Orbitale myositis: Ontsteking van spieren van oogbewegingen
Orbitale myositis (oculaire myositis) is een zeldzame ontsteking van voornamelijk de extraoculaire spieren (spieren die de oogbewegingen reguleren) die vooral vrouwen in het derde decennium treft. De patiënten lijden vooral aan oogpijn, dubbelzien en beperkte oogbewegingen. Voor het diagnosticeren van de oogbewegingsstoornis, zet de arts diverse beeldvormende onderzoeken in om andere aandoeningen uit te sluiten. Milde tot matige orbitale myositis behandelt de arts met pijnstillers. Krachtige ontstekingsremmers zet de arts in bij ernstigere symptomen. Bij een snelle diagnose en behandeling verdwijnen de symptomen bij de meeste patiënten.
Epidemiologie
Orbitale myositis, ook bekend als idiopathische orbitale myositis, is een zeldzame aandoening waarbij er ontsteking van de spieren rondom de oogkas optreedt. Deze aandoening komt voor bij een breed scala aan leeftijdsgroepen, maar wordt het vaakst gezien bij volwassenen tussen de 30 en 50 jaar. De prevalentie is laag, met een geschatte jaarlijkse incidentie van minder dan 1 per 100.000 mensen. Hoewel de aandoening niet geslachtsgebonden is, worden sommige studies gesuggereerd dat vrouwen iets vaker getroffen worden dan mannen. Orbitale myositis kan zowel unilateraal (één kant) als bilateraal (twee kanten) optreden, maar eenzijdige gevallen zijn gebruikelijker.
Oorzaken
De precieze oorzaak van orbitale myositis is vaak onbekend, wat de aandoening tot een idiopathische ziekte maakt. Er wordt echter aangenomen dat de ontsteking in de orbitale spieren vaak het gevolg is van een auto-immuunreactie, waarbij het immuunsysteem de eigen weefsels aanvalt. In sommige gevallen kan orbitale myositis worden geassocieerd met andere auto-immuunziekten zoals de ziekte van Graves of sclerodermie. Infecties, systemische aandoeningen en bepaalde geneesmiddelen kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van orbitale myositis, hoewel deze oorzaken minder vaak voorkomen.
Risicofactoren van orbitale myositis
Auto-immuunaandoeningen
De oorzaak van orbitale myositis is onbekend anno oktober 2020. Orbitale myositis is geassocieerd met specifieke
auto-immuunaandoeningen, zoals reuzencel-
myocarditis, lineaire
sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen) en de
ziekte van Crohn (aandoening met
diarree en
buikpijn), De incidentie van orbitale myositis geassocieerd met auto-immuunziekten is echter wel extreem laag.
Infectie
Ook infectieuze agentia zijn in verband gebracht met de ziekte, zoals spirocheten (
ziekte van Lyme), virussen (herpes zoster-virus) en bacteriën (groep A-
streptokokken keelontsteking).
Symptomen: Ontsteking van spieren van oogbewegingen
Bij orbitale myositis ontstaat een plotseling begin van de symptomen. Het klinische beloop is acuut of chronisch. De meest voorkomende presentatie is acuut en unilateraal (aan één oog). In de chronische vorm zijn mogelijk beide ogen getroffen. De ooggerelateerde symptomen van orbitale myositis zijn:
beperkte oogbewegingen
Meestal blijft de gezichtsscherpte gespaard. Sommige patiënten ervaren geen pijn, maar mogelijk is toch nog sprake van orbitale myositis.
Alarmsymptomen
De alarmsymptomen van orbitale myositis kunnen variëren, maar enkele van de belangrijkste symptomen waar op gelet moet worden zijn:
- pijn en gevoeligheid in de oogkas
- zwelling en roodheid rond de ogen
- dubbelzien of moeite met oogbewegingen visusstoornissen
- afname van de gezichtsveld
- onvermogen om de ogen volledig te sluiten
Deze symptomen kunnen plotseling beginnen en vaak verergeren naarmate de ontsteking voortschrijdt. Het is belangrijk om bij het optreden van deze symptomen onmiddellijk medische hulp te zoeken om verdere complicaties te voorkomen.
Diagnose en onderzoeken
Oogheelkundig onderzoek
De patiënt krijgt een volledig oogonderzoek met bijzondere aandacht voor de oogzenuwfunctie, de extraoculaire beweeglijkheid, de meting van de uitpuilende ogen en de positie van de oogleden.
Diagnostisch onderzoek
Een
MRI-scan of
CT-scan van de ogen en de oogkas tonen een onduidelijke zwelling rond één of meer extraoculaire spieren. Een MRI-scan onthult tevens gelokaliseerde ontstekingen. Indien deze beeldvormende onderzoeken niet beschikbaar zijn, zet een arts een oogechografie in om de extraoculaire spieren te evalueren. Verder zijn een uitgebreid
bloedonderzoek en
urineonderzoek vereist. Bijkomende onderzoeken zijn een
röntgenfoto van de
borstkas (
thoraxfoto) en een orbitale
biopsie.
Differentiële diagnose
Orbitale myositis moet de arts onderscheiden van andere ziekten waarbij ook de extraoculaire spieren aangetast zijn, zoals bijvoorbeeld bij volgende lijst van aandoeningen
Behandeling
Hoge doses niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) zijn een redelijke eerstelijnsbehandelingsoptie bij patiënten die niet lijden aan dubbelzien en maar lichte tot matige oogpijn ervaren of bij patiënten met milde diplopie (dubbelzien) en oogpijn. Bij veel van deze patiënten is het mogelijk om de symptomen te verlichten en de ontsteking te verhelpen. Zij hebben dan geen aanvullende behandeling nodig. De behandeling van ernstige orbitale myositis bestaat echter bij de meeste patiënten uit begindoses van systemische corticosteroïden om het herstel te versnellen en een herhaling te voorkomen. De ontsteking (en dan vooral het acute type) reageert veelal goed op de medicatie. Sommige vormen van orbitale myositis zijn echter wel ongevoelig voor corticosteroïden. Meestal behandelt de arts de patiënt dan met
immunosuppressieve therapie en biologische agentia. Deze behandelingsvorm is in de meeste gevallen dan wel effectief. Helpt dit ook niet, dan zet de arts radiotherapie in.
Prognose
De prognose voor patiënten met orbitale myositis is over het algemeen goed, vooral wanneer de aandoening tijdig wordt behandeld. De meeste patiënten ervaren een significante verbetering van symptomen met een behandeling van corticosteroïden. Langdurige of terugkerende gevallen kunnen echter optreden, vooral als er onderliggende auto-immuunziekten aanwezig zijn. Regelmatige opvolging en aanpassing van de behandeling kunnen nodig zijn om blijvende klachten te minimaliseren.
Complicaties
Mogelijke complicaties van orbitale myositis kunnen zijn:
- blijvende visuele beperkingen of dubbelzien langdurige pijn en ongemak in de orbitale regio complicaties van langdurig gebruik van corticosteroïden, zoals hoge bloeddruk en osteoporose terugkerende of chronische ontsteking, vooral bij onderliggende auto-immuunziekten
Het risico op complicaties kan worden verminderd door een tijdige en adequate behandeling en door regelmatige medische controle.
Preventie
Preventie van orbitale myositis richt zich voornamelijk op het vermijden van bekende risicofactoren en het tijdig behandelen van auto-immuunziekten. Belangrijke preventieve maatregelen omvatten:
- het beheersen van auto-immuunziekten door regelmatige medische controle en het volgen van aanbevolen behandelingen
- het vermijden van factoren die kunnen bijdragen aan ontsteking, zoals virale infecties
- het snel behandelen van oog- of gezichtstrauma om secundaire ontstekingen te voorkomen
- het handhaven van een gezonde levensstijl om het risico op algemene gezondheidsproblemen te verminderen
Een goede samenwerking met een oogarts en andere specialisten kan helpen bij het vroegtijdig opsporen en behandelen van aandoeningen die kunnen bijdragen aan orbitale myositis.
Lees verder