Oogproblemen bij artritis (gewrichtsontsteking)

Artritis is de medische term voor “ontsteking van de gewrichten”. Eén van de meest voorkomende vormen van artritis is osteoartritis (artrose). Dit is een gewrichtsontsteking tot op het bot wat het gevolg is van langdurige slijtage. Anderzijds bestaat ook reumatoïde artritis, een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem het eigen gezonde weefsel aanvalt. Andere ontstekingsaandoeningen die zijn gerelateerd met een gewrichtsontsteking, omvatten reactieve artritis, jicht, psoriatrische artritis, de ziekte van Sjögren, de ziekte van Behçcet, de ziekte van Bechterew (stijf makende wervelontsteking), ... Veel mensen verwachten niet dat artritis eveneens mogelijk de ogen aantast. Alle ontstekingsaandoeningen die mogelijk het collageen (het hoofdbestanddeel van bindweefsel) treffen veroorzaken bij een aantal patiënten schade aan de sclera (het oogwit) en/of de cornea (het hoornvlies).

• Conjunctivitis
• Droge ogen
• Glaucoom
• Retinale vasculaire occlusie
• Scleritis
• Staar
• Uveïtis

Conjunctivitis

Conjunctivitis is een ontsteking van het oogbindvlies, het slijmvlies van de oogleden en het wit van de ogen. Dit komt voor bij ongeveer de helft van alle reactieve artritis-patiënten. Rode, pijnlijke en geïrriteerde ogen en een wazig gezichtsvermogen komen hierbij voor. De symptomen starten reeds vroeg bij de aanwezigheid van reactieve artritis en vaak gaan en komen deze symptomen. De oogaandoening is goed te behandelen maar keert regelmatig terug.

Droge ogen

Droge ogen zijn in medische termen gekend als “keratitis sicca”. Dit komt relatief vaak voor bij patiënten met reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking aan gewrichten en andere organen), een auto-immuunaandoening.. Ook bij patiënten met sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen) en het syndroom van Sjögren (afwijkingen aan ogen, mond en keel) is dit een mogelijk symptoom. Vrouwen zijn negen keer vaker getroffen dan mannen. Droge ogen ontstaat bijvoorbeeld als gevolg van bepaalde medicijnen of schade aan de traanklieren waardoor de gezonde traanfilm beschadigd is. Deze film smeert niet alleen het oog, maar biedt eveneens bescherming aan het oog tegen vreemde stoffen. De traanfilm is belangrijk voor een goed gezichtsvermogen. Bij de aanwezigheid van droge ogen, lijkt het voor de patiënt dat zich iets in het oog bevindt (zanderig gevoel in het oog). Het hoornvlies begint uit te drogen wat leidt tot een wazig gezichtsvermogen, ooginfecties en hoornvlieslittekens. Medicijnen verlichten de onderliggende ontsteking en dan ook de droge ogen. Ook houden kunsttranen of oogdruppels die het immuunsysteem onderdrukken (immunosuppressiva) de ogen vochtig. Voorts is een luchtbevochtiger in de slaapkamer ’s nachts nuttig. Wanneer de droge ogen het gevolg van zijn medicatiegebruik, kiest de arts mogelijk een ander type geneesmiddel uit. Kunsttranen zijn hierbij eveneens mogelijk.

Glaucoom

Bij deze oogaandoening is de oogboldruk te hoog doordat de druk van het kamer water verhoogd is. Glaucoom brengt schade toe aan de oogzenuw. Hierdoor ontstaat een verlies van het gezichtsvermogen. Aanwezige symptomen zijn onder andere oogpijn, een wazig gezichtsvermogen, het zien van witte vlekken en/of het zien van regenboogkleurige halo's rond lichten. In een vroeg stadium heeft glaucoom geen symptomen. Patiënten met de ziekte van Bechterew (artrose van de wervelkolom door blijvende gewrichtsverstijving), psoriatische artritis en andere vormen van inflammatoire artritis zijn vaak getroffen door deze oogaandoening. Mogelijk is glaucoom ook een bijwerking van corticosteroïden voor artritis. Een regelmatig oogonderzoek spoort het probleem tijdig op en verbetert de prognose. Eén of meer verschillende oogdruppels verlagen de oogdruk. Eventueel is chirurgie mogelijk zoals een laserbehandeling, een trabeculectomie of een Baerveld-drainage-implant. De arts schrijft best een minimale dosis corticosteroïden voor zodat glaucoom niet snel tot uiting komt.

Retinale vasculaire occlusie

Bij retinale vasculaire occlusie zijn de bloedvaten van het netvlies verstopt. Dit is het gevolg van de verharding van slagaders bij patiënten die ouder zijn dan vijftig jaar. De patiënt ontwikkelt hierbij een plots of geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen. Deze oogafwijking komt voornamelijk voor bij patiënten met lupus, sclerodermie, de ziekte van Behçet (symptomen van o.a. zweren en uveitis), sarcoïdose (aandoening aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel), polyarteritis nodosa (symptomen aan vele organen en weefsels) en primaire angiitis van het centrale zenuwstelsel. Laserchirurgie is mogelijk wanneer een ader verstopt is. Bij een verstopping van een slagader is de oogarts niet meer in staat het gezichtsvermogen te herstellen.

Scleritis

De sclera is het witte deel van het oog. Bij scleritis is dit gedeelte ontstoken. Door diverse artritisaandoeningen zoals reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen), recidiverende polychondritis (ontsteking en vernietiging van kraakbeen) en granulomatose met polyangiitis, verdunt de oogwand, de sclera of het hoornvlies. Een klein trauma leidt dan al tot een scheur van dat gedeelte. Symptomen van scleritis zijn o.a. ernstige en diepe pijn aan de ogen, gevoeligheid voor licht (fotofobie) en een verminderd gezichtsvermogen. De oogarts schrijft voor scleritis corticosteroïde oogdruppels voor. Deze krachtige ontstekingsremmende medicijnen onderdrukken de ontsteking, al zit het probleem vaak te diep in de ogen, en dan is een injectie aanbevolen. Scleritis wijst vaak op een ontsteking in het lichaam die niet goed behandeld is. Het is dan ook belangrijk om de artritis goed te behandelen.

Staar

Bij staar, ook gekend als “cataract” is de oogbol vertroebeld. Normaal gesproken zijn oudere patiënten het vaakst aangetast, maar patiënten met artritis krijgen cataract mogelijk op elke leeftijd. Dit komt voor bij allerlei ontstekingsaandoeningen zoals reumatoïde artritis, de ziekte van Bechterew en psoriatrische artritis (symptomen aan huid en gewrichten). Daarnaast verhoogt het gebruik van corticosteroïden het risico. De patiënt heeft hierbij een bewolkt of wazig zicht, een slecht zicht in het donker (nachtblindheid), en problemen met het zien van kleuren die lijken te vervagen. Een cataractoperatie verhelpt de problemen. De patiënt krijgt hierbij een kunstlens die de troebele ooglens vervangt.

Uveïtis

Vooral patiënten met juveniele idiopathische artritis (pijn, zwelling en stijfheid van gewrichten), de ziekte van Bechterew, psoriatrische artritis, reactieve artritis en de ziekte van Behçet zijn aangetast door uveïtis. Bij uveïtis is de uvea ontstoken. Dit is de middelste laag van het oog, die zich tussen het netvlies en de sclera bevindt. Uveïtis begint soms zelfs reeds één jaar voordat de symptomen van de artritis optreden, maar het gebeurt ook tegelijkertijd met de andere symptomen of zelfs jaren nadat de gewrichtsontsteking in rust is. Pijn, roodheid, wazig zien en een overgevoeligheid voor licht wijzen in de richting van uveïtis. Soms leidt dit zelfs tot een verlies van het gezichtsvermogen. De oogarts schrijft corticosteroïde oogdruppels voor die de patiënt gebruikt via correcte oogdruppelrichtlijnen. Eventueel injecteert hij het oog met corticosteroïden. Heeft een bacteriële infectie geleid tot uveïtis, dan zijn antibiotica nodig om de infectie te bestrijden.

Lees verder

• Artritis: Hulpmiddelen en aanpassingen in en rond het huis
• Gewrichtsgezondheid: Tips voor behoud van gezonde gewrichten
• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid