Myositis (spierontsteking): Pijn en zwakte in spieren
Myositis betekent letterlijk vertaald ‘spierontsteking’. Hierbij ontstaat een pijnlijke zwelling en verharding van een spier. De oorzaak is niet altijd bekend, maar vaak ligt een infectie of ziekte wel aan de basis van de spierproblemen. Myositis kent heel wat soorten en symptomen. De diagnose is niet altijd eenvoudig, omdat veel aandoeningen de symptomen van spierzwakte veroorzaken. De arts behandelt deze ongeneeslijke ziekte ondersteunend met medicatie, fysiotherapie, rust, hulpmiddelen en/of warmtetherapie. De vooruitzichten zijn tot slot variabel omdat sommige oorzaken van myositis goed behandelbaar zijn en daarom verdwijnen, terwijl andere, chronische oorzaken aanwezig blijven waardoor ook de spierproblemen aanhouden.
Oorzaken van spierontsteking
Myositis heeft verschillende onderliggende oorzaken, hoewel artsen soms geen verklaring hebben voor de spieraandoening. Onverklaarbare myositis staat bekend als ‘idiopathische myositis’. Voorbeelden van vaak voorkomende gekende oorzaken van myositis zijn onder meer:
Primaire en secundaire myositis
Wanneer myositis resulteert uit een andere aandoening, een letsel, een infectie of medicatiegebruik, is sprake van ‘secundaire myositis’. Meestal zijn de symptomen van secundaire myositis milder dan de primaire vorm. De primaire vorm komt namelijk tot stand zonder andere duidelijke oorzaak. Dermatomyositis, polymyositis en inclusion body myositis zijn voorbeelden van primaire myositis.
Vormen van spieraandoening
Myositis heeft heel veel verschillende typen, elk met eigen mogelijke oorzaken en symptomen.
Dermatomyositis
Deze aandoening veroorzaakt een zichtbare, vlekkerige, rode of paarse
huiduitslag. Een patiënt ervaart tevens
spierzwakte en af en toe spierpijn.
ademhalingsproblemen en
slikproblemen komen ook voor.
Dermatomyositis komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Door medicatie veroorzaakte myositis
Door het gebruik van bepaalde
medicijnen ontstaan mogelijk ook ontstoken spiercellen. Bekende geneesmiddelen die verantwoordelijk zijn voor de spierontsteking zijn statines, zoals lovastatine. Ook medicatie die de arts voorschrijft voor de behandeling van hiv of aids leidt mogelijk tot myositis. Zidovudine (Retrovir) is een voorbeeld van dit type medicatie.
Inclusion-body myositis
Sporadische 'inclusion body'-myositis (sIBM) zijn synoniemen van inclusion-body myositis. Deze vorm van myositis treft vooral vijftigplussers van het mannelijk geslacht. De patiënten ervaren hierbij een geleidelijke spierverzwakking. Ze hebben eveneens slikproblemen (dysfagie).
Infectieuze myositis
Patiënten die lijden aan een virale infectie, zoals de griep, lijden sneller aan infectieuze myositis. Bacteriële infecties en dan vooral veroorzaakt door
stafylokokken, veroorzaken mogelijk myositis. Ook trichinose, een infectie waarbij een parasiet in het menselijk lichaam binnendringt, is een mogelijke risicofactor voor infectieuze myositis. Bij trichinose nestelt de parasiet zich in de spieren, vooral in het
middenrif, de tussenribspieren, de halsspieren en de biceps. Vooreerst presenteert de patiënt zich met maag- en darmstoornissen. Daarna komt dan koorts en een
pijnlijke zwelling van de aangetaste spieren tot stand in combinatie met spraak-, slik-, of ademhalingsstoornissen.
Juveniele myositis
Kinderen en jonger dan achttien jaar, en dan vooral meisjes, lijden vaak aan juveniele myositis. Hierbij ontstaat een paarse of
rode huiduitslag, vaak op de oogleden. Bovendien lijdt de patiënt aan slikproblemen en heeft hij een
hese stem of zwakke stem. De meeste patiënten met deze aandoening ervaren tevens een ontsteking van de bloedvaten (
vasculitis). Sommige kinderen hebben spierpijn, terwijl anderen spierzwakte hebben, vooral in de maag, de nek, de bovenarmen en de
benen.
Myositis myoglobinurica
Myositis myoglobinurica is vorm van myositis waarbij myoglobine vrijkomt die patiënten met de urine uitscheiden. De aandoening is eveneens bekend als de ‘ziekte van Günther’, die verwijst naar de ontdekker van dit type myositis, H. Günther, een Duits internist (1884–1956).
Myositis ossificans
Myositis ossificans vloeit meestal voort uit een blessure, zoals een aanzienlijke
blauwe plek. Deze vorm van myositis is een voortschrijdende spierverbening, die gepaard gaat met ontstekingsverschijnselen, die mogelijk tot ernstige misvormingen leidt. Dit type myositis treedt vooral op bij jonge patiënten. De spierverbening verschijnt soms plaatselijk (myositis ossificans localisata) door aanhoudende druk of sterke inspanning van spieren. Een voorbeeld hiervan is het zogenaamde ‘rijbeen’ in de dijspieren bij ruiters.
Myositis tropica
Bij myositis tropica ontstaat een primaire ontsteking van (meestal) spieren van de bovenbenen (incl. mm. psoas), de billen en de schoudergordel. Dit gaat vaak gepaard met de ontwikkeling van
longabcessen,
pericarditis (ontsteking van het hartzakje) en
myocarditis (ontsteking van de hartspier). De oorzaak van deze vorm van myositis is onbekend.
Orbitale myositis
Orbitale myositis (ook bekend als 'oculaire myositis') is een vorm van myositis die de spieren aantast die de beweging van het oog regelen. Deze uiterst zeldzame aandoening komt vaak voor bij volwassenen van jonge tot middelbare leeftijd, en dan vooral bij vrouwen. De vorm van myositis is geassocieerd met diverse auto-immuunziekten, waaronder de
ziekte van Crohn (aandoening met
diarree en
buikpijn), systemische lupus erythematosus, reumatoïde
artritis,
diabetes mellitus (suikerziekte),
myasthenia gravis (aandoening met spierzwakte aan
gezicht =
gezichtszwakte, ledematen en ogen) en
ankyloserende spondylitis (blijvende gewrichtsontsteking), al is de oorzaak van de aandoening onbekend. Bekende symptomen hiervan zijn ‘vastzittende ogen’,
dubbelzien (diplopie), een
zwelling rond de ogen, hangende oogleden (
ptosis),
oogpijn,
rode ogen en uitpuilende ogen (
exoftalmie).
Polymyositis
Bij deze aandoening ontstaat een geleidelijke spierzwakte die start in de rib en die zich dan naar buiten verspreidt. Vrouwen lijden vaker aan dit type ziekte. Diverse soorten kanker en auto-immuunziekten zijn in staat om
polymyositis te veroorzaken.
Symptomen: Pijn en zwakte in de spieren
Myositis kent veel oorzaken en daarom zijn ook verschillende symptomen aanwezig. Sommige soorten myositis veroorzaken specifieke symptomen, zoals een typische huiduitslag of zwakte in specifieke delen van het lichaam. Enkele algemene symptomen komen echter steeds voor:
Voorbeelden zijn:
- koorts
- moeilijk recht kunnen staan vanuit een zittende positie
- onverklaarbare spierpijn
- problemen bij het lopen van trappen
- problemen met het opheffen van de armen
- problemen met slikken of ademhalen
- spierontsteking
- spierzwakte
- vermoeidheid na een korte periode van staan of lopen
Diagnose en onderzoeken
Vraaggesprek
Een bevraagt de patiënt over de
medische geschiedenis en de aanwezige klachten. Daarnaast is het mogelijk dat de symptomen op bepaalde tijdstippen of door bepaalde risicofactoren verergeren of verminderen en de arts wenst ook hierover informatie. Daarna volgt een lichamelijk onderzoek.
Diagnostisch onderzoek
De arts voert enkele diagnostische onderzoeken uit om myositis op te sporen en om andere aandoeningen uit te sluiten die gelijkaardige symptomen met zich meebrengen.
Voorbeelden van deze testen zijn:
- beeldvormende onderzoeken: Beeldvormende onderzoeken zoals een MRI-scan identificeren gebieden met spierafwijkingen.
- een biopsie: Een spierbiopsie onthult ontstoken spiergebieden
- een bloedonderzoek: Een bloedonderzoek meet de aanwezigheid van spierenzymen en de aanwezigheid van antilichamen geassocieerd met auto-immuunziekten.
- een elektromyografie: Deze test gebruikt de arts om de elektrische activiteit van een spier te bepalen.
Afhankelijk van het type myositis zet de arts soms nog bijkomende onderzoeken in.

Een medicamenteuze behandeling is mogelijk /
Bron: Stevepb, PixabayBehandeling
Myositis is niet te genezen, maar het is wel mogelijk om de symptomen onder controle te krijgen. De arts schrijft
corticosteroïden voor. Deze krachtige medicijnen verminderen de ontsteking in het lichaam, waardoor de symptomen verminderen. Soms behandelt de arts de onderliggende oorzaak van myositis. Wanneer bijvoorbeeld een bacteriële infectie leidt tot myositis, zet de arts antibiotica in. Als de myositis resulteert uit een auto-immuunaandoening, schrijft de arts disease modifying anti-reumatic drugs (
DMARD's) voor. Voorbeelden van deze medicijnen zijn azathioprine en methotrexaat. Bepaalde lichamelijke oefeningen verstevigen de spieren waardoor patiënten meer kracht en weerstand ontwikkelen. Ook rekoefeningen zijn nuttig; deze vergroten het bewegingsbereik en de flexibiliteit. Deze oefeningen voert de patiënt uit bij een fysiotherapeut. Warmtetherapie, rust en hulpmiddelen zijn tot slot inzetbaar.
Prognose
Soms is myositis een tijdelijke aandoening, bijvoorbeeld bij een infectie (infectieuze myositis). Sommige vormen van myositis (zoals polymyositis en dermatomyositis) zijn echter chronisch waardoor
spieratrofie (spierverlies) ontstaat en de activiteiten van het dagelijks leven zijn aangetast.
Lees verder