Pijnbestrijding, hoe werkt dat nou

Als we ergens pijn hebben, nemen we al snel een pijnstillend middel in. Helaas heeft pijnbestrijding de laatste 20 jaar een steeds belangrijkere rol gaan spelen. In Nederland heeft 1 op de 5 volwassenen chronische pijn en hebben meer dan 2 miljoen mensen al 7 jaar of langer ergens pijn. Maar wat voor een pijnbestrijders hebben we eigenlijk in Nederland en hoe werken deze pijnbestrijders eigenlijk? Gelukkig beschikken artsen over een zeer uitgebreid assortiment voor pijnbestrijding voor mensen met pijnklachten. Pijnbestrijdende geneesmiddelen worden ook wel analgetica genoemd. Deze pijnstillers zijn verdeeld in drie fasen. Voor elk hoger wordende fase is er een steeds sterker werkende pijnstiller.

Fase 1

In fase 1 is er lichte tot matige pijn. De pijnstillers die hier voor gebruikt worden zijn allemaal niet verslavend. De meest bekende pijnstiller die in deze fase wordt gebruikt is paracetamol. Paracetamol heeft een pijnstillende en koortsverlagende werking. Het voordeel van deze pijnstiller is dat het vrijwel geen bijwerkingen heeft. De paracetamol is in Nederland de meestgebruikte pijnstiller. Door huisartsen wordt paracetamol bij pijn altijd als eerste uitgeschreven als pijnstiller. Het kan namelijk bij acute pijn en bij chronische pijn en door jong en oud gebruikt worden. Nog een reden om paracetamol als eerste uit te schrijven is dat het een breed veiligheidsprofiel heeft en er is zeer veel ervaring mee opgedaan.

We kennen nog meer pijnstillers die in fase 1 thuis horen. Dit zijn de ontstekingsremmende pijnstillers. De ontstekingsremmende pijnstillers zijn aspirine, ibuprofen en coxibs. Deze pijnstillers hebben allemaal een remmenende werking op het cyclo-oxygenase enzym. Dit enzym zorgt er voor dat het in het lichaam aanwezige vetzuur wordt omgezet in prostaglandine. Prostaglandine is een hormoon dat de pijnreceptoren gevoeliger maakt en het pijgevoel stimuleert.

Er bestaan 2 soorten cyclo-oxygenase. Namelijk COX 1 en COX 2.

• COX 1 beschermd het slijmvlies van de maag en bevordert de nierfiltratie en de samenklontering van bloedplaatjes. Het speelt ook een rol van het ontstaan van koorts.
• COX 2 is betrokken bij het ontstaan van ontstekingsreacties.

Aspirine en ibuprofen remmen beide COX enzymen. Wel kunnen aspirine en ibuprofen bijwerkingen hebben als nierfalen en bloedingen. Te veel gebruik van deze pijnstillers kunnen gevaarlijk zijn. Coxibs remt alleen de COX 2 enzymen. Dit middel werd in de jaren 80 ontwikkeld. Men dacht toen dat coxibs minder bijwerkingen zouden hebben, maar dit verschil is heel klein. Maar omdat ze wel erg goed werken tegen ontstekingen, worden ze vaak voorgeschreven voor mensen met artrose of reuma.

Fase 2

Bij fase 2 is de pijn ook licht tot matig. Alleen deze medicijnen worden uitgeschreven voor mensen waar gewone pijnstilling niet meer voldoende is. In fase 2 worden dezelfde pijnbestrijdingsmiddelen gebruikt als in fase 1, maar er is alleen wat lichtverslavende middelen aan toegevoegd.

• Codeïne wordt vaak gebruikt in combinatie met paracetamol. In de lever wordt dit deels omgezet in morfine, waardoor de pijnstilling sterker is. Codeïne wordt afgeraden bij zwangere vrouwen, jonge kinderen en mensen met ademhalingsproblemen. Bijwerkingen van het gebruik van Codeïne zijn sufheid en verstoppingen. Bij langdurig gebruik kan er gewenning optreden.
• Tramadol heeft dezelfde pijstillende werking als codeïne maar met minder bijwerkingen. Het nadeel van het gebruik van tramadol is dat het regelmatig bijwerkingen als misselijkheid voorkomen.

Fase 3

Bij fase 3 worden er pijnbestrijdingsmiddelen gebruikt bij hevige pijn. Pijn als acute pijn en hevige chronische pijn zijn voorbeelden hiervan. Bij deze pijnbestrijding wordt opiumsoorten (drugs) ingezet. De meest bekende hiervan is morfine. Morfine hecht zich aan de morfinereceptoren die op een aantal zenuwcellen in het centrale zenuwstelsel aanwezig zijn. Als de receptoren verzadigd zijn met morfine, worden er geen pijnboodschappen meer doorgegeven naar de hersenen. Van het gebruik van morfine kan je redelijk gewend aan raken maar er treedt geen geestelijke afhankelijkheid op. Kankerpatiënten en mensen met ernstige brandwonden kunnen tegenwoordig een morfinepomp krijgen. Deze patiënten kunnen dan zelf bedienen hoeveel morfine ze nodig hebben tegen het bestrijden van pijn.

Zelf pijnstillers kopen en gebruiken

In Nederland hebben we ook de mogelijkheid om zelf pijnstillers te kopen, zonder recept van de dokter. Helaas kunnen deze pijnstillers gevaar opleveren voor mensen met een bepaalde aandoening, of mensen die bepaalde geneesmiddelen slikken. Als je pijnstillers wilt gebruiken kijk dan eerst even naar de onderstaande gevallen of je ze wel mag gebruiken. Kom je in aanmerking van een van de onderstaande gevallen, neem dan eerst contact op met je huisarts.

• nierfalen
• leverfalen
• ouder dan 60 jaar
• voorgeschiedenis van bloedingen in de maag (maagzweren)
• voedingstekort
• zwangerschap verder dan 6 maanden
• gebruik van bloedverdunnende middelen of corticosteroïden
• alcoholgebuik van meer dan 3 glazen per dag