Buikkrampen: Oorzaken van krampaanvallen in buikstreek
Een plotseling, ongecontroleerd, strak en scherp gevoel in de buikspieren duidt op de aanwezigheid van buikkrampen (kolieken). Tijdens de samentrekkingen van de spieren in de buik is het voor patiënten mogelijk zelfs moeilijk om recht te staan of om te gaan zitten. Dit ongemakkelijk, in golven optredend symptoom gaat mogelijk gepaard met andere tekenen, zoals buikpijn en diarree. Diverse oorzaken liggen aan de basis van krampen in de buik, zoals buikgriep, nierkoliek of voedselvergiftiging. Meestal zijn buikkrampen niet ernstig en is een professionele medische behandeling overbodig. Treden de pijnlijke krampaanvallen frequent op, zijn ze ernstig of gaan ze gepaard met andere ernstige symptomen, dan wijst dit op een onderliggend medisch probleem en is advies van een arts nodig.
Appendicitis, ontsteking wormvormig van aanhangsel van blindedarm
De appendix is een zakje dat aan de dikke darm is bevestigd. Het bevindt zich rechtsonder in de buik. De appendix heeft geen bekende functie.
Appendicitis (blindedarmontsteking) treedt op wanneer er een soort verstopping is in de appendix. Deze verstopping ontstaat door ontlasting, een parasiet of een andere vreemde stof. Wanneer de appendix geblokkeerd is, hopen bacteriën zich hierin op, wat leidt tot
buikpijn, buikkrampen, een zwelling van de buik,
koorts,
braken, erger wordende
pijn en een
verlies van eetlust. Onbehandelde appendicitis leidt mogelijk tot een
gescheurde appendix waardoor infecties zich door het lichaam gaan verspreiden, wat leidt tot levensbedreigende complicaties. De belangrijkste behandeling voor appendicitis bestaat uit een
chirurgische verwijdering van de appendix.
Brandend maagzuur (gastro-oesofageale reflux)
Oorzaken
Gastro-oesofageale reflux is een spijsverteringsstoornis die tot stand komt wanneer maagzuur uit de maag terugstroomt naar de
slokdarm. Een spier onderaan de slokdarm gaat open om voedsel binnen te laten en sluit om voedsel in de maag te houden. Wanneer deze spier (lagere slokdarmsfincter) te vaak of te lang ontspant, gaat zuur achteruit in de slokdarm. Dit veroorzaakt brandend maagzuur, het vaakst voorkomend symptoom van gastro-oesofageale reflux.
Risicofactoren
Sommige levensstijlproblemen die leiden tot deze aandoening zijn onder andere
overgewicht, te veel eten, zure voeding eten,
cafeïne drinken,
alcohol drinken, roken en het gebruik van
aspirine en
NSAID's. Ook enkele aandoeningen leiden tot brandend maagzuur, zoals
gastritis (maagslijmvliesontsteking) of
maagzweren.

Brandende pijn op de borst is een symptoom van gastro-oesofageale reflux /
Bron: Pexels, Pixabay Symptomen
Brandend maagzuur veroorzaakt brandende
pijn op de borst die begint achter het borstbeen en zich naar de nek en keel verplaatst. De pijn is vaak erger na het eten. Liggen of bukken veroorzaakt eveneens brandend maagzuur. Een ander veelvoorkomend symptoom van gastro-oesofageale reflux is regurgitatie (voedsel terug opgeven).
Behandeling
Sommige patiënten ervaren
slikproblemen. In veel gevallen verminderen voedings- en levensstijlveranderingen de symptomen. Indien dit niet zo is, is advies van een arts nodig. Hij schrijft mogelijk
maagzuurremmers voor zoals
antacida of
protonpompremmers. In het uiterste geval is een operatie nuttig.

Patiënten met buikgriep moeten voldoende blijven drinken /
Bron: Jarmoluk, PixabayBuikgriep en krampaanvallen in buikgebied
Virale gastro-enteritis (buikgriep) veroorzaakt buikkrampen. Het
norovirus is de vaakst voorkomende oorzaak van buikgriep veroorzaakt door een virus. Aangezien een buikgriepvirus en voedselvergiftiging vergelijkbare symptomen hebben, zoals krampen, is het gemakkelijk om de twee te verwarren. De
overdracht van het virus gebeurt door nauw contact met een besmette patiënt of contact met besmette voorwerpen, zoals voedsel of keukengerei. Het is ook mogelijk om het virus op te lopen door het consumeren van onveilig voedsel en water.
Andere symptomen zijn onder meer:
Er is geen medische behandeling voor een virale buikgriep anno oktober 2020. Er zijn enkele thuisremedies om
uitdroging te voorkomen en ook om zich sneller beter te voelen. Hiervoor vermijden patiënten het beste vast voedsel. Het is belangrijk om veel vloeistoffen (
water, heldere bouillons of cafeïnevrije sportdranken) te drinken om uitdroging te voorkomen. Voedsel dat niet zwaar op de maag ligt, is aanbevolen: bananen, crackers, geroosterd brood, kip en
rijst. Rust is eveneens belangrijk. Bij de meeste patiënten met buikgriep verbeteren de symptomen na een paar dagen. Uitdroging is een ernstige complicatie van gastro-enteritis. Een ziekenhuisopname is in dat geval aanbevolen.

Chronische vermoeidheid is één van de tekenen van coeliakie /
Bron: Unsplash, PixabayCoeliakie (glutenintolerantie) en krampen in buikstreek
Coeliakie is een
auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem abnormaal gevoelig is voor gluten, een eiwit dat aanwezig is in tarwe, rogge en gerst. Het immuunsysteem gaat hierbij per toeval de eigen weefsels in het maagdarmkanaal aanvallen, hetgeen resulteert in een
ontsteking. Deze ontsteking brengt schade toe aan de villi (darmvlokken: kleine vingerachtige uitsteeksels die de dunne darm bekleden en nodig zijn om de voedingsstoffen te absorberen). Uiteindelijk krimpen of verdwijnen deze villi. De patiënt ervaart symptomen wanneer hij voedingsmiddelen met gluten begint te eten. Bekende tekenen zijn buikpijn, buikkrampen, een gezwollen buik, diarree, een slechte opname van voedingsstoffen (
malabsorptie), hetgeen leidt tot gewichtsverlies. Door de ontsteking en slechte opname van voedingsstoffen ontstaan problemen met vele andere lichaamssystemen, zoals:
De patiënt moet levenslang een glutenvrij dieet volgen.
Darmobstructie, verstopping van darmen
Wanneer iets de dunne of dikke darm blokkeert, komt de spijsvertering tot stilstand en is sprake van een
darmobstructie (verstopping van de darmen). Dit gebeurt bijvoorbeeld door bijvoorbeeld:
Buikpijn, buikkrampen, constipatie, braken en een zwelling van de buik zijn enkele tekenen van een darmobstructie. De arts voert een procedure uit om de blokkade te openen (stenting) of anders is een
spoedoperatie nodig.
Diverticulitis, ontsteking of infectie van zakjes in dikke darm
Diverticula (divertikels) zijn kleine zakjes die zich in de dikke darm vormen. Niet iedereen ontwikkelt deze zakjes, maar ze komen vrij vaak voor, vooral bij veertigplussers. Ze veroorzaken zelden problemen, tenzij één van de zakjes ontstoken of geïnfecteerd raakt. Dit staat dan bekend als
diverticulitis. Misselijkheid, braken,
koorts, pijn en krampen in de onderbuik, een gevoelige buik en veranderingen in de stoelgang zijn enkele tekenen van diverticulitis.
Antibiotica, een
vloeibare voeding en vrij verkrijgbare
pijnstillers (zoals
paracetamol) behandelen ongecompliceerde diverticulitis. Wanneer de symptomen ernstig zijn, is een ziekenhuisopname nodig waar soms een operatie volgt.
Ileus, gestopte darmbewegingen
De darm is een lange en kronkelende buis die de maag aan de anus hecht. De darm bestaat uit de dikke en dunne darm. De dunne darm breekt het voedsel af. De dikke darm absorbeert water en gebruikt sterke, golfachtige bewegingen om afgebroken voedsel en afval naar de anus te duwen (peristaltiek). Wanneer de darm een tijdje stopt met het maken van die golfachtige bewegingen, is sprake van
ileus. De gestopte darmbewegingen zijn het gevolg van spier- of zenuwproblemen, bijvoorbeeld veroorzaakt door:
- bijwerkingen van geneesmiddelen
- buikinfecties (zoals appendicitis of diverticulitis
- chronische aandoeningen zoals nierfalen, een hartaanval en een te traag werkende schildklier
- een buikoperatie
- een letsel aan slagaders die bloed naar de buik sturen
- mucoviscidose (genetische aandoening met ernstige schade aan de longen en andere organen)
- te hoge of te lage mineralen
Bekende symptomen omvatten:
- braken
- buikkrampen
- constipatie
- een opgeblazen gevoel
- een waterige ontlasting
- misselijkheid
- niet willen eten
De arts zet andere
medicijnen in of zet medicatie stop als deze de oorzaak zijn van de gestopte darmwerking. Verder zorgt de arts er voor dat er geen
elektrolytenstoornissen of uitdrogingsverschijnselen tot stand komen via een intraveneuze (via een ader) vochttoediening. Sommige patiënten zijn gebaat met voedselaanpassingen. In ernstige gevallen is een operatie nodig.

Sommige medicijnen veroorzaken mogelijk buikpijn na het eten of drinken /
Bron: Stevepb, PixabayIndigestie, buikpijn na het eten of drinken
Indigestie duidt op het volle, ongemakkelijke gevoel in de buik na een maaltijd. Indigestie is vaak een teken van een onderliggend probleem, zoals onder andere gastro-oesofageale refluxziekte, een maagzweer,
gastroparese (vertraagde maaglediging, vaak bij
suikerziekte), medicatiegebruik,
roken,
stress, vermoeidheid of een
galblaasaandoening.
Volgende mogelijke tekenen komen tot uiting:
Enkele tips om indigestie te verhelpen zijn:
- ’s avonds laat eten vermijden
- drinken na een maaltijd
- gekruid eten vermijden
- niet kauwen met de mond open of praten tijdens het eten
- ontspannen na een maaltijd
- stoppen met roken
Infectie elders in lichaam
Een infectie ergens anders in het lichaam veroorzaakt soms ook buikkrampen en buikpijn. Dit geldt voor
keelpijn, een
longontsteking, een
oorontsteking of een
hoest.
Inflammatoire darmaandoeningen
Colitis ulcerosa en de
ziekte van Crohn zijn de bekendste vormen van een
inflammatoire darmaandoening. Hierbij is de darm chronisch ontstoken. Patiënten ervaren meestal opflakkeringen van klachten, zoals constipatie, diarree, buikpijn, buikkrampen en vermoeidheid. Leefstijl- en voedingsaanpassingen, medicijnen en chirurgie behandelen deze chronische ziekten.
Maagpijn
Pijn of
krampen in de maagstreek zijn mogelijk aan diverse aandoeningen te wijten zoals:
- appendicitis
- coeliakie
- menstruatiekrampen
- constipatie
- galstenen
- gastro-enteritis
- het prikkelbaredarmsyndroom
- indigestie (dyspepsie)
- medicatie
- nierstenen
- opgesloten wind
- voedselvergiftiging
De behandeling van maagpijn is afhankelijk van de oorzaak.
Menstruatiepijn
Oorzaken en soorten
De menstruatie is een normale vaginale bloeding die optreedt als onderdeel van de maandelijkse cyclus van een vrouw. Veel vrouwen hebben een
pijnlijke menstruatie (dysmenorroe). De primaire vorm van dysmenorroe ontstaat als gevolg van een te grote hoeveelheid prostaglandines. Deze chemicaliën, aangemaakt door de
baarmoeder, zorgen ervoor dat de spieren van de baarmoeder aanspannen en ontspannen, en dit veroorzaakt krampen bij een te grote hoeveelheid. Secundaire dysmenorroe resulteert uit een ziekte, zoals
endometriose of
vleesbomen. Vaak verergert de pijn na verloop van tijd, terwijl de pijn bi de primaire vorm meestal na enkele dagen verdwenen is.
Symptomen
Menstruatiekrampen gaan gepaard met een kloppende, krampende pijn in de onderbuik,
lage rugpijn, misselijkheid, diarree en/of hoofdpijn.
Behandeling
Zelfzorgmaatregelen verlichten de buikkrampen als gevolg van een pijnlijke menstruatie. Regelmatig sporten, zich ontspannen (
yoga, meditatie), een heet bad nemen en een waterkruik of warmte toepassen op de buik zijn enkele voorbeelden van zelfzorg.
Ibuprofen en
naproxen, twee vrij verkrijgbare pijnstillers, zijn ook toegelaten. De arts behandelt een eventueel onderliggend probleem en schrijft soms sterkere pijnstilling voor.
Nierkoliek
Nierkoliek is een soort buikpijn die meestal resulteert uit
nierstenen. Nierkoliek begint meestal in de flank en straalt vaak uit onder de ribben of de lies. Het komt meestal in golven op (buikkrampen), maar is soms ook constant (buikpijn). Nierkoliek veroorzaakt erg veel
nierpijn, maar de nierstenen zelf veroorzaken weinig fysieke schade. In de meeste gevallen krijgen patiënten met nierkoliek het advies om een grotere hoeveelheid water te drinken om de kleine
stenen spontaan te laten passeren via de urine. De patiënt mag ook pijnstillers nemen. Af en toe is een medische procedure of een operatie nodig om de
nierstenen te verwijderen.
Ontlastingsveranderingen
Constipatie
Constipatie is een belangrijke reden van krampen in de buikstreek. Als een patiënt een tijdje geen stoelgang heeft gehad, als het pijn doet om naar het toilet te gaan of als de stoelgang hard is, wijst dit in de richting van constipatie.
Diarree
Diarree is vaak het gevolg van een infectie zoals buikgriep. De waterige diarree gaat vaak gepaard met misselijkheid en buikpijn. De pijn is een manier waarop het lichaam de patiënt vertelt om in de buurt van het toilet te blijven.
Prikkelbaredarmsyndroom
Oorzaken
Bij het
prikkelbaredarmsyndroom is de normale werking van de darmen aangetast en werkt deze niet goed. Soms is de beweeglijkheid abnormaal - de darmen bewegen te veel of te vaak, en soms bewegen ze niet of niet vaak genoeg. Meestal is zijn de zenuwen in de darmen gevoeliger voor beweging. Deze afwijkingen resulteren op hun beurt uit een verstoorde hersen-darmcommunicatie, genetische factoren, een infectie en
veranderde darmbacteriën en een
darmontsteking (colitis).
Symptomen
Het prikkelbaredarmsyndroom gaat gepaard met afleveringen van een opgezette buik, een opgeblazen gevoel, gas,
bloed in de ontlasting, buikpijn/buikkrampen diarree en/of constipatie. Soms zijn ook andere tekenen aanwezig zoals vermoeidheid en gewichtsproblemen.
Behandeling
De patiënt moet voedingsaanpassingen doorvoeren. Andere zelfzorgmaatregelen zijn onder meer
laxeermiddelen,
probiotica, pepermuntolie, middelen tegen diarree en bepaalde
kruidensupplementen. Helpen deze thuisremedies niet of onvoldoende, dan zet de arts medicatie en/of andere therapieën in.
Voedselproblemen en buikkrampen
Voedselallergie
Een
voedselallergie treedt op wanneer het immuunsysteem van het lichaam zichzelf verdedigt tegen voedsel dat het als schadelijk aanziet. De meest voorkomende voedselallergieën zijn voor
eieren,
melk, noten,
pindanoten,
schelpdieren en vis. Een patiënt die allergisch is voor bepaalde voedingsmiddelen, kan deze best vermijden.
Anafylaxie, een gevaarlijke allergische reactie, veroorzaakt mogelijk plotselinge bloeddrukdaling, slikproblemen en
kortademigheid. Als een arts dit niet onmiddellijk behandelt, leidt dit soms tot de dood.
Voedselintolerantie
Een voedselintolerantie treedt op wanneer voedsel de spijsvertering irriteert of wanneer het lichaam moeite heeft om het voedsel af te breken. Lactose - een suiker die aanwezig is in melk en andere zuivelproducten - is de meest voorkomende voedselintolerantie (
lactose-intolerantie). De symptomen treden soms enkel op bij het eten van een grote hoeveelheid van het probleemvoedsel of bij het vaak eten van dit voedingsmiddel. Antacida (soort maagzuurremmers) behandelen andere symptomen van voedselintolerantie zoals brandend maagzuur of buikpijn.

Zwangere vrouwen krijgen sneller te maken met de symptomen van voedselvergiftiging /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayVoedselvergiftiging en buikkrampen
Een
voedselvergiftiging is het resultaat van de inname van door bacteriën besmet voedsel.
Escherichia coli (E. coli) en Listeriazijn slechts enkele micro-organismen die voedselvergiftiging kunnen veroorzaken. Volgende tekenen komen dan mogelijk tot uiting:
- braken
- buikkrampen
- diarree
- koorts
- maagklachten
- misselijkheid
De symptomen verschijnen na enkele minuten, uren of soms pas dagen. Ouderen, kinderen jonger dan vijf jaar, zwangere vrouwen en patiënten met een
verzwakt immuunsysteem hebben meer kans op voedselvergiftiging. De symptomen van de meeste patiënten verbeteren spontaan. Voldoende rust nemen en het mogelijk uitlokkende voedsel vermijden, zijn enkele belangrijke adviezen. Patiënten die veel braken en overgeven, moeten er voor zorgen dat ze voldoende blijven drinken om uitdroging te voorkomen. Bij één of meer van volgende symptomen is het belangrijk om de arts te raadplegen:
In volgende gevallen is altijd professioneel medisch advies nodig wanneer buikkrampen optreden:
- bij baby’s jonger dan zes maanden
- bij ouderen met chronische medische problemen
- bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem.
Lees verder