Colitis: Soorten en symptomen van ontsteking van dikke darm

Colitis is de medische term voor ‘ontsteking van de dikke darm’. De dikkedarmontsteking ontstaat als gevolg van vele mogelijke oorzaken, zoals bijvoorbeeld infecties, een slechte bloedtoevoer en auto-immuunaandoeningen. Diarree, een frequente stoelgang buikpijn, buikkrampen en constipatie zijn de belangrijkste kenmerken van een dikkedarmontsteking. De diagnose van colitis gebeurt op basis van de geschiedenis van de patiënt, een lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoeken en diverse andere testen. De behandeling van colitis is afhankelijk van het specifieke type colitis.

• Soorten van ontsteking van dikke darm
• Antibioticum-geassocieerde colitis
• Chemische colitis
• Colitis ulcerosa
• Diverticulitis
• Medicatie-geassocieerde colitis
• Ziekte van Crohn
• Oorzaken van een ontstoken dikke darm
• Bacteriën
• Ischemische colitis
• Parasitaire infecties
• Pseudomembraneuze colitis
• Alarmtekens / Dringende symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling voor colitis
• Medicatie
• Huismiddeltjes
• Voeding bij dikkedarmontsteking
• Aanbevolen
• Niet aanbevolen
• Preventie van ontsteking van dikke darm

Soorten van ontsteking van dikke darm

Antibioticum-geassocieerde colitis

De dikke darm bevat meestal vele natuurlijke en gezonde bacteriën. Wanneer patiënten antibiotica innemen voor de behandeling van een ziekte, doodt het medicijn deze ‘goede’ bacteriën doden. De schadelijke bacteriën zijn vervolgens in staat om een ontsteking aan de dikke darm te veroorzaken. De meest voorkomende antibioticagerelateerde bacteriële infectie die darmproblemen veroorzaakt, is ‘Clostridium difficile’. Wanneer een patiënt milde tekenen ervaart, geneest hij door via de mond metronidazol in te nemen. De behandeling van patiënten met matige symptomen bestaat uit het via de mond ingenomen medicijn vancomycine. Bij patiënten met ernstige en acute tekenen is een combinatie van medicatie nodig dat de arts intraveneus (via een ader) alsook via een klysma toedient. Patiënten met zeer ernstige darmproblemen of een darmruptuur, krijgen een chirurgische ingreep.

Chemische colitis

Wanneer chemicaliën in de dikke darm terechtkomen, ontstaat een ontsteking van de dikke darm wat mogelijk resulteert in ernstige schade. De mucosale bekleding van de dikke darm geraakt soms ook ontstoken reageert op de sterke chemicaliën. Dit gebeurt bijvoorbeeld als complicatie van een klysma.

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa (colitis membranacea) is een chronische darmaandoening waarbij de dikke darm aangetast is. Op het slijmvlies van de dikke darm ontstaat zweervorming waarbij etter en vaak ook bloed wordt afgescheiden. Deze auto-immuunziekte veroorzaakt een ontsteking in de darm en buikpijn. Koorts komt ook regelmatig voor bij de ziekte.

Diverticulitis

Een divertikel (diverticulum) staat voor een (zakvormige) uitstulping van de dikke darm. Diverticulitis staat voor een ontsteking van deze divertikels. Deze veelvuldig voorkomende ontsteking komt vaak voor bij ouderen. Het dichtstbijzijnde weefsel van de dikke darm aan de linkerkant is ontstoken en veroorzaakt daardoor acute buikpijn, koorts, rillingen, constipatie, winderigheid, een opgeblazen gevoel, misselijkheid en overgeven, een groene ontlasting, verlies van eetlust en niet eten. Deze tekenen doen soms denken aan een blindedarmontsteking (appendicitis). De arts behandelt de aandoening met antibiotica aangezien de darmaandoening onbehandeld verergert. Onbehandelde diverticulitis leidt tot een darmperforatie (gat in darm), abcesvorming, gegeneraliseerde peritonitis, een darmbloeding en een darmobstructie. Een operatie is bij deze complicaties meestal vereist.

Medicatie-geassocieerde colitis

Colitis is soms het resultaat van de inname van verschillende geneesmiddelen zoals NSAID's (niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen), mycofenolaat, ipilimumab en retinoïnezuur.

Ziekte van Crohn

Bij de ziekte van Crohn ontstaat een ontsteking van een deel van het maag-darmkanaal. Het uiteinde van de dunne darm is het vaakst aangetast, maar in principe zijn alle mogelijke lagen van de darm getroffen. In diverse delen van het spijsverteringskanaal bevinden zich ontstekingen en littekens. Buikkrampen, (bloederige) diarree en buikpijn zijn de belangrijkste tekenen van de chronische ziekte. De ziekte van Crohn leidt mogelijk eveneens tot artritis (gewrichtsontsetking), schilfering en zweervorming van de huid en oogafwijkingen zoals waterige ogen en jeukende ogen.

Oorzaken van een ontstoken dikke darm

Bacteriën

Darmontstekingen resulteren vaak uit door bacteriën besmette voedingsmiddelen. Hierdoor ontwikkelen zich aandoeningen, voedselvergiftigingen of andere darminfecties.

Ischemische colitis

Wanneer dikke darm onvoldoende bloedtoevoer krijgt door een lage bloeddruk (hypotensie), uitdroging, abnormale hartritmestoornissen of een verstopping van bloedvaten, krijgt de patiënt te maken met bloederige diarree, koorts, pijn en gevoeligheid aan dit aangetaste darmgebied. Het linkercolon is meestal beschadigd. Hierdoor komen kleine hoeveelheden helderrood bloed uit het rectum. gangreen (afsterven van weefsel) van de dikke darm met ernstige pijn ontwikkelt zich bij ongeveer 15% van de patiënten. Ischemische colitis resulteert uiteindelijk in peritonitis, een infectie van de buikholte die potentieel dodelijk is. Ischemische colitis komt het vaakst voor bij ouderen.

Parasitaire infecties

Infectieuze colitis is vaak het gevolg van parasitaire infecties. Vaak is het water besmet, hetgeen leidt tot ernstige darmproblemen.

Pseudomembraneuze colitis

Pseudomembraneuze colitis duidt op de aanwezigheid van colitis met oedemateuze en ulcereuze ontsteking van het slijmvlies (gezwollen slijmvlies met zweervorming). Deze vorm van een ontstoken dikke darm doet zich meestal voor na het gebruik van medicatie met breedspectrumantibiotica.

De patiënt presenteert zich met een combinatie van volgende symptomen:

• aanzienlijk gewichtsverlies
• bloedvergiftiging (sepsis)
• buikpijn of buikkrampen
• constipatie
• diarree (soms met de aanwezigheid van bloed)
• een darmperforatie
• een lage bloeddruk (hypotensie)
• een toxisch megacolon (gevaarlijke verbreding van de dikke darm)
• een verlies van eetlust
• frequente stinkende diarree / frequente stoelgang
• ijzertekort (ferriprieve anemie)
• koorts, soms gepaard met koude rillingen
• spierspasmen
• uitdroging (dehydratie)
• vermoeidheid en lusteloosheid

Alarmtekens / Dringende symptomen

Wanneer de patiënt lijdt aan volgende tekenen, is het verstandig om meteen een arts te raadplegen:

• acute uitdroging (dehydratie)
• duizeligheid
• een afscheiding van pus van rond de anus
• een snelle hartslag (tachycardie)
• ernstige buikpijn soms met een opgeblazen gevoel.
• geen uitscheiding van ontlasting
• koorts in combinatie met koude rillingen
• minimale of geen urine (anurie) gedurende bijna twaalf uur of langer
• ontlasting bevat meestal bloed
• pijn en zwelling in het anale gebied
• veelvuldig flauwvallen
• vaak braken

Diagnose en onderzoeken

Voor het opsporen van een vorm van colitis, voert de arts meerdere onderzoeken uit:

• een biopsie
• een bloedonderzoek
• een colonoscopie (endoscopie met camera om het volledige zicht op de dikke darm en het omringende deel te geven)
• een CT-scan
• een enterografie (röntgenfoto’s van de dunne darm)
• een ontlastingsonderzoek
• een videocapsule-endoscopie

Behandeling voor colitis

Het doel van de behandeling is om de symptomen te verlichten. Hiervoor zet de arts medicijnen of een operatie in. Daarnaast helpen enkele huismiddeltjes en zijn enkele aanpassingen in de voedingsstijl nodig.

Medicatie

Antibiotica houden de tekenen van de ziekte onder controle en zorgen ervoor dat de bacteriën zich niet verder verspreiden. Verder schrijft de arts mogelijk ontstekingsremmers voor die een ontsteking verminderen. Sommige patiënten nemen tot slot immunosuppressiva, die er voor zorgen dat er geen verdere irritatie ontstaat in de dikke darm.

Huismiddeltjes

De patiënt neemt vijf à zes keer per dag kleinere maaltijden met tussenpozen. Het gebruik van multivitaminen en mineralen is nuttig, omdat een ontstoken colon een tekort aan voedingsstoffen veroorzaakt. Voorts moet de patiënt stoppen met roken om het risico op een ontsteking te minimaliseren. Stress minderen is een ander nuttig advies. Yoga en meditatie zijn voor sommige patiënten een goede oplossing.

Voeding bij dikkedarmontsteking

Aanbevolen

Patiënten met diarree verliezen veel vocht; daarom moeten ze voldoende water en eventueel sportdranken drinken. Probiotica zoals kaas en yoghurt zijn goede voedingsmiddelen. Andere goede voedingsmiddelen zijn gerst, granen en gepeld fruit. Verder mag de patiënt wel bepaalde gestoomde of gekookte groenten consumeren.

Niet aanbevolen

Volgende voedingsmiddelen zijn niet aanbevolen:

• alcoholische dranken
• chocolade
• fruit zoals bessen en ananas
• gekookte groenten zoals kool of maïs
• gekruid voedsel (irriteert de stoelgang)
• koffie
• rauw eten
• thee
• volle granen zoals havermout, noten of zaden
• zuivelproducten

Preventie van ontsteking van dikke darm

Hygiëne vormt de sleutel om colitis te voorkomen. Dit houdt in dat schoon drinkwater beschikbaar moet zijn, mensen de handen veel en regelmatig moeten assen en een goede hygiëne in de keuken moeten hanteren. Verder is het verstandig om te stoppen met roken, de bloeddruk, het cholesterolniveau en diabetes goed onder controle te houden.

Lees verder

• Colitis ulcerosa: Chronische darmziekte met diarree
• Colitis ulcerosa bij kinderen: Ontsteking van dikke darm
• Divertikelaandoeningen: Diverticulose & acute diverticulitis
• Oogproblemen bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
• Ziekte van Crohn: Aandoening met diarree en buikpijn