Preseptale en orbitale cellulitis: Oogontsteking

Orbitale cellulitis is een ontsteking van het zachte weefsel in de oogkas achter het orbitale septum, een dunne laag weefsel die het ooglid van de oogkas scheidt. Preseptale (of periorbitale) cellulitis betreft een infectie die zich bevindt vóór het orbitale septum. Orbitale cellulitis verwijst doorgaans naar een acute infectie in de oogkas (orbita) die zich kan verspreiden vanuit aangrenzende sinussen, de huid, of via de bloedbaan. Een snelle diagnose is cruciaal, aangezien orbitale cellulitis talrijke (levensbedreigende) complicaties met zich mee kan brengen.

• Epidemiologie preseptale en orbitale cellulitis
• Oorzaken van oogontsteking
• Risicofactoren
• Soorten cellulitis
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Vooruitzichten op lange termijn
• Complicaties
• Preventie en nazorg

Epidemiologie preseptale en orbitale cellulitis

Orbitale cellulitis komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen. De incidentie van orbitale cellulitis is verhoogd tijdens de wintermaanden, vanwege de toegenomen frequentie van sinusitis tijdens het koude seizoen. Bij jongens komt orbitale cellulitis twee keer zo vaak voor als bij meisjes. Bij volwassenen zijn er geen significante verschillen in de frequentie van orbitale cellulitis tussen mannen en vrouwen, behalve bij gevallen veroorzaakt door meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA), die vaker bij vrouwen wordt gezien.

Oorzaken van oogontsteking

Door de anatomische structuur van de oogkas zijn de omliggende weefsels bijzonder kwetsbaar voor (snel verspreidende) infecties, zoals cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid). De meeste gevallen van orbitale cellulitis worden veroorzaakt door een stafylokokken- of streptokokkeninfectie, maar schimmelinfecties zijn ook mogelijk. Vaak begint de infectie in de sinussen en verspreidt zich vervolgens naar de oogkas of het ooglid. Huidwonden, vooral op het gezicht, sinusitis, insectenbeten, en recente operaties (inclusief tandheelkundige ingrepen) kunnen ook leiden tot infectie. Orbitale cellulitis kan ook optreden bij aandoeningen zoals astma, pokken en andere systemische ziekten.

Risicofactoren

Bovenste luchtweginfecties

Bovenste luchtweginfecties, zoals sinusitis en verkoudheden, zijn veelvoorkomende risicofactoren voor het ontwikkelen van preseptale en orbitale cellulitis. Wanneer de sinussen ontstoken raken, kan dit leiden tot de verspreiding van bacteriën naar de omliggende weefsels, inclusief die van de oogkas. Chronische sinusitis verhoogt het risico, vooral bij volwassenen. Bij kinderen is acute sinusitis vaak de oorzaak, aangezien hun sinussen nog in ontwikkeling zijn en gemakkelijker kunnen verstoppen.

Huidinfecties en traumatische verwondingen

Huidinfecties of traumatische verwondingen in de omgeving van het oog vormen ook belangrijke risicofactoren voor cellulitis. Kleine snijwonden, bijtwonden of andere huidletsels kunnen bacteriën in de huid introduceren, wat leidt tot een infectie. Dit is vooral problematisch bij kinderen, die vaak bijt- of snijwonden oplopen door spel of ongevallen. Ook mensen met een verzwakt immuunsysteem of diabetes lopen een hoger risico, omdat hun vermogen om infecties te bestrijden is verminderd.

Soorten cellulitis

Cellulitis is een bacteriële infectie die de weefsels van zowel de ogen als de huid kan aantasten. Binnen de context van oogontstekingen onderscheiden we twee vormen van cellulitis:

Preseptale cellulitis / Periorbitale cellulitis

Deze vorm van oogontsteking beperkt zich tot de weefsels van het ooglid en is doorgaans minder ernstig. Het komt vooral voor bij (jonge) kinderen. Kenmerken zijn acute zwelling en warmte van het ooglid, koorts, algemene malaise en een hangend ooglid (ptosis). Kinderen met periorbitale cellulitis kunnen vaak erg prikkelbaar zijn.

Orbitale cellulitis

Orbitale cellulitis betreft een ernstigere infectie die de oogbolstructuren aantast en kan leiden tot problemen met oogbewegingen, zoals zwelling van de oogleden of ogen. Deze vorm van cellulitis vereist meestal een agressieve behandeling. Symptomen kunnen koorts, vermoeidheid, rode oogleden, uitpuilende ogen (exoftalmie), oftalmoplegie (verlamming van de oogspieren of verminderde oogbewegingen), een verminderd en wazig gezichtsvermogen, en zwelling van het ooglid of omliggende weefsels omvatten. Oogpijn kan ook optreden (oculaire pijn).

Alarmsymptomen

Zwelling en erytheem rond het oog

Een van de meest zichtbare alarmsymptomen van preseptale en orbitale cellulitis is de zwelling en roodheid (erytheem) van de weefsels rond het oog. Dit symptoom kan zich snel ontwikkelen en is vaak pijnlijk. Bij orbitale cellulitis is de zwelling soms zo ernstig dat het de oogbewegingen beperkt en kan het leiden tot een hangend ooglid (ptosis). Patiënten kunnen ook melding maken van een gevoel van druk in de oogkas, wat een indicatie kan zijn van een ernstigere infectie.

Visusverlies en systemische symptomen

Patiënten met cellulitis kunnen daarnaast visusverlies ervaren, wat een ernstige indicatie is dat de infectie de oogstructuren heeft aangetast. Oogpijn en hoofdpijn zijn ook veelvoorkomende symptomen. Daarnaast kunnen systemische symptomen optreden, zoals koorts, vermoeidheid en algemene malaise. Deze symptomen duiden op een meer uitgebreide infectie en vereisen onmiddellijke medische evaluatie. Het is essentieel om bij het optreden van deze symptomen snel te handelen om complicaties zoals de ontwikkeling van abcessen of de verspreiding van de infectie te voorkomen.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De diagnose van orbitale cellulitis wordt gesteld op basis van een grondig oogheelkundig onderzoek. De oogarts kijkt naar symptomen zoals proptosis (ooguitpuiling), pijn bij oogbewegingen, oftalmoplegie, en mogelijke betrokkenheid van de oogzenuw. Deze symptomen, samen met koorts en leukocytose, bevestigen de diagnose.

Diagnostisch onderzoek
Ter bevestiging van de diagnose kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn, zoals een CT-scan van de ogen en oogkas, een uitstrijkje van de neus en keel, en een bloedonderzoek. Indien er een vermoeden bestaat van een hersenontsteking of hersenvliesontsteking, kan een lumbale punctie (ruggenprik) worden uitgevoerd om het hersenvocht te onderzoeken.

Differentiële diagnose

Bij het stellen van de diagnose moeten andere aandoeningen worden uitgesloten:

• complicaties van acute sarcoïdose,
• chalazion (ooglidcyste),
• allergische ooglidzwelling,
• ernstige virale conjunctivitis (bindvliesontsteking),
• wondroos (erysipelas),
• exoftalmie (ooguitpuiling),
• pediatrische mucormycose met oogcomplicaties (mucormycose is een agressieve schimmelinfectie),
• neoplasie zoals retinoblastoom, leukemie, lymfoom, enzovoorts,
• schildklieroftalmopathie (ziekte van Graves),
• oogtrauma,
• sikkelcelziekte,
• bovenkaak osteomyelitis,
• en het gif van de weduwspin.

• Behandeling

• Voor preseptale cellulitis wordt meestal een antibioticakuur voorgeschreven. Patiënten verbeteren vaak binnen twee dagen. Indien dit niet het geval is, kan een intraveneuze antibioticakuur in het ziekenhuis nodig zijn. Orbitale cellulitis vereist vrijwel altijd een ziekenhuisopname en intraveneuze antibioticabehandeling. In sommige gevallen kan ook een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn om de infectie effectief te behandelen.

• Prognose

• De prognose voor cellulitis rondom het ooglid is meestal goed als de behandeling tijdig wordt gestart. Orbitale cellulitis kan zich echter snel verspreiden en leiden tot ernstige complicaties zoals blindheid, een caverneuze sinustrombose (bloedstolsel in een holte bij de basis van de hersenen), gehoorverlies, hersenvliesontsteking, beschadiging van de oogzenuw, verlies van gezichtsvermogen, sepsis (bloedvergiftiging door een overdreven immuunreactie op ziektekiemen), en zelfs de dood. Met een snelle diagnose en een agressieve medische en chirurgische behandeling is de prognose voor orbitale cellulitis doorgaans uitstekend.

• Vooruitzichten op lange termijn

• Bij tijdige en effectieve behandeling hebben de meeste patiënten een volledig herstel zonder blijvende gevolgen. Echter, bij ernstige gevallen of vertraagde behandeling kunnen er langdurige gevolgen zijn zoals blijvend gezichtsverlies of andere complicaties. Regelmatige opvolging bij de behandelend arts is cruciaal voor een optimaal herstel en monitoring van eventuele lange-termijneffecten.

• Complicaties

• Orbitale cellulitis kan leiden tot ernstige complicaties die de algehele gezondheid en functionaliteit van de patiënt kunnen beïnvloeden. Enkele van de belangrijkste complicaties zijn:
• Caverneuze sinustrombose: Dit is een ernstige aandoening waarbij een bloedstolsel zich vormt in de caverneuze sinus, een holte aan de basis van de hersenen. Dit kan leiden tot levensbedreigende symptomen zoals hersenzwelling en verhoogde intracraniale druk.
• Gehoorverlies: Gehoorverlies kan optreden als gevolg van de verspreiding van infectie of ontsteking naar nabijgelegen structuren, zoals de oren.
• Hersenontsteking: Dit omvat ontsteking van het hersenweefsel, wat kan leiden tot neurologische symptomen zoals hoofdpijn, verwardheid en koorts.
• Hersenvliesontsteking: Ontsteking van de membranen die de hersenen en het ruggenmerg omhullen, wat ernstige symptomen zoals nekstijfheid, gevoeligheid voor licht en misselijkheid kan veroorzaken.
• Visusstoornissen: Vermindering of verlies van gezichtsvermogen door schade aan de oogzenuw of andere structuren van het oog.
• Sepsis: Een levensbedreigende reactie van het lichaam op een infectie die zich via de bloedbaan verspreidt, wat kan leiden tot orgaanfalen en potentieel de dood.
• Oogpijn: Ernstige pijn in of rond het oog als gevolg van ontsteking en druk op de oogstructuren.

Deze complicaties kunnen variëren in ernst en vereisen vaak tijdige en intensieve medische interventie om ernstige gevolgen te voorkomen.



Preventie en nazorg

Preventie van orbitale cellulitis omvat het voorkomen van infecties en het behandelen van risicofactoren zoals sinusitis of huidinfecties. Regelmatige controle bij een arts kan helpen bij het vroegtijdig opsporen van symptomen en het voorkomen van complicaties. Nazorg omvat het volgen van de voorgeschreven behandeling volledig en het bijhouden van eventuele veranderingen in symptomen. Patiënten moeten alert zijn op tekenen van verslechtering en onmiddellijk medische hulp zoeken indien nodig.


Lees verder

• Oog- en oogkasechografie (oogechografie)
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen