Jeukende hoofdhuid: Oorzaken van jeuk aan het hoofd

Een droge en jeukende hoofdhuid is een vaak voorkomend symptoom dat meerdere oorzaken kent. Meestal ligt een allergische reactie of droge hoofdhuid aan de basis van jeuk aan het hoofd en dan is de oorzaak vaak snel en eenvoudig te verhelpen. Soms is echter sprake van een infectie of een andere aandoening waarvoor een medische behandeling nodig is. Als de symptomen niet snel verdwijnen of verergeren, is advies van de arts nodig om de onderliggende oorzaak van een hoofdhuid die jeukt op te sporen en een behandelplan op te stellen.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Huidaandoeningen en jeuk aan het hoofd
• Contactdermatitis / Allergische reactie
• Droge hoofdhuid
• Eczeem
• Psoriasis
• Ringworm
• Seborreïsche dermatitis / hoofdroos
• Hoofdluizen en hoofdhuid die jeukt
• Andere oorzaken van jeuk aan de hoofdhuid
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Jeuk aan de hoofdhuid komt veel voor en kan verschillende oorzaken hebben. Het is een veelvoorkomende klacht bij zowel volwassenen als kinderen. Studies tonen aan dat ongeveer 10-20% van de bevolking op enig moment in hun leven jeuk aan de hoofdhuid ervaart. De prevalentie kan variëren afhankelijk van de leeftijdsgroep, het seizoen en de aanwezigheid van bijkomende huid- of haaraandoeningen. Jeuk aan de hoofdhuid is een veelvoorkomende reden voor dermatologische consulten en kan aanzienlijk invloed hebben op de levenskwaliteit en het welzijn van de betrokken personen.

Oorzaken

Jeuk aan de hoofdhuid kan veroorzaakt worden door een breed scala aan factoren. De meest voorkomende oorzaken zijn droge huid, seborrheic dermatitis, roos, en schimmelinfecties zoals ringworm. Allergische reacties op haarverzorgingsproducten, zoals shampoos of conditioners, kunnen ook jeuk veroorzaken. Daarnaast kunnen huidaandoeningen zoals psoriasis en eczeem jeuk aan de hoofdhuid veroorzaken. In sommige gevallen kan jeuk een symptoom zijn van een ernstiger aandoening, zoals een parasitaire infectie of een auto-immuunziekte. Het is belangrijk om de oorzaak van de jeuk te identificeren om een effectieve behandeling te bepalen.

Huidaandoeningen en jeuk aan het hoofd

Contactdermatitis / Allergische reactie

Sommige patiënten hebben een gevoelige huid die reageert op shampoos, haarsprays, haarverven en stylingproducten. Veel shampoos bevatten geurstoffen, een veel voorkomende bron van allergenen (uitlokkende stoffen van een allergische reactie) die leidt tot allergisch eczeem / contactdermatitis. Wanneer de huid een ingrediënt als gevaarlijk beschouwt, komt een ontsteking tot stand om deze ‘gevaarlijke’ stof te isoleren en te doden. Een ontsteking veroorzaakt een rode, jeukende hoofdhuid. Sommige patiënten worden ook geleidelijk gevoelig voor een stof, zelfs voor een shampoo die ze al jaren gebruiken.

Droge hoofdhuid

Een droge hoofdhuid jeukt sneller. Wanneer de huid gehydrateerd (vochtig) is, is deze zacht en in goede vorm. De huid is dan ook in staat om irriterende stoffen buiten te houden. Wanneer de huid droog is, leidt dit tot jeuk en een ontsteking. Een huid die droog aanvoelt, is bovendien minder goed in staat om zich te verdedigen tegen binnendringende irriterende stoffen. Een onbehandelde droge hoofdhuid resulteert gemakkelijk en snel in een zeer droge, zeer schilferige en zeer rode, jeukende en geïrriteerde huid.

Bekende oorzaken van een droge hoofdhuid zijn:

• een opeenstapeling van stylingproducten
• externe omstandigheden zoals koud, droog weer of warme, droge en geforceerde binnenwarmte in de winter
• het overmatig gebruik van hoeden of pruiken die voorkomen dat zuurstof de hoofdhuid bereikt
• interne uitdroging door de voeding of levensstijl.

Eczeem

Eczeem is een chronische huidziekte die een jeukende en schilferige hoofdhuid veroorzaakt. Baby’s en kinderen zijn het vaakst aangetast door eczeem aan het hoofdgebied, maar iedereen is mogelijk getroffen. De oorzaak van eczeem is onbekend anno oktober 2020. Vochtinbrengende crèmes en op doktersvoorschrift verkrijgbare steroïde crèmes verlichten de symptomen. De patiënt moet voorts harde zepen vermijden en mag evenmin krabben aan de aangetaste lichaamsdelen. Indien mogelijk vermijdt de patiënt ook stress om de symptomen van eczeem beter onder controle te krijgen.

Psoriasis

Psoriasis, een chronische huidziekte met jeuk en schilfering, veroorzaakt mogelijk roos en jeuk aan de hoofdhuid. Patiënten met psoriasis hebben meer kans op roos, maar psoriasis is geen roos. Medicijnen behandelen psoriasis.

Ringworm

Ringworm op de hoofdhuid (tinea capitis / hoofdschimmel) is een schimmelinfectie veroorzaakt door de schimmel Trichophyton rubrum. Deze besmettelijke infectie veroorzaakt ringvormige patronen op de huid waardoor de geïnfecteerde hoofdhuid rood en jeukend is. De verspreiding van de infectie verloopt door nauw contact met een patiënt met ringworm. Een onbehandelde hoofdhuid met ringworm veroorzaakt aanzienlijk haarverlies. De schimmel is ook actief diep in de haarzakjes. Voorgeschreven orale (via de mond ingenomen) antischimmelmiddelen is vaak nodig voor het behandelen van tinea capitis.

Seborreïsche dermatitis / hoofdroos

Seborreïsche dermatitis is een veel voorkomende huidaandoening veroorzaakt door een overgroei van de Malassezia-schimmel. Vele lichaamsdelen zijn mogelijk aangetast, waaronder het hoofd. Wanneer de hoofdhuid getroffen is door seborreïsche dermatitis, is sprake van ‘(hoofd)roos’. Dit is een veel voorkomende oorzaak van een rode, geïrriteerde, jeukende, schilferige hoofdhuid. Vette hoofdhuidtypen zijn gevoelig voor hoofdroos omdat de Malassezia-schimmel gedijt in olie. De ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen) en hiv zijn ook in verband gebracht met roos. Patiënten met deze aandoeningen hebben meer risico op het ontwikkelen van roos. Het is echter niet zo dat patiënten met roos meer vatbaar zijn voor het ontwikkelen van de ziekte van Parkinson of hiv.

Volgende factoren verergeren roos:

• het haar niet vaak genoeg wassen: dagelijks of om de dag het haar wassen is belangrijk
• spanning en stress
• winter: roos is erger in de winter

Op de markt zijn speciale medicinale shampoos verkrijgbaar voor het behandelen van roos op de hoofdhuid. Patiënten met hardnekkige roos raadplegen best een arts die dan shampoos met een voorgeschreven sterkte en steroïde crèmes voorschrijft.

Hoofdluizen en hoofdhuid die jeukt

Een jeukende maar niet droge hoofdhuid zonder schilfertjes of tekenen van hoofdroos, is mogelijk een teken van hoofdluizen. Deze insecten zijn extreem goed in camouflage. De eieren die door de vrouwelijke hoofdluis worden gelegd, zijn ook gekleurd en daarom niet goed zichtbaar in het haar. Een volwassen hoofdluis is klein met een lengte van slechts twee tot drie mm. Hoofdluizen krijgen hun voedingsstoffen door in de hoofdhuid te bijten, bloed te eten en speeksel te injecteren. Jeuk aan de hoofdhuid veroorzaakt door hoofdluisbesmetting ontstaat doordat de hoofdhuid reageert op het speeksel van een hoofdluis. Specifieke shampoos voor het behandelen van hoofdluizen zijn beschikbaar.

Andere oorzaken van jeuk aan de hoofdhuid

Andere oorzaken van een jeukende hoofdhuid zijn onder andere:

• atopische dermatitis
• gordelroos
• stress of angst
• suikerziekte

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die kunnen bijdragen aan jeuk aan de hoofdhuid. Een droge huid, vaak door weersomstandigheden zoals kou of lage luchtvochtigheid, kan jeuk veroorzaken. Onjuiste of overmatige toepassing van haarverzorgingsproducten kan leiden tot irritatie en allergische reacties. Personen met een geschiedenis van huid- of haaraandoeningen, zoals roos of psoriasis, hebben een verhoogd risico op jeuk aan de hoofdhuid. Ook slechte hygiëne of het delen van persoonlijke verzorgingsitems kan bijdragen aan de verspreiding van infecties die jeuk veroorzaken.

Alarmsymptomen

Bij jeuk aan de hoofdhuid kunnen verschillende alarmsymptomen optreden die wijzen op een ernstiger probleem. Deze kunnen zijn: intense jeuk die niet verbetert met standaardbehandelingen, aanwezigheid van huiduitslag, schilfering of roodheid op de hoofdhuid, haaruitval of veranderingen in de haardichtheid, en pijn of zwelling. Als jeuk gepaard gaat met koorts, ongewone huidafwijkingen of andere systemische symptomen, is het belangrijk om medische hulp te zoeken om de onderliggende oorzaak te bepalen en een passende behandeling te krijgen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van jeuk aan de hoofdhuid begint meestal met een grondig klinisch onderzoek door een arts. De arts zal vragen naar de duur van de symptomen, eventuele recente veranderingen in haarverzorgingsproducten, en andere symptomen die aanwezig kunnen zijn. Onderzoeken kunnen een huidbiopsie omvatten om huidaandoeningen zoals psoriasis of dermatitis te identificeren. Microscopen en culturen kunnen worden gebruikt om schimmelinfecties te bevestigen. In sommige gevallen kan bloedonderzoek nodig zijn om systemische oorzaken van jeuk uit te sluiten.

Behandeling

De behandeling van jeuk aan de hoofdhuid is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Voor droge huid kunnen hydraterende shampoos en conditioners nuttig zijn. Bij roos en seborrheic dermatitis kunnen medicinale shampoos met zinkpyrithion of ketoconazol helpen. Schimmelinfecties vereisen vaak antischimmelbehandelingen, zowel topisch als oraal. Bij allergische reacties is het belangrijk om de triggerende producten te vermijden en soms kan een corticosteroïdcrème nodig zijn om ontsteking te verminderen. Regelmatige follow-up kan nodig zijn om te beoordelen of de behandeling effectief is en om aanpassingen te maken indien nodig.

Prognose

De prognose voor jeuk aan de hoofdhuid hangt af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. In veel gevallen is de jeuk tijdelijk en kan het worden verlicht met de juiste behandeling. Chronische jeuk kan echter langdurige huidproblemen veroorzaken en invloed hebben op de levenskwaliteit. Het is belangrijk om de oorzaak goed te behandelen en te monitoren om terugkerende symptomen te voorkomen en om eventuele ernstige aandoeningen uit te sluiten.

Complicaties

Complicaties van jeuk aan de hoofdhuid kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak. Bij aanhoudende jeuk kunnen secundaire huidinfecties optreden door krabben of wrijven. Chronische irritatie kan leiden tot beschadiging van de huidbarrière en de ontwikkeling van secundaire huidproblemen. Haaruitval kan optreden bij ernstige gevallen van huidaandoeningen zoals psoriasis of eczeem. Het is belangrijk om jeuk tijdig te behandelen om complicaties te voorkomen en om de huid en het haar gezond te houden.

Preventie

Preventie van jeuk aan de hoofdhuid omvat het vermijden van bekende triggers, zoals agressieve haarverzorgingsproducten en allergenen. Het handhaven van goede hygiëne en het gebruik van milde, hypoallergene shampoos kan helpen om de huid te beschermen. Het is ook belangrijk om de hoofdhuid goed te hydrateren en om overmatige blootstelling aan irriterende omgevingsfactoren te vermijden. Regelmatige controle van de hoofdhuid en tijdige behandeling van huidaandoeningen kan helpen om jeuk en gerelateerde problemen te voorkomen.

Lees verder

• Infecties aan hoofdhuid: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Hoofdroos: Behandelingen van roos aan hoofdhuid
• Pijnlijke hoofdhuid: Oorzaken van pijn en gevoeligheid
• Psoriasis capitis: Schilferige vlekken en jeuk op hoofdhuid
• Seborroïsch eczeem: Huidziekte met hoofdroos en rode huid