Psoriasis capitis: Schilferige vlekken en jeuk op hoofdhuid

De huidaandoening psoriasis capitis veroorzaakt symptomen aan de hoofdhuid. Psoriasis capitis treft vooral de haargrenzen aan de voorzijde van het hoofd en de slapen. Schilferige plekken, een rode huid en jeuk zijn kenmerkende tekenen van psoriasis capitis. Wanneer de hoofdhuid is aangedaan door psoriasis, is een behandeling van deze niet te genezen huidziekte vaak uitdagend, vooral bij patiënten met veel haar. Eerst moet de arts de schilfers oplossen, waarna diverse (combinaties van) behandelingen mogelijk zijn. De vooruitzichten variëren, maar vaak treden opflakkeringen en rustigere periodes op bij psoriasis die de hoofdhuid treft. Af en toe kunnen complicaties ontstaan, zoals haaruitval of verergering van de klachten door het krabben aan de aangetaste huid.

• Epidemiologie van psoriasis capitis
• Mechanisme
• Verstoorde celvernieuwing
• Ontstekingsreacties
• Genetische factoren
• Oorzaken en risicofactoren
• Risicofactoren
• Genetische aanleg
• Infecties
• Omgevingsfactoren
• Medicatiegebruik
• Risicogroepen
• Patiënten met een familiegeschiedenis van psoriasis
• Patiënten met andere vormen van psoriasis
• Immuunsysteemgerelateerde aandoeningen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Schilferige plekken en jeuk
• Rode, ontstoken gebieden
• Haaruitval
• Bleeding or crusting
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van psoriasis capitis
• Topicale behandelingen
• Lichttherapie
• Orale medicatie
• Ontspanningstechnieken
• Prognose
• Behandelopties en levenskwaliteit
• Langdurige effecten
• Complicaties
• Preventie van psoriasis capitis

Epidemiologie van psoriasis capitis

Psoriasis capitis is een veelvoorkomende vorm van psoriasis. Anno augustus 2024 lijdt ongeveer 50% van de patiënten met psoriasis vulgaris aan psoriasis capitis. Deze aandoening treft zowel mannen als vrouwen en kan zich op elke leeftijd ontwikkelen. Psoriasis capitis is een niet-besmettelijke auto-immuunziekte die vooral in westerse landen vaak voorkomt.

Mechanisme

Psoriasis capitis is een aandoening die zich manifesteert als schilferige, ontstoken plekken op de hoofdhuid. Het is een vorm van psoriasis die invloed heeft op de huidcellen van de hoofdhuid, waarbij de normale cyclus van celvernieuwing wordt verstoord. Dit resulteert in de overproductie van huidcellen, die zich ophopen en schilfers vormen. De aandoening heeft een genetische component, maar ook omgevingsfactoren kunnen een rol spelen in het ontstaan en de ernst van de symptomen.

Verstoorde celvernieuwing

Normaal gesproken vernieuwt de huid zich door het afstoten van oude huidcellen en het aanmaken van nieuwe cellen. Bij psoriasis is deze cyclus versneld, wat resulteert in een ophoping van huidcellen die zich niet snel genoeg kunnen afstoten. Dit leidt tot het verschijnen van schilferige laesies die vaak gepaard gaan met jeuk, roodheid en ontsteking.

Ontstekingsreacties

De abnormale celvernieuwing bij psoriasis capitis wordt vaak veroorzaakt door ontstekingsreacties die worden gereguleerd door het immuunsysteem. Er is een overactiviteit van T-cellen, een type witte bloedcel dat verantwoordelijk is voor het aansteken van ontstekingen in de huid. Deze ontstekingsreacties bevorderen de snelle productie van huidcellen, wat bijdraagt aan de ophoping van schilfers.

Genetische factoren

Er is een sterk genetisch component aan psoriasis capitis. Patiënten met een familiegeschiedenis van psoriasis hebben een verhoogd risico om de aandoening zelf te ontwikkelen. Specifieke genen, zoals die betrokken bij het immuunsysteem, kunnen de aanleg voor de aandoening verhogen. Mutaties in deze genen leiden tot een overactief immuunsysteem, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van de aandoening.

Oorzaken en risicofactoren

Psoriasis capitis wordt veroorzaakt door een versnelde celdeling van de huidcellen en een abnormale reactie van het immuunsysteem tegen deze huidcellen. De kenmerkende schilferende plekken ontstaan door deze snelle celdeling. Meerdere genen spelen een rol bij de ontwikkeling van de huidziekte, waardoor genetische aanleg een belangrijke risicofactor is. Emotionele stress, hormonale veranderingen, infecties, en bepaalde medicijnen kunnen een uitbraak of verergering van psoriasis capitis triggeren.

Risicofactoren

Psoriasis capitis wordt beïnvloed door verschillende risicofactoren die zowel genetisch als omgevingsgebonden kunnen zijn. Het hebben van bepaalde genetische aanleg verhoogt de kans op het ontwikkelen van deze aandoening, maar ook omgevingsfactoren kunnen de aandoening uitlokken of verergeren.

Genetische aanleg

Zoals eerder vermeld, is er een sterk genetische component bij psoriasis. Patiënten die een familielid hebben met psoriasis, lopen een hoger risico om zelf de aandoening te ontwikkelen. Er zijn bepaalde genetische markers die geassocieerd worden met een verhoogde gevoeligheid voor psoriasis.

Infecties

Infecties, zoals keelontstekingen veroorzaakt door streptokokken, kunnen de uitbraak van psoriasis capitis triggeren. Deze infecties kunnen het immuunsysteem verstoren, wat leidt tot een verhoogde ontstekingsreactie in de huid.

Omgevingsfactoren

Bepaalde omgevingsfactoren, zoals koud weer, stress, roken en het gebruik van bepaalde medicijnen, kunnen de symptomen van psoriasis capitis verergeren. Stress wordt vaak genoemd als een belangrijke factor die de ziekteactiviteit kan verhogen.

Medicatiegebruik

Bepaalde medicijnen, zoals bètablokkers, lithium en antimalariamiddelen, kunnen het risico op het ontwikkelen van psoriasis verhogen of bestaande symptomen verergeren. Het is belangrijk om medicijngebruik te bespreken met een arts om mogelijke bijwerkingen te beheersen.

Risicogroepen

Hoewel psoriasis capitis iedereen kan treffen, zijn er bepaalde risicogroepen die een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van deze aandoening. Genetische predispositie speelt een belangrijke rol in het risico, evenals de aanwezigheid van andere gezondheidsproblemen.

Patiënten met een familiegeschiedenis van psoriasis

Patiënten die familieleden hebben met psoriasis of andere vormen van auto-immuunziekten hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van psoriasis capitis. Dit is te wijten aan de genetische component van de aandoening, die door familieleden wordt doorgegeven.

Patiënten met andere vormen van psoriasis

Patiënten die al lijden aan andere vormen van psoriasis, zoals plaque-psoriasis, hebben een verhoogd risico om ook psoriasis capitis te ontwikkelen. Dit komt doordat psoriasis vaak in verschillende vormen in het lichaam voorkomt en de hoofdhuid een veelvoorkomende plaats is voor uitbraken.

Immuunsysteemgerelateerde aandoeningen

Mensen met andere auto-immuunziekten, zoals reumatoïde artritis of lupus, kunnen ook een verhoogd risico lopen op psoriasis capitis. Aangezien psoriasis een immuunsysteemziekte is, kunnen andere aandoeningen die het immuunsysteem aantasten, het risico verhogen.

Symptomen

Psoriasis capitis treft vaak de haargrenzen aan de voorzijde, de nek en de slapen. De aandoening veroorzaakt roodheid van de huid en grijswitte, schilferende plekken op de hoofdhuid die zich ook kunnen uitstrekken tot één à twee centimeter op de huid van het gezicht. Een patiënt met vettig haar heeft mogelijk minder zichtbare roodheid en schilfering. De schilferende plekken kunnen uitdrogen, wat resulteert in een droge hoofdhuid, waardoor sneller kloofjes en scheurtjes ontstaan. Dit leidt tot een jeukende, brandende of pijnlijke hoofdhuid. Door de jeuk krabben patiënten vaak aan de plekken, wat bloedingen kan veroorzaken. Vaak hebben patiënten met psoriasis capitis ook symptomen van psoriasis op andere delen van het lichaam.

Alarmsymptomen

Bij psoriasis capitis kunnen er verschillende symptomen optreden die wijzen op de aanwezigheid van de aandoening. Deze symptomen kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen de kwaliteit van leven beïnvloeden. Vroege herkenning van alarmsymptomen is essentieel voor een effectieve behandeling.

Schilferige plekken en jeuk

Een van de meest kenmerkende symptomen van psoriasis capitis is het verschijnen van schilferige plekken op de hoofdhuid, die gepaard kunnen gaan met jeuk. De schilfers kunnen wit of zilverachtig van kleur zijn en zich ophopen op de hoofdhuid, vooral rondom de haarlijn.

Rode, ontstoken gebieden

Naast schilfers kunnen patiënten met psoriasis capitis ook last hebben van rode, ontstoken plekken op de hoofdhuid. Deze gebieden kunnen pijnlijk zijn en kunnen soms gaan bloeden als ze worden aangeraakt of gekrast.

Haaruitval

In sommige gevallen kan psoriasis capitis leiden tot tijdelijke haaruitval. Dit kan optreden als gevolg van de ontsteking in de hoofdhuid, die de haarfollikels kan beschadigen. Dit haarverlies is vaak tijdelijk en het haar groeit terug zodra de aandoening onder controle is.

Bleeding or crusting

In ernstige gevallen kunnen de aangetaste gebieden van de hoofdhuid beginnen te bloeden of een korstvorming ontwikkelen. Dit kan een teken zijn van een verergering van de aandoening en kan wijzen op de noodzaak voor intensievere behandeling.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De diagnose van psoriasis capitis wordt meestal gesteld op basis van de klinische verschijnselen. De arts inspecteert de hoofdhuid en kan op basis hiervan vaak al de diagnose bevestigen. Bij twijfel kan een huidbiopsie worden uitgevoerd om de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnose
De symptomen van psoriasis capitis kunnen soms lijken op seborroïsch eczeem, een huidaandoening die gepaard gaat met hoofdroos en roodheid van de huid. Vooral als een patiënt weinig roodheid en schilfering ervaart, kan de diagnose lastig zijn.

Behandeling van psoriasis capitis

Er zijn diverse behandelingsopties beschikbaar voor psoriasis capitis, afhankelijk van de ernst van de symptomen en de reactie op eerdere behandelingen. De behandeling begint meestal met het verwijderen of oplossen van de dikke schilfers op de hoofdhuid, zodat andere behandelingen beter kunnen doordringen en hun werking kunnen uitoefenen.

Topicale behandelingen

Het gebruik van vettige zalven en badolie tijdens het baden is een eenvoudige manier om de schilfers van de huid te verwijderen. Dit maakt de huid ontvankelijker voor andere topische behandelingen. De arts kan ontschilferende middelen voorschrijven, zoals preparaten die salicylzuur bevatten. De patiënt brengt dit middel gedurende enkele dagen tot een week aan op de hoofdhuid en laat het 's nachts inwerken. De volgende dag wast de patiënt het haar met een milde of met koolteer verrijkte shampoo. Na het verwijderen van de schilfers kan de arts corticosteroïden in de vorm van lotions, emulsies, shampoos of schuim voorschrijven. Lotions met vitamine D-derivaten kunnen ook nuttig zijn.

Lichttherapie

Bij kleine, niet al te dikke plekken die hardnekkig zijn, kan de arts UVB-lichttherapie aanbevelen. De Excimer-lamp, een gerichte lichtbron, kan worden gebruikt om specifieke plekken op de hoofdhuid te behandelen.

Orale medicatie

In ernstige gevallen of wanneer topische behandelingen onvoldoende effect hebben, kan de arts orale medicijnen voorschrijven. Deze medicijnen onderdrukken het immuunsysteem en verminderen ontstekingen.

Ontspanningstechnieken

Stress kan een belangrijke trigger zijn voor psoriasis capitis. Daarom kunnen ontspanningstechnieken zoals yoga, meditatie, en regelmatige vakanties helpen om de symptomen te verminderen. Het verminderen van stress kan bijdragen aan het onder controle houden van de aandoening.

Prognose

De prognose voor patiënten met psoriasis capitis varieert, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de reactie op behandelingen. In de meeste gevallen kunnen de symptomen effectief worden beheerd met medicatie en zorg, hoewel de aandoening meestal chronisch is en periodes van verergering kan vertonen.

Behandelopties en levenskwaliteit

De behandeling van psoriasis capitis is gericht op het verminderen van ontsteking en het beheersen van symptomen zoals schilfering en jeuk. Hoewel de aandoening chronisch is, kunnen patiënten vaak een normaal leven leiden als de behandeling adequaat is. Het is belangrijk om een combinatie van topische behandelingen, zoals corticosteroïden, en systemische therapieën in overweging te nemen.

Langdurige effecten

In sommige gevallen kan psoriasis capitis ernstige langdurige effecten hebben, zoals haaruitval of infecties van de hoofdhuid. Regelmatige opvolging en medische controle zijn nodig om te zorgen voor een optimale behandeling en om complicaties te voorkomen.

Complicaties

Psoriasis capitis kan leiden tot verschillende complicaties, waaronder:

• Ernstige jeuk die kan leiden tot slaapstoornissen en een verminderde kwaliteit van leven.
• Het risico op haaruitval, vooral bij patiënten die aan de plekken krabben, wat ook het risico op huidinfecties verhoogt.
• Langdurige, onbehandelde symptomen kunnen leiden tot verdikking van de huid en de vorming van littekens op de behaarde hoofdhuid.
• Bij patiënten die te agressieve behandelingen gebruiken of niet reageren op behandelingen, kunnen blijvende kale plekken ontstaan.
• Secundaire infecties als gevolg van het krabben aan de aangedane huid kunnen ook optreden.

Met de juiste behandeling en preventieve maatregelen kunnen veel van deze complicaties worden voorkomen of beheerst.

Preventie van psoriasis capitis

Het volledig voorkomen van psoriasis capitis is niet mogelijk vanwege de genetische en auto-immuuncomponent van de aandoening. Echter, er zijn verschillende maatregelen die kunnen helpen om opflakkeringen te verminderen of de ernst van de symptomen te beperken:

• Stressmanagement: Het beheersen van stress door middel van yoga, meditatie, regelmatige lichaamsbeweging en ontspanningstechnieken kan helpen om opflakkeringen te verminderen.
• Gezonde levensstijl: Een gezonde voeding, regelmatige lichaamsbeweging, voldoende slaap en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik kunnen bijdragen aan het verminderen van de symptomen.
• Vermijden van triggers: Identificeer en vermijd persoonlijke triggers zoals bepaalde medicijnen, huidirritanten, en extreme temperaturen die opflakkeringen kunnen veroorzaken.
• Zorg voor de hoofdhuid: Gebruik milde shampoos en verzorgingsproducten om irritatie van de hoofdhuid te voorkomen. Vermijd het gebruik van agressieve haarverzorgingsproducten die de huid kunnen irriteren.
• Regelmatige medische controle: Door regelmatige controles bij de arts kunnen opflakkeringen vroegtijdig worden opgemerkt en behandeld, waardoor complicaties kunnen worden voorkomen.
• Bescherming tegen infecties: Zorg voor een goede hygiëne om secundaire infecties te voorkomen, vooral als de huid beschadigd is door krabben.

Lees verder

• Pijnlijke hoofdhuid: Oorzaken van pijn en gevoeligheid
• Jeukende hoofdhuid: Oorzaken van jeuk aan het hoofd
• Psoriasis: Chronische huidziekte met droge huid en schilfers
• Psoriasis: Uitlokkende factoren van opflakkering huidziekte
• Psoriasis bij kinderen: Soorten van chronische huidziekte