Subacute cutane lupus erythematosus: Huidziekte met letsels

Subacute lupus erythematosus (SCLE) is één van de vormen van lupus erythematosus, een aandoening die vooral de huid en soms ook de slijmvliezen en de organen treft. Bij de zeldzame huidaandoening ontstaan ringvormige rode of schilferende huidletsels op plaatsen die aan de zon zijn blootgesteld, zoals het gezicht en de bovenrug. De arts moet meerdere onderzoeken uitvoeren om zeker te zijn van de diagnose omdat de aandoening soms doet denken aan andere huidziekten. De patiënt moet zich beschermen tegen de zon en daarnaast medicatie gebruiken om de klachten te verminderen. De vooruitzichten zijn redelijk goed omdat de organen weinig betrokken zijn bij de ziekte en de symptomen zonder littekens verdwijnen na de behandeling.

• Epidemiologie van subacute lupus erythematosus
• Oorzaken van huidziekte
• Risicofactoren: Blootstelling aan zonlicht
• Symptomen: Letsels op huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van subacute lupus erythematosus
• Prognose van huidaandoening
• Complicaties van SCLE

Epidemiologie van subacute lupus erythematosus

De wereldwijde prevalentie van subacute cutane lupus erythematosus varieert van 17-48 gevallen per 100.000 personen. De zeldzame huidaandoening treft drie keer vaker vrouwen dan mannen. De meeste patiënten presenteren zich rond het veertigste levensjaar met symptomen van de ziekte. De meeste patiënten (85%) zijn mensen met een blanke huidskleur.

Oorzaken van huidziekte

Net zoals chronische discoïde lupus erythematosus en systemische lupus erythematosus is subacute lupus erythematosus een auto-immuunaandoening. Dit houdt in dat antistoffen het eigen lichaamsweefsel gaat aanvallen. Waarom precies deze auto-immuunreactie optreedt, is niet bekend. Erfelijke factoren spelen mogelijk een rol.

Risicofactoren: Blootstelling aan zonlicht

De blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht doet de symptomen ontstaan of verergeren. Verder zijn ook infecties, een aantal medicijnen (waaronder chemotherapie), stress en een zwangerschap mogelijk geassocieerd met de totstandkoming van subacute lupus erythematosus. Verder verschijnt de ziekte soms in combinatie met andere auto-immuunaandoeningen zoals het syndroom van Sjögren (droge mond, droge keel en droge ogen) en reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen).

Symptomen: Letsels op huid

De afwijkingen van de huidaandoening zijn vooral aanwezig op de bovenste romp. De huidletsels zijn echter overal op het lichaam mogelijk op plaatsen die aan de zon zijn blootgesteld, zoals de borst, de bovenrug, het gezicht, de hals, de handen, de nek, onderarmen, de schouders en de vingers. Subacute lupus erythematosus presenteert zich met wijdverbreide verharde, soms netelroosachtige ronde of ringvormige letsels. De rode of schilferende letsels zijn verder symmetrisch (gelijk aanwezig op linker- en rechterlichaamshelft). De letsels zijn verder gevoelig voor zonlicht. Bij de helft van de patiënten treedt ook orgaanschade op, maar de meeste orgaanafwijkingen zijn niet ernstig.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
Een biopt (weefselstukje) van de huid is nodig om de diagnose te stellen van subacute lupus erythematosus. Hiervoor verwijdert de arts onder plaatselijke verdoving een stukje van de zieke huid en een stukje van de normale huid. Verder is een bloedonderzoek en urineonderzoek vereist. De arts vindt hierin mogelijk tekenen van bloedarmoede, een ontsteking, afwijkingen aan de lever en de nieren) en hij bemerkt hierin antistoffen. Af en toe is een lichttest nodig om de overgevoeligheid voor licht aan te tonen, maar in de meeste gevallen is dit reeds duidelijk uit het verhaal van de patiënt en het lichamelijk onderzoek.

Differentiële diagnose

De uiterlijke kenmerken van de huidziekte doen soms denken aan de huidziekten psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), nummulair eczeem (huidziekte met rode, muntvormige vlekken), een geneesmiddelenallergie, granuloma annulare (huidaandoening met knobbels in ringvorm) of een huidschimmel (zoals tinea corporis). Bij deze huidaandoeningen zijn de huidletsels echter niet verhard. Daarnaast komen pigmentafwijkingen niet vaak voor bij deze ziekten.

Behandeling van subacute lupus erythematosus

De behandeling is met orale dapson, antimalariamiddelen of systemische immunosuppressiva (prednisolon en ciclosporine). Verder zet de arts corticosteroïd crème in bij beperkte letsels. Soms combineert de arts de orale en topische (op de huid aangebrachte) behandelingen. Het is verder belangrijk dat de patiënt zich beschermt tegen blootstelling aan de zon door zich in te smeren met een krachtige zonnebrandcrème. Verder is het dragen van een zonnebril, een hoofddeksel en kledij met lange mouwen broekspijpen nodig.

Prognose van huidaandoening

De meeste letsels op de huid genezen dankzij de behandeling en laten geen littekens achter, maar kleurverschillen zijn wel mogelijk. Wel heeft de ziekte een chronisch verloop, waardoor de symptomen terug kunnen opflakkeren bijvoorbeeld na blootstelling aan de zon. Bij circa tien tot vijftig procent van de patiënten vloeit de ziekte over in ‘systemische lupus erythematosus’, waarbij eveneens de organen zijn aangetast en mogelijk meer ernstige schade optreedt. Het is daarom belangrijk dat de huidarts de patiënt regelmatig opvolgt en de patiënt ook regelmatig een bloed- en urineonderzoek laat uitvoeren.

Complicaties van SCLE

Complicaties zoals artralgie (gewrichtspijn) en mondzweren zijn mogelijk, maar significante betrokkenheid van organen zoals nier- en hersenschade, is zeldzaam.

Lees verder

• Systemische lupus erythematosus (SLE): Auto-immuunaandoening