Ooginfecties door seksueel overdraagbare aandoening (soa)

Veel seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) infecteren de slijmvliesoppervlakten van de geslachtsorganen. De patiënt krijgt dan te maken met bijvoorbeeld een abnormale vaginale afscheiding, een branderig gevoel bij het plassen, wratten of zweren in het genitale gebied. Soms infecteren soa’s echter ook andere lichaamsdelen, zoals de keel en de mond. Bepaalde seksueel overdraagbare organismen vinden echter ook hun weg naar minder bekende plaatsen, zoals de menselijke ogen. Dit gebeurt vooral bij chlamydia, gonorroe, hepatitis B, herpes, schaamluizen en syfilis. Wanneer soa’s ooginfecties veroorzaken, kampt de patiënt mogelijk met ernstige of vervelende symptomen zoals roodheid, een oogontsteking en een oogafscheiding. Antibiotica en antivirale medicijnen zijn beschikbaar om de infecties te verhelpen. Via enkele strategieën is het mogelijk om de kans op het krijgen van een ooginfectie veroorzaakt door een soa te verlagen.

• Chlamydia en gonorroe
• Hepatitis B
• Herpes-ooginfectie door soa
• Schaamluizen en infectie aan ogen door seksueel overdraagbare aandoening
• Syfilis aan oog
• Preventie ooginfecties veroorzaakt door soa's

Chlamydia en gonorroe

Oorzaken

De meest voorkomende bacteriële soa’s zijn chlamydia en gonorroe. De bacteriën die het genitale gebied infecteren, hebben een voorkeur voor de warme, vochtige atmosfeer. De ogen zijn niet de eerste keuze, maar soms opteren bacteriën toch voor deze plaats. Wanneer chlamydia het oog infecteert, is sprake van chlamydiale conjunctivitis. Chlamydia-infecties, beter bekend als ‘trachoom’, zijn één van de belangrijkste infectieuze oorzaken van blindheid in de derde wereld. De meeste oogproblemen veroorzaakt door een chlamydia-infectie zijn te wijten aan ontstekingen en littekens. De bacteriële ooginfectie die gonorroe veroorzaakt, staat bekend als gonokokkale conjunctivitis.

Risicofactoren

Baby’s

Baby’s lopen het grootste risico op conjunctivitis veroorzaakt door soa’s. Wanneer een moeder onbehandelde chlamydia of gonorroe heeft en een baby ter wereld brengt, kunnen de bacteriën die in het geboortekanaal aanwezig zijn, worden overgebracht naar de ogen van de pasgeborene.

Volwassenen

Ooginfecties met chlamydia en gonorroe zijn zeldzaam bij volwassenen. De overdracht van de bacterie gebeurt soms door eerst besmette seksuele vloeistoffen tijdens de geslachtsgemeenschap aan te raken en vervolgens in de ogen te wrijven. Mogelijk raakt ook een patiënt geïnfecteerd wanneer hij een deel van het geslachtsorgaan of de anus aanraakt en vervolgens het oog aanraakt, waardoor de bacterie zich kan verspreiden. Af en toe kan besmetting per ongeluk plaatsvinden in een laboratorium, wanneer een laborant een monster van de bacterie aanraakt en vervolgens in de ogen wrijft.

Symptomen

Baby’s

De baby kampt met rode ogen, gezwollen oogleden en een oogafscheiding. Onbehandeld leidt de ooginfectie tot blindheid.

Volwassenen

Bij volwassenen gaat chlamydiale conjunctivitis gepaard met roodheid, een oogafscheiding en een oogontsteking. Deze symptomen treden meestal twee weken na de infectie op. Gonokokkale conjunctivitis kan ernstig zijn en leidt bij volwassenen tot roodheid, oogpijn, gezwollen oogleden, een oogafscheiding, een ooginfectie of hoornvlieslittekens en blindheid. Deze symptomen treden binnen enkele dagen tot enkele weken na de infectie op.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van chlamydiale en gonokokkale conjunctivitis wordt gesteld door een oogarts door middel van een oogonderzoek en laboratoriumtests om de aanwezigheid van de bacteriën te bevestigen. Dit kan omvatten:

• Oogafstrijkjes: Een monster van het oogafscheiding wordt verzameld voor laboratoriumanalyse.
• Kweek: Dit test of de bacteriën zich in het monster vermenigvuldigen.
• Directe microscopische analyse: Onderzoek van het monster onder een microscoop kan de aanwezigheid van bacteriën aantonen.

Behandeling

De arts zet bij elk type bacteriële ooginfectie antibiotica in zodat de patiënt kan herstellen. Meestal gebeurt deze antibioticatoediening via een injectie of orale medicatie.

Hepatitis B

Oorzaken

Hepatitis B is het gevolg van een infectie met het hepatitis B-virus (HBV). HBV wordt overgedragen wanneer bloed, sperma of andere lichaamsvloeistoffen die besmet zijn met het Hepatitis B-virus het lichaam van een niet-geïnfecteerde persoon binnengaan. De belangrijkste risicofactoren zijn onbeschermde seks met een geïnfecteerde partner, onbeschermde seks met meerdere partners en het gebruik van injectiegeneesmiddelen.

Symptomen

Een van de eerste tekenen van een HBV-infectie is geelzucht (gele verkleuring van de huid en ogen). In chronische gevallen leidt HBV tot een ontsteking van de netvliesvaten, de oogzenuw en/of de uveale tractus (weefsel aan de voorkant van het oog).

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van hepatitis B en de impact op de ogen wordt vaak bevestigd door:

• Bloedonderzoek: Bloedtests worden uitgevoerd om de aanwezigheid van hepatitis B-antigenen en -antilichamen te detecteren.
• Oogonderzoek: De oogarts kan een uitgebreid oogonderzoek uitvoeren om tekenen van ontsteking in het netvlies en de uvea te identificeren.

Behandeling

De arts zet antivirale geneesmiddelen in en behandelt de symptomen ondersteunend. Dit kan het gebruik van medicijnen zoals tenofovir of entecavir omvatten.

Herpes-ooginfectie door soa

De herpes simplex-virussen veroorzaken mogelijk virale ooginfecties, evenals letsels in het gezicht en op de geslachtsorganen. Omdat herpes niet te genezen is, hebben patiënten met herpesooginfecties vaak herhaaldelijk symptomen, hetgeen de kwaliteit van leven aanzienlijk vermindert. De visusproblemen zijn vaak erger tijdens actieve uitbraken, maar houden soms ook aan als er geen letsels aanwezig zijn. Oogherpes komt echter niet vaak voor.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een herpes-ooginfectie wordt meestal gesteld door:

• Klinisch onderzoek: Inspectie van de ogen op symptomen van herpes.
• Labtests: Het afnemen van een monster van het oogafscheiding voor PCR-testen om de aanwezigheid van herpesvirus-DNA te bevestigen.

Behandeling

Antivirale geneesmiddelen zoals aciclovir verminderen de frequentie van de oogklachten. Een antivirale behandeling kan ook ingezet worden voor ooginfecties veroorzaakt door het varicella zoster-virus (VZV). VZV is het herpesvirus dat waterpokken en gordelroos veroorzaakt.

Schaamluizen en infectie aan ogen door seksueel overdraagbare aandoening

Oorzaken

Schaamluizen zijn zeer kleine insecten die zich voeden met menselijk bloed. Schaamluizen zijn aangepast aan het dikke haar dat groeit in het genitale gebied. Hun kleine ‘klauwen’ zijn perfect geschikt voor het grijpen van haren van deze exacte dikte. Als ze zich in de buurt van het gezicht van een patiënt bevinden, zijn ze in staat om de wimpers vast te grijpen. Patiënten kunnen ook schaamluizen krijgen door besmet beddengoed.

Symptomen

De patiënt ervaart (intense) jeuk of een branderig gevoel in de getroffen gebieden, zoals de wimpers.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van schaamluizen wordt gesteld door visueel onderzoek en het bevestigen van de aanwezigheid van luizen en eieren op de wimpers en in de buurt van het genitale gebied.

Behandeling

Een genitale schaamluisinfectie wordt behandeld met een topisch (op de huid toegepast) medicijn. Soms is het echter nodig om de schaamluizen met een kam of pincet te verwijderen of deze met de hulp van een professionele zorgverlener aan te pakken, omdat het medicijn voor luizen niet veilig is om te gebruiken op of rond de ogen. Andere behandelingen zijn onder meer het afsnijden van de wimpers, verschillende zalven die de luizen doden (maar niet hun eieren), en een scrub die twee keer per dag kan worden aangebracht, waarvan geen enkele ideaal is.

Syfilis aan oog

Oorzaken

Baby’s

Syfilis kan zich van de placenta naar de foetus verplaatsen en een infectie in de baarmoeder veroorzaken. Hierdoor kunnen de ogen, evenals vele andere lichaamsdelen, worden aangetast, wat soms dodelijk kan zijn voor een baby.

Volwassenen

Bij volwassenen verspreidt syfilis zich via seksueel contact naar het oog.

Symptomen

Oculaire syfilis tast bijna elk deel van de oogstructuur aan, maar de uvea is de meest voorkomende locatie. De patiënt kampt met roodheid, veranderingen in het gezichtsvermogen, een verminderde gezichtsscherpte en andere visuele problemen. Een ooginfectie met syfilis leidt tot littekens en uiteindelijk tot blindheid, dus een snelle behandeling is belangrijk. Bovendien kan contact met genitale secreties die zijn geïnfecteerd met de bacteriën die syfilis veroorzaken soms leiden tot een sjanker (soort zweer) op of rond het ooglid.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van syfilis aan het oog wordt gesteld door:

• Klinisch onderzoek: Evaluatie van symptomen en visueel onderzoek van de ogen.
• Serologische tests: Bloedtesten om syfilis te bevestigen, zoals de VDRL- of RPR-test.
• Oogonderzoek: Inspectie van het oog door een oogarts om schade en ontsteking te beoordelen.

Behandeling

Syfilis wordt behandeld met antibiotica, zoals penicilline. Een vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal om ernstige complicaties te voorkomen.

Preventie ooginfecties veroorzaakt door soa's

Veilige seks beoefenen

Het dragen van een condoom tijdens de geslachtsgemeenschap is aanbevolen om het transmissierisico van een door een vloeistof overgebrachte infectie te minimaliseren. Een andere manier om het risico op een soa te verminderen, is door gebruik te maken van zogenaamde dentale dammen. Dit zijn latex of polyurethaan vellen die een persoon plaatst tussen de schaamlippen en vaginale openingen. Deze methode voorkomt echter geen schaamluizen, omdat het hele genitale gebied niet bedekt is. Het beperken van het aantal seksuele partners is een andere manier om het risico op soa’s te verlagen. Een patiënt en zijn partner bezoeken best een arts om zich te laten testen op de aanwezigheid van chlamydia, gonorroe en syfilis. Omdat deze infecties vaak asymptomatisch verlopen, is het mogelijk dat iemand een soa heeft zonder dit zelf te beseffen. Het is bijgevolg belangrijk om regelmatig tests te laten uitvoeren.

Goede (oog)hygiëne hanteren
Het is verstandig om de handen vaak te wassen. Verder mag een persoon de ogen niet aanraken of erin wrijven. Make-up of cosmetica moet niet gedeeld worden met anderen. Heeft een patiënt conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), dan moet alle gebruikte oogmake-up onmiddellijk worden weggegooid. Handdoeken, washandjes of kussenslopen mogen niet gedeeld worden met anderen. Heeft een patiënt een ooginfectie, dan gebruikt hij voor elk oog een afzonderlijke handdoek.

Lees verder

• Seksueel overdraagbare aandoeningen bij mannen en vrouwen
• Chlamydia: Bacteriële infectie met symptomen aan genitaliën
• Herpes in het oog (oculaire herpes of oogherpes)
• Ooginfecties door virussen: Virale infecties aan oog of ogen
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen