Oogkasontsteking: Pijn aan ooglid door ontsteking van oogkas

- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken
- Risicofactoren
- Risicogroepen
- Vormen oogkasontsteking
- Symptomen: Pijn aan ooglid en rood en gezwollen oog
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose
- Complicaties
- Preventie
- Praktische tips voor het leven met / omgaan met oogkasontsteking
- Raadpleeg direct een arts bij symptomen
- Vermijd het aanraken van het oog of de oogkas
- Gebruik warme kompressen om pijn te verlichten
- Zorg voor voldoende rust en slaap
- Houd de ogen schoon en vermijd irriterende stoffen
- Beperk je blootstelling aan andere ziekten en infecties
- Volg de behandelingsinstructies van je arts strikt op
- Let op de symptomen van complicaties
- Misvattingen rond oogkasontsteking
- Oogkasontsteking wordt altijd veroorzaakt door een ooginfectie
- Een oogkasontsteking is niet ernstig en gaat vanzelf over
- Pijn bij oogbewegingen is geen belangrijk symptoom
- Antibiotica via tabletten zijn voldoende voor de behandeling
- Een oogkasontsteking kan eenvoudig gediagnosticeerd worden zonder verdere onderzoeken
- Oogkasontsteking komt alleen voor bij volwassenen
- Preventie van oogkasontsteking is onmogelijk
Epidemiologie
Oogkasontsteking, ook wel orbitale cellulitis genoemd, is een zeldzame maar ernstige aandoening die meestal voortkomt uit een infectie in de omliggende structuren, zoals de sinussen. De incidentie varieert wereldwijd, maar komt vaker voor bij kinderen en adolescenten. De aandoening vereist snelle medische interventie vanwege het risico op complicaties.Incidentie en prevalentie
Oogkasontsteking wordt jaarlijks bij 1-4 op de 100.000 patiënten gediagnosticeerd. Bij kinderen is de incidentie hoger, met een piek tussen de leeftijden van 7 en 12 jaar.
Leeftijdsverdeling
Hoewel oogkasontsteking vaker bij kinderen voorkomt, kan het op alle leeftijden optreden. Bij volwassenen is de incidentie vaak geassocieerd met specifieke risicofactoren zoals diabetes of immuunsuppressie.
Seizoensgebondenheid
De aandoening komt vaker voor in de wintermaanden, wat samenhangt met een toename van luchtweginfecties en sinusitis.
Geografische verschillen
In ontwikkelingslanden wordt een hogere incidentie gezien door verminderde toegang tot gezondheidszorg en minder effectieve behandeling van sinusinfecties.
Mechanisme
Oogkasontsteking ontstaat door een infectie die zich verspreidt naar de orbitale weefsels, vaak als gevolg van bacteriën of schimmels.Verspreiding van infecties
De meeste gevallen ontstaan secundair aan sinusitis, met name vanuit de ethmoïdale sinussen. De dunne botten van de oogkas maken het gemakkelijk voor infecties om zich te verspreiden.
Microbiële oorzaken
De meest voorkomende pathogenen zijn bacteriën zoals Staphylococcus aureus en Streptococcus pneumoniae. In immuungecompromitteerde patiënten kunnen schimmels zoals Aspergillus of Mucor een rol spelen.
Ontstekingsreactie
De infectie leidt tot zwelling, oedeem en soms necrose van de orbitale structuren, wat kan resulteren in verhoogde druk in de oogkas en verminderd zicht.
Complicaties
Bij afwezigheid van snelle behandeling kan de ontsteking zich uitbreiden naar de hersenen, wat leidt tot levensbedreigende aandoeningen zoals hersenabcessen of meningitis.
Oorzaken
Anno september 2024 zijn geen specifieke oorzaken bekend voor een ontsteking van de oogkas. De aandoening kan optreden zonder een duidelijke oorzaak. Wel zijn er systemische ziekten die het risico op oogkasontsteking verhogen. Dit betreft voornamelijk auto-immuunaandoeningen en systemische inflammatoire aandoeningen (ontstekingsziekten) zoals:- de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)
- dermatomyositis (ziekte met huiduitslag en spierproblemen)
- granulomatose met polyangiitis (Wegener granulomatose)
- het Churg-Strauss syndroom
- het Erdheim-Chester syndroom
- histiocytose X (Langerhans celhistiocytose: multisystemische aandoening)
- mediastinale fibrose
- myasthenia gravis (aandoening met spierzwakte aan gezicht = gezichtszwakte, ledematen en ogen)
- polyartritis nodosa (PAN) (bloedvatziekte met variabele symptomen)
- retroperitoneale fibrose (ziekte met blokkering van urineleiders)
- reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
- reuzencelartritis
- Riedel thyroïditis (ontsteking en zwelling van schildklier)
- sarcoïdose (ziekte met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
- scleroserende cholangitis (ontsteking van galwegen met koorts en buikpijn)
- spondylitis ankylopoetica (blijvende gewrichtsontsteking met symptomen aan de wervelkolom en ogen)
- systemische lupus erythematosus
De oogkasontsteking gebeurt vaak in combinatie met deze chronische ontstekingsziekten, maar de ziekte ontstaat ook op zichzelf zonder bekende oorzaak.
Risicofactoren
SinusitisAcute en chronische sinusitis zijn de belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van oogkasontsteking.
Trauma aan de oogkas
Letsel, inclusief operaties in het orbitale gebied, verhoogt het risico op infectie.
Immuunstoornissen
Patiënten met immuundeficiënties, zoals HIV of diabetes, hebben een verhoogd risico.
Gebitsproblemen
Ongenezen tandinfecties kunnen via de bovenkaak sinusitis veroorzaken en indirect leiden tot oogkasontsteking.
Risicogroepen
Kinderen met sinusitisKinderen hebben een hogere incidentie van sinusinfecties, wat hen vatbaarder maakt voor orbitale complicaties.
Patiënten met chronische ziekten
Personen met aandoeningen zoals diabetes of auto-immuunziekten lopen een verhoogd risico door een verzwakt immuunsysteem.
Immuungecompromitteerde patiënten
Mensen die immuunsuppressieve medicatie gebruiken, zoals na een orgaantransplantatie, zijn bijzonder kwetsbaar.
Bewoners van gebieden met beperkte gezondheidszorg
In ontwikkelingslanden is de incidentie hoger vanwege de beperkte toegang tot medische zorg en antibiotica.
Vormen oogkasontsteking
Een oogkasontsteking kan gelokaliseerd of diffuus zijn.Gelokaliseerd
Een gelokaliseerde ontsteking treft mogelijk:
- de oogspieren (orbitale myositis) (meestal),
- de oogzenuw
- de sclera (scleritis),
- de superieure orbitale spleet en sinus cavernosus (Tolosa-Hunt-syndroom),
- de traanklier (dacryoadenitis) en/of
- de uvea (uveïtis: ontsteking van de middelste laag van het oog).
Diffuus
Bij een diffuse (verspreide) ontsteking is het orbitale vetweefsel aangetast.


Symptomen: Pijn aan ooglid en rood en gezwollen oog
Een oogkasontsteking komt voor bij patiënten van alle leeftijden. De symptomen van de oogkasontsteking duren kort, lang of keren mogelijk terug. De symptomenreeks is erg variabel, afhankelijk van welke oogkasstructuren ontstoken zijn. Bij de meeste patiënten starten de symptomen vrij plotseling, verspreid over enkele dagen. De patiënt heeft meestal aan één kant een ernstig pijnlijk oog, gezwollen oog en/of rood oog of ooglid. Daarnaast heeft de patiënt een abnormaal uitstekend oog (proptosis) en lijdt hij aan dubbelzien (diplopie) met de getroffen oogkas. Af en toe verliest hij hierdoor het gezichtsvermogen. Een hangend ooglid (ptosis), het niet kunnen sluiten van het ooglid (lagoftalmie), beperkte oogbewegingen en een drukgevoel achter de ogen zijn eveneens gerapporteerd. Tot slot presenteert een patiënt zich niet altijd met duidelijke symptomen van een ontsteking van de oogkas. Soms is bijvoorbeeld enkel een pijnlijk ooglid merkbaar.Alarmsymptomen
Pijn en zwelling rond de ogenErnstige pijn en opvallende zwelling van de oogkas, vaak met roodheid, zijn belangrijke signalen.
Uitpuilende ogen (proptosis)
Het naar voren komen van het oog is een kenmerkend symptoom bij gevorderde ontsteking.
Dubbelzien of verminderd zicht
Visusstoornissen kunnen wijzen op betrokkenheid van de oogspieren of de oogzenuw.
Koorts en malaise
Systemische symptomen zoals hoge koorts en algemene zwakte duiden op een ernstige infectie.
Diagnose en onderzoeken

De oogarts bekijkt eerst de ogen met een spleetlamponderzoek. Daarna bestudeert hij de stand van de ogen en oogleden. Bijkomende beeldvormende oogonderzoeken zijn echter nodig om de ontsteking in kaart te brengen. De oogarts voert bijgevolg een computertomografie (CT-scan) of magnetic resonance imaging (MRI-scan) uit. Ook is een biopsie nuttig. Hierbij neemt de oogarts een weefselmonster van het ontstoken gebied en laat hij dit microscopisch onderzoeken. Op deze manier identificeert hij de oorzaak van de oogkasontsteking. Meestal is voor het stellen van de diagnose echter een methode van uitsluiting nodig gezien de variabele aard van de ziekte en om een eventuele onderliggende auto-immuunaandoening op te sporen. Een bloedonderzoek is dan ook geïndiceerd bij een vermoeden van een ontsteking van de oogkas.
Differentiële diagnose
Veel ziekten bootsen de symptomen van een oogkasontsteking na zoals een schildklieraandoening, trachoom, sinusitis, oogletsel, oogtumoren, en een acute cellulitis (infectie van de huid en onderliggende weefsels).
Behandeling
Medicamenteuze behandelingDe behandeling van oogkasontsteking hangt af van de oorzaak en ernst van de aandoening. Indien het gaat om een infectieuze oorzaak kan het gebruik van antibiotica en antivirale middelen nodig zijn. Bij een auto-immuunaandoening kan een corticosteroïdtherapie effectief zijn. Deze medicatie vermindert de ontsteking en verbetert de symptomen. In sommige gevallen kunnen ook andere immunosuppressieve middelen worden overwogen.
Chirurgische behandeling
Bij ernstige gevallen, zoals een acute ernstige zwelling die het gezichtsvermogen bedreigt, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn. Deze ingreep kan gericht zijn op het verwijderen van ontstoken weefsel of het verlichten van druk op de oogzenuw.
Andere behandelingen
In gevallen waarbij de oorzaak een systemische aandoening is, is het belangrijk om de onderliggende ziekte te behandelen. Deze behandeling kan een combinatie van medicijnen, fysiotherapie en andere interventies omvatten.
Prognose
Succes van vroege behandelingMet tijdige medische interventie, inclusief antibiotica en drainage van abcessen, herstellen de meeste patiënten volledig.
Risico op blijvende schade
Vertraagde behandeling kan leiden tot blijvende visuele beperkingen of verlies van het oog.
Overleving bij complicaties
Bij uitbreiding van de infectie naar de hersenen neemt het sterfterisico aanzienlijk toe, maar intensieve zorg kan de prognose verbeteren.
Langetermijnuitkomsten
Met een adequate opvolging herstellen de meeste patiënten zonder blijvende schade.
Complicaties
Mogelijke complicaties van een oogkasontsteking omvatten:- blijvende visuele beperking
- bleke oogleden
- oculomotorische stoornissen
- ontstekingen van andere omliggende structuren
- sinusitis
- perforatie van de oogbol in ernstige gevallen
Preventie
Behandeling van sinusitisEen snelle en effectieve aanpak van sinusinfecties is cruciaal om oogkasontsteking te voorkomen.
Goede mondgezondheid
Preventie en behandeling van tandinfecties verminderen het risico op secundaire sinusitis.
Immuunondersteuning
Patiënten met immuundeficiënties moeten preventieve maatregelen nemen, zoals vaccinaties en profylactische medicatie.
Vroege herkenning van symptomen
Snel medisch ingrijpen bij de eerste tekenen van infectie kan ernstige complicaties voorkomen.