Spierblessures: Soorten letsels en verwondingen aan spieren

Een spierverwonding kan acuut (plotseling) ontstaan of zich pas na langere tijd manifesteren (chronisch). Veel voorkomende spierblessures bij sporters zijn kneuzingen, krampen en verrekkingen. Symptomen van een spierblessure zijn onder andere pijn, zwelling, beperkt bewegingsbereik, verminderde spierkracht en blauwe plekken. Meestal volstaat een vraaggesprek en lichamelijk onderzoek om de diagnose te stellen, maar in sommige gevallen zijn beeldvormende onderzoeken nodig om de omvang van de schade aan de spier(en) te beoordelen. Correcte behandeling is cruciaal; een inadequate behandeling kan leiden tot vertraagd herstel of herhaalde verwondingen. Bij milde spierblessures wordt doorgaans een conservatieve behandeling gevolgd. Bij aanhoudende, ernstige of terugkerende symptomen is het belangrijk om contact op te nemen met een arts voor een grondige diagnose en behandeling.

• Mechanisme
• Overbelasting en microtrauma
• Plastische vervorming van spierweefsel
• Spierverrekking of -scheuring
• Spierbeschadiging en de reactie van het lichaam
• Soorten spierletsels
• Acute verwondingen
• Chronische verwondingen
• Spierkneuzing
• Spierkramp
• Oorzaken
• Symptomen
• Spierverrekking
• Oorzaken
• Bekende soorten verrekkingen
• Risicofactoren
• Stadia en symptomen
• Risicofactoren
• Onvoldoende warming-up en rekken
• Veroudering van de spieren
• Onvoldoende herstel tussen trainingen
• Risicogroepen
• Atleten en sporters
• Ouderen
• Mensen met een sedentair levensstijl
• Alarmsymptomen
• Pijn en zwelling
• Blauwe plekken of bloedingen
• Beperkte mobiliteit
• Spierkrampen
• Diagnose en onderzoeken van spierblessures
• Behandeling van spierblessures
• Conservatieve behandeling
• Chirurgische interventie
• Prognose van spierverwekkingen
• Complicaties van spierverrekkingen
• Spieratrofie
• Chronische pijn
• Beperkt bewegingsbereik
• Herhaalde verwondingen
• Littekenweefselvorming
• Preventie van spierverrekkingen
• Opwarming en rekken
• Juiste techniek en training
• Versterking en conditionering
• Adequaat herstel
• Hydratatie en voeding
• Voorkomen van overbelasting

Mechanisme

Spierblessures ontstaan door overbelasting, een plotselinge impact of langdurige stress op de spieren. Het mechanisme achter spierblessures varieert afhankelijk van de aard van de blessure, maar omvat doorgaans schade aan de spiervezels en het omliggende weefsel, zoals pezen en bindweefsel.

Overbelasting en microtrauma

Een veelvoorkomende oorzaak van spierblessures is overbelasting, waarbij de spieren sterker belast worden dan ze aankunnen. Dit kan leiden tot kleine scheurtjes in de spiervezels, die bekend staan als microtrauma’s. Bij herhaalde overbelasting kan dit zich ophopen en leiden tot ernstige spierblessures.

Plastische vervorming van spierweefsel

Wanneer een spier plotseling wordt uitgerekt of samentrekt tijdens een intensieve activiteit, kan de kracht de spiervezels verzwakken en beschadigen. Dit komt voor bij ongewone of plotselinge bewegingen, zoals het maken van een verkeerde draai of sprong, waarbij de spier overmatig wordt uitgerekt.

Spierverrekking of -scheuring

Spierverrekkingen en -scheuringen treden op wanneer de spiervezels of het spierweefsel zelf overmatig worden uitgerekt of gescheurd. Dit kan variëren van lichte schade aan de spiervezels tot complete scheuren van de spier, wat kan leiden tot langdurige pijn en functieverlies.

Spierbeschadiging en de reactie van het lichaam

Schade aan een spier ontstaat wanneer de kracht op de spier zo groot is dat het weefsel begint te scheuren. Dit kan gebeuren in de spier zelf, waar de pees aan het bot hecht, of op de overgang tussen spier en pees. Na de initiële beschadiging treedt er vaak aanzienlijke ontsteking en zwelling op. Tijdens de genezingsfase regenereren spiervezels met behulp van stamcellen rond het letselgebied. Er ontstaat echter ook littekenweefsel, dat de spier mogelijk meer gevoelig maakt voor toekomstige verwondingen. Het littekenweefsel zal na verloop van tijd hermodelleren, maar de spier zal nooit volledig herstellen.

Soorten spierletsels

Spierblessures kunnen worden ingedeeld in traumatische (acute) en overbelastingsletsel (chronische) blessures.

Acute verwondingen

Acute spierblessures ontstaan vaak door een enkele traumatische gebeurtenis. Deze verwondingen komen frequent voor bij contactsporten zoals rugby, voetbal en basketbal, waar de dynamiek en botstend aard van de sport leiden tot blessures.

Chronische verwondingen

Chronische spierblessures ontstaan door herhaald microtrauma aan de spier en treden meestal op over een langere periode. Ze worden vaak veroorzaakt door overmatig gebruik of langdurige belasting. De diagnose kan moeilijker zijn omdat er vaak een minder direct verband is tussen de oorzaak en de symptomen.

Spierkneuzing

Een spierkneuzing of contusie, zoals een kneuzing van de quadriceps, kan optreden bij verschillende sporten. Kneuzingen veroorzaken vaak pijn en blauwe plekken, maar kleine kneuzingen zijn meestal niet ernstig. De ernst van de blauwe plekken hangt af van factoren zoals het type en de gezondheid van de aangetaste weefsels.

Spierkramp

Oorzaken

Bij een spierkramp is er sprake van een plotselinge, onwillekeurige spiercontractie. Oorzaken van spierkrampen kunnen spiervermoeidheid, uitdroging of een tekort aan elektrolyten zijn, zoals een tekort aan natrium, laag kaliumgehalte of laag magnesiumgehalte in het bloed. Spierkrampen komen vaak voor tijdens fysieke activiteit en kunnen intens pijnlijk zijn, vooral in de kuiten, dijen en voetbogen. Ze kunnen echter ook optreden tijdens inactiviteit of ontspanning.

Symptomen

Spierkrampen kunnen optreden in zowel skeletspieren als gladde spieren. De kramp is vaak tijdelijk, variërend van enkele seconden tot minuten of uren, en leidt doorgaans niet tot ernstige schade. Echter, de pijn kan variëren van mild tot ondraaglijk, wat het gebruik van het getroffen lichaamsdeel bemoeilijkt. De pijn verdwijnt meestal snel, maar kan bij sommige patiënten tot zeven dagen aanhouden als spierpijn.

Spierverrekking

Oorzaken

Een verrekking van de spier of spierpees is vergelijkbaar met een verstuiking van een ligament. Het treedt op door uitgebreide mechanische stress, vaak als gevolg van een krachtige overstrekking van de spier. Dit komt veel voor bij niet-contactsporten met een dynamisch karakter, zoals sprinten of springen.

Bekende soorten verrekkingen

Enkele bekende spierverrekkingen zijn onder andere:

• achillespeesruptuur
• hamstringblessure
• kuitverrekking
• liesverrekking
• quadriceps spiercontusie
• rotator cuff-scheur

Risicofactoren

Factoren die het risico op spierverrekkingen verhogen zijn:

• onvoldoende techniek of biomechanica
• spieronbalans
• voorgaande verwondingen
• beperkt gewrichtsbereik / bewegingsbereik
• onvoldoende opwarming
• overmatige spierkracht
• spinale disfunctie (onvoldoende werking van de wervelkolom)
• vermoeidheid / overmatig gebruik / onvoldoende herstel

Stadia en symptomen

Spierverrekkingen worden onderverdeeld in drie graden van ernst, elk met specifieke symptomen:

Graad I (mild)
Bij graad I-verrekkingen zijn slechts enkele spiervezels beschadigd. De patiënt ervaart geen significante vermindering van spierkracht en behoudt een volledig actief en passief bewegingsbereik. Spierpijn en gevoeligheid ontstaan vaak pas de volgende dag.

Graad II (matig)
Bij graad II zijn bijna de helft van de spiervezels gescheurd. Dit gaat gepaard met acute en aanzienlijke pijn, zwelling en een kleine afname in spierkracht. Pijn ontstaat bij het samentrekken van de spier.

Graad III (ernstig)
Graad III-verrekkingen omvatten een volledige spierscheur, waarbij de pees volledig los is van de spierbuik of de spierbuik in twee delen is gescheurd. Dit type verrekking gaat gepaard met ernstige zwelling, pijn en volledig functieverlies.

Risicofactoren

Er zijn verschillende factoren die het risico op het oplopen van een spierblessure kunnen verhogen. Deze factoren omvatten zowel externe invloeden als persoonlijke omstandigheden die de sterkte en flexibiliteit van de spieren beïnvloeden.

Onvoldoende warming-up en rekken

Een van de belangrijkste risicofactoren voor spierblessures is het niet uitvoeren van een adequate warming-up en rekken voor het sporten of fysieke activiteiten. Wanneer de spieren niet goed zijn voorbereid, zijn ze vatbaarder voor plotselinge stress, wat kan leiden tot blessures.

Veroudering van de spieren

Naarmate een persoon ouder wordt, neemt de flexibiliteit en kracht van de spieren af. Dit maakt de spieren kwetsbaarder voor blessures, aangezien de spiervezels minder rekbaar zijn en sneller beschadigen bij intense activiteiten.

Onvoldoende herstel tussen trainingen

Het niet voldoende rusten tussen trainingssessies kan leiden tot overbelasting van de spieren. Bij onvoldoende herstel hebben de spieren geen tijd om te herstellen, wat het risico op blessures vergroot.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een hoger risico op spierblessures vanwege leeftijd, fysieke activiteit of specifieke gezondheidsomstandigheden. Het identificeren van deze risicogroepen kan helpen om preventieve maatregelen te nemen.

Atleten en sporters

Atleten, vooral die in contactsporten of activiteiten die hoge fysieke eisen stellen, lopen een verhoogd risico op spierblessures. Herhaalde belasting van dezelfde spiergroepen of plotselinge bewegingen kunnen de kans op een blessure vergroten.

Ouderen

Ouderen hebben een verhoogd risico op spierblessures door een afname van spierkracht en flexibiliteit naarmate ze ouder worden. Het is van belang dat ouderen zich bewust zijn van de noodzaak van zowel krachttraining als flexibiliteitsoefeningen om blessures te voorkomen.

Mensen met een sedentair levensstijl

Mensen die weinig lichaamsbeweging krijgen of een zittend leven leiden, hebben vaak een verminderde spierkracht en flexibiliteit. Dit verhoogt het risico op spierblessures wanneer ze plotseling fysiek actief worden, vooral bij onvoorbereide activiteiten.

Alarmsymptomen

Bij een spierblessure kunnen verschillende symptomen optreden die wijzen op de ernst van de blessure. Het herkennen van deze alarmsymptomen kan helpen bij het bepalen van de ernst van de blessure en het nemen van de juiste maatregelen.

Pijn en zwelling

De meest voorkomende symptomen van een spierblessure zijn pijn en zwelling. Pijn kan variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van de mate van schade aan de spier. Zwelling kan ook optreden als gevolg van een ontstekingsreactie.

Blauwe plekken of bloedingen

In sommige gevallen kunnen spierblessures leiden tot blauwe plekken of bloedingen in het weefsel. Dit komt doordat kleine bloedvaten in de spier kunnen scheuren, wat resulteert in een blauwe plek.

Beperkte mobiliteit

Bij een ernstige spierblessure kan de mobiliteit van het gewricht of de spier ernstig beperkt worden. Dit kan het moeilijk maken om de blessure verder te gebruiken, wat kan leiden tot een afname van de functionaliteit van de aangedane spier.

Spierkrampen

Na een spierblessure kunnen spierkrampen optreden als gevolg van onregelmatige spieractiviteit of spasmes in het beschadigde gebied. Dit kan de pijn verergeren en het herstelproces bemoeilijken.

Diagnose en onderzoeken van spierblessures

Een grondig vraaggesprek is essentieel om spierblessures correct te identificeren, ongeacht of het gaat om acute of chronische verwondingen. De arts moet nauwkeurige informatie hebben over de historie van het trauma. Meestal is een klinisch onderzoek en testen van de spierfunctie in combinatie met het vraaggesprek voldoende voor de diagnose. In sommige gevallen kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn, zoals een MRI-scan, röntgenfoto, echografie of CT-scan. Deze beeldvormende onderzoeken helpen de omvang en locatie van de spierverwonding te bepalen en kunnen bijkomende letsels identificeren. Ze dienen ook als prognostisch hulpmiddel.

Behandeling van spierblessures

Conservatieve behandeling

Binnen de eerste 24 tot 48 uur na een acute spierblessure wordt het RICE-principe (rust, ijs, compressie en elevatie) aanbevolen om zwelling en pijn te verminderen. Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) zoals ibuprofen kunnen helpen bij het verlichten van pijn en ontsteking. De verdere behandeling hangt af van de ernst en omvang van de verwonding. Een korte periode van immobilisatie kan nodig zijn, gevolgd door geleidelijke hervatting van activiteit om spieratrofie en vertraagd herstel te voorkomen. Actieve revalidatie met spieroefeningen, mogelijk onder begeleiding van een fysiotherapeut of revalidatieteam, is cruciaal.

Andere aanbevelingen zijn:

• spieren niet overbelasten en voldoende herstellen
• spieren goed opwarmen
• techniek en houding verbeteren
• zorgvuldig herstel van eerdere spierverwondingen

Chirurgische interventie

Chirurgische behandeling is meestal alleen nodig voor ernstige of chronische spierblessures. Conservatieve behandeling leidt vaak tot een goed herstel van spierletsels.

Prognose van spierverwekkingen

De meeste spierblessures worden conservatief behandeld en hebben doorgaans een uitstekende prognose. Een stapsgewijze benadering van de behandeling is essentieel voor het behalen van goede resultaten en het voorkomen van herhaling of verdere complicaties. Herstel van de volledige functie en terugkeer naar de normale activiteit is meestal mogelijk als de patiënt pijnvrij is, volledig bewegingsbereik heeft en volledige spierkracht heeft hersteld. De patiënt blijft echter mogelijk gevoelig voor nieuwe verwondingen op dezelfde plek.

Complicaties van spierverrekkingen

Spierverrekkingen kunnen verschillende complicaties met zich meebrengen, afhankelijk van de ernst van de blessure en de behandeling:

Spieratrofie

Bij een onvoldoende behandelde spierverrekking kan spieratrofie optreden. Dit verwijst naar het verlies van spiermassa en kracht door langdurige inactiviteit of immobilisatie. Dit kan het herstelproces vertragen en de functionaliteit van de spier verminderen.

Chronische pijn

Soms kunnen spierverrekkingen leiden tot chronische pijn, vooral als de blessure niet goed behandeld wordt. Chronische pijn kan het dagelijks functioneren beïnvloeden en leiden tot langdurig ongemak.

Beperkt bewegingsbereik

Bij ernstige spierverrekkingen of een inadequate revalidatie kan het bewegingsbereik van de spier beperkt blijven. Dit kan de mobiliteit en functionaliteit van het getroffen lichaamsdeel beïnvloeden.

Herhaalde verwondingen

Een spier die eerder is verrekt, kan kwetsbaarder zijn voor toekomstige verwondingen. Onvoldoende herstel of niet-optimale revalidatie kan de spier minder flexibel en sterker maken, wat het risico op herhaalde blessures vergroot.

Littekenweefselvorming

Na een spierverrekking kan littekenweefsel ontstaan, wat kan bijdragen aan verminderde spierelasticiteit en verhoogd risico op verdere verwondingen.

Preventie van spierverrekkingen

Preventie is cruciaal om spierverrekkingen te vermijden en de kans op blessures te verminderen. Enkele effectieve preventieve maatregelen zijn:

Opwarming en rekken

Een grondige opwarming van de spieren vóór fysieke activiteit is essentieel. Het uitvoeren van rek- en strekoefeningen helpt de spieren en pezen voor te bereiden op intensieve belasting, waardoor het risico op verrekkingen vermindert.

Juiste techniek en training

Het aanleren en toepassen van de juiste techniek en biomechanica tijdens sport en oefeningen kan helpen blessures te voorkomen. Training onder begeleiding van een gekwalificeerde coach of fysiotherapeut kan zorgen voor een correcte uitvoering en vermindert het risico op verrekking.

Versterking en conditionering

Regelmatige kracht- en conditietraining helpt de spieren sterker en veerkrachtiger te maken. Het versterken van de spieren rondom gewrichten kan ook bijdragen aan het voorkomen van spierverrekkingen.

Adequaat herstel

Na intensieve training of sportactiviteiten is het belangrijk om voldoende tijd te nemen voor herstel. Dit omvat voldoende rust, goede voeding en indien nodig, actieve revalidatie om spierherstel te bevorderen.

Hydratatie en voeding

Het handhaven van een goede hydratatie en een evenwichtige voeding helpt bij het behoud van elektrolytenbalans en spiergezondheid. Een tekort aan elektrolyten kan bijdragen aan spierkrampen en verrekkingen.

Voorkomen van overbelasting

Het vermijden van overmatige belasting van de spieren door geleidelijke opbouw van intensiteit en het afwisselen van rustperioden kan helpen om blessures te voorkomen. Luisteren naar het lichaam en het nemen van adequate rustperiodes is essentieel.

Lees verder

• Verrekkingen en verstuikingen: Locatie en symptomen
• Spieratrofie: Oorzaken van spierverlies (spierafbraak)
• Spierpijn: Oorzaken van pijn aan spieren (pijnlijke spieren)
• Spierkrampen & spierspasmen: Oorzaken, soorten & behandeling
• Spiervermoeidheid: Oorzaken van vermoeide spieren