Campylobacter: Infectie met buikkrampen, koorts en diarree

Een Campylobacter-infectie is een aandoening die wordt veroorzaakt door bacteriën van het genus Campylobacter. De meeste patiënten ervaren diarree, krampen, buikpijn en koorts binnen twee tot vijf dagen na blootstelling aan de bacteriën. De symptomen zijn meestal mild en verdwijnen binnen een week vanzelf. Hoewel een behandeling doorgaans niet noodzakelijk is, is het belangrijk om voldoende vocht en voeding binnen te krijgen. Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem kan een Campylobacter-infectie echter leiden tot ernstige complicaties. Voor de meeste patiënten is de prognose uitstekend.

• Synoniem Campylobacter-infectie
• Epidemiologie van de infectieziekte
• Mechanisme
• Oorzaken van Campylobacter enteritis
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Buikkrampen, koorts en diarree
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken naar bacteriën
• Behandeling: Voldoende vocht en voeding
• Prognose van de ziekte
• Complicaties van de bacteriële infectie
• Preventie van Campylobacter-infecties
• Praktische tips voor het omgaan met campylobacterinfectie
• Hydratatie is essentieel bij diarree
• Vermijd het eten van bepaalde voedingsmiddelen
• Hygiëne is van cruciaal belang voor het voorkomen van verspreiding
• Neem rust en luister naar je lichaam
• Wanneer je medische hulp moet zoeken
• Vergeet niet je huisdieren te controleren
• Beperk contact met kwetsbare mensen
• Vermijd antidiarree-middelen zonder advies van een arts
• Herstel van een infectie met gezonde voedingskeuzes
• Voorkomen van toekomstige infecties

Synoniem Campylobacter-infectie

Een andere benaming voor een Campylobacter-infectie is "Campylobacter enteritis". In medische literatuur komt ook de term "Campylobacteriose" voor.

Epidemiologie van de infectieziekte

Campylobacter is een van de meest voorkomende oorzaken van een maagdarminfectie die gepaard gaat met diarree. Jaarlijks worden ongeveer 35-40 op 100.000 personen in de bevolking getroffen door deze bacteriële infectie. In Nederland komt dit neer op ongeveer 80.000 patiënten per jaar. Dit aantal lijkt laag omdat veel patiënten geen medische hulp zoeken, waardoor de aandoening vaak ondergediagnosticeerd is. In ontwikkelingslanden komt de ziekte vaker voor dan in ontwikkelde landen. Campylobacteriose komt veel vaker voor in de zomermaanden dan in de winter. De bacterie infecteert vaker zuigelingen en jongvolwassenen dan andere leeftijdsgroepen, en lijkt een voorkeur te hebben voor mannen.

Mechanisme

Het mechanisme van Campylobacter-infectie omvat de manier waarop de bacterie het lichaam binnendringt, zich verspreidt en de schade veroorzaakt die leidt tot de symptomen van de ziekte. Dit gedeelte bespreekt de pathofysiologie en de interactie van de bacterie met het menselijk lichaam.

Infectie en kolonisatie
Campylobacter komt het lichaam meestal binnen via de maag wanneer besmet voedsel of water wordt geconsumeerd. Eenmaal in de dunne darm, koloniseert de bacterie de mucosale oppervlakken en begint het te vermenigvuldigen. De bacterie heeft flagellen die helpen bij het bewegen door de slijmvliezen van de darm.

Immuunrespons
De immuunrespons tegen Campylobacter is complex en omvat zowel aangeboren als verworven mechanismen. Bij gezonde patiënten wordt de infectie vaak snel beheerst, maar bij kwetsbare groepen kan de infectie ernstiger zijn.

Oorzaken van Campylobacter enteritis

Bacteriën
Campylobacter is een spiraalvormige gramnegatieve bacterie en een veelvoorkomende oorzaak van darminfecties. De bacteriën die deze infectie veroorzaken, zijn ook verantwoordelijk voor gastro-enteritis (buikgriep), reizigersdiarree (acute diarree en koorts bij reizigers) en voedselvergiftiging. Meestal veroorzaakt de soort Campylobacter jejuni-infecties. De bacterie groeit het best bij 37 °C tot 42 °C, wat dicht bij de lichaamstemperatuur van vogels ligt (41 °C tot 42 °C). Daarom heeft de bacterie een voorkeur voor vogels, hoewel deze de vogels zelf niet ziek maakt. Campylobacter-bacteriën zijn kwetsbaar voor droogte en gaan snel dood bij contact met zuurstof. Ze groeien alleen in omgevingen met minder zuurstof dan in de atmosfeer. Bevriezing vermindert het aantal Campylobacter-bacteriën op rauw vlees.

Overdracht
De overdracht van de bacteriën vindt plaats door het eten van besmet voedsel of het drinken van besmet water. Vooral rauw gevogelte, onvoldoende verhit vlees van pluimvee, verse ingrediënten en ongepasteuriseerde melk zijn besmettingsbronnen. Overdracht kan ook plaatsvinden door nauw contact met besmette mensen (vooral zuigelingen) of dieren (vooral pups en kittens). De bacteriën infecteren de dunne darm, wat leidt tot darmgerelateerde symptomen.

Besmettelijke periode
De patiënt blijft besmettelijk zolang Campylobacter-bacteriën in de ontlasting aanwezig zijn, meestal twee tot drie weken na het verdwijnen van de symptomen. De besmettelijkheid neemt af zodra de diarree stopt.

Risicofactoren

In dit gedeelte worden de risicofactoren besproken die bijdragen aan het ontwikkelen van een Campylobacter-infectie. Risicofactoren kunnen variëren van gedragingen met betrekking tot voedselveiligheid tot omgevingsfactoren die de blootstelling aan de bacterie vergroten.

Consumentengedrag
Onveilige voedselbereidingspraktijken, zoals het niet goed koken van vlees, vooral kip, en kruisbesmetting in de keuken, zijn belangrijke risicofactoren voor Campylobacter-infectie. Ook het consumeren van ongepasteuriseerde melk of besmet water verhoogt het risico.

Beroepsmatige blootstelling
Mensen die in de landbouw werken of die in contact komen met vee, vooral kippen, hebben een verhoogd risico op infectie. Vee heeft vaak Campylobacter in hun spijsverteringsstelsel en kan dit via uitwerpselen verspreiden.

Risicogroepen

Campylobacter-infecties kunnen alle bevolkingsgroepen treffen, maar bepaalde groepen zijn vatbaarder voor ernstigere vormen van de infectie. In dit gedeelte worden de risicogroepen besproken die een verhoogd risico lopen op complicaties door Campylobacter-infectie.

Ouderen
Ouderen hebben vaak een verzwakt immuunsysteem, wat hen vatbaarder maakt voor ernstigere infecties. Bovendien kunnen comorbiditeiten, zoals diabetes of hartziekten, het herstelproces bemoeilijken en het risico op complicaties verhogen.

Immuungecompromitteerde patiënten
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals diegenen die immuunsuppressiva gebruiken, chemotherapie ondergaan of HIV positief zijn, lopen een groter risico op langdurige of ernstigere Campylobacter-infecties. Hun lichaam is vaak minder in staat om de bacterie effectief te bestrijden.

Zwangere vrouwen
Hoewel de meeste gevallen van Campylobacter-infectie bij zwangere vrouwen mild zijn, kan de bacterie ernstige gevolgen hebben voor de foetus, zoals vroeggeboorte of miskramen. Zwangere vrouwen wordt aangeraden om voorzichtig te zijn met voedselbereiding en hygiëne.

Symptomen: Buikkrampen, koorts en diarree

De incubatietijd voor Campylobacter-infecties bedraagt ongeveer twee tot vijf dagen, met een bereik van één tot tien dagen. De symptomen, die milde tot ernstige vormen kunnen aannemen, duren doorgaans ongeveer een week en omvatten: buikpijn, buikkrampen, maagkrampen (vergelijkbaar met de pijn van appendicitis), koorts en waterige diarree (soms met bloed). Patiënten kunnen zich ook presenteren met een acute buik, gekenmerkt door plotselinge, ernstige buikpijn. Hoewel misselijkheid en braken niet gebruikelijk zijn, kunnen ze soms optreden. De meest ernstige symptomen komen voor bij zeer jonge kinderen (jonger dan drie jaar), ouderen boven de zeventig, mensen met ondervoeding, en bij aandoeningen zoals hypoglobulinemie en agammaglobulinemie (infecties door een tekort aan antistoffen).

Alarmsymptomen

In dit gedeelte worden de alarmsymptomen besproken die kunnen wijzen op een ernstigere Campylobacter-infectie of complicaties. Het is belangrijk voor zorgverleners om alert te zijn op deze signalen om snel in te kunnen grijpen.

Bloed in ontlasting
Bloed in de ontlasting kan een teken zijn van een ernstigere infectie, zoals een invasieve vorm van Campylobacter, waarbij de bacterie de darmwand beschadigt. Dit symptoom kan wijzen op een risico op uitdroging of septische complicaties.

Koorts en ernstige buikpijn
Koorts die gepaard gaat met ernstige buikpijn kan wijzen op een ernstige infectie, waarbij het lichaam zich niet goed verzet tegen de bacterie. Het kan ook duiden op complicaties zoals een infectie buiten het spijsverteringskanaal.

Dehydratie
Intense diarree veroorzaakt door Campylobacter-infecties kan leiden tot ernstige uitdroging, wat vooral gevaarlijk is voor jonge kinderen, ouderen en immuungecompromitteerde patiënten. Dehydratie kan leiden tot elektrolytstoornissen, nierfalen en andere ernstige complicaties.

Diagnose en onderzoeken naar bacteriën

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en constateert de symptomen van de Campylobacter-infectie. Voor bevestiging van de diagnose worden een bloedonderzoek en een ontlastingscultuur uitgevoerd om de aanwezigheid van Campylobacter jejuni op te sporen. In het bloed kunnen ook tekenen van hypofosfatemie (verlaagd fosfaatgehalte) worden aangetroffen.

Behandeling: Voldoende vocht en voeding

De infectie verdwijnt meestal vanzelf, waardoor antibiotica in de meeste gevallen niet nodig zijn. Ernstige symptomen kunnen echter met antibiotica worden behandeld. Medicijnen tegen braken (anti-emetica) of diarree worden alleen voorgeschreven door een arts indien nodig. Het is cruciaal om voldoende vocht in te nemen om uitdroging te voorkomen. Daarnaast is een adequate voeding belangrijk om ondervoeding te vermijden.

Vochtinname
Om uitdroging te voorkomen, dient de patiënt dagelijks acht tot tien glazen heldere vloeistoffen te drinken. Voor mensen met diabetes mellitus zijn suikervrije vloeistoffen noodzakelijk, terwijl voor anderen vloeistoffen met zout en eenvoudige suikers aanbevolen worden. Bij losse stoelgang is het essentieel om minimaal één kop (240 milliliter) extra vloeistof per dag te drinken. Koolzuurhoudende dranken en onverdund vruchtensap moeten vermeden worden.

Voeding
Kleine, frequentere maaltijden zijn beter dan drie grote maaltijden per dag. Zoute voedingsmiddelen zoals pretzels, soep en sportdranken kunnen nuttig zijn. Voedingsmiddelen met een hoog suiker- en vetgehalte dienen te worden vermeden. Kaliumrijk voedsel, zoals bananen en aardappelen zonder schil, is bijzonder geschikt bij Campylobacter enteritis.

Prognose van de ziekte

De prognose van Campylobacter-infecties varieert, maar bij de meeste gezonde mensen zijn de symptomen mild en verdwijnt de infectie binnen enkele dagen tot een week. Dit gedeelte bespreekt de verwachte uitkomst van een Campylobacter-infectie en mogelijke complicaties.

Zelfbeperkende infectie
Bij de meeste patiënten, vooral bij gezonde volwassenen, is Campylobacter-infectie zelfbeperkend. Symptomen zoals diarree, buikpijn en koorts verdwijnen vaak zonder de noodzaak van intensieve medische behandeling, hoewel de symptomen tot een week kunnen aanhouden.

Langdurige complicaties
In zeldzame gevallen kunnen patiënten langdurige complicaties ervaren, zoals het Guillain-Barré-syndroom (GBS), een neurologische aandoening die kan ontstaan na een Campylobacter-infectie. Deze complicatie vereist vaak langdurige behandeling en revalidatie.

Infectie bij risicogroepen
Bij risicogroepen zoals ouderen of immuungecompromitteerde patiënten kan de infectie ernstiger verlopen, met een verhoogd risico op ziekenhuisopname, langdurige symptomen en zelfs overlijden. Vroege herkenning en behandeling zijn essentieel voor een gunstige prognose.

Complicaties van de bacteriële infectie

Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem kan de Campylobacter-infectie zich verspreiden naar het hart of de hersenen. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• Guillain-Barré-syndroom (een zeldzame aandoening gekenmerkt door spierzwakte en pijn door zenuwschade, wat kan leiden tot verlamming)
• Reactieve artritis (een vorm van artritis)

Preventie van Campylobacter-infecties

Om het risico op een Campylobacter-infectie te minimaliseren, kunnen de volgende preventieve maatregelen worden genomen:

Veilig voedselbereiding

• Kook voedsel grondig: Zorg ervoor dat alle vlees, vooral gevogelte, volledig gaar is. Dit betekent dat het vlees een interne temperatuur van minimaal 75 °C moet bereiken om eventuele Campylobacter-bacteriën te doden.
• Voorkom kruisbesmetting: Gebruik aparte snijplanken, messen en keukengerei voor rauw vlees en andere voedingsmiddelen. Was alle keukengerei en oppervlakken grondig na contact met rauw vlees.
• Houd voedsel op de juiste temperatuur: Bewaar gekoeld voedsel onder 4 °C en bevries voedsel dat niet direct gebruikt wordt. Zorg ervoor dat voedsel dat bereid moet worden snel gekoeld en opnieuw verwarmd wordt tot een veilige temperatuur.
• Vermijd ongepasteuriseerde melk en producten: Drink geen ongepasteuriseerde melk en gebruik geen niet-gepasteuriseerde zuivelproducten, aangezien deze besmet kunnen zijn met Campylobacter-bacteriën.

Hygiëne in de keuken

• Was handen regelmatig: Was handen grondig met zeep en water voordat u voedsel bereidt en na het hanteren van rauw vlees, eieren of andere potentieel besmette voedingsmiddelen.
• Reinig oppervlakken en keukengerei: Gebruik warme, zeepachtige wateroplossingen om oppervlakken en keukengerei schoon te maken. Overweeg het gebruik van ontsmettingsmiddelen om een effectieve verwijdering van bacteriën te waarborgen.
• Voorkom contact met besmette dieren: Vermijd direct contact met jonge, besmette huisdieren zoals pups en kittens. Was uw handen na contact met dieren.

Veilige waterconsumptie
Drink veilig water: Vermijd het drinken van onbehandeld water uit natuurlijke bronnen zoals meren of rivieren. Gebruik gefilterd of gekookt water om de kans op besmetting te verminderen.

Bewustwording en educatie
Informeer uzelf en anderen: Wees bewust van de risico’s van Campylobacter-infecties en deel informatie over veilige voedsel- en waterpraktijken met familie en vrienden.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunnen de risico's op een Campylobacter-infectie aanzienlijk worden verminderd.

Praktische tips voor het omgaan met campylobacterinfectie

Campylobacter is een bacterie die vaak wordt geassocieerd met voedselvergiftiging, met name via besmette dierlijke producten zoals kip, ongepasteuriseerde melk of besmet water. De infectie veroorzaakt meestal buikklachten, diarree, koorts en misselijkheid. Hoewel campylobacterinfecties meestal vanzelf overgaan, zijn er verschillende praktische tips die kunnen helpen bij het herstel en het voorkomen van verspreiding naar anderen.

Hydratatie is essentieel bij diarree

Een van de belangrijkste dingen om te doen bij een campylobacterinfectie is zorgen voor voldoende hydratatie. Diarree, een veelvoorkomend symptoom, kan snel leiden tot uitdroging, wat gevaarlijk kan zijn, vooral voor ouderen, jonge kinderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Drink regelmatig water, orale rehydratatieoplossingen of bouillon om het verloren vocht en de elektrolyten aan te vullen. Vermijd cafeïne en alcohol, omdat deze je uitdroging kunnen verergeren.

Vermijd het eten van bepaalde voedingsmiddelen

Tijdens een campylobacterinfectie is het belangrijk om voedingsmiddelen te vermijden die de maag en darmen verder kunnen irriteren. Vetrijke, pittige of zwaar gekruide maaltijden kunnen de symptomen verergeren. Kies voor gemakkelijk verteerbare voedingsmiddelen zoals crackers, rijst, appelmoes en bananen, vooral in de vroege stadia van het herstel. Als je eetlust begint terug te keren, kun je langzaam weer normaal voedsel introduceren, maar blijf voorzichtig met de keuzes die je maakt.

Hygiëne is van cruciaal belang voor het voorkomen van verspreiding

Campylobacter is besmettelijk en kan zich gemakkelijk verspreiden, vooral via besmette voedingsmiddelen of contact met geïnfecteerde ontlasting. Zorg ervoor dat je je handen grondig wast na elk toiletbezoek, voor het eten en het bereiden van voedsel. Het schoonmaken van keukengerei en oppervlakken die in contact komen met rauw vlees is essentieel om de bacterie niet verder te verspreiden. Vermijd het bereiden van voedsel voor anderen zolang je symptomen hebt, om verdere verspreiding van de infectie te voorkomen.

Neem rust en luister naar je lichaam

Hoewel de infectie meestal vanzelf overgaat, kan het voor sommige mensen een paar dagen duren voordat ze zich beter voelen. Het is belangrijk om voldoende rust te nemen, zodat je lichaam de tijd krijgt om te herstellen. Als je lichaam je aangeeft dat je moe of zwak bent, forceer dan geen activiteiten en geef je lichaam de rust die het nodig heeft om de infectie te bestrijden.

Wanneer je medische hulp moet zoeken

De meeste mensen herstellen binnen een paar dagen tot een week van een campylobacterinfectie, maar in sommige gevallen kan medische hulp nodig zijn. Als je symptomen zoals hoge koorts, bloed in de ontlasting, uitdroging (zoals droge mond, duizeligheid of verminderde urineproductie) of aanhoudende pijn ervaart, moet je onmiddellijk medische hulp zoeken. Een arts kan antibiotica voorschrijven als de infectie ernstig is of als je immuunsysteem verzwakt is, hoewel antibiotica niet altijd nodig zijn bij milde gevallen van campylobacterinfectie.

Vergeet niet je huisdieren te controleren

In sommige gevallen kunnen huisdieren, vooral honden en katten, dragers zijn van campylobacter. Als je vermoedt dat je besmet bent geraakt door een huisdier, is het belangrijk om hen ook in de gaten te houden. Als je huisdier diarree heeft of ziektesymptomen vertoont, neem dan contact op met de dierenarts. Zorg ervoor dat je de juiste hygiënemaatregelen volgt bij het verzorgen van je huisdier, zoals regelmatig handen wassen na het aanraken van hun uitwerpselen.

Beperk contact met kwetsbare mensen

Als je besmet bent met campylobacter, is het verstandig om contact met kwetsbare mensen zoals ouderen, zwangere vrouwen, jonge kinderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem te beperken, omdat zij mogelijk ernstigere gevolgen kunnen ondervinden van de infectie. Zorg ervoor dat je hen niet besmet door goede hygiëne toe te passen en indien mogelijk een aparte ruimte te gebruiken om te rusten totdat je volledig hersteld bent.

Vermijd antidiarree-middelen zonder advies van een arts

Hoewel het verleidelijk kan zijn om antidiarree-middelen te gebruiken om de frequentie van de ontlasting te verminderen, is het belangrijk om dit alleen te doen onder advies van een arts. Diarree helpt namelijk je lichaam om de infectie uit te drijven, en het onderdrukken van deze reactie kan het herstel vertragen. Raadpleeg altijd een arts voordat je medicijnen gebruikt die diarree tegengaan, tenzij anders voorgeschreven.

Herstel van een infectie met gezonde voedingskeuzes

Wanneer je begint te herstellen van een campylobacterinfectie, is het belangrijk om je lichaam weer op te bouwen met een evenwichtig voedingspatroon. Eet voedzame, licht verteerbare voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamines en mineralen, zoals groenten, fruit, mager vlees en volkorenproducten. Dit ondersteunt je immuunsysteem en helpt je lichaam sneller herstellen. Zorg ervoor dat je opnieuw voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt om de energie en kracht op te bouwen die je nodig hebt om volledig te herstellen.

Voorkomen van toekomstige infecties

Het voorkomen van een toekomstige campylobacterinfectie is essentieel om ervoor te zorgen dat je gezond blijft. Zorg ervoor dat je vlees altijd goed kookt, vooral kip, en voorkom kruisbesmetting door keukengerei en werkoppervlakken grondig schoon te maken. Was je handen regelmatig, vooral na het hanteren van rauw vlees, en wees voorzichtig met waterbronnen, vooral in ontwikkelingslanden, om besmetting via drinkwater te voorkomen. Het volgen van deze hygiënepraktijken kan het risico op een nieuwe infectie aanzienlijk verlagen.

Door deze praktische tips te volgen, kun je het herstelproces versnellen en de verspreiding van campylobacterinfectie naar anderen minimaliseren. Als je twijfels hebt over je symptomen of herstel, neem dan altijd contact op met je arts voor advies op maat.

Lees verder

• Buikkrampen: Oorzaken van krampaanvallen in buikstreek
• Koorts en verhoogde lichaamstemperatuur met zwakte
• Diarree: Soorten, oorzaken, symptomen en behandeling
• Bacteriële gastro-enteritis: Buikgriep door bacteriën
• Maagdarminfecties (gastro-enteritis, buikgriep): Oorzaken