Myositis ossificans: Verkalkingen na spierblessure met pijn

Myositis ossificans is een goedaardige aandoening waarbij verkalkingen (ossificaties) optreden op de plaats van een gewonde spier, meestal in de armen of dijen. Pijn en een beperkt bewegingsbereik zijn enkele symptomen van de aandoening. Meestal is een röntgenfoto voldoende om de aandoening te diagnosticeren, maar soms zijn verdere onderzoeken nodig om andere aandoeningen uit te sluiten. Een conservatieve behandeling met rust, het toepassen van ijs, het verhogen van de getroffen plaats en het toepassen van druk volstaat meestal. Soms is echter een chirurgische behandeling nodig.

• Synoniemen
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Trauma aan spier
• Risicofactoren van aandoening
• Risicogroepen
• Symptomen: Pijn
• Locaties
• Tekenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van spierblessure
• Zelfzorg
• Chirurgie
• Prognose van myositis ossificans
• Complicaties
• Preventie van verkalkingen aan spier
• Praktische tips voor het omgaan met myositis ossificans
• Raadpleeg een arts voor diagnose en behandeling
• Neem ontstekingsremmende medicijnen
• Rust en vermijd overmatige belasting
• Koude en warmtebehandelingen
• Fysiotherapie voor herstel
• Overweeg chirurgie in ernstige gevallen
• Houd een gezond evenwichtig voedingspatroon aan
• Let op tekenen van complicaties
• Misvattingen rond myositis ossificans
• Myositis ossificans wordt altijd veroorzaakt door een trauma
• De aandoening is uitsluitend van invloed op jonge mensen
• Myositis ossificans veroorzaakt altijd pijn
• De aandoening gaat vanzelf over zonder behandeling
• Myositis ossificans heeft altijd invloed op de armen of benen
• Myositis ossificans is altijd een gevolg van een genetische aandoening
• De aandoening kan niet worden behandeld

Synoniemen

De term myositis ossificans traumatica wordt soms gebruikt wanneer de aandoening het gevolg is van een trauma. Myositis ossificans circumscripta is een ander synoniem voor myositis ossificans traumatica.

Epidemiologie

Myositis ossificans (MO) is een aandoening waarbij er abnormale botvorming plaatsvindt in spierweefsel, meestal na trauma. Het is relatief zeldzaam, maar de prevalentie varieert afhankelijk van de populatie en de onderliggende oorzaken, zoals sportblessures of genetische factoren.

Incidentie en prevalentie
De incidentie van myositis ossificans is moeilijk precies te bepalen vanwege de variabiliteit van de aandoening en het vaak onopgemerkt blijven in milde gevallen. Het komt vaker voor bij jongere volwassenen en atleten die sportblessures oplopen, vooral bij contact- en krachtintensieve sporten zoals voetbal, rugby en bodybuilding.

Leeftijd en geslacht
Myositis ossificans komt vaak voor bij volwassenen in de leeftijd van 20 tot 40 jaar, met een hogere incidentie bij mannen dan vrouwen. Dit kan gedeeltelijk te maken hebben met het verhoogde risico van sportgerelateerde trauma's bij mannen in deze leeftijdsgroep.

Mechanisme

Myositis ossificans ontstaat wanneer er in reactie op spierbeschadiging abnormale botvorming plaatsvindt in het spierweefsel. Dit proces wordt aangedreven door de aanwezigheid van mesenchymale stamcellen die zich kunnen differentiëren in botcellen, wat leidt tot de vorming van ectopisch botweefsel.

Fysiopathologie van botvorming
De vorming van bot in spierweefsel begint met de ontsteking van de spier na een blessure. Dit ontstekingsproces stimuleert mesenchymale stamcellen die zich in de beschadigde spier bevinden om bot te vormen in plaats van spierweefsel, wat leidt tot het ontstaan van ossificaties.

Rol van trauma en genezing
Trauma speelt een cruciale rol bij het ontstaan van myositis ossificans. Bij ernstige verwondingen, zoals verstuikingen, breuken of contusies, kan het herstelproces verstoord worden, wat resulteert in ongecontroleerde botvorming in het spierweefsel.

Oorzaken: Trauma aan spier

Het exacte mechanisme van myositis ossificans is niet volledig begrepen [anno augustus 2024]. De pijnlijke aandoening ontstaat vaak na een spierblessure (direct trauma aan de spier), bijvoorbeeld door een harde landing op de grond bij een fietsongeval. Dit leidt tot een bloeduitstorting en zwelling. Het lichaam start een ontstekingsproces na de verwonding, maar als de verwonding niet normaal herstelt, ontstaan verkalkingen op de plaats van de spierblessure. Ook herhaald klein trauma, zoals bij paardrijden, kan myositis ossificans veroorzaken. Verkalkingen kunnen eveneens ontstaan na een fractuur of operatie, bijvoorbeeld bij een heupprothese.

Risicofactoren van aandoening

Myositis ossificans komt vaker voor bij patiënten met bloedingsstoornissen. Verder zijn sporters, zoals voetballers, vaak aangetast door myositis ossificans. Patiënten die een gekneusde spier hebben en snel daarna warmtetherapie of fysiotherapie toepassen, hebben een verhoogd risico op kalkafzettingen door een verhoogde bloeding.

Risicogroepen

Patiënten die bepaalde risicofactoren dragen, zoals herhaalde spierblessures of genetische aanleg, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van myositis ossificans. Bepaalde sporten en activiteiten verhogen de kans op deze aandoening.

Atleten en sportblessures
Atleten, vooral diegenen die deelnemen aan contact- en krachtintensieve sporten, lopen een verhoogd risico. De repetitieve aard van de trauma’s die optreden in deze sporten verhoogt de kans op spierbeschadiging en daardoor op myositis ossificans.

Patiënten met genetische predispositie
Patiënten met een familiegeschiedenis van myositis ossificans of die gediagnosticeerd zijn met aandoeningen die de botvorming beïnvloeden, zoals fibrodysplasia ossificans progressiva, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van deze aandoening.

Symptomen: Pijn

Locaties

De meeste (80%) van de ossificaties (verkalkingen) ontstaan in de dij of (boven)arm. Andere betrokken plaatsen zijn de tussenribspieren, de rugstrekkerspieren, de bilspieren en de borstspieren.

Tekenen

Het getroffen gebied is gezwollen en kan blauw en/of rood verkleurd zijn. Verder voelt de blessureplaats warm aan. Spierpijn en gewrichtspijn zijn andere symptomen. De getroffen spier heeft een beperkt bewegingsbereik.

Alarmsymptomen

De vroege symptomen van myositis ossificans kunnen subtiel zijn, maar zodra het botweefsel zich begint te vormen, kunnen patiënten pijn, zwelling en beperkte mobiliteit ervaren in het getroffen gebied.

Pijn en zwelling
Een van de eerste alarmsymptomen is pijn en zwelling in het gebied van de blessure. De pijn kan variëren van mild tot intens en is vaak gelokaliseerd rond de spierbeschadiging.

Beperkte bewegingsvrijheid
Naarmate de botvorming toeneemt, kan er beperkte bewegingsvrijheid optreden in het getroffen gewricht. Dit is vaak het gevolg van de verharding van het spierweefsel door de ectopische botvorming.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over de symptomen en de geschiedenis van een eventueel trauma. De symptomen zijn meestal al tien tot veertien dagen aanwezig, en de patiënt heeft vaak al ijs, compressie, elevatie en rust toegepast voordat hij de arts bezoekt. Een röntgenfoto, echografie, CT-scan, MRI-scan en/of botscan zijn vaak nodig voor de diagnose. Om een tumor uit te sluiten, kan de arts soms een biopsie uitvoeren.

Behandeling van spierblessure

Zelfzorg

Omdat de verkalkingen meestal na verloop van tijd verdwijnen, wordt een niet-chirurgische behandeling aanbevolen om de symptomen te minimaliseren en de functie van de getroffen ledemaat te verbeteren. De patiënt moet de getroffen ledemaat immobiliseren met bedrust, ijstherapie, compressie en elevatie (omhoog brengen). Het gebruik van krukken kan ook nuttig zijn. IJstherapie gedurende 15 tot 20 minuten elke 30 tot 60 minuten vermindert de doorbloeding van de skeletspier met 50%. Na 48 tot 72 uur kan de patiënt geleidelijk aan bewegingen uitvoeren zolang het bewegingsbereik niet pijnlijk is. Naarmate het letsel rijper wordt, zijn actieve bewegingsbereik en weerstandsversterkende oefeningen nuttig om de gewrichtsfunctie te behouden. Bij pijn kunnen pijnstillers worden gebruikt.

Chirurgie

Een chirurgische excisie is gereserveerd voor patiënten die niet goed reageren op de niet-chirurgische behandeling, of voor patiënten met ondraaglijke pijn, compressie van de neurovasculaire structuren of een ernstig beperkt bewegingsbereik dat de dagelijkse activiteiten belemmert. Chirurgie wordt meestal pas 6 tot 18 maanden na het letsel uitgevoerd, omdat een operatie het botrijpingsproces niet verandert. Een te vroege operatie kan leiden tot terugkerende myositis ossificans, hoewel sommige artsen van mening zijn dat vroege interventie soms noodzakelijk kan zijn.

Prognose van myositis ossificans

De prognose voor myositis ossificans is doorgaans goed, vooral als de aandoening tijdig wordt gedetecteerd en behandeld. In veel gevallen kan de botvorming stabiliseren zonder verdere progressie, maar in ernstige gevallen kunnen de botafzettingen leiden tot langdurige functionele beperkingen.

Behandeling en herstel
De prognose hangt sterk af van de vroege diagnose en de behandeling van de aandoening. In de meeste gevallen kan de aandoening conservatief worden beheerd met fysiotherapie, rust en ontstekingsremmers. In ernstige gevallen kan chirurgische verwijdering van de botafzetting nodig zijn.

Langdurige beperkingen
In sommige gevallen, vooral als de aandoening niet goed wordt behandeld, kunnen patiënten langdurige bewegingsbeperkingen of spierzwakte ervaren. Dit kan invloed hebben op de kwaliteit van leven, vooral bij atleten of degenen die fysieke arbeid verrichten.

Complicaties

Myositis ossificans kan, hoewel het vaak een goedaardige aandoening is, leiden tot verschillende complicaties, vooral als de diagnose laat wordt gesteld of de aandoening niet adequaat wordt behandeld. De complicaties kunnen variëren van beperkte mobiliteit tot langdurige pijn en functionele beperkingen.

Beperkte mobiliteit en stijfheid
Een van de meest voorkomende complicaties van myositis ossificans is het verlies van bewegingsvrijheid in het getroffen gewricht. De ectopische botvorming kan zich uitbreiden en zich verankeren in de spieren, wat leidt tot stijfheid en pijn. Dit kan het dagelijks functioneren belemmeren, vooral als het gewricht betrokken is bij activiteiten die een breed bewegingsbereik vereisen.

Chronische pijn
Myositis ossificans kan chronische pijn veroorzaken, vooral wanneer de botvorming in de spier aanhoudt of zich uitbreidt. De pijn kan variëren van mild tot intens en kan verergeren tijdens beweging of fysieke activiteit. Dit kan leiden tot langdurige ongemakken voor de patiënt, zelfs nadat de initiële verwonding is genezen.

Beperkte spierfunctie
In sommige gevallen kan de spierfunctie ernstig worden aangetast door de vorming van botweefsel. Het spierweefsel kan niet goed functioneren omdat het wordt vervangen door bot, wat leidt tot spierzwakte en een verminderd vermogen om normale bewegingen uit te voeren. Dit kan vooral problematisch zijn voor atleten of mensen die fysieke arbeid verrichten.

Herhaalde blessures
Patiënten met een geschiedenis van myositis ossificans lopen een verhoogd risico op herhaalde blessures. Dit komt vaak door de verandering in de structuur van de spier en het bindweefsel, waardoor de spier minder flexibel is en vatbaarder voor nieuwe trauma's. Bij onvoldoende herstel of onvolledige genezing kan de aandoening opnieuw optreden, wat leidt tot een cyclus van blessures.

Infectie na chirurgie
Wanneer chirurgische ingrepen nodig zijn om de botvorming te verwijderen, bestaat er een risico op infectie. Het verwijderen van ectopisch botweefsel kan het omliggende weefsel beschadigen, en in sommige gevallen kan dit leiden tot postoperatieve infecties. Dit kan de genezing vertragen en de algehele prognose beïnvloeden.

Belemmering van het zenuwstelsel
In zeldzame gevallen kan de botvorming zo ver gevorderd zijn dat het druk uitoefent op nabijgelegen zenuwen. Dit kan leiden tot zenuwcompressie, wat kan resulteren in symptomen zoals gevoelloosheid, tintelingen of krachtverlies in het getroffen gebied. Dergelijke complicaties kunnen de kwaliteit van leven aanzienlijk verminderen en vereisen mogelijk chirurgische ingrepen om de druk op de zenuwen te verlichten.

Verlies van functionele capaciteit
In ernstige gevallen van myositis ossificans, vooral als de aandoening niet wordt behandeld, kan het verlies van functionele capaciteit aanzienlijke gevolgen hebben voor het dagelijks leven van de patiënt. De patiënten kunnen moeite hebben met het uitvoeren van dagelijkse taken zoals lopen, tillen of zelfs eenvoudige bewegingen, wat hun algehele onafhankelijkheid kan beperken.

Langdurige rehabilitatie
Na de behandeling van myositis ossificans, of het nu conservatief of chirurgisch is, kan langdurige fysiotherapie noodzakelijk zijn om de functionaliteit en kracht van het getroffen gebied te herstellen. In gevallen van ernstige botvorming kan de revalidatie periode lang en intensief zijn, waarbij het herstel van spierkracht en beweeglijkheid langzaam verloopt.

Preventie van verkalkingen aan spier

Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen die volledig garanderen dat myositis ossificans wordt voorkomen, maar het minimaliseren van spierblessures en het effectief behandelen van verwondingen kan het risico op het ontwikkelen van deze aandoening verkleinen.

Preventie van spierbeschadiging
Het vermijden van ernstige blessures door het dragen van beschermende uitrusting en het correct uitvoeren van sporttechnieken kan helpen om het risico op myositis ossificans te verminderen. Regelmatige warming-up en stretchoefeningen zijn ook belangrijk om de spieren flexibel en minder vatbaar voor blessures te houden.

Behandeling van verwondingen
Een tijdige en adequate behandeling van spierverwondingen kan de kans op het ontwikkelen van myositis ossificans verkleinen. Dit kan onder meer het gebruik van ijs, rust, ontstekingsremmers en fysiotherapie omvatten.

Praktische tips voor het omgaan met myositis ossificans

Myositis ossificans is een aandoening waarbij verkalkingen optreden in de spieren na een blessure. Deze verkalkingen kunnen pijnlijk zijn en de beweging beperken. Het herstel kan enige tijd duren, maar er zijn verschillende manieren om de pijn te verlichten en het herstel te bevorderen. Hier volgen enkele praktische tips voor het omgaan met myositis ossificans.

Raadpleeg een arts voor diagnose en behandeling

Als je vermoedt dat je myositis ossificans hebt, is het belangrijk om zo snel mogelijk een arts te raadplegen. De aandoening kan vaak worden gediagnosticeerd door middel van beeldvormende onderzoeken, zoals een röntgenfoto of MRI-scan, die de verkalkingen in de spieren kunnen identificeren. Je arts kan je ook adviseren over de beste behandelingsopties, afhankelijk van de ernst van de aandoening.

Neem ontstekingsremmende medicijnen

Om de pijn en ontsteking te verminderen, kunnen ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen of andere niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) nuttig zijn. Deze medicijnen kunnen helpen de zwelling te verminderen en de pijn te verlichten. Het is belangrijk om de voorgeschreven dosering te volgen en je arts te raadplegen als je deze medicijnen langere tijd nodig hebt.

Rust en vermijd overmatige belasting

Rust is essentieel voor het herstel van je spier en het voorkomen van verergering van de verkalkingen. Vermijd activiteiten die de aangedane spier te veel belasten. Het is belangrijk om de spier de tijd te geven die nodig is om te genezen, dus probeer te voorkomen dat je de spier te snel weer in actie brengt.

Koude en warmtebehandelingen

In de vroege stadia van myositis ossificans kan het aanbrengen van ijs op het getroffen gebied helpen om de ontsteking te verminderen en de pijn te verlichten. Na enkele dagen kan warmte, bijvoorbeeld in de vorm van een warm kompres, helpen de bloedcirculatie te verbeteren en het herstel te bevorderen. Gebruik deze behandelingen op de manier die het beste werkt voor jou en bespreek dit met je arts.

Fysiotherapie voor herstel

Fysiotherapie kan nuttig zijn om de mobiliteit te herstellen en verdere schade aan de spier te voorkomen. Een fysiotherapeut kan je helpen met gerichte oefeningen om de spier langzaam weer sterker te maken en de verkalkingen te verminderen. Het is belangrijk om te wachten tot de acute fase van de blessure voorbij is voordat je begint met fysiotherapie, dus volg het advies van je arts.

Overweeg chirurgie in ernstige gevallen

In sommige gevallen kunnen de verkalkingen ernstig zijn en leiden tot blijvende pijn of bewegingsbeperkingen. Als dit het geval is, kan chirurgie nodig zijn om de verkalkingen te verwijderen. Dit wordt meestal als laatste optie beschouwd, wanneer andere behandelingsmethoden niet effectief zijn. Bespreek met je arts of een chirurgische ingreep voor jou geschikt is.

Houd een gezond evenwichtig voedingspatroon aan

Een gezond evenwichtig voedingspatroon kan bijdragen aan een sneller herstel. Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan calcium en vitamine D, omdat deze de gezondheid van je botten ondersteunen. Daarnaast kunnen voedingsstoffen zoals magnesium en omega-3 vetzuren helpen om ontstekingen te verminderen en het herstel te versnellen.

Let op tekenen van complicaties

Als je merkt dat de pijn toeneemt, dat de mobiliteit verder afneemt, of als je andere symptomen ervaart zoals koorts of zwelling, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Deze symptomen kunnen wijzen op complicaties zoals een infectie of een verergering van de aandoening. Hoe sneller je actie onderneemt, hoe beter je herstel kan verlopen.

Misvattingen rond myositis ossificans

Myositis ossificans is een aandoening waarbij zich botweefsel vormt in spieren, vaak als gevolg van een blessure. Er bestaan verschillende misvattingen over deze aandoening die leiden tot verwarring bij zowel patiënten als zorgverleners.

Myositis ossificans wordt altijd veroorzaakt door een trauma

Een veelvoorkomende misvatting is dat myositis ossificans altijd het gevolg is van een trauma of een spierblessure. Hoewel trauma een veelvoorkomende oorzaak is, kan de aandoening ook optreden zonder dat er een duidelijk letsel of verwonding aan voorafgaat. Er zijn gevallen waarbij myositis ossificans ontstaat zonder dat er zichtbaar letsel is geweest, en het kan zich zelfs ontwikkelen in diepe spieren zonder enige duidelijke schade aan het skelet.

De aandoening is uitsluitend van invloed op jonge mensen

Er wordt vaak gedacht dat myositis ossificans alleen bij jonge mensen voorkomt, vooral bij atleten. Hoewel jonge mensen inderdaad vaker worden getroffen, kan de aandoening mensen van alle leeftijden treffen, inclusief ouderen. Het is belangrijk om te begrijpen dat myositis ossificans geen leeftijdsbeperking heeft en ook bij ouderen kan optreden, vooral wanneer er sprake is van een eerdere blessure of aandoening die het bot beïnvloedt.

Myositis ossificans veroorzaakt altijd pijn

Niet alle gevallen van myositis ossificans gaan gepaard met pijn. In sommige gevallen is de aandoening asymptomatisch en worden de symptomen pas opgemerkt wanneer het botweefsel groeit en de spierfunctie begint te beperken. Het ontbreken van pijn betekent echter niet dat de aandoening geen medische aandacht vereist, vooral als het de mobiliteit of spierkracht beïnvloedt.

De aandoening gaat vanzelf over zonder behandeling

Een andere misvatting is dat myositis ossificans vanzelf overgaat zonder behandeling. Hoewel sommige gevallen mild kunnen zijn en geen behandeling vereisen, kunnen ernstigere gevallen zonder behandeling leiden tot blijvende schade aan de spier en het gewricht. Behandeling is vaak nodig om de mobiliteit te herstellen en verdere complicaties te voorkomen.

Myositis ossificans heeft altijd invloed op de armen of benen

Hoewel myositis ossificans vaak voorkomt in de armen en benen, kan de aandoening zich in zeldzamere gevallen ook ontwikkelen in andere delen van het lichaam, zoals de hart of de buikspieren. De aandoening heeft geen geografische beperkingen in het lichaam en kan op verschillende plaatsen schade veroorzaken.

Myositis ossificans is altijd een gevolg van een genetische aandoening

Veel mensen denken dat myositis ossificans altijd genetisch bepaald is, maar dit is niet waar. Terwijl er genetische vormen van myositis ossificans bestaan, komt de aandoening meestal voor na een blessure of trauma. Het ontstaan van myositis ossificans kan echter in sommige gevallen zonder genetische aanleg optreden en is dus niet altijd erfelijk.

De aandoening kan niet worden behandeld

Een misvatting is dat er geen effectieve behandelingen voor myositis ossificans bestaan. Hoewel de aandoening moeilijk te behandelen kan zijn, zijn er wel behandelingsmogelijkheden. Deze kunnen bestaan uit fysiotherapie, ontstekingsremmers en, in sommige gevallen, chirurgie om het abnormale botweefsel te verwijderen. Het is essentieel om een arts te raadplegen voor de juiste aanpak van de aandoening, vooral als er sprake is van ernstige beperkingen in de mobiliteit.

Lees verder

• Spierblessures: Soorten letsels en verwondingen aan spieren
• Spierpijn: Oorzaken van pijn aan spieren (pijnlijke spieren)