Oogzenuwontsteking: Verlies gezichtsvermogen

Een oogzenuwontsteking veroorzaakt bij de patiënt pijn en een plotseling, tijdelijk verminderd gezichtsvermogen in het aangetaste oog. De oogzenuw is de bundel van zenuwvezels die visuele informatie van het oog naar de hersenen stuurt. Een oogzenuwontsteking kan een symptoom zijn van multiple sclerose, maar kan ook voorkomen bij andere aandoeningen. Als de aandoening zich niet spontaan herstelt, zijn er medicamenteuze behandelingen beschikbaar. De prognose van een oogzenuwontsteking is bij de meeste patiënten positief.

• Synoniemen oogzenuwontsteking
• Epidemiologie van oogzenuwontsteking
• Oorzaken: Vaak gerelateerd aan multiple sclerose of andere aandoeningen
• Symptomen van oogzenuwontsteking: Verlies van (deel van) het gezichtsvermogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van oogzenuwontsteking
• Prognose van oogzenuwontsteking
• Complicaties van oogzenuwontsteking
• Preventieve maatregelen

Synoniemen oogzenuwontsteking

Een oogzenuwontsteking (ON) staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• neuritis optica
• optische neuritis
• optische papillitis (ontsteking van de oogzenuwkop)
• retrobulbaire neuritis (ontsteking aan het uiteinde van de zenuw)

Epidemiologie van oogzenuwontsteking

Een oogzenuwontsteking komt het vaakst voor bij jongvolwassenen tussen de twintig en veertig jaar oud. Vrouwen worden veel vaker getroffen dan mannen. Bovendien komt de aandoening vaker voor bij mensen met een lichte huidkleur dan bij mensen met een donkere huid. Volgens recente gegevens bedraagt de jaarlijkse incidentie ongeveer 4 tot 5 per 100.000 personen, met een geschatte prevalentie van 110 tot 120 per 100.000.

Oorzaken: Vaak gerelateerd aan multiple sclerose of andere aandoeningen

Onbekende oorzaak

In veel gevallen is de precieze oorzaak van een oogzenuwontsteking onbekend. De meeste patiënten hebben een idiopathische oogzenuwontsteking, wat betekent dat de aandoening zonder aanwijsbare oorzaak optreedt. De ontsteking van de oogzenuw leidt tot zwelling en beschadiging van de zenuwvezels, wat resulteert in tijdelijk verlies van gezichtsvermogen.

Onderliggende aandoeningen en syndromen

Een oogzenuwontsteking wordt vaak geassocieerd met multiple sclerose, een chronische neurologische auto-immuunaandoening. Andere aandoeningen die gepaard kunnen gaan met een oogzenuwontsteking zijn onder andere:

• Auto-immuunziekten zoals systemische lupus erythematosus, neuromyelitis optica en de ziekte van Behçet.
• Bacteriële infecties zoals tuberculose, syfilis, en meningitis (hersenvliesontsteking, vaak gepaard met hoofdpijn, koorts en een stijve nek).
• Schimmelinfecties zoals cryptokokkose.
• De ziekte van Schilder.
• Metabole aandoeningen zoals diabetes mellitus (suikerziekte).
• Luchtweginfecties, waaronder Mycoplasma-pneumonie (longontsteking) en andere gebruikelijke bovenste luchtweginfecties.
• Neurologische aandoeningen zoals het Guillain-Barré syndroom.
• Voorkomen van syndromen zoals het Wernicke-Korsakov-syndroom (schade aan de hersenen met afwijkingen aan de ogen, coördinatie en cognitie).
• Inflammatoire aandoeningen zoals sarcoïdose.
• Vasculitis (bloedvatontsteking).
• Virale infecties, inclusief:
• bof (virale infectie met gezwollen oorspeekselklieren).
• Herpes optische neuritis.
• de ziekte van Lyme (bacteriële infectie door een tekenbeet met symptomen aan huid, hart, hersenen, spieren en/of gewrichten).
• Encefalitis (hersenontsteking).
• Mazelen (virale infectie met symptomen zoals oogbindvliesontsteking en huiduitslag).
• Rodehond (rubella).
• Waterpokken (varicella, meestal milde virale infectie met algemene symptomen en huiduitslag).
• Klierkoorts (Epstein-Barr-virus, virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts, vooral bij adolescenten en jongvolwassenen).

Andere oorzaken van oogzenuwontsteking

Soms kan een oogzenuwontsteking ontstaan als gevolg van een immuunrespons na een vaccinatie. Daarnaast kan bepaalde medicatie voor de behandeling van tuberculose het risico op het ontwikkelen van een oogzenuwontsteking verhogen.

Symptomen van oogzenuwontsteking: Verlies van (deel van) het gezichtsvermogen

Patiënten ervaren vaak pijn bij het bewegen van het oog (oogpijn / pijnlijke oogbewegingen) en ook bij het knipperen van de ogen (oogpijn bij het knipperen). De pupil kan anders reageren op fel licht dan normaal. Het gezichtsvermogen in het aangedane oog kan tijdelijk verminderd zijn, variërend van enkele uren tot meerdere dagen. Patiënten kunnen ook last hebben van wazig gezichtsvermogen, flitsen of fotopsieën, en verlies van kleur- en contrastwaarneming. In ernstige gevallen kan zelfs plotse blindheid optreden. Voor een visuele representatie van het gezichtsvermogen bij deze aandoening heeft de Brailleliga een video online geplaatst.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Bij de diagnose van een oogzenuwontsteking voert de oogarts een uitgebreid oogonderzoek uit, inclusief oftalmoscopie om de fundus te bekijken. De gezichtsscherpte wordt gemeten, kleurenzien wordt getest, en een gezichtsveldonderzoek kan worden uitgevoerd. Ook kan een visual evoked potential test worden gedaan om de elektrische activiteit van de zenuw te meten. Een MRI van de hersenen is vaak aanbevolen om afwijkingen in de oogzenuw te identificeren. In sommige gevallen is een volledig bloedonderzoek nodig om andere onderliggende aandoeningen uit te sluiten.

Differentiële diagnose

Differentiële diagnoses voor oogzenuwontsteking omvatten anterior ischemische optische neuropathie en Leber opticusatrofie, die ook leiden tot visuele problemen en pijn.

Behandeling van oogzenuwontsteking

Bij de meeste patiënten herstelt het gezichtsvermogen zich binnen de twee tot drie weken zonder behandeling. Indien nodig kunnen intraveneuze (in een ader) of orale corticosteroïden worden toegediend om het herstel te versnellen. Hoewel steroïden het herstel niet altijd versnellen, kunnen ze nuttig zijn om ontstekingen te verminderen. Het gebruik van orale steroïden kan echter het risico op herhaling verhogen. Bij patiënten waarbij de oorzaak van de oogzenuwontsteking niet duidelijk is, kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn om de onderliggende aandoening vast te stellen en te behandelen.

Prognose van oogzenuwontsteking

Wanneer geen onderliggende aandoening wordt vastgesteld, is de prognose voor een oogzenuwontsteking meestal goed. De meeste patiënten herstellen volledig binnen acht tot twaalf maanden. Bij patiënten met multiple sclerose of andere auto-immuunaandoeningen kunnen de vooruitzichten minder gunstig zijn. Toch herstelt het gezichtsvermogen in de meeste gevallen volledig, hoewel permanente schade zelden voorkomt.

Complicaties van oogzenuwontsteking

Complicaties kunnen systemische bijwerkingen van corticosteroïden omvatten, zoals slaapstoornissen, buikpijn en milde stemmingswisselingen. Verder kunnen sommige patiënten blijvende visuele problemen ervaren of ontwikkelen ze zenuwproblemen in andere lichaamsdelen. Bij sommige patiënten kunnen complicaties leiden tot de ontwikkeling van multiple sclerose of andere neurologische aandoeningen.

Preventieve maatregelen

Er zijn momenteel geen specifieke preventieve maatregelen voor het voorkomen van oogzenuwontsteking, maar het handhaven van een goede algehele gezondheid en het beheersen van risicofactoren zoals auto-immuunziekten kan het risico mogelijk verminderen. Regelmatige medische controles zijn belangrijk voor vroege detectie en behandeling van aandoeningen die een oogzenuwontsteking kunnen veroorzaken.