelste laag van het oog. Deze aandoening komt vaak voor bij patiënten met juveniele idiopathische artritis, de ziekte van Bechterew, psoriatische artritis, reactieve artritis, en de ziekte van Behçet. Uveïtis kan soms al beginnen voordat de artritis symptomen vertoont, maar kan ook gelijktijdig optreden of jaren later. Symptomen omvatten pijn, roodheid, wazig zicht, en overgevoeligheid voor licht. Behandeling bestaat uit corticosteroïde oogdruppels en soms injecties, en antibiotica als een bacteriële infectie de oorzaak is.

Diagnose van oogproblemen bij artritis

Vroege herkenning van oogproblemen bij patiënten met artritis is van cruciaal belang voor het voorkomen van verdere schade. Oogproblemen kunnen subtiel beginnen, dus regelmatige oogonderzoeken zijn essentieel voor het monitoren van de gezondheid van de ogen.

Oogonderzoeken voor artritis-patiënten

Patiënten met artritis moeten regelmatig oogonderzoeken ondergaan, vooral als zij auto-immuunziekten hebben, aangezien ze een hoger risico op oogontstekingen hebben. De oogarts kan verschillende tests uitvoeren, zoals fundoscopie, oogdrukmetingen en OCT (optische coherentie tomografie), om oogproblemen te detecteren en de voortgang van ontstekingen te volgen.

Diagnostische tests voor droge ogen en uveïtis

Bij patiënten die tekenen van droge ogen vertonen, kan de oogarts tests uitvoeren zoals de Schirmer-test, waarbij de traanproductie wordt gemeten. Bij verdenking op uveïtis wordt vaak een bloedonderzoek en een gedetailleerd oogonderzoek uitgevoerd om de ontsteking te lokaliseren en de behandeling te bepalen.

Beeldvorming bij ernstige oogcomplicaties

Bij ernstige gevallen van scleritis of uveïtis kan de oogarts beeldvormende technieken zoals OCT of fluoresceïne angiografie gebruiken om gedetailleerde beelden van het oog te verkrijgen. Deze technieken helpen bij het identificeren van schade aan de oogstructuren en het volgen van de progressie van de ziekte.

Behandeling van oogproblemen bij artritis

De behandeling van oogproblemen bij artritis is gericht op het verminderen van ontsteking, pijn en het voorkomen van verdere schade aan het oog. De behandelingsaanpak varieert afhankelijk van het type oogprobleem en de ernst van de artritis.

Medicamenteuze behandeling

Voor ontstekingen zoals uveïtis en scleritis worden vaak ontstekingsremmende medicijnen zoals corticosteroïden voorgeschreven, die zowel topisch als systemisch kunnen worden toegediend. Immuunsuppressiva, zoals methotrexaat, kunnen ook worden gebruikt om het immuunsysteem te onderdrukken en verdere schade te voorkomen.

Behandeling van droge ogen

Droge ogen als gevolg van Sjögren’s syndroom kunnen worden behandeld met kunstmatige tranen of andere oogdruppels die de tranen vervangen en het ongemak verminderen. In ernstigere gevallen kan een oogarts ook medicijnen voorschrijven die de traanproductie stimuleren, zoals cyclosporine A. In sommige gevallen wordt ook een chirurgische ingreep overwogen om de afvoer van tranen te blokkeren en zo de oogvochtigheid te verbeteren.

Lees verder

• Artritis: Hulpmiddelen en aanpassingen in en rond het huis
• Gewrichtsgezondheid: Tips voor behoud van gezonde gewrichten
• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid