Menstruele pijn: Krampen en andere symptomen bij menstruatie

Tijdens de menstruatie krijgen vrouwen mogelijk te maken met menstruatiekrampen. Dit zijn pijnen die starten na de eisprong (ovulatie) wanneer een eicel uit de eierstokken vrijkomt en dan door de eileider stroomt. De pijn is voelbaar in de onderbuik en lage rug en start meestal wanneer de maandstonden beginnen (of vlak voor het begin van de maandstonden). De menstruele pijn (dysmenorroe) houdt gewoonlijk twee tot vier dagen aan. Ook andere symptomen treden op, zoals hoofdpijn en misselijkheid. Diverse zelfzorgmaatregelen en huishoudmiddeltjes verlichten de klachten, al is soms een medische behandeling nodig voor menstruele pijn. Een gezonde levensstijl voorkomt of vermindert tot slot veel symptomen van menstruatiekrampen.

• Oorzaken van menstruatiepijn
• Prostaglandinen
• Aandoeningen
• Risicofactoren van menstruele krampen
• Soorten van pijnlijke menstruatie bij vrouw
• Symptomen
• Krampen
• Bijkomende tekenen
• Alarmsymptomen en menstruele problemen bij vrouwen
• Contact met de arts
• Spoedeisende hulp
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorg en huismiddeltjes bij menstruatiekrampen
• Ontstekingsremmers
• Voedingssupplementen
• Andere zelfzorgmaatregelen
• Professionele medische behandeling bij menstruele pijn
• Chirurgie voor menstruatiepijn
• Hormonale anticonceptie
• TENS
• Preventie van menstruatiepijn
• Prognose voor dysmenorroe

Oorzaken van menstruatiepijn

Prostaglandinen

Veel van de symptomen die gepaard gaan met menstruatieproblemen, zijn het gevolg van prostaglandinen. De bekleding van de baarmoeder maakt deze stoffen aan. Prostaglandinen stimuleren de baarmoederspieren om samen te trekken. Vrouwen met een hoog prostaglandinegehalte ervaren intensere samentrekkingen van de baarmoeder en hebben bijgevolg meer pijn. Prostaglandinen veroorzaken ook andere symptomen die optreden bij dysmenorroe namelijk braken, diarree en hoofdpijn.

Aandoeningen

Menstruatiekrampen zijn soms ook het gevolg van aandoeningen van de voortplantingsorganen:

• adenomyose (pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder)
• baarmoederpoliepen: niet-kwaadaardige gezwellen in de baarmoeder
• een abnormale zwangerschap, zoals een buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• een eierstokcyste
• een smalle baarmoederhals (cervicale stenose)
• endometriose: baarmoederweefsel dat buiten de baarmoeder verschijnt met een pijnlijke menstruatie
• infecties in de voortplantingsorganen zoals een bekkenontsteking
• intra-uterien (in de baarmoeder) apparaat gebruikt voor anticonceptie (een spiraaltje)
• vleesbomen: goedaardige gezwellen in baarmoeder

Risicofactoren van menstruele krampen

In een aantal omstandigheden krijgen vrouwen sneller te maken met een pijnlijke menstruatie.

• de eerste menstruatieperiode is opgetreden voor elfjarige leeftijd
• de menstruatieperioden zijn zwaar
• de vrouw heeft overgewicht of lijdt aan obesitas
• de vrouw is nooit zwanger geweest
• de vrouw rookt sigaretten of gebruikt alcohol
• emotionele stress en angst

Soorten van pijnlijke menstruatie bij vrouw

Bij primaire (of essentiële) dysmenorroe heeft een vrouw menstruatiepijn sinds haar menstruatie begon. Wanneer een lichamelijke aandoening zoals een bekkenontsteking of endometriose aan de basis ligt van de menstruele krampen, is sprake van secundaire dysmenorroe.

Symptomen

Krampen

Een vrouw met menstruatiepijnen heeft krampen in de onderbuik die vlak voor de start (één à drie dagen) van de menstruatie of bij het begin van de menstruatie optreden. De pijn is kloppend, krampachtig, pijnlijk, saai, scherp of constant. Meestal is de milde tot hevige pijn het hevigst wanneer de bloeding het ergst is, waarna de menstruele pijn weer wegzakt. Meestal houdt de menstruele pijn twee tot vier dagen aan.

Bijkomende tekenen

Daarnaast verschijnen mogelijk volgende tekenen:

• braken
• constipatie
• diarree
• duizeligheid
• een algemeen ziek gevoel (malaise)
• een opgeblazen gevoel
• flauwvallen (in extreme gevallen)
• hoofdpijn
• lage rugpijn
• misselijkheid
• neerslachtigheid
• pijn in de benen (beenpijn) en dijen (dijpijn)
• prikkelbaarheid
• zwakte
• zweten

Alarmsymptomen en menstruele problemen bij vrouwen

Contact met de arts

Een vrouw contacteert het best de arts bij volgende alarmtekenen:

• de menstruatiepijn blijft langer pijnlijk dan normaal.
• de pijn is plotseling erger of anders dan wat de vrouw eerder ervaren heeft
• een overdreven bloeding tijdens de maandstonden (meer dan één maandverband of tampon per uur nodig)
• een vermoeden van een zwangerschap
• tekenen van een infectie, zoals koorts, rillingen en pijn in het lichaam zijn aanwezig wanneer de menstruatie begon

Spoedeisende hulp

Spoedeisende hulp is nodig wanneer één of meer van volgende tekenen optreden bij menstruele pijnen:

• een zwangerschap in combinatie met ernstige menstruatiepijn
• flauwvallen
• herhaaldelijke duizeligheid bij het opstaan (orthostatische hypotensie)
• plotselinge, intense bekkenpijn
• zilverachtig of grijzig weefsel komt ook mee tijdens de menstruatie

Diagnose en onderzoeken

Eerst krijgt de vrouw een vraaggesprek over de menstruatiepijn en de bijkomende symptomen. Vervolgens voert de arts een gynaecologisch onderzoek uit om eventuele problemen te controleren. Als de arts vermoedt dat de vrouw lijdt aan een infectie, neemt hij een uitstrijkje en voert hij een bloedonderzoek uit om de diagnose te bevestigen. Soms zijn aanvullende onderzoeken nodig zoals een echografie, een hysteroscopie (inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder), een laparoscopie (onderzoek van de buikholte en het bekkengebied) en een zwangerschapstest.

Zelfzorg en huismiddeltjes bij menstruatiekrampen

Ontstekingsremmers

Ontstekingsremmers verlichten de pijnlijke menstruatie. Voorbeelden hiervan zijn ibuprofen (Advil, Motrin), ketoprofen (Orudis) en naproxen (Aleve, Naprosyn). Deze vrij verkrijgbare medicijnen zijn effectief bij het blokkeren van de effecten van prostaglandinen. Deze medicijnen werken beter als een vrouw ze inneemt vóór het begin van de menstruatie. Tijdens de menstruatie zelf mag de vrouw deze medicijnen blijven innemen. Niet elk medicijn werkt voor elke vrouw op dezelfde manier, dus als één soort niet werkt, mag de vrouw een andere soort ontstekingsremmers proberen. Wel veroorzaken deze ontstekingsremmende medicijnen soms maagklachten. Sommige vrouwen krijgen het advies om een maagbeschermer in te nemen om de maagklachten te voorkomen. Een vrouw met een geschiedenis van nierproblemen of maagproblemen (zoals een maagzweer of reflux) neemt het best met de arts contact op om het medicatiegebruik te bespreken.

Voedingssupplementen

Natuurlijke voedingssupplementen met omega-3-vetzuren en magnesium verminderen mogelijk de menstruatiepijn. Ook calcium (1200 mg per dag) en thiamine (100 mg per dag) zijn goede voedingssupplementen voor het verlichten van menstruele krampen.

Andere zelfzorgmaatregelen

Volgende zelfzorgmaatregelen helpen bij het verlichten van menstruatiekrampen:

• benen verhogen of op de zij gaan liggen met gebogen knieën
• een verwarmingspad of verwarmingskruik op het bekkengebied plaatsen
• een vetarm vegetarisch dieet met complexe koolhydraten volgen, zoals volle granen, fruit en groenten
• een warm bad nemen
• gemberthee of kamillethee drinken
• lichamelijke beweging, vooral voorafgaand aan het begin van een menstruatie
• massage aan de rug en onderbuik (cirkelvormige bewegingen maken)
• ontspanningstechnieken, meditatie of yoga beoefenen
• suiker, zout, alcohol en cafeïne beperken

Professionele medische behandeling bij menstruele pijn

Chirurgie voor menstruatiepijn

In sommige gevallen is chirurgie nodig om de onderliggende oorzaak van menstruele pijn te verhelpen. Een chirurgische ingreep is mogelijk bij vleesbomen, baarmoederpoliepen, eierstokcysten of endometriose.

Hormonale anticonceptie

Menstruatiekrampen onder controle houden is ook mogelijk door het nemen van hormonale anticonceptie (anticonceptiepil). Dit is verkrijgbaar in een pil, via een injectie, via een transdermale pleister of via een hormoonbevattend spiraaltje. Door deze medicijnen vermindert of verdwijnt de menstruatie en de bijbehorende menstruele pijnen.

TENS

Sommige vrouwen zijn gebaat met een TENS-unit (transcutane elektrische zenuwstimulatie), een klein elektrisch apparaat dat interfereert met pijnsignalen naar de hersenen.

Preventie van menstruatiepijn

Dysmenorroe voorkomen of verminderen is mogelijk door het hanteren van volgende leefstijlfactoren

• een normaal lichaamsgewicht behouden
• het eten van fruit en groenten en het beperken van de inname van vet, alcohol, cafeïne, zout en snoep (gezonde voeding consumeren)
• niet roken
• regelmatig fysieke beweging uitvoeren
• stress verminderen
• voldoende slapen

Prognose voor dysmenorroe

Vaak is het mogelijk om menstruatiepijn effectief te elimineren. Ontstekingsremmers zijn voor 80% van de vrouwen effectief. Hormonale anticonceptie vermindert de pijn met zo’n 90%. Menstruatiekrampen verminderen veelal in intensiteit naarmate een vrouw veroudert. De menstruatiepijn verdwijnt soms ook na de eerste zwangerschap van een vrouw.

Lees verder

• Adenomyose: Pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder
• Menorragie: Oorzaken van zware menstruatiebloedingen
• Maandverband: Soorten maandverbanden tijdens menstruatie