Oogproblemen bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Ongeveer 10% van de patiënten met een ontstekingsaandoening van de maag en darmen ervaart oogproblemen. De oogweefsels vertonen namelijk overeenkomsten met andere weefsels in het lichaam. Ontstekingsaandoeningen zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn kunnen daarom soms de ogen aantasten. Hoewel de meeste oogaandoeningen goed te behandelen zijn en het gezichtsvermogen niet bedreigen, kunnen ze soms erg vervelend zijn en onbehandeld leiden tot verlies van het gezichtsvermogen. Niet alle patiënten met een ontstekingsaandoening van de maag en darmen ondervinden oogziekten, maar regelmatige oogonderzoeken zijn wel belangrijk. Een vroege opsporing van oogproblemen resulteert meestal in een succesvolle behandeling en behoud van een gezond gezichtsvermogen.

• Droge ogen
• Episcleritis
• Iritis
• Keratopathie
• Scleritis
• Uveïtis
• Andere oogafwijkingen
• Oogproblemen bij colitis ulcerosa en ziekte van Crohn voorkomen
• Leven met oogproblemen door inflammatoire darmziekten

Droge ogen

Een tekort aan vitamine A kan leiden tot droge ogen (ook bekend als keratoconjunctivitis sicca of KCS). Deze aandoening, die het gevolg is van een verminderde traanproductie of een verhoogde traanfilmverdamping, kan leiden tot ooginfecties en irritatie zoals een jeukend en branderig gevoel. Bij ernstige infecties schrijft de arts antibiotica voor. Een ander mogelijk gevolg van vitamine A-tekort is nachtblindheid. Kunsttranen kunnen verlichting bieden bij droge ogen. Patiënten kunnen vitamine A-supplementen oraal innemen of via injecties krijgen om de symptomen te verhelpen.

Episcleritis

Bij episcleritis is de buitenste laag van het oogwit (episclera) ontstoken. Wanneer de kleine bloedvaten van de episclera ontstoken zijn, verwijden ze en krijgt de episclera een rode kleur. Episcleritis lijkt soms op conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), maar de symptomen van episcleritis zijn ernstiger. De patiënt heeft namelijk pijn in combinatie met rode, tranende en geïrriteerde ogen. Steroïde oogdruppels en vaatvernauwende geneesmiddelen kunnen worden ingezet voor de behandeling van episcleritis. Soms herstelt de patiënt spontaan van deze oogontsteking wanneer de ontstekingsziekte zelf verbetert.

Iritis

Colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang) en de ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies) kunnen iritis veroorzaken. Iritis is een ontsteking van de iris, het gekleurde gedeelte van het oog (regenboogvlies). De oogziekte veroorzaakt rode ogen, lichtschuwheid, een wazig gezichtsvermogen, tranende ogen en pijnlijke ogen (oogpijn). Tevens kunnen floaters (vlekken of vliegjes in het gezichtsvermogen) verschijnen. Pupilverwijdende oogdruppels, bekend als mydriatica, voorkomen littekenvorming van de iris, terwijl steroïde medicijnen ontstekingen verminderen.

Keratopathie

Keratopathie is de medische term voor een hoornvliesaandoening. Op de rand van het hoornvlies kunnen witte afzettingen zichtbaar zijn, wat de oogarts kan identificeren met een spleetlamponderzoek. Keratopathie veroorzaakt geen pijn of gezichtsverlies, waardoor meestal geen behandeling nodig is.

Scleritis

Bij scleritis is de harde oogrok, het buitenste harde vlies van het oog, ontstoken. De pijn is intenser dan bij episcleritis, en daarnaast heeft de patiënt fotofobie (overgevoeligheid voor licht) en tranende ogen. Deze oogontsteking kan het gezichtsvermogen bedreigen en onbehandeld zelfs leiden tot blindheid. Professionele medische zorg is noodzakelijk voor deze aandoening.

Uveïtis

Een van de meest voorkomende complicaties van een ontstekingsaandoening van de maag en darmen is uveïtis, een pijnlijke ontsteking van de uvea (de middelste laag van de oogwand). Patiënten met uveïtis hebben een verminderd gezichtsvermogen, zijn gevoelig voor licht en hebben rode en pijnlijke ogen als gevolg van een ontstoken en gezwollen netvlies. Hoofdpijn en het zien van floaters (drijvende vlekken) in het gezichtsveld zijn andere kenmerken van uveïtis. Deze symptomen kunnen geleidelijk of plotseling ontstaan, waarbij één of beide ogen zijn getroffen. De diagnose wordt gesteld door middel van een spleetlamponderzoek tijdens een uitgebreid oogonderzoek. Uveïtis verbetert meestal wanneer de ontstekingsaandoening van de maag en darmen onder controle is. De oogarts kan echter speciale oogdruppels met steroïden voorschrijven om de ontstekingen te verminderen. De patiënt moet de oogdruppels correct gebruiken volgens de oogdruppelrichtlijnen. Onbehandeld kan uveïtis leiden tot glaucoom, een oogziekte gekenmerkt door een verhoogde druk in de oogbol met mogelijk gezichtsverlies.

Andere oogafwijkingen

Zelden kan ook een ontsteking ontstaan in andere delen van het oog, zoals de retina (het netvlies), wat kan leiden tot netvliesloslating (ablatio retinae). Zeer zelden is de oogzenuw ontstoken, wat optische neuritis wordt genoemd. Ook de oogleden kunnen soms getroffen worden door een ontsteking (blefaritis).

Niet alleen de ziekte zelf kan ooggerelateerde symptomen veroorzaken, maar ook het gebruik van medicatie voor de behandeling van de ziekte kan leiden tot oogaandoeningen. Langdurig gebruik van corticosteroïden kan bijvoorbeeld leiden tot glaucoom en cataract (vertroebeling van de lens van het oog).

Oogproblemen bij colitis ulcerosa en ziekte van Crohn voorkomen

Tips om oogafwijkingen die geassocieerd zijn met ontstekingsaandoeningen van de maag en darmen te voorkomen, zijn dezelfde als voor de darmaandoeningen zelf. Het is verstandig om tabak en cafeïne te vermijden en stress te verminderen. Daarnaast is het eten van kleinere, evenwichtige maaltijden gezond voor zowel de darmen als de ogen (gezonde en evenwichtige voeding). Een regelmatig oogonderzoek is noodzakelijk om oogziekten tijdig op te sporen. Vaak onthult een oogonderzoek belangrijke informatie over de algemene gezondheid van de patiënt. De eerste tekenen van gezondheidsveranderingen zijn vaak zichtbaar in de ogen, zelfs wanneer de patiënt verder geen andere lichamelijke symptomen heeft. Patiënten die corticosteroïden gebruiken, moeten hun ogen twee tot drie keer per jaar laten onderzoeken.

Leven met oogproblemen door inflammatoire darmziekten

Het is belangrijk dat patiënten met oogproblemen door inflammatoire darmziekten leren omgaan met hun aandoening. Dit omvat het naleven van medicatievoorschriften, het aanpassen van hun levensstijl en het nemen van preventieve maatregelen om verdere complicaties te voorkomen. Ondersteuning van een zorgteam, waaronder oogartsen, gastro-enterologen, diëtisten en psychologen, kan bijdragen aan een betere levenskwaliteit. Patiënten moeten zich bewust zijn van de symptomen van mogelijke oogproblemen en deze onmiddellijk melden aan hun arts om snelle behandeling en preventie van ernstigere complicaties te waarborgen.

Lees verder

• Ziekte van Crohn: Aandoening met diarree en buikpijn
• Colitis ulcerosa: Chronische darmziekte met diarree
• Colitis ulcerosa bij kinderen: Ontsteking van dikke darm