Vetdiarree (steatorree): Vettige, stinkende ontlasting

Steatorree, ook wel steatorroe genoemd, verwijst naar 'vet in de ontlasting', wat resulteert in grote, schuimige, drijvende, vettige en stinkende ontlasting door een verhoogd vetgehalte. Dit fenomeen ontstaat doordat voedingsstoffen zoals vetten niet volledig worden verteerd en opgenomen door het lichaam. Vet in de ontlasting kan ook andere stoffen bevatten zoals slijm, dode cellen en afvalstoffen die het lichaam uitscheidt. Steatorree kan tijdelijk of chronisch zijn en de behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Vaak omvat de behandeling voedingsaanpassingen, rust, vitaminesupplementen en medicijnen. De arts richt zich op zowel het verlichten van de symptomen als het behandelen van de oorzaak van steatorree.

• Oorzaken van vetdiarree
• Vetabsorptie
• Risicofactoren van vetdiarree
• Aandoeningen en medische behandelingen
• Andere ziekten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling

Oorzaken van vetdiarree

Vetdiarree kan voortkomen uit verschillende oorzaken:

• een versnelde darmpassage (bijvoorbeeld door ziekte of stress, wat leidt tot een snellere voedselpassage door de darmen)
• een verstoorde vetopname door de dunne darmwand
• een verstoorde vetvertering (door een tekort aan galvloeistof of alvleeskliersap, die beide nodig zijn voor de vertering van vet)
• verwijdering van een groot deel van de dunne darm

Vetabsorptie

De absorptie van vet is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de aanwezigheid van gal. Gal wordt geproduceerd in de lever en opgeslagen in de galblaas. Ook speelt de aanwezigheid van pancreaslipasen (enzymen die vet afbreken) en een normale darmfunctie een rol. Een gebrek aan gal kan vaak worden veroorzaakt door een verstopping van de galwegen, wat kan resulteren in een lichtgekleurde vette stoelgang en geelzucht (icterus). De afwezigheid van pancreaslipasen komt minder vaak voor, maar kan optreden bij aandoeningen zoals een zieke pancreas, mucoviscidose of een aangeboren afwijking. Daarnaast kunnen ontstekingsaandoeningen van de darmwand bijdragen aan steatorree. Tot slot kan de vetabsorptie worden verstoord door chirurgische verwijdering van een deel van de darmen.

Risicofactoren van vetdiarree

Steatorree kan vaak worden veroorzaakt door voedingsinname, waarbij een teveel aan vet, vezels of kaliumoxalaat wordt geconsumeerd. Bepaalde voedingsmiddelen die rijk zijn aan moeilijk verteerbare vetten en vezels kunnen steatorree veroorzaken. Veelvoorkomende voedingsmiddelen en dranken die vetdiarree kunnen veroorzaken zijn onder andere:

• kokos- en palmpitolie
• kunstmatige vetten
• naturopathische of etherische oliën
• noten, vooral hele noten waarvan de schil intact is
• overmatig alcoholgebruik
• vetrijke vis, zoals escolar
• volkoren producten

Aandoeningen en medische behandelingen

Ernstige of langdurige symptomen van steatorree kunnen wijzen op medische aandoeningen zoals malabsorptie (problemen met de opname van voedingsstoffen), een enzymtekort of maag- en darmaandoeningen.

Auto-immuunaandoeningen
Steatorree kan voorkomen bij de volgende auto-immuunziekten:

• reumatoïde artritis: ontsteking van gewrichten en organen (zelden)
• systemische lupus erythematosus: auto-immuunaandoening (zelden)

Galwegen, galblaas en pancreas
Aandoeningen van de galwegen, galblaas of pancreas kunnen leiden tot een vettige ontlasting vanwege problemen met vetvertering:

• alvleeskliercysten
• alvleesklierkanker
• cholestase: galstuwing door vernauwing van galwegen
• galblaaskanker
• galstenen
• het Zollinger-Ellison syndroom (te veel zuurafgifte door de maag)
• mucoviscidose: taaislijmziekte met verstopping van organen
• pancreasinsufficiëntie (spijsverteringsaandoening waarbij de alvleesklier onvoldoende enzymen produceert)
• pancreatitis: alvleesklierontsteking
• primaire biliaire cholangitis: schade aan de galwegen in de lever

Maag en darmen
Vetdiarree kan het gevolg zijn van maag- en darmziekten of een operatie die de absorptie van voedingsstoffen verstoort (malabsorptie):

• bestralingsenteritis: schade aan darmen door radiotherapie
• blinde lis-syndroom: darmaandoening met symptomen in de buik
• coeliakie: maag- en darmproblemen door glutenconsumptie
• colitis ulcerosa: ontsteking van de dikke darm en het rectum
• de ziekte van Whipple: infectie met symptomen aan maag en darmen
• bacteriële overgroei in de dunne darm
• een darmletsel of schade aan de darmen
• infectie door Clostridium difficile
• een maag-bypass-operatie
• giardia: infectie van de dunne darm met diarree en buikkrampen
• het Bassen-Kornzweig syndroom (abetalipoproteïnemie): aandoening waarbij patiënten vetten niet kunnen absorberen
• het kortedarmsyndroom: ziekte waarbij patiënten voedingsstoffen slecht kunnen opnemen, met versnelde darmpassage
• lactose-intolerantie (symptomen bij het consumeren van melk en zuivelproducten)
• tropische spruw: darmaandoening in tropische gebieden
• ziekte van Crohn: aandoening met diarree en buikpijn

Vetmetabolisme
Patiënten met de ziekte van Gaucher (ophoping van vetten in organen) en de ziekte van Tay-Sachs (ernstige stofwisselingsziekte) kunnen ook vetdiarree vertonen.

Andere ziekten

Steatorree kan ook voorkomen bij de volgende ziekten:

• amyloïdose: afzettingen van amyloïde in weefsels en organen
• candidiasis: schimmelinfectie met symptomen aan het bloed, de geslachtsorganen, de huid (luieruitslag), de mond en keel, en de nagels
• congestief hartfalen: slechte bloedcirculatie door het hart
• diabetes mellitus: suikerziekte
• hiv-infectie
• hypoparathyreoïdie: traag werkende bijschildklier
• intestinale lymfangiëctasieën: verwijding van de lymfevaten in organen
• Kwashiorkor: hongeroedeem met opgezette buik
• leverschade of leverfalen
• lymfomen (kanker van lymfocyten of lymfeschade)
• nierbeschadiging of nierfalen

Medicijnen
Diverse medicijnen kunnen vetdiarree veroorzaken:

• Orlistat: een medicijn dat de vetabsorptie vermindert
• corticosteroïden: kunnen bijwerkingen veroorzaken zoals diarree
• lipase-remmers: medicijnen die de afbraak van vetten remmen

Diagnose en onderzoeken

Diagnose van steatorree omvat doorgaans een combinatie van medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en laboratoriumtests. Dit kan ontlastingsonderzoek omvatten om het vetgehalte te meten en andere diagnostische tests zoals bloedonderzoeken of beeldvorming om de onderliggende oorzaak te identificeren.

Behandeling

Behandeling van steatorree richt zich op het verlichten van de symptomen en het aanpakken van de onderliggende oorzaak. Dit kan het aanpassen van de voeding omvatten, evenals het gebruik van medicijnen of enzymen om de vetvertering te verbeteren. In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Bij het stellen van een diagnose en het bepalen van de behandeling is het essentieel om samen te werken met een zorgverlener die de juiste testen kan uitvoeren en een behandelplan kan opstellen dat is afgestemd op de specifieke behoeften van de patiënt.

Lees verder

• Diarree: Soorten, oorzaken, symptomen en behandeling
• Drijvende ontlasting: Oorzaken van stoelgang die drijft
• Ontlastingsonderzoek: Onderzoek van stoelgangsmonster
• Witte diarree: Oorzaken van wit gekleurde losse ontlasting
• Explosieve diarree: Oorzaken en behandeling ernstige diarree