Alopecia totalis: Volledig verlies van haar op hoofdhuid

Alopecia totalis is een zeldzame aandoening waarbij patiënten al het haar op de hoofdhuid verliezen zonder duidelijke oorzaak. Deze aandoening gaat doorgaans gepaard met geen andere symptomen dan haaruitval, hoewel soms nagelafwijkingen kunnen optreden. Hoewel alopecia totalis niet te genezen is, kunnen patiënten baat hebben bij bepaalde adviezen en behandelingen. Bij sommige patiënten verdwijnen de klachten vanzelf. Er kunnen ook complicaties optreden bij patiënten die volledig kaal zijn.

• Epidemiologie van alopecia totalis
• Soorten haaraandoeningen
• Oorzaken van alopecia totalis
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van alopecia totalis
• Corticosteroïden
• Biologische medicijnen
• Natuurlijke behandelingen
• Prognose
• Complicaties van volledig haarverlies
• Emotionele gevolgen
• Bescherming tegen de zon

Epidemiologie van alopecia totalis

Alopecia totalis komt voor bij ongeveer 1 op de 250.000 mensen. De aandoening kan op elke leeftijd voorkomen, maar wordt het vaakst gezien bij tieners en jongvolwassenen tussen de 15 en 29 jaar. Personen die al lijden aan andere auto-immuunaandoeningen, zoals een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie), bloedarmoede (anemie), vitiligo (een huidaandoening met witte vlekken op de huid) of diabetes mellitus (suikerziekte), hebben een verhoogd risico. Mannen en vrouwen worden in gelijke mate getroffen door het verlies van haar op de hoofdhuid. Alopecia totalis is een gevorderde vorm van alopecia areata, waarbij ongeveer 5% van de kinderen met alopecia areata evolueert naar alopecia totalis.

Soorten haaraandoeningen

Alopecia areata is een auto-immuunziekte die zich kenmerkt door ronde, kale plekken op de hoofdhuid. Ongeveer 2% van de bevolking ervaart dit type haaruitval. Alopecia totalis is een ernstigere vorm van alopecia areata. Bij deze aandoening verliest de patiënt meestal eerst één of twee kale plekken op de hoofdhuid. Wanneer deze kale plekken zich uitbreiden tot volledige haaruitval op de hoofdhuid, wordt dit aangeduid als ‘alopecia totalis’. In sommige gevallen kan alopecia areata zich verspreiden naar andere delen van het lichaam, zoals de baard, de wenkbrauwen, de wimpers, en het schaamhaar, wat bekend staat als ‘alopecia universalis’. Wanneer alopecia alleen beperkt is tot het baardgebied bij een man, spreken we van ‘alopecia barbae’.

Oorzaken van alopecia totalis

De exacte oorzaak van alopecia totalis is momenteel onbekend. De aandoening wordt vermoedelijk veroorzaakt door een auto-immuunaandoening, waarbij het immuunsysteem haarfollikels per ongeluk aanziet als een bedreiging en deze aanvalt. Er wordt gesuggereerd dat stress mogelijk een rol speelt, maar hier is verder onderzoek voor nodig. Ongeveer 20% van de patiënten met alopecia totalis heeft familieleden met alopecia, wat wijst op een mogelijke genetische component. Mensen met bepaalde genetische aanleg zouden gevoeliger kunnen zijn voor deze aandoening wanneer ze worden blootgesteld aan andere factoren zoals allergieën, virussen of toxines (gifstoffen).

Symptomen

Patiënten met alopecia totalis verliezen doorgaans al het haar op de hoofdhuid binnen zes maanden na het begin van de symptomen. Naast haaruitval op de hoofdhuid komen doorgaans geen andere symptomen voor. Sommige patiënten ervaren echter hoofdhuidproblemen zoals pijn, jeuk of tintelingen. Nagelafwijkingen zoals dunne, broze en gerimpelde nagels kunnen ook optreden, hoewel dit niet altijd het geval is.

Diagnose en onderzoeken

Alopecia totalis wordt meestal gediagnosticeerd door een dermatoloog (huidarts) op basis van het patroon van haaruitval. In sommige gevallen zal de arts een biopsie van de hoofdhuid uitvoeren en bloedonderzoeken laten doen om mogelijke onderliggende auto-immuunziekten te identificeren.

Behandeling van alopecia totalis

Er bestaat geen definitieve remedie voor alopecia totalis. De behandelingen die beschikbaar zijn, zijn vaak niet effectief voor ernstige vormen van de aandoening.

Corticosteroïden

Artsen maken vaak gebruik van corticosteroïden, zowel in de vorm van injecties als orale medicatie. Deze krachtige ontstekingsremmers zijn echter niet altijd effectief bij alopecia totalis. Indien ze wel helpen, kan langdurig gebruik leiden tot ernstige bijwerkingen. Daarom wordt soms 'pulstherapie' aanbevolen, waarbij de arts topisch diphencyprone (DPCP) aanbrengt op de hoofdhuid. Deze chemische stof veroorzaakt een gecontroleerde allergische reactie, wat mogelijk de haargroei kan stimuleren.

Biologische medicijnen

Er is hoop dat bepaalde biologische geneesmiddelen effectief kunnen zijn voor de behandeling van alopecia totalis, hoewel verder onderzoek noodzakelijk is. Biologische medicijnen bevatten specifieke eiwitten die het immuunsysteem kunnen kalmeren en ontstekingen verminderen. Deze medicijnen hebben succes geboekt bij de behandeling van andere auto-immuunziekten en kunnen mogelijk ook nuttig zijn bij alopecia.

Natuurlijke behandelingen

Sommige voedingssupplementen en crèmes worden gepromoot als natuurlijke behandelingen voor alopecia in al zijn vormen. Het bewijs voor de effectiviteit van deze behandelingen is echter beperkt en niet wetenschappelijk onderbouwd.

Prognose

Bij sommige patiënten stopt het immuunsysteem soms met het aanvallen van de haarzakjes, wat leidt tot hergroei van het haar. Waarom dit gebeurt is nog niet volledig begrepen, en het kan jaren duren na de eerste symptomen. Bij patiënten die van alopecia areata naar alopecia totalis zijn geëvolueerd, is de kans dat het haar weer groeit echter kleiner. Patiënten die al langer dan drie jaar alopecia totalis hebben, hebben een geringe kans op spontane haargroei. Veel patiënten kiezen voor een pruik of andere cosmetische oplossingen, omdat de beschikbare behandelingen vaak niet effectief zijn.

Complicaties van volledig haarverlies

Emotionele gevolgen

Volledig haarverlies kan aanzienlijke emotionele problemen veroorzaken. Veel patiënten ervaren een verlies van identiteit en hebben moeite om met de veranderingen om te gaan. Het kan maanden duren voordat patiënten het verlies van hun haar een plek kunnen geven. Gedurende deze periode kunnen gevoelens van verdriet, depressie, hopeloosheid, schuldgevoelens, angst, isolement, eenzaamheid, woede en frustratie optreden.

Bescherming tegen de zon

Patiënten met alopecia totalis moeten extra voorzichtig zijn met zonbescherming, aangezien de kale hoofdhuid gevoeliger is voor zonnebrand, vooral bij een lichte huid. Dit verhoogt het risico op huidkanker. Het gebruik van zonnebrandcrème, een pruik, een bandana of een hoed wordt aanbevolen om de kale hoofdhuid te beschermen tegen de zon.

Lees verder

• Alopecia areata: Haaruitval met ronde, kale plekken
• Haaruitval (alopecia): Haaraandoeningen met haarverlies
• Jeukende hoofdhuid: Oorzaken van jeuk aan het hoofd
• Infecties aan hoofdhuid: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Pijnlijke hoofdhuid: Oorzaken van pijn en gevoeligheid