Pijnstillende medicatie: Soorten & bijwerkingen pijnstillers

Vrij verkrijgbare of op doktersvoorschrift verkrijgbare pijnstillers (analgetica) zijn medicijnen die helpen bij het verminderen van pijn, zoals hoofdpijn, pijnlijke spieren, artritis of andere vormen van pijn. Er bestaan diverse soorten pijnmedicatie voor het behandelen van milde, matige en ernstige pijn. Elk type pijnstiller heeft zijn eigen voordelen en mogelijke bijwerkingen. Omdat elke patiënt anders reageert op pijnmedicatie, kan het nodig zijn om verschillende soorten te proberen om de beste verlichting te vinden. Pijnstillers vormen slechts een onderdeel van een breder behandelplan voor pijnmanagement.

• Soorten vrij verkrijgbare pijnstillers
• NSAID’s
• Paracetamol
• Anticonvulsiva: Pijnstillende medicatie voor zenuwpijn
• Antidepressiva bij neuropathische pijn en zenuwpijn
• Corticosteroïden en andere pijnstillende medicijnen
• Opioïden voor sterke pijnstilling
• Andere pijnbehandelingen
• Patiënt gecontroleerde analgesie

Soorten vrij verkrijgbare pijnstillers

NSAID’s

Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) verminderen pijn door de productie van prostaglandinen te blokkeren. Prostaglandinen zijn hormoonachtige stoffen die pijn en ontsteking veroorzaken. NSAID's zijn beschikbaar in zowel vrij verkrijgbare als receptsterkte vormen. Voorbeelden zijn diclofenac, aspirine, ibuprofen (Motrin, Advil) en naproxen (Aleve, Naprosyn).

NSAID's kunnen nuttig zijn voor:

• het verlagen van koorts
• het verlichten van menstruele krampen
• het verminderen van pijn door ontstekingen (zoals bij spierverstuikingen)
• het verlichten van hoofdpijn, spierpijn en spierstijfheid
• het verminderen van zwelling

Het gebruik van NSAID's kan het risico op hartaanvallen of beroertes verhogen. Bovendien kunnen sommige patiënten last krijgen van maagzweren, maagbloedingen en nierproblemen.

Paracetamol

Paracetamol is een vrij verkrijgbare pijnstiller die effectief is voor de behandeling van milde tot matige pijn en koorts. Het is bijzonder nuttig bij spierpijn en spierstijfheid. Paracetamol werkt door de pijnsignalen in de hersenen te beïnvloeden en vermindert ook koorts.

Anticonvulsiva: Pijnstillende medicatie voor zenuwpijn

Anticonvulsiva zijn op voorschrift verkrijgbare medicijnen die oorspronkelijk zijn ontwikkeld om convulsies te behandelen. Sommige van deze geneesmiddelen zijn ook effectief bij het verlichten van zenuwpijn door de pijnsignalen in het zenuwstelsel te moduleren. Voorbeelden zijn carbamazepine (Tegretol), gabapentine (Neurontin) en pregabaline (Lyrica).

Mogelijke bijwerkingen van anticonvulsiva zijn onder meer:

• angst
• duizeligheid
• misselijkheid
• slaperigheid
• vermoeidheid

Antidepressiva bij neuropathische pijn en zenuwpijn

Antidepressiva zijn op voorschrift verkrijgbare medicijnen die niet alleen psychische aandoeningen behandelen, maar ook pijn kunnen verlichten, vooral bij neuropathische pijn. Ze beïnvloeden de niveaus van neurotransmitters in de hersenen, wat kan helpen om pijn beter te beheersen. Antidepressiva zijn vaak effectief bij chronische pijn die niet goed reageert op andere behandelingen. Voorbeelden zijn neuropathische pijn en zenuwpijn.

Soorten antidepressiva die voor pijn kunnen worden voorgeschreven zijn:

• selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) zoals citalopram (Celexa), fluoxetine (Prozac), paroxetine (Paxil) en sertraline (Zoloft)
• serotonine- en norepinefrineheropnameremmers (SNRI's) zoals venlafaxine (Effexor) en duloxetine (Cymbalta)
• tricyclische antidepressiva zoals amitriptyline, desipramine (Norpramin), doxepin (Silenor), imipramine (Tofranil) en nortriptyline (Pamelor)

Antidepressiva vereisen vaak een geleidelijke dosisopbouw. De doses voor pijnbestrijding zijn meestal lager dan die voor depressiebehandeling. Over het algemeen hebben antidepressiva minder langdurige bijwerkingen dan andere pijnstillers, maar SSRI's en SNRI's veroorzaken doorgaans minder bijwerkingen dan tricyclische antidepressiva. Veel voorkomende bijwerkingen zijn:

• constipatie
• droge mond
• wazig gezichtsvermogen
• hoofdpijn
• misselijkheid
• plasproblemen
• vermoeidheid

Corticosteroïden en andere pijnstillende medicijnen

Corticosteroïden helpen bij het verlichten van ontsteking, zwelling, roodheid, jeuk en allergische reacties. Ze worden vaak voorgeschreven voor aandoeningen zoals allergieën, astma en artritis. Corticosteroïden kunnen oraal of via injectie worden toegediend. Voorbeelden zijn prednison, prednisolon en methylprednisolon.

Hoewel corticosteroïden effectief kunnen zijn, kunnen ze ook ernstige bijwerkingen veroorzaken, zoals:

• dunnere botten
• gewichtstoename
• verzwakt immuunsysteem
• hoofdpijn
• maagklachten
• slaapproblemen
• stemmingswisselingen

Om deze bijwerkingen te minimaliseren, worden corticosteroïden meestal voorgeschreven in de laagst mogelijke dosis en voor de kortst mogelijke duur.

Opioïden voor sterke pijnstilling

Opioïden zijn krachtige pijnstillers die natuurlijke, synthetische of semisynthetische opiaten bevatten. Ze worden vaak voorgeschreven voor ernstige pijn, zoals na een operatie. Voorbeelden zijn:

• codeïne
• fentanyl
• morfine
• oxycodon
• tramadol

Codeïne, dihydrocodeïne en tramadol worden vaak gebruikt voor matige pijn, terwijl morfine en oxycodon bedoeld zijn voor ernstige pijn. Opioïden zijn effectief tegen hevige pijn en veroorzaken geen bloeding in maag of andere organen. Het risico op verslaving bestaat echter bij langdurig gebruik voor chronische pijn.

Bijwerkingen van opioïden zijn onder andere:

• ademhalingsproblemen
• constipatie
• jeuk
• misselijkheid
• slaperigheid
• verslaving

Andere pijnbehandelingen

Naast medicatie zijn er verschillende andere methoden voor pijnverlichting. Lidocaïnepleisters (Lidoderm), die op de huid worden aangebracht, kunnen door een arts worden voorgeschreven. Fysiotherapie, bepaalde medicijnen en TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie) kunnen ook nuttig zijn. Daarnaast zijn er natuurlijke pijnstillers, hoewel niet alle wetenschappelijk bewezen effectief zijn. Accupunctuur en technieken zoals meditatie, yoga en ontspanningsoefeningen kunnen ook bijdragen aan pijnverlichting.

Patiënt gecontroleerde analgesie

Patiënt gecontroleerde analgesie (PCA) is een techniek voor pijnbeheersing waarbij de patiënt zelf de dosis pijnmedicatie kan regelen. Dit systeem wordt vaak in ziekenhuizen gebruikt. Door op een knop op een computerpomp te drukken, ontvangt de patiënt een vooraf afgemeten dosis medicatie. De pomp kan het medicijn intraveneus (in een ader), subcutaan (onder de huid) of in het ruggenmerggebied toedienen.

Lees verder

• Codeïne: Toepassingen en bijwerkingen van het medicijn
• Antidepressiva: Medicatie tegen een depressie en pijn
• Opioïden en opiaten: Geneesmiddelen die pijn verlichten
• Natuurlijke pijnstillers: Kruiden en andere therapieën
• Pijn verlichten: Soorten niet-medicamenteuze behandelingen