Droge mond tijdens de nacht: Oorzaken en behandeling

Een goede nachtrust is belangrijk voor een goede gezondheid. Sommige patiënten kampen echter regelmatig met slaapproblemen omdat ze ’s nachts ontwaken doordat ze lijden aan een droge mond (xerostomie). Enkele eenvoudige tips behandelen de droogheid van het mondgebied. Wanneer een patiënt echter frequent tijdens de nacht ontwaakt door de droogheid van de mond, is advies van een (tand)arts altijd nodig. Dit geldt ook wanneer bijkomende tekenen optreden, zoals roodheid en irritatie van de mond.

• Aandoeningen en droogheid van mondgebied tijdens de nacht
• Medicijnen en nachtelijke xerostomie
• Medische behandelingen
• Omgevingsfactoren
• Geassocieerde symptomen
• Thuisbehandeling voor droge mond ’s nachts
• Luchtbevochtiger
• Mond- en tandgezondheid
• Neusademhaling
• Roken
• Voeding en dranken
• Professionele medische behandeling door (tand)arts of tandarts

De mond heeft speeksel nodig, zelfs tijdens de slaap. Speeksel helpt tandbederf te voorkomen, omdat het bacteriën en voedsel wegspoelt en helpt bij het slikken, kauwen, eten en praten. Sommige aandoeningen en omgevingsfactoren leiden tot een gebrek aan speekselproductie, hetgeen leidt tot een droog mondgebied (droge keel, droge tong en droge, schrale lippen).

Aandoeningen en droogheid van mondgebied tijdens de nacht

De oorzaken van een droge mond tijdens de nacht zijn variabel, maar tijdens de nachtelijke uren is een gebrek aan speeksel meestal het resultaat van slapen met de mond open (mondademhaling) of snurken. Tal van andere aandoeningen leiden tot xerostomie tijdens de nacht, zoals onder andere diabetes mellitus, lupus, het syndroom van Sjögren (aandoening met droge ogen, droge mond en droge keel) en het sicca-syndroom en stress. In de meeste gevallen treden bij deze aandoeningen ook andere klachten op.

Medicijnen en nachtelijke xerostomie

Bijwerkingen van medicijnen, spelen mogelijk ook een rol bij het ontstaan van xerostomie tijdens de nacht. Honderden vrij verkrijgbare en op voorschrift verkrijgbare medicijnen vermelden namelijk droogheid van het mondgebied als een mogelijke bijwerking. Dit geldt vooral voor chemotherapie, vochtafdrijvende geneesmiddelen (plaspillen). De arts zet deze medicatie in voor de behandeling van een hoge bloeddruk, een zwelling in de voeten (perifeer oedeem) of hartfalen. Ook anticholinergica (medicatie die spierbewegingen remt), antihistaminica (medicijnen voor de behandeling van een allergische reactie), anti-angstmedicijnen, antidepressiva of slaappillen staan er om bekend om droogheid in de mond te veroorzaken. Wanneer een patiënt droogheid aan de mond ervaart die mogelijk te wijten is aan medicatiegebruik, raadpleegt hij het best de arts om deze bijwerking te bespreken. De arts schrijft mogelijk andere medicijnen of een andere dosis voor als het probleem ernstig is of aanhoudt.

Medische behandelingen

Enkele medische behandelingen staan er voor bekend om droogheid van het mondgebied te veroorzaken tijdens de nacht. Dit geldt voor bijvoorbeeld radiotherapie, het gebruik van mondbeschermer of andere orthodontische apparatuur en het dragen van een CPAP-masker als onderdeel van de behandeling van slaapapneu.

Omgevingsfactoren

Diverse factoren uit de omgeving leiden sneller tot xerostomie zoals roken, een droge atmosfeer veroorzaakt door centrale verwarming of airconditioning of te weinig water drinken.

Geassocieerde symptomen

Vaak treden nog andere tekenen op door de droogheid van het mondgebied zoals bijvoorbeeld:

• dik of vezelig speeksel
• droge, schrale lippen
• een brandende of gebarsten tong
• een droge keel
• een gegroefde tong
• een slechte adem (halitose)
• kauwproblemen
• keelpijn
• problemen met het dragen van een kunstgebit
• slikproblemen
• smaakstoornissen
• tandplak, mondspruw en mondzweren door onvoldoende speekselproductie

Afhankelijk van de oorzaak treden nog andere symptomen op.

Thuisbehandeling voor droge mond ’s nachts

Luchtbevochtiger

Verder schakelen patiënten 's nachts een luchtbevochtiger in, zodat de lucht in de slaapkamer niet te droog is.

Mond- en tandgezondheid

Tegen bedtijd poetsen patiënten de tanden met een fluoridetandpasta en gebruiken ze het best een fluoridespoeling in plaats van een mondwater op alcoholbasis omdat hierdoor de mond en tong mogelijk verder uitdrogen.

Neusademhaling

indien mogelijk moet een patiënt door de neus ademen. Dit is niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld wanneer de neus verstopt is door een verkoudheid, chronische sinusitis (aanhoudende ontsteking van de neusbijholte) of een afwijkend neustussenschot.

Roken

Stoppen met roken verbetert de mond- en tandgezondheid.

Voeding en dranken

Het beperken van cafeïne, frisdrank en alcohol vermindert bij veel patiënten al xerostomie. Patiënten vermijden tevens het best suikerhoudende of zure voedingsmiddelen en snoepjes, omdat ze het risico op tandbederf aanzienlijk vergroten, vooral in combinatie met een droge mond. Overdag moet een patiënt met droogheid van het mondgebied veel water drinken, omdat extra vloeistoffen de productie van speeksel stimuleert. Wanneer patiënten ’s nachts toch ontwaken door de droogheid van de mond, hebben ze mogelijk dorst. Een glas water naast het bed zetten kan dan een verstandige zet zijn, hoewel dit geen duurzame oplossing is en bij een frequente droge mond zeker contact moet worden opgenomen met een arts.

Professionele medische behandeling door (tand)arts of tandarts

Xerostomie is mogelijk een symptoom van een groter medisch probleem en daarom is een jaarlijks bezoek aan de tandarts vereist. Bij een frequente droge mond of een aanhoudende droge mond ondanks de thuisbehandelingen, is het bezoek aan de tandarts ook aanbevolen. Verder is het bezoek aan de tandarts nodig wanneer de droge mond gepaard gaat met andere symptomen, waaronder een branderig gevoel in de mond, gebarsten lippen of mondhoeken, meer tandplak dan normaal en een slechte adem (halitose). Een oplijsting van de symptomen, een lichamelijk onderzoek, een bloedonderzoek, een tandheelkundig onderzoek, een slaaponderzoek en/of andere testen zijn nodig om de oorzaak van de droge mond tijdens de nacht te achterhalen. De tandarts voert mogelijk een tandheelkundige procedure uit, of anders stelt hij een spoeling met droge mond, suikervrije zuigtabletten, tandpasta met fluoride, kunstmatig speeksel of speekselspray voor. Verder behandelt de arts een ander onderliggend probleem van de droogheid van het mondgebied.

Lees verder

• Xerostomie: Droge mond door aandoening of medicatie
• Mondademhaling (door de mond ademen): Oorzaken en symptomen
• Droge tong: Oorzaken en behandeling van uitgedroogde tong
• Mondwater en mondspoeling: Soorten en gebruik
• Sjögren-syndroom: Aandoening met droge ogen, mond en keel