Orbitale myositis: Ontsteking van spieren van oogbewegingen

Orbitale myositis (oculaire myositis) is een zeldzame ontsteking van voornamelijk de extraoculaire spieren (spieren die de oogbewegingen reguleren) die vooral vrouwen in het derde decennium treft. De patiënten lijden vooral aan oogpijn, dubbelzien en beperkte oogbewegingen. Voor het diagnosticeren van de oogbewegingsstoornis, zet de arts diverse beeldvormende onderzoeken in om andere aandoeningen uit te sluiten. Milde tot matige orbitale myositis behandelt de arts met pijnstillers. Krachtige ontstekingsremmers zet de arts in bij ernstigere symptomen. Bij een snelle diagnose en behandeling verdwijnen de symptomen bij de meeste patiënten.

• Epidemiologie van oogaandoening
• Oorzaken en risicofactoren van orbitale myositis
• Auto-immuunaandoeningen
• Infectie
• Symptomen: Ontsteking van spieren van oogbewegingen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose

Epidemiologie van oogaandoening

Orbitale myositis is een uiterst zeldzame aandoening. Vooral vrouwen zijn aangetast door orbitale myositis. De meeste patiënten zijn volwassenen van jonge tot middelbare leeftijd.

Oorzaken en risicofactoren van orbitale myositis

Auto-immuunaandoeningen

De oorzaak van orbitale myositis is onbekend anno oktober 2020. Orbitale myositis is geassocieerd met specifieke auto-immuunaandoeningen, zoals reuzencel-myocarditis, lineaire sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen) en de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn), De incidentie van orbitale myositis geassocieerd met auto-immuunziekten is echter wel extreem laag.

Infectie

Ook infectieuze agentia zijn in verband gebracht met de ziekte, zoals spirocheten (ziekte van Lyme), virussen (herpes zoster-virus) en bacteriën (groep A-streptokokken keelontsteking).

Symptomen: Ontsteking van spieren van oogbewegingen

Bij orbitale myositis ontstaat een plotseling begin van de symptomen. Het klinische beloop is acuut of chronisch. De meest voorkomende presentatie is acuut en unilateraal (aan één oog). In de chronische vorm zijn mogelijk beide ogen getroffen. De ooggerelateerde symptomen van orbitale myositis zijn:
beperkte oogbewegingen

• dubbelzien (diplopie)
• een zwelling van het ooglid en rond de ogen
• hangende oogleden (ptosis)
• oogpijn en oogkaspijn (vooral pijn bij het maken van oogbewegingen)
• rode ogen
• scheelzien
• uitpuilende ogen (exoftalmie)
• vastzittende ogen (het gevoel dat de ogen vastzitten)

Meestal blijft de gezichtsscherpte gespaard. Sommige patiënten ervaren geen pijn, maar mogelijk is toch nog sprake van orbitale myositis.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek
De patiënt krijgt een volledig oogonderzoek met bijzondere aandacht voor de oogzenuwfunctie, de extraoculaire beweeglijkheid, de meting van de uitpuilende ogen en de positie van de oogleden.

Diagnostisch onderzoek
Een MRI-scan of CT-scan van de ogen en de oogkas tonen een onduidelijke zwelling rond één of meer extraoculaire spieren. Een MRI-scan onthult tevens gelokaliseerde ontstekingen. Indien deze beeldvormende onderzoeken niet beschikbaar zijn, zet een arts een oogechografie in om de extraoculaire spieren te evalueren. Verder zijn een uitgebreid bloedonderzoek en urineonderzoek vereist. Bijkomende onderzoeken zijn een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) en een orbitale biopsie.

Differentiële diagnose
Orbitale myositis moet de arts onderscheiden van andere ziekten waarbij ook de extraoculaire spieren aangetast zijn, zoals bijvoorbeeld bij volgende lijst van aandoeningen

• carotide-holle fistels
• de oogziekte van Graves (schildklierziekte met uitpuilende ogen)
• een oogkasontsteking
• een orbitaal lymfoom
• een vreemd voorwerp in het oog
• granulomatose met polyangiitis (Wegener granulomatose)
• het Tolosa-Hunt-syndroom
• herpetische vasculitis
• IgG4-gerelateerde ziekte
• lymfoproliferatieve aandoeningen
• ontstekingsaandoeningen veroorzaakt door medicijnen
• oogtumoren
• optische neuritis (oogzenuwontsteking)
• orbitale cellulitis
• parasitaire ooginfecties
• sarcoïdose (aandoening met symptomen aan ogen, huid, longen en zenuwstelsel)
• systemische anti-neutrofiele cytoplasmische antilichaam-gerelateerde vasculitis
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• uitzaaiingen van kanker (metastasen)

Behandeling

Hoge doses niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) zijn een redelijke eerstelijnsbehandelingsoptie bij patiënten die niet lijden aan dubbelzien en maar lichte tot matige oogpijn ervaren of bij patiënten met milde diplopie (dubbelzien) en oogpijn. Bij veel van deze patiënten is het mogelijk om de symptomen te verlichten en de ontsteking te verhelpen. Zij hebben dan geen aanvullende behandeling nodig. De behandeling van ernstige orbitale myositis bestaat echter bij de meeste patiënten uit begindoses van systemische corticosteroïden om het herstel te versnellen en een herhaling te voorkomen. De ontsteking (en dan vooral het acute type) reageert veelal goed op de medicatie. Sommige vormen van orbitale myositis zijn echter wel ongevoelig voor corticosteroïden. Meestal behandelt de arts de patiënt dan met immunosuppressieve therapie en biologische agentia. Deze behandelingsvorm is in de meeste gevallen dan wel effectief. Helpt dit ook niet, dan zet de arts radiotherapie in.

Prognose

Een snelle en juiste diagnose, met een snelle en juiste behandeling, verbetert de symptomen bij de meerderheid van de patiënten. In sommige gevallen ontstaat spierfibrose. Een minderheid van de patiënten ervaart recidieven.

Lees verder

• Myositis (spierontsteking): Pijn en zwakte in spieren