Vette ontlasting: symptomen, oorzaken en behandeling

Een vette ontlasting, ook wel steatorroe of vetdiarree genoemd, duidt op een pathologisch verhoogd vetgehalte in de ontlasting. De oorzaken zijn veelvoudig. Vette ontlasting komt door vetverteringsstoornissen en kan een ernstige oorzaak hebben, waarbij direct medisch ingrijpen vereist is. Vette ontlasting heeft een lichtbruine kleur, een schuimige of kleverige consistentie en een onaangename geur. Dit kan gepaard gaan met symptomen als een opgeblazen gevoel, een vol gevoel en diarree. De behandeling van vette ontlasting richt zich op de onderliggende oorzaak.

• Wat is vette ontlasting?
• Oorzaken
• Coeliakie (glutenintolerantie)
• Ziekte van Crohn
• Maag-darminfectie
• Tekort aan galvloeistof of alvleeskliersap
• Verkorte dunnen darm
• Bepaalde medicijnen
• Tekort aan lipasen
• Symptomen van vette poep
• Verschijnselen
• Beschrijving
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van vette ontlasting
• Prognose
• Preventie

Wat is vette ontlasting?

Een vette ontlasting, ook steatorroe of vetdiarree genoemd, wordt gekenmerkt door een pathologische toename van het vetgehalte in de ontlasting. Een veel voorkomende oorzaak is een vetverteringsstoornis. Dit kan een slechte spijsvertering (verstoring van moleculaire splitsing) of malabsorptie (verstoring van vetabsorptie) zijn. Er worden ofwel te weinig vetafbrekende enzymen (lipasen – enzymen die vetten splitsen in glycerol en vetzuren) geproduceerd, ofwel de vetabsorptie via de dunne darm wordt belemmerd door verschillende stoornissen. Als er meer dan 10 gram vet per dag het lichaam verlaat via de ontlasting, wordt dit pathologische steatorroe genoemd.

Oorzaken

Er zijn veel mogelijke oorzaken van een vette ontlasting of steatorroe.

Coeliakie (glutenintolerantie)

Veel aandoeningen van de darm, en met name de dunne darm, kunnen interfereren met de inname van voedingsvetten. Bij coeliakie (glutenintolerantie) treden er absorptiestoornissen van de darm op. Het eten van gluten veroorzaakt een reactie van het immuunsysteem waardoor het slijmvlies van de darm beschadigd raakt. De overmatige reactie van het immuunsysteem op gluten veroorzaakt ontsteking van de dunne darm, die, naast de vetinname, ook de algehele opname van voedingsstoffen vermindert.

Ziekte van Crohn

Auto-immuunreacties van het immuunsysteem op de darm, zoals de ziekte van Crohn, leiden vaak tot vettige ontlasting.

Maag-darminfectie

Als de dunne darm met pathologische ziekteverwekkers is geïnfecteerd (een maag-darminfectie), dan kan dit ook leiden tot stoornissen in de vetabsorptie.

Tekort aan galvloeistof of alvleeskliersap

Omdat de vetten worden geëmulgeerd door gal en dus worden geabsorbeerd, leidt een tekort aan galvloeistof of de chemische verandering van galzuren ook tot absorptiestoornissen van vetten. Ook een tekort aan alvleeskliersap kan leiden tot vetdiarree.

Verkorte dunnen darm

Indien een deel van de dunne darm is verwijderd, dan wordt de vetabsorptiecapaciteit van de darm verlaagd. Daarom moet het voedsel niet zo rijk aan vet zijn.

Bepaalde medicijnen

Voor bepaalde medicijnen ter behandeling van obesitas en overgewicht, zoals orlistat, is het effect gebaseerd op verminderde intestinale vetabsorptie. Hierbij krijg je vette ontlasting, die kan worden verminderd door verminderde vetinname in het dieet.

Tekort aan lipasen

Aandoeningen van vetvertering worden ook veroorzaakt door een tekort aan vetafbrekende enzymen (lipasen). Lipasen worden voornamelijk geproduceerd door de pancreas of alvleesklier. Bij alvleesklieraandoeningen zoals pancreatitis (alvleesklierontsteking) of alvleesklierkanker komen vette ontlasting vaak voor.

Symptomen van vette poep

Verschijnselen

Een vette ontlasting kan gepaard gaan met onder meer de volgende symptomen:

• diarree of losse / dunne ontlasting met meer volume dan normaal
• losse, zware, stinkende, met vet gevulde ontlasting
• onverklaarbaar gewichtsverlies (onverklaarbaar afvallen)
• opgeblazen gevoel
• opgeblazen buik
• buikpijn
• geelzucht
• jeukende huid
• pijn in de bovenbuik
• vermoeidheid

Beschrijving

Vette ontlasting drukt zich uit in volumineuze, dunne klei-gekleurde en schuimende poep met een doordringende geur.. Er zijn ook onaangename begeleidende symptomen zoals een opgeblazen gevoel, een opgeblazen buik, buikpijn of een neiging tot diarree. Natuurlijk is vette ontlasting slechts een symptoom van een onderliggende aandoening of toestand. Daarom wordt de vette ontlasting vaak geassocieerd met andere symptomen, maar deze zijn allemaal typerend voor de onderliggende ziekte.

Aan steatorroe zijn vaak algemene malabsorptiestoornissen verbonden waardoor het lichaam uiteindelijk in onvoldoende mate voorzien wordt van belangrijke vitaminen en mineralen. Naast de vette stoelgang komt geelzucht ook voor bij de afvoer van gal verstoord is geraakt, omdat de gal in de bloedbaan terechtkomt.

Tegelijkertijd kan de stoelgang volledig ontkleuren. Een tekort aan galvloeistof wordt vaak veroorzaakt door galstenen, die de galwegen blokkeren, of in de context of een alvleeskliertumor. Door de alvleesklier loopt de afvoer van de alvleesklier en de galwegen. Ook leiden alvleesklierziekten tot een verminderde enzymproductie. Een galsteen kan in de galgang klem raken en een galsteenkoliek veroorzaken, met heftige pijn in de bovenbuik waarbij je niet stil kunt blijven zitten.

Onderzoek en diagnose

Bij vette ontlasting kan de arts ontlastingsonderzoek laten uitvoeren. Daarna staat de arts voor de uitdaging om de onderliggende ziekte te diagnosticeren. Eerst zal hij enkele aanwijzingen krijgen over de oorzaak van steatorroe door je medische geschiedenis in ogenschouw te nemen en je allerlei vragen te stellen over de klachten die je ervaart. Voeding en reeds bestaande ziekten, evenals ziekten in het gezin, spelen hier een grote rol. De conditie van de organen kan worden onderzocht met behulp van beeldvormingstechnieken zoals echoscopie, röntgenonderzoek, computertomografie (CT-scan) of een MRI-scan, een methode om organen en weefsels in het lichaam zichtbaar te maken.

Behandeling van vette ontlasting

De behandeling van vette ontlasting hangt af van de onderliggende ziekte. Als het galkanaal bijvoorbeeld wordt geblokkeerd door een galsteen, kan het chirurgisch worden verwijderd. In sommige gevallen is het zinvol om de galblaas te verwijderen om verdere kolieken te voorkomen. Als er sprake is van glutenintolerantie, is het belangrijk om consequent een glutenvrij dieet te volgen. Pancreatitis moet snel worden behandeld omdat de spijsverteringsenzymen van de pancreas mogelijk ook de pancreas kunnen beschadigen. Als pancreascarcinoom wordt gedetecteerd, moet snel actie worden ondernomen. Als er geen uitzaaiingen zijn, moet de pancreas mogelijk worden verwijderd. Daarna is een levenslange toediening van spijsverteringsenzymen en insuline voor de regulering van de bloedsuikerspiegel noodzakelijk. Bij auto-immuunziekten van de darm zoals de ziekte van Crohn bestaat behandeling uit medicatie en soms een operatie.

Prognose

De prognose van vette ontlasting, of steatorroe, hangt af van de onderliggende oorzaak. Als je tijdig de oorzaak achterhaalt en behandelt, zoals een probleem met de vetvertering of een aandoening aan de pancreas of lever, kan de prognose goed zijn. Met de juiste behandeling verdwijnen de symptomen meestal, en keert je ontlasting terug naar normaal.

Wanneer je de aandoening echter niet behandelt, kunnen de klachten aanhouden en kun je last krijgen van voedingsstoffentekorten, omdat je lichaam mogelijk vetten en andere belangrijke stoffen niet goed opneemt. Met medische begeleiding en een passend behandelplan kun je echter een volledige verbetering van je symptomen verwachten. Je vooruitzicht is positief als je de oorzaak van de vetverteringsstoornis aanpakt en je dieet en levensstijl daarop aanpast.

Preventie

Er is geen directe preventie van vette ontlasting. In de loop van het leven kan het altijd komen tot ziekten die gepaard gaan met vette ontlasting. Het risico op het ontwikkelen van bepaalde ziekten kan echter worden verminderd door een gezonde levensstijl.

Lees verder

• Vetdiarree: oorzaken vette, plakkerige ontlasting of poep