Colitis ulcerosa bij kinderen: Ontsteking van dikke darm

Colitis ulcerosa is een vorm van een inflammatoire darmziekte. Hierbij komen ontstekingen in de dikke darm (colon) tot stand. De darmziekte komt op elke mogelijke leeftijd voor, en af en toe ook bij kinderen. Colitis ulcerosa veroorzaakt een zwelling, een bloeding, frequente aanvallen van diarree en andere ongemakkelijke symptomen. Een genezing bestaat niet voor de chronische darmaandoening, maar verschillende behandelingen helpen om de symptomen onder controle te houden. Naast het behandelen van de fysieke aspecten, is het bij kinderen vooral belangrijk om ook ondersteuning te bieden bij de emotionele, sociale, familiale en psychische aspecten van de chronische ziekte.

• Epidemiologie van chronische darmziekte
• Oorzaken van inflammatoire darmaandoening
• Risicofactoren van colitis ulcerosa
• Symptomen
• Lichamelijke tekenen
• Psychische tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van lichamelijke en psychische klachten
• Medische behandeling
• Psychologische behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van chronische darmziekte

Colitis ulcerosa treft vaak patiënten tussen 15 en 30 jaar en ook zestigplussers, maar de inflammatoire darmziekte (ontstekingsaandoening van de darm) ontwikkelt zich op elke mogelijke leeftijd, dus ook bij kinderen.

Oorzaken van inflammatoire darmaandoening

De exacte oorzaak van colitis ulcerosa bij kinderen is onbekend anno september 2024. Mogelijk is de inflammatoire darmaandoening te wijten aan ziektekiemen die een ontstekingsreactie in de dikke darm van het kind veroorzaken. Colitis ulcerosa komt ook in families voor, dus genetische factoren spelen mogelijk een rol. Veel kinderen met de aandoening hebben ook een naast familielid met colitis ulcerosa.

Risicofactoren van colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa treft mogelijk iedereen, maar sommige patiënten zijn vaker aangetast:

• familie: een familielid hebben met colitis ulcerosa of een andere vorm van een inflammatoire darmaandoening
• leeftijd: tussen de 15 en 30 jaar oud en zestig jaar of ouder
• ras: van Joodse afkomst zijn

Symptomen

Kinderen met colitis ulcerosa ervaren diverse milde tot ernstige lichamelijke en ook psychische symptomen.

Lichamelijke tekenen

Colitis ulcerosa is een inflammatoire darmaandoening waarbij de binnenwand van de dikke darm (colon) en het rectum ontstoken raken. De ontsteking begint meestal in het rectum en het onderste gedeelte van de dikke darm en verspreidt zich naar boven, waarbij mogelijk de hele dikke darm is aangetast. De ontsteking in de dikke darm veroorzaakt fysieke symptomen. Het kind heeft, net zoals bij volwassenen, perioden waarbij weinig of geen symptomen aanwezig zijn, waarop dan weer perioden met opflakkeringen volgen.

Volgende lichamelijke tekenen komen tot uiting bij colitis ulcerosa:

• anemie (bloedarmoede) veroorzaakt door ernstige bloedingen
• bloederige diarree / bloed in de ontlasting
• buikpijn
• een anale bloeding
• een verlies van eetlust
• koorts
• maagkrampen
• maagpijn
• minder vocht en minder voedingsstoffen in het lichaam met mineralentekorten, vitaminetekorten en ondervoeding tot gevolg
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• problemen met de groei en ontwikkeling van het skelet
• vermoeidheid

Sommige kinderen ervaren ook symptomen die niets te maken hebben met het spijsverteringsstelsel:

• een oogontsteking
• gewrichtspijn
• huidproblemen zoals huidletsels en een huiduitslag
• leveraandoeningen
• nierproblemen zoals nierstenen
• osteoporose (broze botten: verlies van botmassa met risico op botbreuken)
• veranderingen in het fysiek uithoudingsvermogen

Psychische tekenen

Naast lichamelijke klachten veroorzaakt colitis ulcerosa bij kinderen ook psychische symptomen. Sommige potentiële psychische en emotionele veranderingen zijn onder meer:

• concentratieproblemen
• frustratie / woede / boosheid
• stemmingswisselingen
• stress
• te maken krijgen met plagen en pesten
• verlegenheid / schaamte
• zich anders voelen
• zich kwetsbaar voelen
• zich onder druk voelen om te eten in groep (op school)

Diagnose en onderzoeken

Kinderen vinden het soms moeilijk om al hun symptomen te verklaren. Een arts luistert naar de tekenen, bevraagt de ouders over de medische en familiale geschiedenis. Vervolgens voert de arts diverse onderzoeken uit om colitis ulcerosa bij een kind te kunnen diagnosticeren.

Volgende onderzoeken zijn inzetbaar om colitis ulcerosa bij kinderen te detecteren:

• een bariumklysma (röntgenfoto van de dikke darm)
• een biopsie (stukje weefsel wegnemen en microscopisch laten onderzoeken)
• een bloedonderzoek: Een bloedtest onthult hoge waarden van witte bloedcellen hetgeen wijst op problemen met het immuunsysteem. Wanneer lage niveaus van rode bloedcellen aanwezig zijn, wijst dit op de aanwezigheid van anemie.
• een colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm)
• een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam)
• een ontlastingsonderzoek (spoort bacteriën, parasieten en de aanwezigheid van bloed in de ontlasting op)

Behandeling van lichamelijke en psychische klachten

Er is geen remedie voor colitis ulcerosa anno september 2024, maar diverse behandelmethoden verminderen de symptomen en houden de ziekte in remissie. De behandeling die een arts aanbeveelt, is afhankelijk van:

• de algemene gezondheid en medische geschiedenis van het kind
• de leeftijd van het kind
• de omvang van de ziekte
• de ouderlijke voorkeur en mening
• de tolerantie van het kind voor medicatie, medische procedures en therapieën

Medische behandeling

Chirurgie
Meestal hebben kinderen met colitis ulcerosa geen operatie nodig, maar bij circa 25-40 procent is wel een operatie vereist om uiteindelijk een deel van de dikke darm te verwijderen (colectomie).

Medicatie
De arts schrijft volgende medicijnen mogelijk voor:

• antibiotica
• corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken)
• immunomodulatoren (medicijnen die in het immuunsysteem veranderingen aanbrengen; deze verminderen de ontstekingen)

Voedingsveranderingen
Volgende voedingsmiddelen verergeren doorgaans de ziekte: zuivelproducten (vooral lactose, een soort suiker dat zich in melk en andere zuivelproducten bevindt), vezelrijk voedsel (zoals rauwe groenten en fruit, bonen, peulvruchten en popcorn) en irriterende stoffen zoals cafeïnehoudende dranken. Goed voedsel om te eten tijdens een opflakkering zijn smakeloze voedingsmiddelen, zoals droge toast, gekookte rijst, gekookte kip of een warme bouillonsoep.

Psychologische behandeling

Gezien kinderen emotioneel veel te verwerken krijgen, verwijst de arts ze ook door naar een psycholoog of psychiater voor ondersteuning.

Prognose

Colitis ulcerosa komt bij kinderen chronisch voor, maar door een goede medische behandeling is het mogelijk om opflakkeringen te vermijden. Dankzij een tijdige diagnose en een juiste behandeling, bereiken de meeste kinderen een normaal leven, zowel op fysiek als psychologisch vlak.

Complicaties

De arts bekijkt of colitis ulcerosa eventueel ook andere aandoeningen of complicaties veroorzaakt zoals:

• anemie
• botbreuken (door osteoporose)
• kanker (na vele jaren van colitis ulcerosa is er een verhoogd risico op darmkanker)
• ernstige bloedingen
• leverproblemen
• ontsteking van de gewrichten
• ontsteking van de ogen
• toxische megacolon (gezwollen, gezakte dikke darm)

Preventie

Het is niet mogelijk om colitis ulcerosa te voorkomen, maar met een tijdige behandeling zijn de symptomen wel onder controle te houden.

Lees verder

• Colitis ulcerosa: Chronische darmziekte met diarree
• Inflammatoire darmziekte: Ontstekingsaandoening van darm
• Colitis: Soorten en symptomen van ontsteking van dikke darm