Gezwollen ogen & oogleden: Oorzaken, symptomen & behandeling

Een gezwollen ooglid ontstaat als gevolg van een opeenhoping van vocht (oedeem) in de dunne weefsellagen die het oog omringen. Gezwollen ogen zijn al dan niet pijnlijk en tasten zowel de bovenste en/of onderste oogleden aan. Gezwollen oogleden kennen diverse oorzaken. Een oogheelkundig onderzoek is aanbevolen bij aanhoudende, gewijzigde of erger wordende symptomen om mogelijke complicaties die leiden tot het verlies van het gezichtsvermogen te voorkomen. De zwelling van de oogleden is vaak oncomfortabel, storend of geeft een vermoeiend uiterlijk. Dankzij enkele preventieve maatregelen is dit vervelend symptoom te voorkomen of te verminderen.

• Allergieën en gezwollen oogleden
• Blefaritis en ontsteking van de ooglidranden
• Cellulitis en bacteriële infecties
• Orbitale cellulitis
• Periorbitale cellulitis
• Chalazion: Hard oogbultje door geblokkeerde Meibom-klier
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Contactlensproblemen
• Trauma of letsel aan het oog
• Preventie van gezwollen oogleden

Allergieën en gezwollen oogleden

Oorzaken
Oogallergieën ontstaan wanneer het immuunsysteem overreageert op een allergeen (vreemde stof). Veelvoorkomende oogallergenen zijn pollen, stof, huidschilfers van huisdieren (zoals huidschilfers van honden), schimmels, mijten, bepaalde oogdruppels en contactlensoplossingen. Ook een allergische reactie op make-up of oogcosmetica is een bekende oorzaak van gezwollen ogen. Wanneer de ogen worden blootgesteld aan allergenen, kunnen chemische stoffen zoals histamine worden vrijgegeven. Histamine veroorzaakt verwijding van de bloedvaten in de ogen, wat leidt tot zwelling, jeukende slijmvliezen en rode, tranende ogen.

Behandeling
Als de zwelling van de oogleden het gevolg is van allergieën, kunnen antihistaminica, oogdruppels of orale allergiemedicatie de klachten verlichten. Kunsttranen kunnen ook worden gebruikt voor verlichting van de symptomen. Bij ernstige allergische reacties kan de oogarts milde sterioïde oogdruppels voorschrijven, die strikt volgens de oogdruppelrichtlijnen moeten worden toegepast. Het is belangrijk om te vermijden om in de ogen te wrijven, omdat dit de situatie kan verergeren. Daarnaast is het raadzaam om make-up en andere schoonheidsproducten te kiezen die hypoallergeen en geurvrij zijn om allergische reacties te minimaliseren. Test de make-up bij voorkeur aan de binnenkant van de pols voordat je deze op je gezicht aanbrengt. Voor contactlensgebruikers is het beter om oogdruppels zonder conserveermiddelen te kiezen. Als gezwollen oogleden en andere allergische symptomen regelmatig optreden, kan een allergietest nuttig zijn. Bij een positieve test is het belangrijk om de specifieke allergenen te vermijden of de blootstelling te minimaliseren.

Blefaritis en ontsteking van de ooglidranden

Blefaritis is een ontsteking van de ooglidranden, vaak veroorzaakt door problemen met de talgklieren nabij de basis van de wimpers. Deze aandoening wordt gekenmerkt door gezwollen, pijnlijke oogleden en kan gepaard gaan met een roosachtige, schilferige huid op de oogleden en verlies van wimpers (madarose). Blefaritis is doorgaans chronisch, wat betekent dat hoewel de symptomen behandeld kunnen worden, ze niet volledig verdwijnen. Vaak is blefaritis geassocieerd met een bacteriële infectie, maar het kan ook ontstaan door acne rosacea of het droge-ogen syndroom.

Cellulitis en bacteriële infecties

Orbitale cellulitis

Orbitale cellulitis is een zeldzame maar ernstige bacteriële infectie van de weefsels rondom het oog. Deze infectie veroorzaakt pijnlijke zwelling van zowel de bovenste als onderste oogleden, en kan zich uitbreiden naar de wenkbrauwen en wangen. Andere symptomen zijn uitpuilende ogen (exoftalmie), verminderd gezichtsvermogen, koorts en pijn bij het bewegen van de ogen (oogpijn). Orbitale cellulitis vereist snelle medische interventie met IV-antibiotica (antibiotica toegediend via een ader) om ernstige complicaties zoals schade aan de oogzenuw (oogzenuwaandoening), permanent gezichtsverlies of blindheid te voorkomen.

Periorbitale cellulitis

Periorbitale cellulitis is een relatief veelvoorkomende infectie en/of ontsteking van het ooglid en delen van de huid rondom de ogen, en valt onder de categorie cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid). Deze infectie kan worden veroorzaakt door bacteriën, virussen of andere ziekteverwekkers. Periorbitale cellulitis wordt ook wel “preseptale cellulitis” genoemd omdat het getroffen gebied zich net vóór het orbitale septum bevindt, een bladachtig weefsel dat de achterkant van de oogleden vormt.

Chalazion: Hard oogbultje door geblokkeerde Meibom-klier

Een chalazion, veroorzaakt door een geblokkeerde Meibom-klier, lijkt op een hordeolum (ook wel een strontje genoemd), maar ontwikkelt zich tot een harde atheroomcyste (een goedaardige, stevige en ronde cyste). Het verschil met een hordeolum is dat een chalazion zich niet aan de rand van het ooglid bevindt, maar daarbuiten. Zowel een hordeolum als een chalazion kunnen leiden tot gezwollen oogleden en pijn rond het bultje.

Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies

Conjunctivitis is een ontsteking van de heldere bekleding van het oogoppervlak, bekend als het oogbindvlies (conjunctiva). Er zijn verschillende vormen van conjunctivitis, waaronder allergische conjunctivitis, bacteriële conjunctivitis en virale conjunctivitis. Neonatale conjunctivitis betreft pasgeborenen. Conjunctivitis kan leiden tot gezwollen oogleden, tranende, rode en jeukende ogen. Het is belangrijk om een oogarts te raadplegen, vooral als de symptomen aanhouden of verergeren, omdat sommige vormen besmettelijk zijn. Grondig handen wassen helpt de verspreiding van bacteriën van het ene oog naar het andere te voorkomen.

Contactlensproblemen

Oorzaken
Onjuiste verzorging van contactlenzen, zoals het dragen van vuile lenzen, zwemmen met lenzen of het opslaan van lenzen in een vervuilde contactlenshouder, kan leiden tot een ooginfectie en gezwollen oogleden. Het gebruik van beschadigde contactlenzen kan ook oogirritatie veroorzaken, wat de oogleden kan laten opzwellen.

Behandeling
Bij een infectie of irritatie door contactlenzen moet je de lenzen onmiddellijk verwijderen en je oogarts raadplegen. Het regelmatig vervangen van contactlenzen volgens de aanbevolen tijdslijnen en het grondig reinigen en desinfecteren van lenzen en houders kan helpen om problemen te voorkomen. Zorg ervoor dat je contactlenzen op de juiste manier bewaar en volg de instructies van je oogarts voor het dragen en onderhouden van je lenzen. In geval van ernstige reacties of aanhoudende problemen moet je stoppen met het dragen van de lenzen en een oogarts raadplegen.

Trauma of letsel aan het oog

Oorzaken
Een blauw oog of ander trauma kan gezwollen oogleden veroorzaken. Trauma kan leiden tot interne bloedingen in de zachte weefsels rond de ogen, wat resulteert in zwelling en verkleuring. Het is belangrijk om de ogen goed te beschermen tegen verwondingen door te veel druk en hardhandigheid te vermijden.

Behandeling
Bij een oogtrauma is het cruciaal om onmiddellijk medische hulp te zoeken om ernstige schade aan de ogen of het gezichtsvermogen te voorkomen. Indien mogelijk, breng een koud kompres aan op het getroffen gebied om de zwelling te verminderen en neem vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen om de pijn te verlichten. Vermijd het wrijven van de ogen, omdat dit de symptomen kan verergeren.

Preventie van gezwollen oogleden

Om gezwollen oogleden te voorkomen, kun je enkele eenvoudige maatregelen nemen:
Houd je huid schoon: Reinig je gezicht en oogleden dagelijks met een zachte reiniger om allergenen en vuil te verwijderen.
Gebruik hypoallergene cosmetica: Vermijd producten die bekend staan om irritaties te veroorzaken en test nieuwe producten op een klein stukje huid.
Zorg voor voldoende hydratatie: Drink voldoende water om je huid gehydrateerd te houden.
Bescherm je ogen: Draag een zonnebril bij fel licht en gebruik een hoed of pet om de ogen te beschermen tegen UV-stralen.
Vermijd irritaties: Wees voorzichtig met het gebruik van oogdruppels en contactlenzen, en volg de instructies van je oogarts.

Door deze richtlijnen te volgen, kun je het risico op gezwollen oogleden verkleinen en de algehele gezondheid van je ogen verbeteren. Indien de symptomen aanhouden of verergeren, is het altijd raadzaam om een oogarts te raadplegen voor een professionele evaluatie en behandeling.

Lees verder

• Blefaritis: Ontsteking van de ooglidranden
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Chalazion: Onschuldig hard bultje in de ooglidrand
• Herpes in het oog (oculaire herpes of oogherpes)
• Ooglidaandoeningen: Oorzaken van problemen aan oogleden