Elektromyografie: Meting van de elektrische spieractiviteit

Een elektromyografie (EMG) is een diagnostisch onderzoek dat de elektrische activiteit en spierrespons meet in reactie op zenuwstimulatie. Het is bijzonder nuttig voor het opsporen van neuromusculaire aandoeningen, die betrekking hebben op de verbinding tussen zenuwen en spieren. Tijdens het onderzoek plaatst een neuroloog één of meer kleine naalden (elektroden) via de huid in de spier. De EMG registreert de elektrische activiteit van de spieren tijdens rust, lichte contractie (spiersamentrekking) en krachtige contractie. Het onderzoek is over het algemeen veilig, vrijwel pijnloos en brengt zelden complicaties met zich mee.

• Indicaties voor een EMG
• Tegenindicaties voor een EMG
• Voorbereidingen voor het onderzoek
• Tijdens de elektromyografie
• Resultaten van een EMG
• Risico's en bijwerkingen van een EMG

Indicaties voor een EMG

Een EMG wordt vaak uitgevoerd na een zenuwgeleidingsonderzoek, dat onderzoekt of symptomen te wijten zijn aan problemen met de zenuwen. Een EMG kan verschillende spieraandoeningen opsporen die zich uiten in symptomen zoals tintelingen, een verdoofd gevoel, spierpijn, spierkrampen, spierzwakte, misvormingen, spasticiteit, atrofie, stijfheid, verlamming en andere pijn in de ledematen. Mogelijke aandoeningen die met een EMG opgespoord kunnen worden, zijn onder andere:

• Aandoeningen die de zenuwwortel aantasten, zoals radiculopathie (bijvoorbeeld door een hernia in de wervelkolom of ischias, pijn in het gebied van de heupzenuw).
• Motorische problemen zoals onvrijwillige spiertrekkingen, amyotrofe laterale sclerose (ALS), een neurodegeneratieve aandoening met verlamming van ledematen en andere spieren, of polio (virusziekte die leidt tot gedeeltelijke of volledige verlamming).
• Neuromusculaire aandoeningen, zoals myasthenia gravis, een chronische auto-immuunaandoening met spierzwakte aan het gezicht, de ledematen en de ogen.
• Spieraandoeningen zoals spieratrofie, wat spierverlies betekent.
• Zenuwcompressie of letsels, zoals het carpaal tunnel syndroom, dat pijn, gevoelloosheid, tintelingen en/of zwakte in de hand veroorzaakt door druk op de zenuw in de pols.

Tegenindicaties voor een EMG

Een EMG kan niet worden uitgevoerd bij patiënten die anticoagulantia (bloedverdunnende medicatie) gebruiken, omdat het inbrengen van de naaldelektroden kan leiden tot bloedingen in de spier. Het onderzoek is ook contra-indiceerd bij patiënten met hemofilie, een bloedstollingsaandoening die leidt tot langdurige bloedingen.

Voorbereidingen voor het onderzoek

Voorbereidingen

De patiënt dient de arts te informeren over alle medicatie die hij gebruikt, inclusief kruiden en vitaminesupplementen, omdat deze het EMG-onderzoek kunnen beïnvloeden. Het is ook belangrijk om de arts te informeren over de aanwezigheid van een pacemaker.

Praktische zaken

Meestal hoeft de patiënt niet nuchter te zijn voor het onderzoek. Het wordt echter aangeraden om enkele uren vooraf geen cafeïnehoudende dranken te consumeren en niet te roken. De patiënt dient gedurende enkele dagen voor het onderzoek geen lotions of oliën op de huid aan te brengen. Voor het EMG-onderzoek is het handig om comfortabele kleding te dragen. Het onderzoek wordt meestal op poliklinische basis uitgevoerd en duurt tussen de dertig en zestig minuten. Na afloop van het onderzoek kan de patiënt meteen naar huis.

Tijdens de elektromyografie

Tijdens de EMG verwijdert de patiënt alle kledij, sieraden, haarspelden, brillen, hoorapparaten, enzovoort, omdat deze items foutieve onderzoeksresultaten kunnen veroorzaken. Het onderzoek wordt uitgevoerd terwijl de patiënt zit of ligt. De neuroloog lokaliseert de spieren die hij wil onderzoeken en reinigt de huid met een antiseptische oplossing. Naaldelektroden worden op verschillende locaties in de spier ingebracht. De patiënt wordt gevraagd om zich te ontspannen en vervolgens de spieren licht en krachtig samen te trekken, bijvoorbeeld door de benen te heffen of te buigen. De elektrische activiteit die door de elektroden wordt opgevangen, wordt weergegeven op een speciaal beeldscherm (oscilloscoop) als golven, die de elektrische activiteit van de spier representeren. De activiteit kan ook worden beluisterd via een audioversterker. Na het onderzoek verwijdert de arts de elektroden en reinigt hij de huid op de plaatsen waar de elektroden zijn ingebracht.

Resultaten van een EMG

Normale resultaten

Normaal gesproken produceert spierweefsel geen elektrische signalen tijdens rust, behalve kort na het inbrengen van de elektrode. Op de monitor verschijnt een gladde, golvende lijn bij elke spiercontractie.

Abnormale resultaten

Bij schade aan de spieren of zenuwen kunnen afwijkende elektrische signalen optreden. Bij het samentrekken van de spieren kunnen abnormale patronen zichtbaar worden. Abnormale EMG-resultaten wijzen vaak op verschillende spier- of zenuwaandoeningen, zoals:

• Alcoholische neuropathie (schade aan perifere zenuwen met symptomen in armen, benen, darmen en urinewegen).
• Amyotrofe laterale sclerose (ALS).
• Axillaire dysfunctie.
• Becker spierdystrofie (spierzwakte en/of hartproblemen).
• Brachiale plexopathie (zenuwpijn of zwakte in arm of hand).
• Cervicale spondylose.
• Denervatie (verminderde zenuwstimulatie van een spier).
• Dermatomyositis (huiduitslag en spierproblemen).
• Distale zenuwdysfunctie.
• Duchenne spierdystrofie (neurologische aandoening met spierproblemen).
• Facioscapulohumerale dystrofie (Landouzy-Dejerine).
• Familiale periodieke verlamming.
• Femorale zenuwdysfunctie.
• Friedreich ataxie (neurodegeneratieve aandoening).
• Het carpaal tunnel syndroom.
• Het cubitaal tunnel syndroom (druk op de elleboogzenuw met zwakte).
• Het Guillain-Barré syndroom (zwakte en pijn door zenuwschade).
• Het Lambert-Eaton syndroom (auto-immuunaandoening).
• Het Shy-Drager syndroom (progressieve neurologische aandoening).
• Heupzenuwdysfunctie.
• Mononeuritis multiplex.
• Mononeuropathie (zenuwschade aan één zenuw).
• Myasthenia gravis (ernstige spierzwakte door een stoornis in de overdracht van zenuwprikkels).
• Myopathie (spierdegeneratie door diverse aandoeningen, waaronder spierdystrofie).
• Myotone spieren (stijve spieren).
• Perifere neuropathie (schade aan zenuwen met pijn, zwakte, gevoelloosheid en tintelingen in handen en voeten).
• Polymyositis (auto-immuunaandoening met ontsteking en spierzwakte).
• Radiale zenuwdysfunctie.
• Scheenbeenzenuwdysfunctie.
• Sensomotorische polyneuropathie (verminderd pijngevoel, verlammingen, prikkelingen en tintelingen in handen en voeten).
• Spierdystrofie (chronische erfelijke ziekte met geleidelijke achteruitgang van de spierfunctie).
• Thyrotoxische periodieke verlamming.

Risico's en bijwerkingen van een EMG

Een EMG brengt zelden ernstige bijwerkingen en risico's met zich mee. Het plaatsen van de naaldelektroden in de spier kan enige ongemak veroorzaken, vergelijkbaar met het inbrengen van een injectienaald of een acupunctuurnaald. Mogelijke bijwerkingen zijn bloeding, infectie, of zenuwbeschadiging op de plaats waar de elektroden zijn ingebracht. De spieren kunnen enkele dagen pijnlijk zijn en er kan een blauwe plek ontstaan. Bij een EMG van de spieren langs de borstwand kan zelden een klaplong (pneumothorax) ontstaan.