Halitose: Slechte adem (stinkende ademgeur)

Een ademgeur is de geur van de lucht die de patiënt uitademt uit de mond. Een slechte adem is het gevolg van een slechte mondgezondheid (droge mond of tandprobleem) of is een teken van ander gezondheidsprobleem. Daarnaast verergert de geur eveneens door het eten van bepaalde voedingsmiddelen en andere ongezonde leefgewoonten. Een stinkende adem is soms heel ingrijpend voor de patiënt en diens omgeving. Dit beïnvloedt dan ook vaak de kwaliteit van leven in negatieve zin. Een goede mondhygiëne, een regelmatig tandartsbezoek en voldoende water drinken zijn enkele preventieve maatregelen voor het voorkomen van een slechte adem.

• Synoniemen slechte adem
• Omgevingsfactoren van een stinkende adem
• Aandoeningen die leiden tot halitose
• Verschillende ademgeuren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Preventie via een goede mondhygiëne
• Prognose halitose

Synoniemen slechte adem

Een slechte ademgeur is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• fetor ex ore
• foetor stank
• halitose
• halitosis
• stinkende adem

Omgevingsfactoren van een stinkende adem

Medicatie

Sommige geneesmiddelen, waaronder insuline, triamtereen en paraldehyde zijn ook verantwoordelijk voor een slechte ademgeur.

Objecten in neus

Vastzittende objecten in de neus (gebeurt meestal bij kinderen) met vaak een witte, gele of bloederige afscheiding van het ene neusgat resulteren ook in een stinkende adem.

Roken
Roken of op tabak gebaseerde producten kauwen resulteert eveneens in een slechte adem, vlekken op de tanden, een smaakstoornis, en irritatie aan het tandvlees.

Slechte mondhygiëne

Een slechte adem is meestal gerelateerd aan een slechte mondhygiëne. Wanneer de patiënt niet dagelijks de tanden poetst en flost, blijven voedseldeeltjes in de blijven mond aanwezig, wat de bacteriegroei tussen de tanden, rond het tandvlees en op de tong bevordert. Dit veroorzaakt een slechte adem. Bovendien veroorzaken bacteriën en voedseldeeltjes een slechte adem als prothesen niet goed schoongemaakt zijn. Door het niet regelmatig poetsen en flossen van de tanden en prothesen geven bacteriën in de mond zwavelverbindingen vrij.

Voedingsmiddelen en vitaminen

Het eten van bepaalde voedingsmiddelen, zoals kool, knoflook of rauwe uien en het drinken van koffie, thee of rode wijn heeft vaak een negatieve invloed op de uitgeademde lucht. Ook het nemen van vitaminesupplementen (vooral in grote doses) veroorzaakt ademgeurproblemen.

Aandoeningen die leiden tot halitose

Een slechte adem is het gevolg van vele mogelijke aandoeningen en omgevingsfactoren

Droge mond

Een droge mond (xerostomie) is een risicofactor voor een slechte ademgeur. Speeksel in de mond is eigenlijk nodig om de mond te bevochtigen, en zuren te neutraliseren die geproduceerd zijn door plaque en tevens is vocht nodig om dode cellen weg te spoelen die zich ophopen op de tong, het tandvlees en de wangen. Indien deze niet verwijderd worden, gaan deze cellen zich ontbinden en ontstaat een slechte adem. Een droge mond is soms een bijwerking van verschillende medicijnen, speekselklierproblemen of een voortdurende ademhaling door de mond.

Tanden

Een aanhoudende slechte adem of een slechte smaak in de mond is mogelijk een waarschuwingssignaal van een tandvlees- en kaakbotontsteking (parodontitis). Dit is het gevolg van de opbouw van plaque op tanden. Bacteriën veroorzaken de vorming van giftige stoffen, waarbij tandvleesirritatie ontstaat. Als tandvleesaandoeningen onbehandeld blijven, ontstaat schade aan het tandvlees en kaakbot. Andere tandheelkundige oorzaken van een slechte adem zijn onder andere een slecht passend gebit, schimmelinfecties van de mond en tandbederf (cariës: gaatjes in de tanden).

Vele andere ziekten en aandoeningen veroorzaken een slechte adem zoals:

• acute necrotiserende ulceratieve gingivitis (loopgraafmond) (acute en ernstige ontsteking van tandvlees door tandplak)
• acute necrotiserende ulceratieve mucositis (mondslijmvliesontsteking)
• acuut nierfalen
• alcoholisme
• bronchiëctasieën (verwijde en geïrriteerde luchtwegen)
• chronisch nierfalen
• diabetische ketoacidose
• een abces
• een allergie
• een darmobstructie (verstopping in darm met buikpijn en braken)
• een gastrojejunocolische fistel
• een keelontsteking
• een longabces
• een longontsteking (pneumonie)
• een maagcarcinoom (maagkanker)
• een sinusinfectie (sinusitis)
• een Zenker divertikel
• gastro-oesofageale refluxziekte (brandend maagzuur door maaginhoud die terugvloeit naar slokdarm)
• hepatische encefalopathie (hersenaandoening door leverziekte)
• Ozena of atrofische rhinitis (neusslijmvliesontsteking)
• slokdarmkanker (slikproblemen en problemen met eten)
• vergrote amandelen

Verschillende ademgeuren

Ammoniak

Een ammoniakgeur (urineachtige of visachtige geur) komt voor bij patiënten chronisch nierfalen en bij bepaalde urineweginfecties.

Fruitig / Zoet

Een fruitige ademgeur is een teken van ketoacidose, wat optreedt bij diabetes mellitus. Dit is een potentieel levensbedreigende aandoening waarbij de patiënt toegenomen dorst heeft en meer moet plassen (polyurie). Ook komt een muffe zoete uitademingslucht vrij bij lijders aan leverinsufficiëntie en acute gele leveratrofie. Daarnaast veroorzaakt een inname van aceton, alcohol, fenol of salicylaat deze zoete geur.

Paard

Fenylketonurie is een aandoening waarbij schade aan de hersenen waardoor tal van lichamelijke en neurologische symptomen ontstaan. Deze ziekte veroorzaakt een paardengeur, soms ook beschreven als een muffe of muisachtige ademgeur.

Uitwerpselen

Een adem die ruikt naar uitwerpselen treedt op bij langdurig braken, vooral wanneer de patiënt lijdt aan een verstopping van de darmen (darmobstructie). Een uitwerpselgeur is ook een teken van een tijdelijke buis die via de neus of mond in de maag geplaatst is om deze te ledigen.

Versgebakken brood

Buiktyfus (bacteriële infectie met koorts en buikpijn) veroorzaakt een ademgeur die lijkt op versgebakken brood.

Viooltjes

Een vergiftiging met terpentijnolie veroorzaakt en ademgeur die lijkt op viooltjes.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over de specifieke geur, de recente geschiedenis van maaltijden, het gebruik van vitaminesupplementen, het rookgedrag, de gebruikte mondhygiënemaatregelen en de mogelijke andere symptomen. Bij het lichamelijk onderzoek volgt een grondige inspectie van de mond en neus. Een keelkweek is nodig bij keelpijn of de aanwezigheid van zweertjes in de mond.

Diagnostisch onderzoek

In zeldzame gevallen voert de arts een bloedonderzoek uit, wat mogelijk diabetes of nierfalen onthult. Ook een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) en een röntgenfoto van de buik en borstkas (thoraxfoto) zijn nuttige diagnostische instrumenten voor een onderliggend medisch probleem.

Behandeling

Zelfzorg
Een goede mondhygiëne is van essentieel belang voor het verkrijgen van een gezonde ademgeur. Vooral flossen is belangrijk. Mondwater is niet effectief bij het behandelen van het onderliggende probleem. Ook het gebruik van een tongschraper is aanbevolen. Verse peterselie of sterke munt is vaak wel een effectieve manier om te vechten tegen een tijdelijke slechte adem. Roken moet de patiënt zeker vermijden. Blijft het probleem aanwezig, dan is medische hulp door een tandarts zeker aangewezen.

Professionele medische zorg

In sommige gevallen is een antibioticakuur nodig. Heeft de patiënt een object in de neus, dan gebruikt de arts een instrument om dit object uit de neus te verwijderen.

Preventie via een goede mondhygiëne

Dagboek

Het is voor sommige patiënten met een hardnekkige slechte ademgeur aanbevolen om een dagboek bij te houden met het voedsel wat hij eet en de medicatie die hij neemt. Dit bezorgt de patiënt aan de tandarts tijdens een tweejaarlijks controlebezoek.

Roken

Stoppen met roken en stoppen met het kauwen op tabak gebaseerde producten is een ander advies.

Tand- en mondzorg
De tanden tweemaal per dag poetsen met fluoride tandpasta is nodig om voedselresten en plaque te verwijderen. Dit gebeurt best na het eten. Ook de tong poetsen is belangrijk. Verder is het nodig om de tandenborstel om de twee à drie maanden te vervangen en zeker na een ziekte. Flossen is bovendien éénmaal per dag nodig om etensresten en tandplak tussen de tanden te verwijderen. De mond wordt verder tweemaal per dag met antibacterieel mondwater gespoeld. Het is tevens belangrijk om het kunstgebit ’s nachts te verwijderen en grondig te reinigen alvorens dit de dag nadien in de mond te plaatsen.

Tandarts

Een regelmatig (tweemaal per jaar) tandartsbezoek is noodzakelijk. Hij bekijkt de mond en voert een professionele gebitsreiniging uit. Tevens is hij in staat om mond- en tandaandoeningen op te sporen en behandelen hetgeen een slechte mondgeur voorkomt.

Water

Water drinken houdt de mond vochtig. Kauwgom (bij voorkeur suikervrije kauwgom) of zuigen op snoep (bij voorkeur suikervrije snoep) stimuleert ook de productie van speeksel, wat nodig is om etensresten en bacteriën weg te spoelen.

Prognose halitose

De vooruitzichten voor een frisse adem zijn meestal uitstekend als de patiënt zich aan het behandelplan van de tandarts of arts houdt en zorgt voor een goede mondhygiëne.

Lees verder

• Slechte smaak in mond: Oorzaken van vieze mondsmaak
• Ademgeur van aceton: Fruitige adem, vaak door diabetes
• Ademgeur van ontlasting: Oorzaken van van adem met poeplucht
• Orale mucositis: Oorzaken van mondslijmvliesontsteking
• Mondademhaling (door de mond ademen): Oorzaken en symptomen