Alopecia areata: Haaruitval met ronde, kale plekken

Alopecia areata is een vorm van haaruitval die optreedt wanneer het immuunsysteem ten onrechte haarwortels aanvalt. Deze gaan ontsteken waardoor het haar uitvalt op bepaalde plaatsen. Dit is meestal het geval op de hoofdhuid maar ook andere lichaamsbeharing is mogelijk getroffen. Op de hoofdhuid ontstaan scherp omschreven volkomen kale plekken, wat in ernstige gevallen leidt tot totale haaruitval. Meestal is een behandeling eerder afwachtend gericht omdat het haar weer begint te groeien nadat de ontsteking voorbij is. Maar indien dit niet het geval is, zijn medicijnen en andere therapieën beschikbaar.

• Synoniem alopecia areata
• Epidemiologie haarziekte
• Oorzaken: Haaruitval door auto-immuunaandoening
• Risicofactoren
• Soorten
• Symptomen: Kaalhoofdigheid met ronde, kale plekken op hoofdhuid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose is meestal goed
• Complicaties

Synoniem alopecia areata

Alopecia areata is eveneens gekend als "area elsi".

Epidemiologie haarziekte

Ongeveer 0,05 tot 0,1% van de bevolking wereldwijd lijdt aan alopecia areata, waardoor de haaraandoening zeker niet zeldzaam te noemen is. Zowel mannen, vrouwen als kinderen zijn aangetast. Mannen en vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen. Ook heeft de haarziekte geen etnische of raciale voorliefde. Meestal verschijnen de symptomen voor het veertigste jaar.

Oorzaken: Haaruitval door auto-immuunaandoening

De oorzaak van alopecia areata is onbekend. Ongeveer 10% van de patiënten met deze aandoening heeft een familiegeschiedenis van alopecia. Alopecia areata is vermoedelijk een auto-immuunaandoening. Het immuunsysteem valt bij deze ziekte de eigen lichaamscellen per abuis aan.

Risicofactoren

Een uitlokkende factor is een grote, ingrijpende gebeurtenis. Voorbeelden hiervan zijn een ziekte, een zwangerschap of een trauma. Vaak blijkt dat patiënten die lijden aan alopecia areata, lijden aan een andere ziekte waarbij meestal het immuunsysteem gestoord is zoals:

• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• de ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen door bijnieren)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid)
• een schildklierafwijking
• pernicieuze anemie (falen van absorptie van vitamine B12 met een vitamine B12-tekort als gevolg)
• reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen)
• systemische lupus erythematosus
• vitiligo (huidaandoening met witte vlekken op de huid)

Soorten

Alopecia bestaat in een aantal soorten zoals:

• alopecia areata: Flarden van haaruitval
• alopecia totalis: Een volledig verlies van hoofdhaar
• alopecia universalis: Een totaal verlies van alle lichaamsbeharing

Symptomen: Kaalhoofdigheid met ronde, kale plekken op hoofdhuid

Haar

Bij alopecia areata ontstaat een ontsteking rond de haarwortels. Aanvalsgewijze haaruitval (kaalhoofdigheid) is meestal het enige symptoom van deze haarwortelontsteking (folliculitis). Een paar patiënten ervaren en branderig of jeukend gevoel op het hoofd. Pijn, een ziek gevoel of andere symptomen verschijnen normaal gezien niet bij alopecia areata. Meestal vallen eerst één of twee haarbosjes uit, vaak op de hoofdhuid. Soms treedt dit eveneens op in de baard, in de wenkbrauwen, onder de oksels, op de genitaliën (schaamhaar) of op de armen of benen. De haarplekken die uit het hoofd zijn gevallen, zijn glad, rond of ovaal van vorm en perzikkleurig. De haarwortels zijn nog steeds aanwezig en zichtbaar in de kale haarplekken. Aan de randen van een kale plek bevinden zich haren die het uiterlijk hebben van een uitroepteken. Bij alopecia totalis treedt een totale haaruitval vaak op binnen de zes maanden nadat de eerste symptomen zijn begonnen.

Nagels

Ook nagelafwijkingen komen soms tot stand. Zo ervaart een patiënt met alopecia areata soms aan leukonychie (witte nagels) of aan putjesnagels (putjes in de nagels).

Diagnose en onderzoeken

Veelal is de haarziekte duidelijk te identificeren op basis van de uiterlijke kenmerken. Indien de arts twijfelt, voert hij een hoofdhuidbiopsie uit. Hij neemt dan een stukje weefsel van de hoofdhuid weg en laat dit microscopisch onderzoeken om zeker te zijn dat de patiënt niet lijdt aan een andere haaraandoening. Daarnaast zijn diverse bloedonderzoeken mogelijk. Dit is nodig om eventuele auto-immuunaandoeningen en schildklierafwijkingen op te sporen.

Behandeling

Het haar groeit vaak binnen enkele maanden terug zonder behandeling. Dit geldt niet wanneer de haaruitval zeer wijdverspreid is. De arts schrijft mogelijk medicijnen voor die de patiënt toepast op de huid. Een andere behandeling bestaat uit een steroïde injectie onder het huidoppervlak. Corticosteroïden zijn immers sterke, ontstekingsremmende medicijnen die de ontsteking van de haarwortels onderdrukken. Voorts is ultraviolet lichttherapie voor sommige patiënten een uitkomst. Andere patiënten zijn gebaat met een pruik om de gebieden van het haarverlies te verbergen.

Prognose is meestal goed

Normaal gesproken groeit het haar weer volledig terug nadat de ontsteking verdwenen is, maar het is wel mogelijk dat dit dan in de vorm van wit of grijs haar is. Veelal duurt het enkele maanden voordat het haar terug begint te groeien. Maar bij ongeveer 10% van de patiënten gebeurt de haargroei niet opnieuw. Dit is vooral het geval bij patiënten waarbij de aandoening gestart is op erg jonge leeftijd, wanneer de alopecia chronisch is, wanneer de aandoening zeer wijdverspreid is en ook wanneer de patiënt lijdt aan eczeem. Patiënten met een abnormale kleur, vorm, textuur, of dikte van de vingernagels of teennagels, hebben eveneens slechtere vooruitzichten wat het terug groeien van het haar betreft. Naast de fysieke kenmerken van de ziekte, leidt alopecia areata soms tot een sociaal isolement, schaamte en een onaantrekkelijk gevoel.

Complicaties

Het hoofdhaar valt soms volledig uit. Ook komt de haaraandoening soms terug, met of zonder behandeling. Dit is onvoorspelbaar.

Lees verder

• Haaruitval (alopecia): Haaraandoeningen met haarverlies
• Alopecia barbae: Haaruitval aan baardgebied bij mannen