Buikkrampen: Oorzaken van krampaanvallen in buikstreek

Een plotseling, ongecontroleerd, strak en scherp gevoel in de buikspieren duidt op de aanwezigheid van buikkrampen (kolieken). Tijdens de samentrekkingen van de spieren in de buik is het voor patiënten mogelijk zelfs moeilijk om recht te staan of om te gaan zitten. Dit ongemakkelijk, in golven optredend symptoom gaat mogelijk gepaard met andere tekenen, zoals buikpijn en diarree. Diverse oorzaken liggen aan de basis van krampen in de buik, zoals buikgriep, nierkoliek of voedselvergiftiging. Meestal zijn buikkrampen niet ernstig en is een professionele medische behandeling overbodig. Treden de pijnlijke krampaanvallen frequent op, zijn ze ernstig of gaan ze gepaard met andere ernstige symptomen, dan wijst dit op een onderliggend medisch probleem en is advies van een arts nodig.

• Appendicitis, ontsteking wormvormig van aanhangsel van blindedarm
• Brandend maagzuur (gastro-oesofageale reflux)
• Buikgriep en krampaanvallen in buikgebied
• Coeliakie (glutenintolerantie) en krampen in buikstreek
• Darmobstructie, verstopping van darmen
• Diverticulitis, ontsteking of infectie van zakjes in dikke darm
• Ileus, gestopte darmbewegingen
• Indigestie, buikpijn na het eten of drinken
• Infectie elders in lichaam
• Inflammatoire darmaandoeningen
• Maagpijn
• Menstruatiepijn
• Nierkoliek
• Ontlastingsveranderingen
• Constipatie
• Diarree
• Prikkelbaredarmsyndroom
• Voedselproblemen en buikkrampen
• Voedselallergie
• Voedselintolerantie
• Voedselvergiftiging en buikkrampen

Appendicitis, ontsteking wormvormig van aanhangsel van blindedarm

De appendix is ​​een zakje dat aan de dikke darm is bevestigd. Het bevindt zich rechtsonder in de buik. De appendix heeft geen bekende functie. Appendicitis (blindedarmontsteking) treedt op wanneer er een soort verstopping is in de appendix. Deze verstopping ontstaat door ontlasting, een parasiet of een andere vreemde stof. Wanneer de appendix geblokkeerd is, hopen bacteriën zich hierin op, wat leidt tot buikpijn, buikkrampen, een zwelling van de buik, koorts, braken, erger wordende pijn en een verlies van eetlust. Onbehandelde appendicitis leidt mogelijk tot een gescheurde appendix waardoor infecties zich door het lichaam gaan verspreiden, wat leidt tot levensbedreigende complicaties. De belangrijkste behandeling voor appendicitis bestaat uit een chirurgische verwijdering van de appendix.

Brandend maagzuur (gastro-oesofageale reflux)

Oorzaken
Gastro-oesofageale reflux is een spijsverteringsstoornis die tot stand komt wanneer maagzuur uit de maag terugstroomt naar de slokdarm. Een spier onderaan de slokdarm gaat open om voedsel binnen te laten en sluit om voedsel in de maag te houden. Wanneer deze spier (lagere slokdarmsfincter) te vaak of te lang ontspant, gaat zuur achteruit in de slokdarm. Dit veroorzaakt brandend maagzuur, het vaakst voorkomend symptoom van gastro-oesofageale reflux.

Risicofactoren
Sommige levensstijlproblemen die leiden tot deze aandoening zijn onder andere overgewicht, te veel eten, zure voeding eten, cafeïne drinken, alcohol drinken, roken en het gebruik van aspirine en NSAID's. Ook enkele aandoeningen leiden tot brandend maagzuur, zoals gastritis (maagslijmvliesontsteking) of maagzweren.

Symptomen
Brandend maagzuur veroorzaakt brandende pijn op de borst die begint achter het borstbeen en zich naar de nek en keel verplaatst. De pijn is vaak erger na het eten. Liggen of bukken veroorzaakt eveneens brandend maagzuur. Een ander veelvoorkomend symptoom van gastro-oesofageale reflux is regurgitatie (voedsel terug opgeven).

Behandeling
Sommige patiënten ervaren slikproblemen. In veel gevallen verminderen voedings- en levensstijlveranderingen de symptomen. Indien dit niet zo is, is advies van een arts nodig. Hij schrijft mogelijk maagzuurremmers voor zoals antacida of protonpompremmers. In het uiterste geval is een operatie nuttig.

Buikgriep en krampaanvallen in buikgebied

Virale gastro-enteritis (buikgriep) veroorzaakt buikkrampen. Het norovirus is de vaakst voorkomende oorzaak van buikgriep veroorzaakt door een virus. Aangezien een buikgriepvirus en voedselvergiftiging vergelijkbare symptomen hebben, zoals krampen, is het gemakkelijk om de twee te verwarren. De overdracht van het virus gebeurt door nauw contact met een besmette patiënt of contact met besmette voorwerpen, zoals voedsel of keukengerei. Het is ook mogelijk om het virus op te lopen door het consumeren van onveilig voedsel en water.

Andere symptomen zijn onder meer:

• braken
• buikpijn
• gewichtsverlies
• hoofdpijn
• maagklachten, maagpijn
• milde koorts
• misselijkheid
• rommelende darmen (darmgeluiden)
• spierpijn
• waterige diarree (soms met bloed of slijm)

Er is geen medische behandeling voor een virale buikgriep anno oktober 2020. Er zijn enkele thuisremedies om uitdroging te voorkomen en ook om zich sneller beter te voelen. Hiervoor vermijden patiënten het beste vast voedsel. Het is belangrijk om veel vloeistoffen (water, heldere bouillons of cafeïnevrije sportdranken) te drinken om uitdroging te voorkomen. Voedsel dat niet zwaar op de maag ligt, is aanbevolen: bananen, crackers, geroosterd brood, kip en rijst. Rust is eveneens belangrijk. Bij de meeste patiënten met buikgriep verbeteren de symptomen na een paar dagen. Uitdroging is een ernstige complicatie van gastro-enteritis. Een ziekenhuisopname is in dat geval aanbevolen.

Coeliakie (glutenintolerantie) en krampen in buikstreek

Coeliakie is een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem abnormaal gevoelig is voor gluten, een eiwit dat aanwezig is in tarwe, rogge en gerst. Het immuunsysteem gaat hierbij per toeval de eigen weefsels in het maagdarmkanaal aanvallen, hetgeen resulteert in een ontsteking. Deze ontsteking brengt schade toe aan de villi (darmvlokken: kleine vingerachtige uitsteeksels die de dunne darm bekleden en nodig zijn om de voedingsstoffen te absorberen). Uiteindelijk krimpen of verdwijnen deze villi. De patiënt ervaart symptomen wanneer hij voedingsmiddelen met gluten begint te eten. Bekende tekenen zijn buikpijn, buikkrampen, een gezwollen buik, diarree, een slechte opname van voedingsstoffen (malabsorptie), hetgeen leidt tot gewichtsverlies. Door de ontsteking en slechte opname van voedingsstoffen ontstaan problemen met vele andere lichaamssystemen, zoals:

• een ijzertekort in het bloed:
• afwijkingen aan het tandglazuur
• chronische vermoeidheid
• een jeukende huiduitslag (dermatitis herpetiformis)
• een laag aantal rode bloedcellen (bloedarmoede)
• een lage botmineraaldichtheid (osteoporose)
• een slechte groei
• een vertraagde puberteit (bij jongens / bij meisjes)
• gewrichtspijn
• herhaalde miskramen
• onvruchtbaarheid
• vitaminetekorten
• neurologische problemen:
• ADHD
• een depressie
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• terugkerende aanvallen (epilepsie)

De patiënt moet levenslang een glutenvrij dieet volgen.

Darmobstructie, verstopping van darmen

Wanneer iets de dunne of dikke darm blokkeert, komt de spijsvertering tot stilstand en is sprake van een darmobstructie (verstopping van de darmen). Dit gebeurt bijvoorbeeld door bijvoorbeeld:

• darmkanker
• de ziekte van Crohn
• diverticulitis
• een liesbreuk
• eierstokkanker
• gevorderde longkanker, borstkanker of een melanoom dat zich naar de darm heeft verspreid (metastasen: uitzaaiingen van kanker)
• littekenweefsel van een operatie
• maagkanker
• radiotherapie van de buikstreek

Buikpijn, buikkrampen, constipatie, braken en een zwelling van de buik zijn enkele tekenen van een darmobstructie. De arts voert een procedure uit om de blokkade te openen (stenting) of anders is een spoedoperatie nodig.

Diverticulitis, ontsteking of infectie van zakjes in dikke darm

Diverticula (divertikels) zijn kleine zakjes die zich in de dikke darm vormen. Niet iedereen ontwikkelt deze zakjes, maar ze komen vrij vaak voor, vooral bij veertigplussers. Ze veroorzaken zelden problemen, tenzij één van de zakjes ontstoken of geïnfecteerd raakt. Dit staat dan bekend als diverticulitis. Misselijkheid, braken, koorts, pijn en krampen in de onderbuik, een gevoelige buik en veranderingen in de stoelgang zijn enkele tekenen van diverticulitis. Antibiotica, een vloeibare voeding en vrij verkrijgbare pijnstillers (zoals paracetamol) behandelen ongecompliceerde diverticulitis. Wanneer de symptomen ernstig zijn, is een ziekenhuisopname nodig waar soms een operatie volgt.

Ileus, gestopte darmbewegingen

De darm is een lange en kronkelende buis die de maag aan de anus hecht. De darm bestaat uit de dikke en dunne darm. De dunne darm breekt het voedsel af. De dikke darm absorbeert water en gebruikt sterke, golfachtige bewegingen om afgebroken voedsel en afval naar de anus te duwen (peristaltiek). Wanneer de darm een tijdje stopt met het maken van die golfachtige bewegingen, is sprake van ileus. De gestopte darmbewegingen zijn het gevolg van spier- of zenuwproblemen, bijvoorbeeld veroorzaakt door:

• bijwerkingen van geneesmiddelen
• buikinfecties (zoals appendicitis of diverticulitis
• chronische aandoeningen zoals nierfalen, een hartaanval en een te traag werkende schildklier
• een buikoperatie
• een letsel aan slagaders die bloed naar de buik sturen
• mucoviscidose (genetische aandoening met ernstige schade aan de longen en andere organen)
• te hoge of te lage mineralen

Bekende symptomen omvatten:

• braken
• buikkrampen
• constipatie
• een opgeblazen gevoel
• een waterige ontlasting
• misselijkheid
• niet willen eten

De arts zet andere medicijnen in of zet medicatie stop als deze de oorzaak zijn van de gestopte darmwerking. Verder zorgt de arts er voor dat er geen elektrolytenstoornissen of uitdrogingsverschijnselen tot stand komen via een intraveneuze (via een ader) vochttoediening. Sommige patiënten zijn gebaat met voedselaanpassingen. In ernstige gevallen is een operatie nodig.

Indigestie, buikpijn na het eten of drinken

Indigestie duidt op het volle, ongemakkelijke gevoel in de buik na een maaltijd. Indigestie is vaak een teken van een onderliggend probleem, zoals onder andere gastro-oesofageale refluxziekte, een maagzweer, gastroparese (vertraagde maaglediging, vaak bij suikerziekte), medicatiegebruik, roken, stress, vermoeidheid of een galblaasaandoening.

Volgende mogelijke tekenen komen tot uiting:

• boeren en gas
• brandende gevoelens in de buik
• buikpijn
• buikrampen
• een grommende maag (borborygmi)
• een opgeblazen gevoel
• een zure smaak in de mond
• misselijkheid en overgeven
• volheid tijdens of na een maaltijd

Enkele tips om indigestie te verhelpen zijn:

• ’s avonds laat eten vermijden
• drinken na een maaltijd
• gekruid eten vermijden
• niet kauwen met de mond open of praten tijdens het eten
• ontspannen na een maaltijd
• stoppen met roken

Infectie elders in lichaam

Een infectie ergens anders in het lichaam veroorzaakt soms ook buikkrampen en buikpijn. Dit geldt voor keelpijn, een longontsteking, een oorontsteking of een hoest.

Inflammatoire darmaandoeningen

Colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn zijn de bekendste vormen van een inflammatoire darmaandoening. Hierbij is de darm chronisch ontstoken. Patiënten ervaren meestal opflakkeringen van klachten, zoals constipatie, diarree, buikpijn, buikkrampen en vermoeidheid. Leefstijl- en voedingsaanpassingen, medicijnen en chirurgie behandelen deze chronische ziekten.

Maagpijn

Pijn of krampen in de maagstreek zijn mogelijk aan diverse aandoeningen te wijten zoals:

• appendicitis
• coeliakie
• menstruatiekrampen
• constipatie
• galstenen
• gastro-enteritis
• het prikkelbaredarmsyndroom
• indigestie (dyspepsie)
• medicatie
• nierstenen
• opgesloten wind
• voedselvergiftiging

De behandeling van maagpijn is afhankelijk van de oorzaak.

Menstruatiepijn

Oorzaken en soorten
De menstruatie is een normale vaginale bloeding die optreedt als onderdeel van de maandelijkse cyclus van een vrouw. Veel vrouwen hebben een pijnlijke menstruatie (dysmenorroe). De primaire vorm van dysmenorroe ontstaat als gevolg van een te grote hoeveelheid prostaglandines. Deze chemicaliën, aangemaakt door de baarmoeder, zorgen ervoor dat de spieren van de baarmoeder aanspannen en ontspannen, en dit veroorzaakt krampen bij een te grote hoeveelheid. Secundaire dysmenorroe resulteert uit een ziekte, zoals endometriose of vleesbomen. Vaak verergert de pijn na verloop van tijd, terwijl de pijn bi de primaire vorm meestal na enkele dagen verdwenen is.

Symptomen
Menstruatiekrampen gaan gepaard met een kloppende, krampende pijn in de onderbuik, lage rugpijn, misselijkheid, diarree en/of hoofdpijn.

Behandeling
Zelfzorgmaatregelen verlichten de buikkrampen als gevolg van een pijnlijke menstruatie. Regelmatig sporten, zich ontspannen (yoga, meditatie), een heet bad nemen en een waterkruik of warmte toepassen op de buik zijn enkele voorbeelden van zelfzorg. Ibuprofen en naproxen, twee vrij verkrijgbare pijnstillers, zijn ook toegelaten. De arts behandelt een eventueel onderliggend probleem en schrijft soms sterkere pijnstilling voor.

Nierkoliek

Nierkoliek is een soort buikpijn die meestal resulteert uit nierstenen. Nierkoliek begint meestal in de flank en straalt vaak uit onder de ribben of de lies. Het komt meestal in golven op (buikkrampen), maar is soms ook constant (buikpijn). Nierkoliek veroorzaakt erg veel nierpijn, maar de nierstenen zelf veroorzaken weinig fysieke schade. In de meeste gevallen krijgen patiënten met nierkoliek het advies om een grotere hoeveelheid water te drinken om de kleine stenen spontaan te laten passeren via de urine. De patiënt mag ook pijnstillers nemen. Af en toe is een medische procedure of een operatie nodig om de nierstenen te verwijderen.

Ontlastingsveranderingen

Constipatie

Constipatie is een belangrijke reden van krampen in de buikstreek. Als een patiënt een tijdje geen stoelgang heeft gehad, als het pijn doet om naar het toilet te gaan of als de stoelgang hard is, wijst dit in de richting van constipatie.

Diarree

Diarree is vaak het gevolg van een infectie zoals buikgriep. De waterige diarree gaat vaak gepaard met misselijkheid en buikpijn. De pijn is een manier waarop het lichaam de patiënt vertelt om in de buurt van het toilet te blijven.

Prikkelbaredarmsyndroom

Oorzaken
Bij het prikkelbaredarmsyndroom is de normale werking van de darmen aangetast en werkt deze niet goed. Soms is de beweeglijkheid abnormaal - de darmen bewegen te veel of te vaak, en soms bewegen ze niet of niet vaak genoeg. Meestal is zijn de zenuwen in de darmen gevoeliger voor beweging. Deze afwijkingen resulteren op hun beurt uit een verstoorde hersen-darmcommunicatie, genetische factoren, een infectie en veranderde darmbacteriën en een darmontsteking (colitis).

Symptomen
Het prikkelbaredarmsyndroom gaat gepaard met afleveringen van een opgezette buik, een opgeblazen gevoel, gas, bloed in de ontlasting, buikpijn/buikkrampen diarree en/of constipatie. Soms zijn ook andere tekenen aanwezig zoals vermoeidheid en gewichtsproblemen.

Behandeling
De patiënt moet voedingsaanpassingen doorvoeren. Andere zelfzorgmaatregelen zijn onder meer laxeermiddelen, probiotica, pepermuntolie, middelen tegen diarree en bepaalde kruidensupplementen. Helpen deze thuisremedies niet of onvoldoende, dan zet de arts medicatie en/of andere therapieën in.

Voedselproblemen en buikkrampen

Voedselallergie

Een voedselallergie treedt op wanneer het immuunsysteem van het lichaam zichzelf verdedigt tegen voedsel dat het als schadelijk aanziet. De meest voorkomende voedselallergieën zijn voor eieren, melk, noten, pindanoten, schelpdieren en vis. Een patiënt die allergisch is voor bepaalde voedingsmiddelen, kan deze best vermijden. Anafylaxie, een gevaarlijke allergische reactie, veroorzaakt mogelijk plotselinge bloeddrukdaling, slikproblemen en kortademigheid. Als een arts dit niet onmiddellijk behandelt, leidt dit soms tot de dood.

Voedselintolerantie

Een voedselintolerantie treedt op wanneer voedsel de spijsvertering irriteert of wanneer het lichaam moeite heeft om het voedsel af te breken. Lactose - een suiker die aanwezig is in melk en andere zuivelproducten - is de meest voorkomende voedselintolerantie (lactose-intolerantie). De symptomen treden soms enkel op bij het eten van een grote hoeveelheid van het probleemvoedsel of bij het vaak eten van dit voedingsmiddel. Antacida (soort maagzuurremmers) behandelen andere symptomen van voedselintolerantie zoals brandend maagzuur of buikpijn.

Voedselvergiftiging en buikkrampen

Een voedselvergiftiging is het resultaat van de inname van door bacteriën besmet voedsel. Escherichia coli (E. coli) en Listeriazijn slechts enkele micro-organismen die voedselvergiftiging kunnen veroorzaken. Volgende tekenen komen dan mogelijk tot uiting:

• braken
• buikkrampen
• diarree
• koorts
• maagklachten
• misselijkheid

De symptomen verschijnen na enkele minuten, uren of soms pas dagen. Ouderen, kinderen jonger dan vijf jaar, zwangere vrouwen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem hebben meer kans op voedselvergiftiging. De symptomen van de meeste patiënten verbeteren spontaan. Voldoende rust nemen en het mogelijk uitlokkende voedsel vermijden, zijn enkele belangrijke adviezen. Patiënten die veel braken en overgeven, moeten er voor zorgen dat ze voldoende blijven drinken om uitdroging te voorkomen. Bij één of meer van volgende symptomen is het belangrijk om de arts te raadplegen:

• bloed in de ontlasting
• diarree die meer dan een paar dagen duurt (chronische diarree)
• hoge koorts
• tekenen van uitdroging (minder plassen, duizeligheid, een zeer droge mond en een zeer droge keel)
• vaak overgeven, wat leidt tot uitdroging

In volgende gevallen is altijd professioneel medisch advies nodig wanneer buikkrampen optreden:

• bij baby’s jonger dan zes maanden
• bij ouderen met chronische medische problemen
• bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Lees verder

• Darmkrampen: Oorzaken van spasmen (krampen) in darm
• Buikpijn of maagpijn na het eten: Oorzaken en symptomen
• Buikpijn: Veelvoorkomende oorzaken van pijn in buikstreek
• Menstruele pijn: Krampen en andere symptomen bij menstruatie
• Nierkoliek: Ondraaglijke pijn in flanken door niersteen