Gewrichtspijn: oorzaken en behandeling pijnlijke gewrichten

Gewrichtspijn wijst op lichaamsgewrichten die opgezwollen zijn en/of pijn doen. Gewrichtspijn of pijnlijke gewrichten kan mild zijn en pas na bepaalde activiteiten de kop opsteken, of het kan ernstig zijn, waardoor zelfs een geringe beweging, met name van het aangedane gewricht (de knie, de heup, de schouder, de pol, of de hand), uiterst pijnlijk is. Gewrichtspijn kan acuut zijn en plotseling opkomen en verdwijnen of chronisch zijn en langzaam opkomen en langdurig aanhouden. Vooral artrose en reumatoïde artritis gaan veelal gepaard met chronische gewrichtspijn. Een gewricht is een verbinding tussen twee botten waarbij beweging mogelijk is. Gewrichtspijn kan worden veroorzaakt door letsel of ziekte van het gewricht of aangrenzende weefsels. Verwonding of ziekte van een van de structuren van het gewricht kan leiden tot pijn in het gewricht. Gewrichtspijn wordt ook 'artralgie' genoemd. Ernstige gewrichtspijn kan leiden tot functiebeperking en de kwaliteit van het leven danig aantasten.

• Wat is gewrichtspijn?
• Oorzaak van gewrichtspijn
• Reumatoïde artritis
• Artrose
• Andere oorzaken
• Gewrichtsaandoeningen
• Trauma
• Infecties
• Tropische infectieziekten
• Auto-immuunziekten
• Overige oorzaken
• Risicofactoren van pijnlijke gewrichten
• Overgewicht
• Roken
• Ouderdom
• Verwondingen
• Stress
• Zware lichamelijke arbeid
• Symptomen van gewrichtspijn
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van pijn in de gewrichten
• Zelfzorg
• Medische behandeling
• Prognose
• Complicaties van pijnlijke gewrichten
• Gewrichtsdeformatie
• Beperkte bewegingsvrijheid
• Gewrichtsstijfheid
• Ontsteking van andere organen
• Gewrichtsinfecties
• Verminderde levenskwaliteit

Wat is gewrichtspijn?

Gewrichten zijn de delen van je lichaam waar je botten samenkomen. Gewrichten laten de botten van je skelet bewegen. Er zijn de volgende gewrichten in het menselijk lichaam:

• Kaakgewricht
• Schouder
• Elleboog
• Pols
• Heiligbeen/SI-gewricht aan de onderkant van de rug
• Heupgewricht
• Knie
• Enkel
• MCP-gewricht in de handen
• MTP-gewricht in de voeten
• Costotransversaal gewricht tussen rib en wervel
• DIP-gewricht en PIP-gewricht in handen en voeten

Gewrichtspijn of pijnlijke gewrichten wijst op lichaamsgewrichten die opgezwollen zijn en/of pijn doen. Gewrichtspijn is een veel voorkomende klacht. Soms is gewrichtspijn het gevolg van een ziekte of letsel. Artrose en reumatoïde artritis zijn veelvoorkomende oorzaken van gewrichtspijn. Het kan echter ook vaak te wijten zijn aan andere omstandigheden of factoren, zoals een blessure of een infectie van een gewricht.

Oorzaak van gewrichtspijn

Gewrichtspijn kan meerdere oorzaken hebben. Acute gewrichtspijn komt vaak door een blessure of een infectie van een gewricht. Chronische gewrichtspijn is vaak te wijten aan artrose en reumatoïde artritis.

Reumatoïde artritis

Een van de meest voorkomende oorzaken van gewrichtspijn is reumatoïde artritis (RA). Reumatoïde artritis is een chronische ontstekingsaandoening van de gewrichten, maar het kan ook van invloed zijn op de huid, ogen, longen, hart en bloedvaten. Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte, waarbij het afweersysteem zich keert tegen het eigen lichaam. Symptomen van reumatoïde artritis kunnen bestaan uit:

• Gevoelige, warme, gezwollen gewrichten;
• Gewrichtsstijfheid die meestal erger is in de ochtend en na inactiviteit.
• Vermoeidheid, koorts en gewichtsverlies.

Vroege reumatoïde artritis openbaart zich vaak eerst in de kleinere gewrichten, met name de gewrichten in vingers, handen, tenen en voeten. Naarmate de ziekte voortschrijdt, verspreiden de symptomen zich vaak naar de polsen, knieën, enkels, ellebogen, heupen en schouders. In de meeste gevallen treden de symptomen op in dezelfde gewrichten aan beide zijden van het lichaam. Perioden van verhoogde ziekteactiviteit, zogenaamde opflakkeringen, worden afgewisseld met periodes van relatieve remissie, waarbij de zwelling en pijn naar de achtergrond verdwijnen of helemaal weg zijn. In de loop van de tijd kan reumatoïde artritis ervoor zorgen dat gewrichten vervormen.

Artrose

Artrose gaat vaak gepaard met gewrichtspijn. Artrose is een reumatische aandoening waarbij de kwaliteit van het kraakbeen in de gewrichten langzaamaan achteruit gaat. Dit is geen verouderingsproces of slijtage. Hoewel osteoartritis elk gewricht in je lichaam kan beschadigen, treft de aandoening meestal gewrichten in je handen, knieën, heupen en wervelkolom.

Artrose-symptomen zoals gewrichtspijn kunnen meestal effectief worden behandeld, hoewel het onderliggende proces niet kan worden ongedaan gemaakt. Actief blijven, een gezond gewicht handhaven en andere behandelingen kunnen de progressie van de ziekte vertragen en de pijn en gewrichtsfunctie helpen verbeteren.

Symptomen van artrose zijn onder meer:

• Pijn. Je gewricht kan pijn doen tijdens of na het bewegen.
• Gevoeligheid. Het gewricht voelt mogelijk pijnlijk aan als je er lichte druk op uitoefent.
• Stijfheid. Stijfheid kan vooral aanwezig zijn als je 's morgens opstaat of na een periode van inactiviteit.
• Verlies van functie. Je kunt je gewricht mogelijk niet volledig bewegen.
• Krakende geluiden. Je kunt een raspend gevoel horen of voelen wanneer je het gewricht gebruikt.
• Extra botranden (osteofyten). Deze extra stukjes bot, die aanvoelen als harde knobbeltjes, kunnen zich rond het aangetaste gewricht vormen.

Andere oorzaken

Gewrichtsaandoeningen

Gewrichtspijn kan komen door een probleem met de gewrichten zelf:

• artrose (zie boven)
• het syndroom van Reiter (reactieve artritis)
• jicht
  Jicht in voet (grote teen) / Bron: Manu5, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
• pseudo-jicht
• reumatische koorts (complicatie van streptokokkeninfectie)
• reumatoïde artritis (zie boven)
• septische artritis (infectieuze artritis)
• ziekte van Bechterew
• overbelasting van een gewricht

Trauma

Pijnlijke gewrichten kunnen ontstaan door trauma of verwonding:

• discushernia
• dislocatie van botten
• een kwetsure of blessure
• gebroken botten of een gebroken bot
• het overmatig gebruik van een gewricht
• repetitieve bewegingsstoornissen
• stressfracturen
• verstuikingen, bijvoorbeeld een verstuikte pols of een verstuikte enkel
• zenuwbeknelling of zenuwcompressie (beknelde zenuw)
• patellofemoraal pijnsyndroom, ook wel het 'knieschijfpijnsyndroom' genoemd

Gewrichtspijn ontstaat vrij vaak als gevolg van een trauma. Na een sportongeval of auto-ongeluk kan een letsel of schade aan ligamenten, pezen, spieren of weefsels ontstaan. Maar ook gebroken botten kunnen een gewrichtszwelling en gewrichtspijn veroorzaken.

Infecties

gewrichtspijn kan ook het gevolg zijn van infecties:

• gonokokkenartritis
• ziekte van Pfeiffer (ook bekend klierkoorts vanwege gezwollen lymfeklieren)
• mazelen
• rodehond
• ziekte van Lyme;
• bof
• griep (influenza)
• hepatitis (leverontsteking)
• Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS)
• tekenencefalitis
• syfilis in de secundaire fase
• osteomyelitis (een botinfectie)

Tropische infectieziekten

Tropische infectieziekten kunnen ook aanleiding geven tot gewrichtspijn:

• Chikungunya
• knokkelkoorts of dengue
• zika-virus
• gele koorts
• malaria
• schistosomiasis

Auto-immuunziekten

Bepaalde auto-immuunziekten kunnen leiden tot gewrichtspijn:

• Syndroom van Henoch-Schönlein
• ziekte van Behçet
• gewrichtspijn is een van de meest voorkomende complicaties van colitis ulcerosa
• bij een aantal patiënten met de ziekte van Crohn komen er ook klachten buiten het maag-darmkanaal voor, zoals gewrichtspijn
• systemische lupus erythematosus (SLE)

Overige oorzaken

Andere oorzaken van pijnlijke gewrichten zijn:

• bijwerkingen of allergische reactie op medicijnen, zoals chemotherapie voor de behandeling van kanker of door bijwerkingen van antischimmelpillen
• degeneratieve aandoeningen
• een zwak immuunsysteem
• hemochromatose of ijzerstapelingsziekte
• hypotyhreoïdie (te traag werkende schildklier)
• leukemie
• spondylitis
• tumor aan het bot (bottumor), het gewricht en / of het zacht weefsel
• bursitis (slijmbeursontsteking)
• tendinitis (peesontsteking)
• fibromyalgie
• osteoporose of botontkalking
• sarcoïdose;
• ziekte van Parkinson
• mucoïd cyste (door lokale druk)
• de Engelse ziekte (rachitis), als gevolg van een vitamine D-tekort bij kinderen.

Risicofactoren van pijnlijke gewrichten

Er zijn meerdere factoren die de kans op gewrichtspijn vergroten.

Overgewicht

Overgewicht kan druk uitoefenen op je gewrichten die lichaamsgewicht dragen, zoals je knieën en enkels.

Roken

Roken is schadelijk voor het lichaam en vergroot de kans op stijve en pijnlijke spieren en gewrichten aanzienlijk.

Ouderdom

Het risico op het ontwikkelen van artritis neemt toe met de leeftijd. Mensen jonger dan 40 jaar hebben zelden last van aan reumatische aandoeningen.

Verwondingen

Eerder letsel vergroot het risico op gewrichtspijn. Ook zorgt eerdere gewrichtsschade sneller voor pijnlijke gewrichten.

Stress

Stress veroorzaakt ontstekingen in het lichaam, die pijn en zwelling in je gewrichten veroorzaken.

Zware lichamelijke arbeid

Zware lichamelijke arbeid, vooral het uitvoeren van repetitieve activiteiten die druk uitoefenen op de gewrichten, verhoogt de kans op het krijgen van gewrichtspijn.

Symptomen van gewrichtspijn

Gewrichtspijn kan zich presenteren met de volgende symptomen:

• Roodheid rond het aangedane gewricht;
• Zwelling van de gewrichten;
• Gevoeligheid of pijn;
• Warmte;
• Verlies van bewegingsbereik van het gewricht en functiebeperking;
• Stijfheid (gewrichtsstijfheid of stijve gewrichten);
• Een doof gevoel;
• Een uitstekend bot (bot steekt uit de huid);
• Hoge koorts;
• Jeuk;
• Overvloedig bloeden;
• Plotselinge ontwikkeling van gewrichtsmisvorming;
• Spierpijn;
• Tintelingen of andere ongewone sensaties;
• Zwakte.

Huisarts raadplegen

In sommige gevallen moet je bij gewrichtspijn een arts raadplegen. Maak een afspraak met je huisarts als je de oorzaak van je gewrichtspijn niet weet en andere onverklaarde symptomen ervaart. Ga ook naar een arts als het gebied rondom het gewricht gezwollen, rood, gevoelig of warm aanvoelt, de pijn drie dagen of langer aanhoudt, of als je koorts hebt maar geen andere griepverschijnselen vertoont.

Ga naar de eerstehulpafdeling als je een ernstige blessure hebt opgelopen, het gewricht vervormd lijkt, plotseling zwelling optreedt, het gewricht volledig onbeweeglijk is en/of als je last hebt van ernstige gewrichtspijn.

Onderzoek en diagnose

Je huisarts zal een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Hij of zij zal ook een vraaggesprek met je voeren over je klachten. Dit kan helpen om de mogelijke oorzaak te achterhalen. Beeldvormend onderzoek kan nodig zijn om gewrichtsschade door reuma of artrose vast te stellen. Als de arts vermoedt dat er een andere oorzaak is, kan bloedonderzoek uitgevoerd worden om een infectie aan te tonen of te screenen op bepaalde auto-immuunziekten.

Behandeling van pijn in de gewrichten

Zelfzorg

Artrose en reumatoïde artritis zijn chronische aandoeningen, die je niet kunt genezen. Er zijn echter manieren om de pijn (waaronder gewrichtspijn) te verlichten. Het kan helpen om plaatselijke pijnstillers te gebruiken of niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID's) te nemen om pijn, zwelling en ontsteking te verminderen. Blijf lichamelijk actief en volg een fitnessprogramma dat gericht is op matig-intensieve lichaamsbeweging of ga zwemmen, wandelen, fietsen of doe aan gymnastiek. Vergeet niet te stretchen, dat wil zeggen het rekken en strekken van je spieren, voor én na een work-out. Houd je lichaamsgewicht onder controle en probeer af te vallen bij overgewicht. Dit zal de druk op de gewrichten verminderen. Zorg al met al voor een gezonde leefstijl. Als de pijn niet te wijten is aan artritis, dan kan het helpen om een ontstekingsremmende en pijnstillende emulsie-gel op het pijnlijke gewricht te smeren en om het gewricht te beschermen en niet te veel te belasten. Gebruik de spieren rond een gewricht wel regelmatig en blijf vooral bewegen. Over het algemeen geld dat als je gewrichten warm en pijnlijk aanvoelen, dat ijs dan een passende pijnstiller is. Bij stijve, koele en pijnlijke gewrichten is warmte de beste manier om de klachten te verlichten. De warmte zorgt voor een betere doorbloeding van spieren en gewrichten, waardoor de gewrichtspijn en stijfheid tijdens het bewegen afneemt.

Neem contact op met je huisarts als een gewricht pijnlijk, dik en warm (of rood) is en je moeite hebt met buigen of strekken. Neem echter direct contact op met je huisarts als je je daarnaast ook ziek voelt of koorts hebt.

Medische behandeling

De behandeling van gewrichtspijn hangt af van de oorzaak van de pijn. In sommige gevallen is een injectie met corticosteroïden in het gewricht nodig om de ontsteking te remmen, waardoor de zwelling en de pijn vermindert en je weer beter kunt bewegen. Andere niet-chirurgische behandelmethoden kunnen veranderingen in levensstijl of medicijnen omvatten die ertoe kunnen leiden dat artritis in remissie raakt. In het geval van RA zal de arts eerst de ontsteking aanpakken. Zodra de RA in remissie is gegaan, zal de medische behandeling zich concentreren op het in stand houden en verbeteren van je conditie zodat je opflakkeringen kunt voorkomen.

Prognose

De prognose van pijnlijke gewrichten varieert. Vaak treedt verbetering van de klachten bij adequate zelfzorg of als medische behandeling volgt van de onderliggende oorzaak van gewrichtspijn.

Complicaties van pijnlijke gewrichten

Gewrichtspijn komt vaak door artrose of reumatoïde artritis. Deze chronische aandoeningen kunnen leiden tot complicaties. Bijvoorbeeld:

Gewrichtsdeformatie

Je geriwchten kunnen vervormd raken bij langdurige artrose of reumatoïde artritis. Dit kan leiden tot gewrichtsafwijkingen met betrekking tot corm en functie, waardoor het moeilijk wordt om normale bewegingen uit te voeren en functieverlies..

Beperkte bewegingsvrijheid

Je bewegingsvrijheid wordt beperkt door de pijn, stijfheid en ontsteking in de gewrichten. Hierdoor ondervind je moeilijkheden in de uitvoering van dagelijkse activiteiten, zoals lopen, traplopen, buigen en tillen.

Gewrichtsstijfheid

Stijve gewrichten komen vaak voor bij artrose en reumatoïde artritis. Het kan vooral optreden na periodes van rust of inactiviteit. Als je bijvoorbeeld lang in dezelfde houding heeft gezeten, ben je stijf als je weer in beweging komt. Dit staat bekend als startstijfheid.Ook kun je last hebben van zogeheten ochtendstijfheid die meestal binnen een half uur overgaat.

Ontsteking van andere organen

Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte die ook weefsels en organen kan aantasten zoals de longen, het hart, de bloedvaten en de ogen. Dit kan leiden tot allerlei vervelende complicaties in die weefsels en organen.

Gewrichtsinfecties

Als gevolg van ontsteking en beschadiging van gewrichten kunnen deze vatbaarder worden voor infecties. Als een infectie optreedt, kan dit leiden tot meer ernstige gewrichtsschade.

Verminderde levenskwaliteit

Chronische gewrichtspijn kan een aanzienlijke impact hebben op je levenskwaliteit. Het kan leiden tot verminderde mobiliteit, moeheid, slaapproblemen, depressief, gevoelens van angst en sociale isolatie.

Lees verder

• Spierpijn: oorzaken en symptomen spierpijn in benen en armen
• Krakende knie: oorzaken van krakende en knikkende knieën
• Krakende nek: oorzaken en symptomen van knakkende nek
• Artrose: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Gezonde voeding voor botten, spieren en gewrichten