Halitose: Slechte adem (stinkende ademgeur)

Een ademgeur is de geur van de lucht die iemand uitademt. Een slechte adem, ook wel halitose genoemd, kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals een slechte mondgezondheid, gezondheidsproblemen, voedingsmiddelen en ongezonde leefgewoonten. Een stinkende adem kan ingrijpend zijn voor zowel de patiënt als zijn omgeving en kan de kwaliteit van leven negatief beïnvloeden. Het is belangrijk om goede mondhygiëne te handhaven, regelmatig de tandarts te bezoeken en voldoende water te drinken om een slechte adem te voorkomen.

• Synoniemen van slechte adem
• Omgevingsfactoren die bijdragen aan een slechte adem
• Aandoeningen die halitose veroorzaken
• Verschillende ademgeuren en hun oorzaken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van halitose
• Complicaties
• Preventie via goede mondhygiëne
• Prognose van halitose

Synoniemen van slechte adem

Een slechte adem wordt ook wel aangeduid met de volgende termen:

• fetor ex ore
• foetor
• halitose
• halitosis
• stinkende adem

Omgevingsfactoren die bijdragen aan een slechte adem

Medicatie

Sommige medicijnen kunnen een slechte adem veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn insuline, triamtereen en paraldehyde. Deze middelen kunnen de samenstelling van het speeksel beïnvloeden of een directe geurverandering veroorzaken.

Objecten in de neus

Bij kinderen kunnen vastzittende voorwerpen in de neus, vaak vergezeld van een witte, gele of bloederige afscheiding uit één neusgat, leiden tot een slechte adem. Dit komt doordat de aanwezigheid van vreemde objecten ontstekingen en infecties kan veroorzaken.

Roken

Roken en het gebruik van tabak kunnen leiden tot een slechte adem, verkleurde tanden, smaakstoornissen en irritatie van het tandvlees. Tabaksproducten zorgen voor een opeenhoping van bacteriën en veroorzaken een droogte in de mond, wat de adem verergert.

Slechte mondhygiëne

Een slechte adem wordt vaak veroorzaakt door onvoldoende mondhygiëne. Als iemand niet regelmatig zijn tanden poetst en flost, blijven voedselresten in de mond zitten. Dit bevordert de groei van bacteriën tussen de tanden, rond het tandvlees en op de tong, wat leidt tot een onaangename geur. Daarnaast kunnen slecht gereinigde prothesen ook bijdragen aan een slechte adem, doordat bacteriën zwavelverbindingen produceren.

Voedingsmiddelen en vitamines

Bepaalde voedingsmiddelen zoals knoflook, rauwe uien en koffie kunnen tijdelijk een sterke geur in de adem veroorzaken. Het gebruik van vitaminesupplementen, vooral in grote hoeveelheden, kan ook bijdragen aan ademgeurproblemen.

Aandoeningen die halitose veroorzaken

Een slechte adem kan het gevolg zijn van verschillende medische aandoeningen en factoren.

Droge mond

Een droge mond, of xerostomie, kan leiden tot halitose. Speeksel is essentieel voor het bevochtigen van de mond, het neutraliseren van zuren die door plaque worden geproduceerd en het wegspoelen van dode cellen. Als de mond droog is, kunnen deze cellen ontbinden en een slechte adem veroorzaken. Oorzaken van een droge mond kunnen medicijnen, speekselklierproblemen of het ademhalen door de mond zijn.

Tandheelkundige problemen

Aanhoudende slechte adem kan wijzen op problemen zoals parodontitis (tandvleesontsteking) veroorzaakt door plaque-opbouw. Dit leidt tot de vorming van giftige stoffen die tandvleesirritatie veroorzaken. Onbehandelde tandvleesaandoeningen kunnen leiden tot schade aan het tandvlees en kaakbot. Andere tandheelkundige oorzaken van een slechte adem zijn slecht passende prothesen, schimmelinfecties en tandbederf (cariës).

Andere medische aandoeningen

Diverse ziekten en aandoeningen kunnen een slechte adem veroorzaken, waaronder:

• Acute necrotiserende ulceratieve gingivitis (loopgraafmond) - ernstige ontsteking van het tandvlees door tandplak
• Acute necrotiserende ulceratieve mucositis - ontsteking van het mondslijmvlies
• Acute nierfalen
• Alcoholisme
• Bronchiëctasieën - verwijdde en geïrriteerde luchtwegen
• Chronisch nierfalen
• Diabetische ketoacidose - een ernstige complicatie van diabetes
• Een abces
• Allergieën
• Darmobstructie - verstopping in de darmen met buikpijn en braken
• Gastrojejunocolische fistel
• Keelontsteking
• Longabces
• Longontsteking (pneumonie)
• Maagkanker
• Sinusinfectie (sinusitis)
• Zenker divertikel - een uitstulping van de slokdarm
• Gastro-oesofageale refluxziekte - brandend maagzuur door maaginhoud die terugvloeit naar de slokdarm
• Hepatische encefalopathie - hersenaandoening door leverziekte
• Ozena of atrofische rhinitis - ontsteking van het neusslijmvlies
• Slokdarmkanker - kan slikproblemen en eetproblemen veroorzaken
• Vergrote amandelen

Verschillende ademgeuren en hun oorzaken

Ammoniak

Een ammoniakachtige geur kan wijzen op chronisch nierfalen of bepaalde urineweginfecties. Deze geur komt door de ophoping van afvalstoffen in het bloed die via de adem worden afgegeven.

Fruitig / Zoet

Een fruitige of zoete ademgeur kan een teken zijn van ketoacidose, een ernstige complicatie van diabetes mellitus. Bij leverinsufficiëntie of acute leveratrofie kan ook een zoete geur ontstaan. Het inademen van aceton, alcohol, fenol of salicylaat kan eveneens deze geur veroorzaken.

Paard

Fenylketonurie, een genetische aandoening die leidt tot hersenschade en tal van lichamelijke en neurologische symptomen, kan een ademgeur veroorzaken die vaak omschreven wordt als 'paardachtig', maar soms ook muffig of muisachtig.

Uitwerpselen

Een adem die ruikt naar uitwerpselen kan optreden bij langdurig braken, vooral als gevolg van een darmobstructie. Ook kan een tijdelijke maagsonde die via de neus of mond is ingebracht om de maag te legen, deze geur veroorzaken.

Versgebakken brood

Buiktyfus, een bacteriële infectie met koorts en buikpijn, kan een ademgeur veroorzaken die lijkt op versgebakken brood.

Viooltjes

Vergiftiging met terpentijnolie kan een ademgeur veroorzaken die lijkt op viooltjes.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts zal de patiënt vragen naar de specifieke geur, recente maaltijden, gebruik van vitaminesupplementen, rookgedrag en mondhygiënepraktijken, evenals andere symptomen. Tijdens het lichamelijk onderzoek wordt de mond en neus grondig geïnspecteerd. Bij symptomen zoals keelpijn of mondzweren kan een keelkweek worden uitgevoerd.

Diagnostisch onderzoek

In sommige gevallen kan bloedonderzoek nodig zijn om aandoeningen zoals diabetes of nierfalen te identificeren. Een endoscopie (inwendig kijkonderzoek) en röntgenfoto's van de buik en borstkas kunnen nuttige informatie opleveren over onderliggende medische problemen.

Behandeling

Zelfzorg
Een goede mondhygiëne is cruciaal voor het bevorderen van een frisse adem. Flossen is hierbij essentieel. Mondwater kan nuttig zijn voor tijdelijke verfrissing, maar verhelpt niet het onderliggende probleem. Het gebruik van een tongschraper kan ook helpen bij het verwijderen van bacteriën en dode cellen van de tong. Verse peterselie of munt kan tijdelijk helpen tegen een slechte adem. Roken moet vermeden worden. Als de slechte adem aanhoudt, is het raadzaam om een tandarts of arts te raadplegen.

Professionele medische zorg

In sommige gevallen kan een antibioticakuur nodig zijn. Als er een object in de neus vastzit, zal de arts het met speciaal gereedschap verwijderen.

Prognose van halitose

De vooruitzichten voor een frisse adem zijn doorgaans goed wanneer de patiënt zich houdt aan de aanbevelingen van de tandarts of arts en een goede mondhygiëne naleeft. Met de juiste zorg en behandeling kunnen de meeste oorzaken van een slechte adem effectief worden aangepakt, waardoor de ademgeur verbetert en de algehele mondgezondheid toeneemt.

Complicaties

Als een slechte adem onbehandeld blijft, kan dit leiden tot verschillende complicaties:

• Psychosociale problemen, zoals sociale angst en verminderde zelfwaardering, doordat de persoon zich bewust is van zijn adem en zich schaamt om in sociale situaties deel te nemen.
• Verlies van zelfvertrouwen, wat kan resulteren in een negatieve invloed op persoonlijke en professionele relaties.
• Verslechtering van de mondgezondheid, zoals de voortgang van tandvleesontstekingen of andere tandheelkundige aandoeningen, als de onderliggende oorzaken niet worden behandeld.
• Mogelijke ontwikkeling van ernstigere medische aandoeningen, afhankelijk van de oorzaak van de slechte adem, zoals infecties of chronische ziekten die een impact hebben op de algehele gezondheid.

Preventie via goede mondhygiëne

Dagboek

Voor patiënten met een hardnekkige slechte adem kan het nuttig zijn om een dagboek bij te houden van voeding en medicatie. Dit kan tijdens tandartsbezoeken worden gedeeld voor verdere evaluatie.

Roken

Het stoppen met roken en het vermijden van tabak-gebaseerde producten is essentieel voor het verbeteren van de ademgeur.

Tand- en mondzorg
Poets de tanden tweemaal per dag met fluoride tandpasta, bij voorkeur na de maaltijden. Poets ook de tong om bacteriën en voedselresten te verwijderen. Vervang de tandenborstel elke twee tot drie maanden en na ziekte. Flossen moet eenmaal per dag gebeuren om etensresten en tandplak tussen de tanden te verwijderen. Spoel de mond tweemaal per dag met antibacterieel mondwater. Verwijder en reinig prothesen grondig voor het opnieuw gebruiken.

Tandarts

Regelmatige tandartsbezoeken, idealiter twee keer per jaar, zijn noodzakelijk. De tandarts voert een professionele gebitsreiniging uit en kan mond- en tandaandoeningen opsporen en behandelen die bijdragen aan een slechte adem.

Water

Voldoende water drinken houdt de mond vochtig. Kauwgom (bij voorkeur suikervrije) of suikervrije snoepjes kunnen helpen de speekselproductie te stimuleren en etensresten en bacteriën weg te spoelen.

Prognose van halitose

De vooruitzichten voor een frisse adem zijn doorgaans goed als de patiënt de adviezen van de tandarts of arts opvolgt en een goede mondhygiëne handhaaft.

Lees verder

• Slechte smaak in mond: Oorzaken van vieze mondsmaak
• Ademgeur van aceton: Fruitige adem, vaak door diabetes
• Ademgeur van ontlasting: Oorzaken van van adem met poeplucht
• Orale mucositis: Oorzaken van mondslijmvliesontsteking
• Mondademhaling (door de mond ademen): Oorzaken en symptomen