Systemische lupus erythematosus (SLE): Auto-immuunaandoening
Systemische lupus erythematosus (SLE) is een chronische auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem van het lichaam ten onrechte gezond weefsel aanvalt. Het leidt tot een ontsteking en beschadiging van de huid, de gewrichten, de nieren, het hart, de longen, de bloedvaten, de hersenen en andere organen. Hoewel er geen genezing voor lupus mogelijk is, vermindert een effectieve behandeling de symptomen sterk en blijven de meeste lichaamsorganen normaal functioneren. Dit gebeurt via een behandeling met medicatie. Patiënten met SLE, of "lupus" zoals het in de volksmond bekend is, lopen steeds risico op complicaties, maar sommige hiervan voorkomt hij dankzij enkele preventieve maatregelen.
Epidemiologie SLE
De geschatte prevalentie bedraagt 5 op 10.000 patiënten. SLE komt in 90% van de gevallen voor bij vrouwen en slechts bij een minderheid bij mannen. De symptomen zijn op elke leeftijd mogelijk, maar meestal zijn deze zichtbaar bij patiënten tussen de leeftijd van 10 en 50 jaar. Afro-Amerikanen, Aziaten, Afro-Amerikanen, Latino's, Aziaten en indianen zijn tot slot vaker getroffen dan patiënten van andere rassen.
Oorzaken auto-immuunaandoening: Niet bekend
Het is onbekend wat de onderliggende oorzaak is van een
auto-immuunaandoening. Uit onderzoek blijkt dat een combinatie van genetische factoren en omgevingsfactoren betrokken zijn bij de totstandkoming van lupus. Mogelijk spelen ook
hormonale factoren een rol, wat verklaart waarom zoveel vrouwen lijden aan de aandoening. Bepaalde geneesmiddelen (zoals minocycline of hydralazine) lokken voorts eveneens SLE uit.
Symptomen: Gewrichtspijn en zwelling en zeer veel mogelijke symptomen
De symptomen variëren van patiënt tot patiënt in aantal en ernst. Ze beginnen tevens op een verschillende leeftijd, en hebben de neiging om op te komen en weer te verdwijnen. Bijna alle patiënten met SLE hebben
gewrichtspijn en zwelling (
oedeem). Sommige ontwikkelen
artritis (gewrichtsontsteking). De gewrichten van de
vingers,
handen, polsen en knieën zijn vaak pijnlijk en gezwollen (
gewrichtszwelling) en de patiënt heeft
spierpijn.

Pijn op de borst komt voor bij lupus /
Bron: Pexels, Pixabay Veel voorkomende symptomen
Veel voorkomende symptomen omvatten:
Andere symptomen
Andere symptomen van deze
vorm van ontstekingsreuma zijn afhankelijk van het getroffen lichaamsdeel.
- hart: abnormale hartritmes (hartritmestoornissen)
- hersenen en het zenuwstelsel: hoofdpijn, ochtendhoofdpijn, gevoelloosheid, tintelingen (bijvoorbeeld van de benen), toevallen, problemen met het gezichtsvermogen (oogproblemen bij lupus), persoonlijkheidsveranderingen
- huid: fragmentarische huidskleur, vingers die van kleur veranderen als het koud is (fenomeen van Raynaud) / koude handen en voeten, koude vingers, rode neus
- longen: ophoesten van bloed, reutels en ademhalingsproblemen
- nagels: onycholyse (nagelloslating), splinterbloedingen
- nieren: zwelling van de benen, gewichtstoename
- ogen: oogkasontsteking, onvrijwillige spiertrekkingen aan de wenkbrauw
- spijsverteringsstelsel: buikpijn, misselijkheid, braken, vetdiarree (zelden)
Sommige patiënten hebben alleen de huidsymptomen, wat dan gekend is als "
discoïde lupus erythematosus".
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
Bij 4 van de 11 voorkomende symptomen van de ziekte, wijst de diagnose in de richting van systemische lupus erythematosus. Een lichamelijk onderzoek is nodig waarbij de arts met de stethoscoop luistert naar
ademgeluiden door deze op de borst te plaatsen. Hij hoort hierbij abnormale geluiden. Daarnaast is ook een
neurologisch onderzoek nodig.
Diagnostisch onderzoek
Een
bloedonderzoek en
urineonderzoek zijn nodig. Af en toe vindt de arts tekenen van
pancytopenie (verlaagd aantal van alle bloedcellen). Daarnaast voert de arts een
radiografisch onderzoek van de
borstkas (
thoraxfoto) uit. Hij maakt met andere woorden een thoraxfoto. Soms is een
nierbiopsie vereist.
Differentiële diagnose
Volgende differentiële diagnoses zijn mogelijk:
De symptomen van deze aandoeningen zijn haast identiek aan deze van SLE, vandaar dat de arts deze soms verwart bij de diagnose.
Behandeling systemische lupus erythematosus
Voor systemische lupus erythematosus heeft de medische wetenschap geen effectief bewezen behandeling beschikbaar. Wel vallen de symptomen ondersteunend en symptomatisch te behandelen.
Milde symptomen
Bij een milde vorm van de ziekte krijgt de patiënt
NSAID's voor de symptomen van een pleuritis (borstvliesontsteking). Ook lage doses
corticosteroïden zoals prednison verlichten de pijn en ontsteking. Corticosteroïde crèmes zijn beschikbaar voor het behandelen van de huiduitslag. Hydroxychloroquine,
medicatie die helpt bij
malaria en een lage dosis corticosteroïden verhelpen de
huidproblemen en de symptomen van artritis. Daarnaast is een biologisch geneesmiddel (belimumab) mogelijk nuttig bij sommige patiënten.
Ernstige symptomen
De arts schrijft bij ernstige symptomen een hoge dosis corticosteroïden en
immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) voor.
Prognose auto-immuunaandoening
De meeste patiënten met SLE presenteren zich met milde symptomen, al hangen de vooruitzichten van de aandoening af van de ernst van de ziekte. De ziekte is meer actief bij patiënten die jonger zijn dan veertig jaar. Ook in de eerste jaren na de diagnose zijn de symptomen soms ernstiger. Veel vrouwen met SLE kunnen zwanger worden en bevallen van een gezonde
baby. Dit geldt zeker voor vrouwen die de juiste behandeling krijgen en geen ernstige hart- of nierproblemen hebben. Vrouwen overleggen overigens wel steeds met de arts of ze anticonceptie gebruiken, want niet alle vormen zijn geschikt in combinatie met systemische lupus erythematosus. De aanwezigheid van SLE-antilichamen verhoogt wel het risico op een miskraam.
Complicaties
Sommige patiënten met SLE hebben abnormale afzettingen in de niercellen. Dit leidt tot
lupus nefritis (vorm van
nefritis = nierontsteking). Patiënten met dit probleem ontwikkelen
nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie) waardoor dialyse of een niertransplantatie nodig is. SLE brengt mogelijk schade toe aan verschillende lichaamsdelen zoals:
- bloedstolsels in slagaders van aders van de benen, de longen, de hersenen, de huid of de darmen
- een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
- een ernstig verlaagd aantal bloedplaatjes (trombocyten zijn nodig om bloeden te stoppen)
- een ontsteking van de bloedvaten
- vernietiging van rode bloedcellen of anemie door chronische ziekten
- vocht rond de longen en schade aan longweefsel
- vocht rond het hart (pericarditis), ontsteking van de hartspier (myocarditis) of ontsteking van de binnenkant van het hart (endocarditis)
- zwangerschapsproblemen, met inbegrip van een miskraam

Bescherming tegen de zon is nodig /
Bron: Dimitrisvetsikas1969, PixabayPreventie
De patiënt draagt beschermende kleding, een
zonnebril en zonnecrème wanneer hij in de zon komt. Verder krijgt hij preventieve hartonderzoeken. Ook is het belangrijk dat hij regelmatige vaccinaties krijgt. Daarnaast probeert hij geen infectie op te lopen. Tot slot is een geregeld onderzoek op
osteoporose (verlies van botmassa met risico op
botbreuken) nodig wat mogelijk is via een
DXA-scan (= botdichtheidsmeting=.
Lees verder