Campylobacter: Infectie met buikkrampen, koorts en diarree

Een Campylobacter-infectie is een aandoening die wordt veroorzaakt door bacteriën van het genus Campylobacter. De meeste patiënten ervaren diarree, krampen, buikpijn en koorts binnen twee tot vijf dagen na blootstelling aan de bacteriën. De symptomen zijn meestal mild en verdwijnen binnen een week vanzelf. Hoewel een behandeling doorgaans niet noodzakelijk is, is het belangrijk om voldoende vocht en voeding binnen te krijgen. Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem kan een Campylobacter-infectie echter leiden tot ernstige complicaties. Voor de meeste patiënten is de prognose uitstekend.

• Synoniem Campylobacter-infectie
• Epidemiologie van de infectieziekte
• Oorzaken van Campylobacter enteritis
• Symptomen: Buikkrampen, koorts en diarree
• Diagnose en onderzoeken naar bacteriën
• Behandeling: Voldoende vocht en voeding
• Prognose van de ziekte
• Complicaties van de bacteriële infectie
• Preventie van Campylobacter-infecties

Synoniem Campylobacter-infectie

Een andere benaming voor een Campylobacter-infectie is "Campylobacter enteritis". In medische literatuur komt ook de term "Campylobacteriose" voor.

Epidemiologie van de infectieziekte

Campylobacter is een van de meest voorkomende oorzaken van een maagdarminfectie die gepaard gaat met diarree. Jaarlijks worden ongeveer 35-40 op 100.000 personen in de bevolking getroffen door deze bacteriële infectie. In Nederland komt dit neer op ongeveer 80.000 patiënten per jaar. Dit aantal lijkt laag omdat veel patiënten geen medische hulp zoeken, waardoor de aandoening vaak ondergediagnosticeerd is. In ontwikkelingslanden komt de ziekte vaker voor dan in ontwikkelde landen. Campylobacteriose komt veel vaker voor in de zomermaanden dan in de winter. De bacterie infecteert vaker zuigelingen en jongvolwassenen dan andere leeftijdsgroepen, en lijkt een voorkeur te hebben voor mannen.

Oorzaken van Campylobacter enteritis

Bacteriën

Campylobacter is een spiraalvormige gramnegatieve bacterie en een veelvoorkomende oorzaak van darminfecties. De bacteriën die deze infectie veroorzaken, zijn ook verantwoordelijk voor gastro-enteritis (buikgriep), reizigersdiarree (acute diarree en koorts bij reizigers) en voedselvergiftiging. Meestal veroorzaakt de soort Campylobacter jejuni-infecties. De bacterie groeit het best bij 37 °C tot 42 °C, wat dicht bij de lichaamstemperatuur van vogels ligt (41 °C tot 42 °C). Daarom heeft de bacterie een voorkeur voor vogels, hoewel deze de vogels zelf niet ziek maakt. Campylobacter-bacteriën zijn kwetsbaar voor droogte en gaan snel dood bij contact met zuurstof. Ze groeien alleen in omgevingen met minder zuurstof dan in de atmosfeer. Bevriezing vermindert het aantal Campylobacter-bacteriën op rauw vlees.

Overdracht

De overdracht van de bacteriën vindt plaats door het eten van besmet voedsel of het drinken van besmet water. Vooral rauw gevogelte, onvoldoende verhit vlees van pluimvee, verse ingrediënten en ongepasteuriseerde melk zijn besmettingsbronnen. Overdracht kan ook plaatsvinden door nauw contact met besmette mensen (vooral zuigelingen) of dieren (vooral pups en kittens). De bacteriën infecteren de dunne darm, wat leidt tot darmgerelateerde symptomen.

Besmettelijke periode

De patiënt blijft besmettelijk zolang Campylobacter-bacteriën in de ontlasting aanwezig zijn, meestal twee tot drie weken na het verdwijnen van de symptomen. De besmettelijkheid neemt af zodra de diarree stopt.

Symptomen: Buikkrampen, koorts en diarree

De incubatietijd voor Campylobacter-infecties bedraagt ongeveer twee tot vijf dagen, met een bereik van één tot tien dagen. De symptomen, die milde tot ernstige vormen kunnen aannemen, duren doorgaans ongeveer een week en omvatten: buikpijn, buikkrampen, maagkrampen (vergelijkbaar met de pijn van appendicitis), koorts en waterige diarree (soms met bloed). Patiënten kunnen zich ook presenteren met een acute buik, gekenmerkt door plotselinge, ernstige buikpijn. Hoewel misselijkheid en braken niet gebruikelijk zijn, kunnen ze soms optreden. De meest ernstige symptomen komen voor bij zeer jonge kinderen (jonger dan drie jaar), ouderen boven de zeventig, mensen met ondervoeding, en bij aandoeningen zoals hypoglobulinemie en agammaglobulinemie (infecties door een tekort aan antistoffen).

Diagnose en onderzoeken naar bacteriën

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en constateert de symptomen van de Campylobacter-infectie. Voor bevestiging van de diagnose worden een bloedonderzoek en een ontlastingscultuur uitgevoerd om de aanwezigheid van Campylobacter jejuni op te sporen. In het bloed kunnen ook tekenen van hypofosfatemie (verlaagd fosfaatgehalte) worden aangetroffen.

Behandeling: Voldoende vocht en voeding

De infectie verdwijnt meestal vanzelf, waardoor antibiotica in de meeste gevallen niet nodig zijn. Ernstige symptomen kunnen echter met antibiotica worden behandeld. Medicijnen tegen braken (anti-emetica) of diarree worden alleen voorgeschreven door een arts indien nodig. Het is cruciaal om voldoende vocht in te nemen om uitdroging te voorkomen. Daarnaast is een adequate voeding belangrijk om ondervoeding te vermijden.

Vochtinname

Om uitdroging te voorkomen, dient de patiënt dagelijks acht tot tien glazen heldere vloeistoffen te drinken. Voor mensen met diabetes mellitus zijn suikervrije vloeistoffen noodzakelijk, terwijl voor anderen vloeistoffen met zout en eenvoudige suikers aanbevolen worden. Bij losse stoelgang is het essentieel om minimaal één kop (240 milliliter) extra vloeistof per dag te drinken. Koolzuurhoudende dranken en onverdund vruchtensap moeten vermeden worden.

Voeding

Kleine, frequentere maaltijden zijn beter dan drie grote maaltijden per dag. Zoute voedingsmiddelen zoals pretzels, soep en sportdranken kunnen nuttig zijn. Voedingsmiddelen met een hoog suiker- en vetgehalte dienen te worden vermeden. Kaliumrijk voedsel, zoals bananen en aardappelen zonder schil, is bijzonder geschikt bij Campylobacter enteritis.

Prognose van de ziekte

De meeste patiënten herstellen volledig binnen vijf tot acht dagen. In sommige gevallen kan het herstel tot tien dagen duren.

Complicaties van de bacteriële infectie

Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem kan de Campylobacter-infectie zich verspreiden naar het hart of de hersenen. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• Guillain-Barré-syndroom (een zeldzame aandoening gekenmerkt door spierzwakte en pijn door zenuwschade, wat kan leiden tot verlamming)
• Reactieve artritis (een vorm van artritis)

Preventie van Campylobacter-infecties

Om het risico op een Campylobacter-infectie te minimaliseren, kunnen de volgende preventieve maatregelen worden genomen:

Veilig voedselbereiding

Kook voedsel grondig: Zorg ervoor dat alle vlees, vooral gevogelte, volledig gaar is. Dit betekent dat het vlees een interne temperatuur van minimaal 75 °C moet bereiken om eventuele Campylobacter-bacteriën te doden.
Voorkom kruisbesmetting: Gebruik aparte snijplanken, messen en keukengerei voor rauw vlees en andere voedingsmiddelen. Was alle keukengerei en oppervlakken grondig na contact met rauw vlees.
Houd voedsel op de juiste temperatuur: Bewaar gekoeld voedsel onder 4 °C en bevries voedsel dat niet direct gebruikt wordt. Zorg ervoor dat voedsel dat bereid moet worden snel gekoeld en opnieuw verwarmd wordt tot een veilige temperatuur.
Vermijd ongepasteuriseerde melk en producten: Drink geen ongepasteuriseerde melk en gebruik geen niet-gepasteuriseerde zuivelproducten, aangezien deze besmet kunnen zijn met Campylobacter-bacteriën.

Hygiëne in de keuken

Was handen regelmatig: Was handen grondig met zeep en water voordat u voedsel bereidt en na het hanteren van rauw vlees, eieren of andere potentieel besmette voedingsmiddelen.
Reinig oppervlakken en keukengerei: Gebruik warme, zeepachtige wateroplossingen om oppervlakken en keukengerei schoon te maken. Overweeg het gebruik van ontsmettingsmiddelen om een effectieve verwijdering van bacteriën te waarborgen.
Voorkom contact met besmette dieren: Vermijd direct contact met jonge, besmette huisdieren zoals pups en kittens. Was uw handen na contact met dieren.

Veilige waterconsumptie

Drink veilig water: Vermijd het drinken van onbehandeld water uit natuurlijke bronnen zoals meren of rivieren. Gebruik gefilterd of gekookt water om de kans op besmetting te verminderen.

Bewustwording en educatie

Informeer uzelf en anderen: Wees bewust van de risico’s van Campylobacter-infecties en deel informatie over veilige voedsel- en waterpraktijken met familie en vrienden.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunnen de risico's op een Campylobacter-infectie aanzienlijk worden verminderd.

Lees verder

• Buikkrampen: Oorzaken van krampaanvallen in buikstreek
• Koorts en verhoogde lichaamstemperatuur met zwakte
• Diarree: Soorten, oorzaken, symptomen en behandeling
• Bacteriële gastro-enteritis: Buikgriep door bacteriën
• Maagdarminfecties (gastro-enteritis, buikgriep): Oorzaken