Ooglidaandoeningen: Oorzaken van problemen aan oogleden

De oogleden bieden bescherming aan de ogen en houden het oogoppervlak vochtig. Tal van problemen aan de oogleden ontstaan door bijvoorbeeld een verkeerde positie van de oogleden, of door problemen met betrekking tot knipperen en de traanafvoer. Wanneer een probleem met de oogleden ontstaat, krijgt een patiënt sneller te maken met onder andere oogirritatie, droge ogen en oogpijn. Een goede oogzorg voorkomt een aantal ooglidproblemen, maar niet altijd zijn deze oogaandoeningen te vermijden. Rust, een goede oog(lid)hygiëne, medicatie en/of soms een operatie zijn enkele mogelijke behandelingen voor problemen aan het ooglid of de oogleden.

• Blefaritis - Ontsteking van de randen van het ooglid
• Blefarospasme - Kramp in het ooglid van één of beide ogen
• Dacryocystitis - Ontsteking van de traanzak van het oog
• Dermatochalasis - Slappe oogleden door veroudering van de huid
• Ectropion - Naar buiten gedraaide oogleden
• Entropion - Naar binnen gedraaide oogleden
• Hordeolum - Pijnlijk bultje op het ooglid
• Lagoftalmie - Niet kunnen sluiten van de oogleden
• Meibomitis - Ontsteking van de talgklieren van de oogleden
• Ooglidkanker - Kwaadaardige tumoren van de oogleden
• Pterygium - Vleugelvormige gezwellen op het oogbindvlies

Blefaritis - Ontsteking van de randen van het ooglid

Bij blefaritis ontstaat een ontsteking aan de randen van de oogleden. De ontsteking heeft mogelijk betrekking op de wimpers en wimperzakjes, hetgeen kan leiden tot de ontwikkeling van een hordeolum (pijnlijk bultje op het ooglid) of een ontsteking en blokkering van meibomklieren (talgklieren in het ooglid), wat kan resulteren in een chalazion (onschuldig hard ARTIKEL=182005 bultje op de ooglidrand[/ARTIKEL]). De patiënt moet bij deze ooglidaandoening een correcte ooglidhygiëne toepassen door goed de oogleden te reinigen. Daarna moet hij topische (op de huid aangebrachte) antibiotica toedienen, zoals chlooramfenicol of fusidinezuur. Soms treedt hierdoor preseptale of orbitale cellulitis op, en dan zijn breedspectrum orale (via de mond ingenomen) antibiotica vereist. Bij sommige patiënten blijft een bultje aanwezig na de acute ontstekingsfase van het chalazion. Een aantal patiënten vindt de knobbel cosmetisch onaanvaardbaar en heeft een chirurgische ingreep nodig om deze te laten verwijderen.

Blefarospasme - Kramp in het ooglid van één of beide ogen

Overmatig knipperen met de ogen treedt op wanneer een kramp ontstaat in het ooglid van één of beide ogen. Dit gebeurt door een probleem in de hersenen, maar de exacte oorzaak is niet altijd bekend. Deze ooglidaandoening veroorzaakt mogelijk heel wat problemen met het gezichtsvermogen, omdat de kramp enkele seconden tot minuten aanhoudt. Lichtschuwheid, oogpijn, geïrriteerde ogen, tranende ogen en vermoeide ogen zijn enkele gevolgen van blefarospasme. Voldoende slapen en de ogen niet overmatig inspannen zijn enkele tips. Alternatieve behandelingen kunnen voor sommige patiënten eveneens effectief zijn. Professionele zorgverleners kunnen deze vervelende ooglidaandoening verhelpen door een dosis botox (botulinumtoxine) in te spuiten in het gezicht, zodat de oogspieren zich ontspannen. Verder is er ook een operatie beschikbaar om een aantal zenuwen en oogspieren te verwijderen.

Dacryocystitis - Ontsteking van de traanzak van het oog

Bij dacryocystitis is de traanzak van het oog ontstoken. De traanbuis is namelijk verstopt bij deze ooglidaandoening. De patiënten presenteren zich meestal met een pijnlijke knobbel aan de zijkant van de neus naast het onderste ooglid. De oogarts schrijft hiervoor orale breedspectrumantibiotica voor, zoals cefalexine. Daarnaast volgt de oogarts de patiënt zorgvuldig op om tijdig tekenen van cellulitis op te sporen, wat ziekenhuisopname kan vereisen. Bij een chronische vorm van de aandoening zijn steroïde oogdruppels vereist, die de patiënt toedient volgens de correcte oogdruppelrichtlijnen.

Dermatochalasis - Slappe oogleden door veroudering van de huid

Bij de veroudering van de huid ontstaat vaak overtollige, verslapte huid aan de bovenste oogleden, hetgeen in medische termen bekend staat als 'dermatochalasis'. Naast het feit dat deze ooglidaandoening cosmetisch storend kan zijn, komen vaak problemen met het gezichtsvermogen en andere ooggerelateerde symptomen voor. Het bovenste deel van het gezichtsveld en het perifere gezichtsvermogen (zicht aan de zijkant) kunnen namelijk vaak aangetast worden door de hangende oogleden. Lezen en autorijden kunnen hierdoor lastiger worden. De arts behandelt dermatochalasis meestal met een chirurgische ingreep.

Ectropion - Naar buiten gedraaide oogleden

Bij de ooglidaandoening ectropion is de ooglidrand naar buiten gedraaid. Als gevolg daarvan bevindt de traanpunt zich niet in de juiste anatomische positie om tranen af te voeren. Patiënten met ectropion hebben gewoonlijk een waterig oog. Meestal is een operatie vereist voor de behandeling van ectropion. Onderliggende etiologische factoren zijn onder andere een oudere leeftijd, VII-zenuwverlamming in de hersenen en huidaandoeningen.

Entropion - Naar binnen gedraaide oogleden

De ooglidaandoening entropion kenmerkt zich doordat de ooglidrand naar binnen draait zodat de wimpers zich tegen de oogbol bevinden. Het lichaam beschouwt de wimpers vervolgens als een vreemd lichaam, wat leidt tot oogirritatie en een rood oog, hetgeen lijkt op de tekenen van conjunctivitis (ontsteking van het oogbindvlies). Het constante wrijven van wimpers tegen het hoornvlies kan hoornvlieslittekens veroorzaken. De meest voorkomende oorzaak is veroudering van het oog. Meestal is een operatie vereist om de ooglidranden weer correct te positioneren zodat de klachten verdwijnen.

Hordeolum - Pijnlijk bultje op het ooglid

Een hordeolum is een pijnlijk bultje dat vaak ontstaat door een verstopte talgklier in het ooglid. Het kan gepaard gaan met zwelling en roodheid. Meestal verdwijnt een stye vanzelf, maar warme kompressen kunnen de genezing versnellen. Indien nodig kunnen antibiotische oogdruppels of zalf voorgeschreven worden.

Lagoftalmie - Niet kunnen sluiten van de oogleden

Een aantal mensen kan de ogen niet volledig sluiten, wat bekend staat als 'lagoftalmie'. Hierdoor droogt het hoornvlies uit, wat kan leiden tot slechter zicht, droge ogen, rode ogen en brandende ogen. Dit symptoom ontstaat door schade aan de gezichtszenuw, wat kan optreden bij diverse mogelijke ziekten en medische behandelingen, zoals een aangezichtsverlamming, een coma, een huidaandoening, een infectieziekte, een oogkasontsteking, een ooglidcorrectie, een schildklierziekte, een trauma, of een tumor. De arts voert een symptomatische behandeling uit waarbij hij droge ogen en het voorkomen van hoornvliesbeschadiging aanpakt. Kunsttranen zijn in dit geval een van de mogelijke behandelingen.

Meibomitis - Ontsteking van de talgklieren van de oogleden

Bij meibomitis is er sprake van een ontsteking van de talgklieren in het ooglid. Meibomitis veroorzaakt een rood en gezwollen ooglid, dat meestal gepaard gaat met pijn en soms ook met een hordeolum of een chalazion. Het ontstoken ooglid kan ook vastplakken aan het andere ooglid bij het wakker worden. Deze ooglidaandoening is vaak het gevolg van een schimmel- of bacteriële infectie. De behandeling omvat warme kompressen en antibiotische oogdruppels. Chronische gevallen kunnen behandeld worden met antibiotica die via de mond ingenomen worden.

Ooglidkanker - Kwaadaardige tumoren van de oogleden

Ooglidkanker betreft kwaadaardige tumoren van de oogleden. De meest voorkomende vormen zijn het basocellulair carcinoom en het plaveiselcelcarcinoom, die vooral voorkomen bij ouderen. Het basocellulair carcinoom heeft een langzame groei en zelden metastasen. Het plaveiselcelcarcinoom groeit sneller en kan metastaseren naar regionale lymfeklieren. Behandeling is vaak chirurgisch, maar radiotherapie en chemotherapie kunnen ook overwogen worden bij gevorderde gevallen.

Pterygium - Vleugelvormige gezwellen op het oogbindvlies

Pterygium is een vleugelvormig gezwel dat zich uitstrekt van het bindvlies over het hoornvlies. Het ontstaat vaak door langdurige blootstelling aan zonlicht en is meer voorkomend in tropische gebieden. Behandeling kan bestaan uit kunsttranen, of in ernstigere gevallen, een chirurgische verwijdering van het gezwel.

Lees verder

• Blefaritis: Ontsteking van de ooglidranden
• Blefarospasme: Kramp in het ooglid van één of beide ogen
• Dacryocystitis: Ontsteking van de traanzak van het oog
• Ectropion en behandeling: Naar buiten gedraaid ooglid
• Entropion: Naar binnen gedraaid ooglid (oogleden)