Herpes in het oog (oculaire herpes of oogherpes)

Herpes in het oog (oculaire herpes of oogherpes) Het herpesvirus kent diverse soorten: herpes simplex virus-1 (HSV-1) en herpes simplex virus-2 (HSV-2), herpes zoster (HZV, ook bekend als gordelroos-waterpokkenvirus), cytomegalovirus (CMV), en andere. Herpes simplex virus-1 (HSV-1) is het meest voorkomende herpesvirus dat zich mogelijk presenteert in de ogen. Dit is hetzelfde virus dat koortsuitslag op de lippen veroorzaakt. Herpes zoster, wat waterpokken veroorzaakt in de kindertijd en gordelroos in de volwassenheid, heeft mogelijk ook gevolgen voor het oog. Het cytomegalovirus veroorzaakt een oogziekte bij patiënten met een zwak immuunsysteem, zoals HIV-geïnfecteerde patiënten met een laag aantal T-cellen.

Epidemiologie herpes in het oog

Bij circa 0,15% van de bevolking treedt een herpesoogaandoening op. De incidentie van herpes keratitis bedraagt 5-32/100.000. De helft van deze groep heeft een nieuwe infectie, de andere helft een terugkerende infectie. Een patiënt tussen de 20-60 jaar krijgt het vaakst deze infectie. Maar ook baby's krijgen hier soms mee te maken waardoor neonatale conjunctivitis (oogbindvliesontsteking bij pasgeborenen) tot stand komt. Het virus kent geen geslachtsvoorliefde.

Oorzaken oculaire herpes

Hoewel een zeer groot percentage van de bevolking (85% of meer) het herpes simplex-1-virus draagt, krijgt niet elke drager van het virus een ooginfectie. Wanneer een persoon met het virus bijvoorbeeld een zwakker immuunsysteem krijgt door een hiv-infectie, medicijnen (corticosteroïden, chemotherapie), de leeftijd en zelfs stress, activeert dit virus sneller wat mogelijk resulteert in een ooginfectie. Echter in vele (zo niet alle) gevallen van HSV-infectie is de frequentie van ooginfecties willekeurig en niet noodzakelijk gerelateerd aan perioden van stress of een verzwakt immuunsysteem.

Symptomen oogherpes

Een virale ooginfectie door het herpesvirus is mogelijk in alle delen van het oog; in medische termen is er dan sprake van herpes ophthalmicus. Het hoornvlies wordt het meest aangetast door HSV en HZV. Een infectie of ontsteking van het hoornvlies heet keratitis. Maar deze virussen tasten mogelijk eveneens de huid van de oogleden, de iris en de choroidea (vaatvliezen), en het netvlies aan. Een huiduitslag rond de ogen komt bij een aantal patiënten eveneens tot stand. De oogarts doet bijgevolg een grondig oogonderzoek om de mate van betrokkenheid van het oog te beoordelen. Een patiënt met oculaire HSV en HZV-infectie heeft pijn en heeft last van glazige ogen, rode ogen, gezwollen oogleden, oogirritatie en tranende ogen. Verder is de patiënt gevoelig voor licht, zijn de oogleden gezwollen en ziet hij wazig (wazig gezichtsvermogen). HZV gaat ook vaak gepaard met een gordelroosuitslag (kleine "blaasjes") op het voorhoofd aan de aangetaste zijde en mogelijk ook aan de punt van de neus, rond het oog of op het ooglid.

Diagnose en onderzoeken

Meestal stelt de arts de klinische diagnose op basis van de aanwezige symptomen. Herpes keratitis geeft gewoonlijk een duidelijke erosie van de buitenste laag van het hoornvlies. Deze kleine uitholling, een "dendriet", heeft vertakkingspatronen (herpesdendriet, herpestak). De arts geeft de patiënt speciale oogdruppels met een gele kleurstof (fluoresceïne) en gebruikt blauw licht om deze herpesdendriet zichtbaar te maken. Dit kleurt dan groen aan. Verder gebruikt de oogarts een spleetlampmicroscoop waarmee hij naar verdere aanwijzingen zoekt om onderscheid te maken tussen HSV- en HZV-keratitis, hoewel de initiële antivirale behandeling in beide gevallen hetzelfde is. Grondig onderzoek van de andere oogweefsels (met inbegrip van de huid, conjunctiva (medische term voor "oogbindvlies"), voorste oogkamer, iris, retina, en nog veel meer) biedt ook extra aanwijzingen om de diagnose te stellen. In twijfelachtige gevallen maakt de oogarts een kweek om de diagnose te bevestigen.

Behandeling van infectie oog door virus

Voor de herpesinfectie zelf is er geen effectief bewezen behandeling mogelijk. De behandeling is daarom gericht op het verminderen van de kans op littekens, het vermijden van oogdrukproblemen, en het behandelen van de directe schade aan de oogweefsels. Wel dient de behandeling zo snel mogelijk te gebeuren om hoornvliesproblemen te voorkomen. De initiële behandeling gebeurt met ofwel oogzalf, oogdruppels of orale (via de mond ingenomen) antivirale medicatie. In sommige minder voorkomende gevallen is intraveneuze medicatie noodzakelijk. De antivirale geneesmiddelen onderdrukken de reproductie van het virus, waardoor het aantal actieve virussen verminderen. Dit verkort de duur en de ernst van de infectie en vermindert de kans op herhaling. Naast de antivirale geneesmiddelen, neemt de patiënt preventief antibiotische druppels of zalf om de kans op een bacteriële infectie te ontwikkelen in het gebied van de virale infectie. Wanneer de cornea namelijk aangetast is, is dit kwetsbaar voor een bacteriële infectie.

Als de oogdruk (intraoculaire druk) toeneemt als gevolg van interne zwelling (ontsteking) van het oog of door de herpes virusinfectie, is oogdruk verlagende medicatie, een laserbehandeling, een trabeculectomie of een glaucoom-drainage-implant noodzakelijk. De oogarts meet de oogdruk via een oogdrukmeting, ook wel tonometrie genoemd. Op deze manier valt glaucoom op te sporen.

Bij een chronische of terugkerende ontsteking van de weefsels van het oog schrijft de arts mogelijk anti-inflammatoire geneesmiddelen, zoals steroïden voor. Hoewel met steroïden de ontsteking goed onder controle te krijgen valt, brengen ze ook het immuunsysteem in gevaar. Daarom past de arts dit meestal zorgvuldig toe wanneer de actieve virussen goed onder controle te houden zijn door antivirale geneesmiddelen.

Bij ernstige littekenvorming op het hoornvlies is een hoornvliestransplantatie vereist, al is het mogelijk dat het virus ook dat weer aantast.

Complicaties

Verder leidt een onbehandelde herpes ooginfectie tot een hoornvliesontsteking en in het ergste geval tot blindheid, chronische pijn en het verlies van het oog.

Een overblijvend hoornvlieslitteken zorgt mogelijk bij beide typen herpes ooginfecties voor een verminderd gezichtsvermogen. In sommige gevallen corrigeert de arts dit met een operatie.

Schade aan de hoornvlieszenuwen leiden mogelijk tot chronische, milde tot matige gevoelloosheid van de cornea, waardoor droge ogen, cornea-erosie of hoornvlieszweren ontstaan. Oogdruppels en soms ooglidcorrecties helpen bij het beschermen van het hoornvlies.

Helaas is er steeds een mogelijkheid dat zowel HSV als HZV ophthalmicus terugkeren met onvoorspelbare frequentie in beide ogen. De kans op recidief is ongeveer 10% gedurende het eerste jaar, en verhoogt naarmate de tijd verstrijkt. Zo bedraagt deze reeds 50-65% binnen de tien à vijftien jaar na de eerste episode. Indien een patiënt regelmatig een terugkerende ooginfectie heeft, gaat hij best naar een arts voor een algemeen medisch onderzoek om een mogelijk onderliggende aandoening die het immuunsysteem zwakker maakt, uit te sluiten.

Tot slot heeft de patiënt mogelijk ook een minder stabiele traanfilm en minder traanproductie wat de oogarts onderzoekt via de Schirmer-test.

Preventie infectie

Er bestaat geen vaccin tegen HSV. Er is echter een vaccin tegen HZV bij kinderen (vaccin tegen waterpokken) en een vaccin tegen HZV-gordelroos voor volwassenen.

Prognose

Gelukkig beperken de meerderheid van HSV-ooginfecties zich tot de cornea en verdwijnt de infectie nadat de patiënt een aantal weken antivirale therapie heeft genomen. Normaalgezien berokkent de infectie daarbij weinig schade. Bij HZV en gordelroos (virale infectie met huiduitslag en symptomen aan gezicht) verdwijnt de keratitis eveneens binnen een aantal weken. Het is echter niet ongewoon dat het pijnlijke, brandende gevoel nog maanden of zelfs jaren blijft hangen in het gebied van de huiduitslag. Deze “postherpetische neuralgie" (zenuwpijn door gordelroos) reageert soms op neurologische geneesmiddelen.

Lees verder

© 2015 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
SOA: herpes (herpes genitalis)SOA: herpes (herpes genitalis)Steeds meer (jonge) mensen hebben een seksuele overdraagbare aandoening (SOA). Een veel voorkomende SOA is herpes genita…
Herpes zoster en herpes simplex, symptomen en behandelingHerpes zoster en herpes simplex, symptomen en behandelingHerpes is de benaming voor een virale infectieziekte die wordt veroorzaakt door het herpesvirus. Er zijn meer dan 100 ve…
Herpes simplex virus in het oog: symptomen en behandelingHerpes simplex virus in het oog: symptomen en behandelingHerpes in het oog of oogherpes is een vervelende aandoening. Herpes in het oog geeft symptomen als een geïrriteerd rood…
Een koortslip, zeer gevaarlijk voor baby's!Een koortslip, zeer gevaarlijk voor baby's!Een koortslip is pijnlijk en vervelend, maar is voor volwassenen niet gevaarlijk. Voor baby's en jonge kinderen is een h…

Oogziekte van Graves: Schildklierziekte met uitpuilende ogenOogziekte van Graves: Schildklierziekte met uitpuilende ogenJaarlijks presenteren zich in Nederland enkele honderden nieuwe patiënten met oogafwijkingen veroorzaakt door de ziekte…
Spitsvoet of pes equinus, oorzaak en behandelingSpitsvoet of pes equinus, oorzaak en behandelingDoor verschillende oorzaken kan een spitsvoet ontstaan. Een spitsvoet kenmerkt zich doordat de voet in het verlengde van…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: TobiasD, Pixabay
  • http://www.dokterdokter.nl/aandoening/herpes-simplex-oogontsteking/
  • http://www.e-gezondheid.be/oculaire-herpes-wat-zijn-de-symptomen/actueel/978
  • http://www.medicinenet.com/herpes_of_the_eye/article.htm
  • http://www.medicinenet.com/herpes_of_the_eye/page2.htm
  • http://www.medicinenet.com/herpes_of_the_eye/page3.htm
  • http://www.medicinenet.com/herpes_of_the_eye/page4.htm
  • http://www.medicinenet.com/herpes_of_the_eye/page5.htm
  • http://www.oogartsen.nl/oogartsen/hoornvlies_slijmvlies/herpes_simplex_infectie/
  • http://www.optimalegezondheid.com/het-herpes-virus-in-en-rondom-de-ogen/
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 01-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 10
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.