Xerostomie: Droge mond door aandoening of medicatie

Xerostomie: Droge mond door aandoening of medicatie Het is normaal om af en toe een droge mond te hebben wanneer je weinig drinkt en uitgedroogd bent, of wanneer je zenuwachtig bent. Een aanhoudende droge mond, wat in medische termen gekend is als “xerostomie”, is echter mogelijk een teken van een onderliggend probleem. Maar ook enkele medische behandelingen of geneesmiddelen leiden soms tot de droogte in de mond. Kauw- en slikproblemen, gebarsten lippen en tandproblemen zijn enkele symptomen die af en toe gepaard gaan met xerostomie. Je bezoekt hiermee het best de tandarts of huisarts zodat hij de oorzaak hiervan definieert en een geschikte behandeling kan toepassen. Xerostomie is geen levensbedreigende ziekte, maar vaak wel een vervelend symptoom.

Epidemiologie droge mond

Een droge mond komt veel voor, vooral bij ouderen. Dit is nochtans geen natuurlijk onderdeel van verouderen, maar heeft te maken met het feit dat ouderen in vergelijking met andere bevolkingsgroepen meer medicijnen nemen. Heel wat medicijnen veroorzaken namelijk als bijwerking een droge mond.

Oorzaken: Aandoening, medicatie of medische behandeling

Een droge mond treedt op wanneer de speekselklieren in de mond te weinig speeksel produceren. Dit is vaak het gevolg van uitdroging, wat inhoudt dat je niet genoeg vocht in je lichaam hebt om het nodige speeksel te produceren. Bij angst en stress ontstaat ook snel een droge mond. Roken, snurken en met de mond open slapen vormen andere risicofactoren voor een droge mond. Een droge mond is soms het gevolg van een onderliggend medisch probleem, medicatiegebruik of medische behandelingen.

Aandoening

Ook enkele aandoeningen leiden soms tot een droge mond, zoals diabetes mellitus (suikerziekte). Deze chronische aandoening resulteert in een te hoge bloedsuikerspiegel en veroorzaakt hierbij een te droge mond. Xerostomie is soms ook te wijten aan een verstopte neus waarbij je ademt door je mond terwijl je slaapt, wat zorgt voor uitdroging en dus een droge mond. Een derde mogelijke ziekte die bijdraagt aan een droge mond is het syndroom van Sjögren (aandoening die een droge mond en droge ogen veroorzaakt). Deze aandoening valt het eigen immuunsysteem aan en beschadigt de speekselklieren. Xerostomie is soms eveneens een symptoom van een ernstige systemische ziekte (ziekte die het hele lichaam aantast), zoals systemische lupus erythematosus, reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen), sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen), sarcoïdose (chronisch aandoening aan ogen, longen, huid en zenuwstelsel), amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid, maag en darmen, lever, nieren en hersenen) en hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier). Enkele neurologische aandoeningen zoals een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen), de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen) en de ziekte van Alzheimer (vorm van dementie met uiteindelijk ernstig geheugenverlies) gaan tot slot gepaard met een droge mond.

Medicatie

Veel verschillende medicijnen veroorzaken een droge mond, zoals antidepressiva, antihistaminica (medicatie tegen een allergische reactie), medicijnen tegen een hoge bloeddruk, medicijnen tegen diarree, spierverslappers, medicijnen bij de ziekte van Parkinson en diuretica (plaspillen). Controleer daarom de bijsluiter wanneer je een medicijn gaat innemen.

Medische behandeling

Enkele behandelingen voor kanker zoals radiotherapie (behandeling via bestraling) aan het hoofd en de nek en chemotherapie resulteren eveneens in een droge mond. De speekselklieren raken hierdoor ontstoken (mucositis: mondslijmvliesontsteking). Een letsel of chirurgie beschadigt mogelijk de zenuwen aan het hoofd en de nek, wat leidt tot een droge mond.

Een droge mond gaat mogelijk gepaard met een slecht passend kunstgebit / Bron: Jim Sneddon, Flickr (CC BY-2.0)Een droge mond gaat mogelijk gepaard met een slecht passend kunstgebit / Bron: Jim Sneddon, Flickr (CC BY-2.0)

Symptomen

Speeksel speelt een belangrijke rol in het gezond houden van de mond. Bij een droge mond treden mogelijk andere symptomen op zoals:

Diagnose en onderzoeken

De tandarts of huisarts bestudeert de mond en omgeving hiervan en bepaalt de oorzaak van de droge mond. Een bloedonderzoek, een sialografie (röntgenonderzoek van de speekselklieren en -kanalen), een sialometrie (meting van de speekselhoeveelheid) en/of een biopsie (wegnemen van een beetje speekselklierweefsel) helpen bij het diagnosticeren van xerostomie.

Kruidig voedsel veroorzaakt een droge mond / Bron: Ajale, PixabayKruidig voedsel veroorzaakt een droge mond / Bron: Ajale, Pixabay

Behandeling xerostomie

Zelfzorg

Dankzij enkele eenvoudige maatregelen kan je je mond voldoende vochtig houden:
  • Adem door de neus in plaats van door de mond.
  • Eet selder of wortelen; deze voedingsmiddelen stimuleren de speekselproductie.
  • Verhoog je vochtinname: Regelmatig slokjes koud water of ongezoet water drinken, houdt de mond vochtig.
  • Vermijd alcohol: Alcohol evenals op alcohol gebaseerde mondwaters, cafeïne en roken verslechteren de mondgezondheid wat snel resulteert in een droge mond.
  • Vermijd droge voedingsmiddelen
  • Vermijd erg warme of erg koude alsook suikerhoudende dranken.
  • Vermijd kruidig voedsel.
  • Zuig op ijsblokjes: Het ijs smelt langzaam en bevochtigt op deze manier je mond.
  • Zuig op suikervrije snoepjes of kauw op suikervrije kauwgom: Hierdoor worden de speekselklieren gestimuleerd om meer speeksel te produceren.

Dagelijks de tanden poetsen is nodig / Bron: Photo Mix, PixabayDagelijks de tanden poetsen is nodig / Bron: Photo Mix, Pixabay
Professionele medische zorg
Een goede mondhygiëne vermindert het risico op of voorkomt zelfs soms gebitsproblemen. Dit houdt ook in dat een regelmatig tandheelkundig onderzoek nodig is. De tandarts identificeert namelijk in een vroeg stadium tandproblemen en zet dan een behandeling op. De arts behandelt de onderliggende oorzaak van de droge mond, want dit verbetert de symptomen. Zorgt medicatiegebruik bijvoorbeeld voor een droge mond, dan verlaagt de arts de dosis of anders schrijft hij alternatieve geneesmiddelen voor. Een neusverkoudheid behandelt de arts met nasale decongestiva, medicijnen om de neuszwelling te verminderen. Diabetici nemen ook medicatie (insuline) wat de droge mond voorkomt. Verder zijn andere medicijnen beschikbaar bij aandoeningen zoals het Sjögren-syndroom, chemotherapie en radiotherapie. Deze medicatie stimuleert de speekselklieren om meer speeksel te produceren. Wel is dit medicijn niet voor iedereen geschikt omdat dit mogelijk bijwerkingen veroorzaken zoals zweten of hoofdpijn. Helpen deze tips niet, dan zet de arts een kunstmatige vervanging van speeksel in om je mond vochtig te houden. Dit gebeurt in de vorm van een spray, gel of zuigtablet, wat je zo vaak als je wil mag gebruiken.

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Droge mond (xerostomie): oorzaak en behandelingDroge mond (xerostomie): oorzaak en behandelingHet droge mond syndroom (xerostomie) wordt gekenmerkt door een abnormale droogte van het mondslijmvlies (orale mucosa),…
Te weinig speeksel: symptomen, oorzaken en behandelingTe weinig speeksel: symptomen, oorzaken en behandelingTe weinig speeksel veroorzaakt een droge mond (xerostomie) Een droge mond kan niet alleen worden veroorzaakt door te wei…
Tanderosie en droge mond: snoepjes en speekselTanderosie en droge mond: snoepjes en speekselSnoepjes zijn niet zo onschuldig zoals vele mensen denken. Natuurlijk bevatten de meeste suiker, dat vorming van cariës…
Droge mond of xerostomieU kunt het zich misschien niet meteen voorstellen, maar een dag zonder speeksel is een vreselijke dag! Je kan moeilijk p…

Ziekte van von Gierke: GlycogeenstapelingsziekteZiekte van von Gierke: GlycogeenstapelingsziekteDe ziekte van von Gierke is een aandoening waarbij het lichaam niet in staat is om glycogeen af te breken. Glycogeen is…
Fibromyalgie? Verander je voeding en verminder je klachten!Fibromyalgie? Verander je voeding en verminder je klachten!Voordat je weet dat je fibromyalgie hebt, is er vaak al langere tijd verstreken. Het is voor artsen namelijk moeilijk va…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Pixabay, Pexels
  • Dry Mouth (Xerostomia): Causes, Diagnosis and Treatment, http://www.medicalnewstoday.com/articles/187640.php, geraadpleegd op 27 november 2016
  • Dry Mouth (Xerostomia): Diagnosis and Treatment, http://www.medicalnewstoday.com/articles/187640.php?page=2, geraadpleegd op 27 november 2016
  • Dry mouth during cancer treatment, https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000032.htm, geraadpleegd op 27 november 2016
  • Dry mouth, http://www.nhs.uk/conditions/dry-mouth/Pages/Introduction.aspx, geraadpleegd op 27 november 2016
  • Xerostomia (Dry Mouth) and Dental Health, http://sherwaydentalcentre.com/xerostomia-dry-mouth-and-dental-health/, geraadpleegd op 27 november 2016
  • Afbeelding bron 1: Jim Sneddon, Flickr (CC BY-2.0)
  • Afbeelding bron 2: Ajale, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Photo Mix, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 13-05-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.