TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie): Toepassingen

Een TENS-apparaat is een draagbaar, batterijgevoed apparaat dat wordt gebruikt voor pijnbeheersing. TENS staat voor Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation (transcutane elektrische zenuwstimulatie). Het apparaat werkt door middel van zelfklevende elektroden die op de huid worden geplaatst. Deze elektroden zenden elektrische impulsen uit die het zenuwstelsel beïnvloeden, waardoor de transmissie van pijnsignalen naar het ruggenmerg en de hersenen wordt verminderd. Daarnaast stimuleren de impulsen de productie van endorfines, natuurlijke pijnstillers in het lichaam. Hoewel er anno september 2024 een beperkt aantal sterk klinisch bewijs beschikbaar is, wordt TENS door veel patiënten als een veilige optie voor pijnverlichting beschouwd. Het is echter belangrijk om een arts te raadplegen voordat men TENS gebruikt.

• Fysiologische mechanismen van TENS
• Toepassingen van transcutane elektrische zenuwstimulatie
• Symptomen
• Aandoeningen
• Tegenindicatie van TENS
• Instellingen en opties van TENS
• Duur
• Frequentie
• Intensiteit
• Voordelen
• Bijwerkingen
• Duur van pijnverlichting
• Effectiviteit van TENS
• Stimulatie-intensiteit
• Tolerantie
• Aandachtspunten over gebruik van TENS-apparaat
• Verschillende instellingen en opties van TENS
• Praktische tips voor het gebruik van TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie)
• Leer de juiste plaatsing van elektroden
• Gebruik TENS bij acute en chronische pijn
• Regelmatige toepassing voor betere resultaten
• Let op de instellingen van het apparaat
• Zorg voor de juiste elektroden en het onderhoud van het apparaat
• Zorg voor een comfortabele en veilige omgeving
• Overweeg aanvullende behandelingen voor pijnbeheersing
• Zorg voor een gezond voedingspatroon voor een betere pijnbeheersing
• Wees geduldig en volg je behandelingsplan
• Misvattingen rond TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie)
• TENS biedt onmiddellijke genezing voor pijn
• TENS is alleen effectief voor acute pijn
• TENS werkt bij iedereen
• TENS is volledig zonder risico's
• TENS vervangt andere vormen van pijnbestrijding
• TENS is geschikt voor iedereen
• TENS is eenvoudig te gebruiken zonder begeleiding

Fysiologische mechanismen van TENS

TENS werkt door elektrische impulsen toe te dienen via elektroden die op de huid zijn geplaatst. Deze impulsen beïnvloeden het zenuwstelsel, wat leidt tot verschillende fysiologische effecten. De onderliggende mechanismen helpen niet alleen pijn te verminderen, maar kunnen ook bijdragen aan spierontspanning en de bevordering van genezingsprocessen.

Effect op pijnsignalen
De elektrische impulsen die door een TENS-apparaat worden gegenereerd, verstoren de normale transmissie van pijnsignalen naar het ruggenmerg en de hersenen. Dit proces, bekend als gate control theory, verklaart hoe TENS de perceptie van pijn kan verminderen. Wanneer de zenuwuiteinden door de impulsen worden gestimuleerd, blokkeren ze de doorgang van pijnsignalen, waardoor de pijn minder intens wordt waargenomen.

Stimulatie van endorfines en andere neurotransmitters
Naast het blokkeren van pijnsignalen, bevordert TENS de productie van endorfines – lichaamseigen pijnstillers die in de hersenen worden geproduceerd. Endorfines zijn krachtige stoffen die het vermogen van het lichaam om pijn te onderdrukken aanzienlijk vergroten. Bovendien stimuleert TENS de afgifte van andere neurotransmitters die bijdragen aan pijnbestrijding en het bevorderen van algemene ontspanning.

Toepassingen van transcutane elektrische zenuwstimulatie

Het gebruik van een TENS-apparaat kan nuttig zijn voor het verlichten van pijnklachten en het verminderen van symptomen van verschillende aandoeningen.

Symptomen

TENS-apparaten kunnen mogelijk de volgende symptomen behandelen:

• angst
• aangezichtspijn
• beenkrampen
• bekkenpijn
• blaasspasmen (plotse krampen door samentrekking van blaas)
• brachiale jeuk (jeukende en branderige armen)
• buikpijn
• fantoompijn (pijn en sensaties in ledemaat na amputatie)
• gewrichtspijn
• handpijn
• heuppijn
• hielpijn
• hoofdpijn
• kaakpijn
• kankerpijn
• kniepijn
• menstruele pijn (krampen en andere symptomen bij menstruatie)
• nekpijn
• postoperatieve pijn
• rugpijn
• schouderpijn
• spieratrofie (spierverlies)
• spierkrampen
• spierpijn
• spierstijfheid
• tandpijn
• urine-incontinentie
• voetpijn
• weeën
• zenuwpijn

Aandoeningen

TENS kan mogelijk ook de pijn verlichten bij de volgende aandoeningen:

• anesthesia dolorosa (pijn en gevoelloosheid in aangezicht)
• artritis (gewrichtsontsteking)
• artritis psoriatica (symptomen aan gewrichten en organen)
• artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen)
• bursitis (een slijmbeursontsteking)
• costochondritis (ontsteking ribkraakbeen met pijn op borst)
• diabetische neuropathie (zenuwschade door diabetes met pijn)
• discushernia
• een depressie
• een golferselleboog
• een klapvoet (voetafwijking met abnormale loopgang)
• een ruggengraatletsel
• een tenniselleboog (pijn aan de buitenkant van de elleboog)
• endometriose (pijn rond de menstruatie)
• erectiestoornissen
• fibromyalgie (chronische aandoening met pijn en vermoeidheid)
• frozen shoulder (pijnlijke en stijve schouder)
• het buikwandpijnsyndroom
• het carpaal tunnel syndroom (tintelingen en/of zwakte aan de hand)
• het complex regionaal pijnsyndroom (pijnaandoening aan ledematen)
• het prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en obstipatie)
• interstitiële cystitis (ontsteking van blaaswand met pijn)
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening)
• myofasciale triggerpoints (spierknopen met pijn)
• neuropathie aan de voeten
• postherpetische neuralgie (zenuwpijn door gordelroos)
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• sportverwondingen
• temporomandibulaire dysfunctie (pijn aan kaak en gezicht)
• tendinitis (peesontsteking)
• tinnitus aurium (oorsuizen)
• trigeminusneuralgie (aangezichtspijn met pijnscheuten)

Tegenindicatie van TENS

Hoewel TENS doorgaans veilig is, zijn er bepaalde groepen patiënten voor wie de behandeling niet wordt aanbevolen, tenzij specifiek geadviseerd door een arts:

• patiënten met een pacemaker of een ander type elektrisch of metalen implantaat
• patiënten met epilepsie: Elektroden aanbrengen op het hoofd of de nek van patiënten met epilepsie veroorzaakt mogelijk epileptische aanvallen.
• patiënten met hartproblemen
• zwangere vrouwen: Zwangere vrouwen moeten het gebruik van TENS in de buik- en bekkengebieden vermijden.

Instellingen en opties van TENS

Een TENS-apparaat heeft bedieningselementen waarmee patiënten een passend niveau van pijnverlichting kunnen toedienen. Het is mogelijk om volgende opties aan te passen:

Duur

De duur is het aantal microseconden waarmee de stroom de huid binnengaat tijdens elke puls.

Frequentie

De frequentie verwijst naar het aantal elektrische pulsen per seconde. Hoogfrequente (HF) pulsen variëren van 80 tot 120 cycli per seconde en helpen bij het onder controle krijgen van acute pijn. Laagfrequente (LF) pulsen variëren van 1 tot 20 cycli per seconde en zijn geschikt voor de behandeling van chronische pijn.

Intensiteit

De patiënt kan met behulp van een knop de intensiteit van de elektrische stimulatie aanpassen.

Voordelen

TENS is een niet-invasieve methode om pijn te verlichten. Patiënten die pijnverlichting door TENS ervaren, moeten minder of geen pijnstillers meer innemen. Dit is een voordeel daar sommige pijnstillende geneesmiddelen mogelijk verslavend zijn of nadelige bijwerkingen veroorzaken. TENS-apparaten zijn ook handig omdat ze klein, draagbaar en relatief discreet zijn. Het is mogelijk om een TENS-apparaat in een zak te dragen of deze op een riem vast te maken. Op deze manier heeft de patiënt de hele dag door direct toegang tot pijnverlichting.

Bijwerkingen

Het gebruik van een TENS-apparaat is meestal veilig; bijwerkingen komen zelden voor. De elektrische impulsen die een TENS-apparaat produceert, veroorzaakt echter een tintelend of prikkelend gevoel dat sommige patiënten mogelijk niet prettig vinden. Sommige patiënten reageren voorts soms allergisch op de zelfklevende pads. Patiënten die roodheid van de huid en irritatie ervaren, gebruiken beter hypoallergene producten. Het is van vitaal belang om de elektroden nooit op de voorkant van de nek of de ogen te plaatsen. Het plaatsen van elektroden op de nek veroorzaakt een verlaging van de bloeddruk en spierspasmen. Wanneer de elektroden op de ogen terechtkomen, ontstaat een verhoogde oogdruk en een mogelijk oogletsel. Ook mogen de pads nooit geplaatst worden op de mond, een beschadigde of geïnfecteerde huid, gevoelloze gebieden en plaatsen met spataders. De pads tegelijkertijd op de borst en bovenrug plaatsen is evenmin aanbevolen. Tot slot mag de transcutane elektrische zenuwstimulatie niet uitgevoerd worden wanneer de patiënt een voertuig bestuurt.

Duur van pijnverlichting

De duur van pijnverlichting na gebruik van een TENS-apparaat is variabel. Sommige patiënten melden dat de pijn terugkeert zodra ze het apparaat uitzetten. Anderen hebben een adequate mate van pijnverlichting gedurende maximaal 24 uur. De duur van pijnverlichting neemt toe na herhaalde TENS-behandelingen. Deze herhaling vergroot echter ook de kans dat een patiënt een tolerantie voor de behandeling opbouwt.

Effectiviteit van TENS

Verschillende factoren hebben invloed op de effectiviteit van TENS.

Stimulatie-intensiteit

Met behulp van een draaiknop is het mogelijk om de sterkte aan te passen. Wanneer de patiënt een hoge frequentie gebruikt, behandelt dit de pijn vaak beter dan bij gebruik van een lage frequentie. Aangezien hoogfrequentie-TENS een effectievere pijnstiller is, is het aanbevolen om TENS met de hoogste intensiteit toe te passen die patiënten kunnen verdragen.

Tolerantie

Patiënten die dagelijks een TENS-apparaat gebruiken met dezelfde frequentie en intensiteit ontwikkelen een tolerantie voor de behandeling op. Dit houdt in dat de patiënt niet langer hetzelfde niveau van pijnverlichting ervaart als bij het eerste gebruik van het apparaat. Om dit te voorkomen, is het belangrijk dat patiënten binnen elke behandelingssessie wisselen tussen LF en HF TENS. Als alternatief is het nuttig om de intensiteit of de duur van TENS op dagelijkse basis geleidelijk te verhogen.

Aandachtspunten over gebruik van TENS-apparaat

Wetenschappers hebben anno oktober 2020 geen wetenschappelijk bewijs dat het gebruik van een TENS-apparaat effectief is voor het verlichten van de pijn. Dit is het gevolg van een gebrek aan hoogwaardige wetenschappelijke en klinische onderzoeken rond dit thema anno oktober 2020. Sommige onderzoeken suggereren dat de behandeling met TENS wel de pijn verlicht, maar dit is dan afhankelijk van bepaalde factoren, zoals het getroffen lichaamsgebied en de behandelintensiteit. TENS is tot slot geen remedie voor pijn en biedt vaak alleen verlichting op korte termijn terwijl de patiënt het TENS-apparaat gebruikt.

Verschillende instellingen en opties van TENS

TENS-apparaten bieden verschillende instellingen die kunnen worden aangepast op basis van de specifieke pijnbehoeften van de patiënt. De instellingen van het apparaat beïnvloeden de manier waarop de elektrische impulsen worden afgegeven en de mate van stimulatie die wordt toegepast. Er zijn drie hoofdinstellingen waarmee de intensiteit van de therapie kan worden gecontroleerd: frequentie, duur en intensiteit.

Frequentie
De frequentie van de elektrische impulsen bepaalt hoe vaak de impulsen per seconde worden toegediend. Een lage frequentie heeft vaak een ontspannend effect, terwijl een hoge frequentie meer geschikt kan zijn voor het blokkeren van pijnsignalen. Het aanpassen van de frequentie maakt het mogelijk om de therapie aan te passen aan de specifieke aandoening van de patiënt.

Duur van stimulatie
De duur van de stimulatie verwijst naar de tijd dat het apparaat de elektrische impulsen levert. Korte stimulatieperiodes kunnen helpen bij acute pijn, terwijl langere periodes effectiever kunnen zijn voor chronische pijnbeheersing. De duur kan worden aangepast afhankelijk van de pijn die de patiënt ervaart.

Intensiteit
De intensiteit van de impulsen bepaalt de kracht waarmee de elektrische signalen worden toegediend. Een hogere intensiteit kan effectiever zijn bij het blokkeren van pijn, maar het moet zorgvuldig worden aangepast om te voorkomen dat het ongemak veroorzaakt. Het is belangrijk om de juiste intensiteit te kiezen voor het comfort en de effectiviteit van de behandeling.

Praktische tips voor het gebruik van TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie)

TENS is een therapie die gebruik maakt van elektrische impulsen om pijn te verlichten door de zenuwen te stimuleren. Het kan effectief zijn voor een breed scala aan pijnklachten, van chronische pijn tot acute blessures. Hier zijn enkele praktische tips om TENS optimaal te gebruiken en zo de pijn te verminderen.

Leer de juiste plaatsing van elektroden

De juiste plaatsing van de elektroden is essentieel voor de effectiviteit van de TENS-behandeling. Plaats de elektroden op de huid boven of nabij de pijnlijke gebieden. Zorg ervoor dat je de instructies volgt die bij het apparaat horen om de elektroden correct te plaatsen, zodat je de meeste pijnverlichting ervaart. Plaats ze niet over gewrichten of op gevoelige plekken zoals je ogen of nek.

Gebruik TENS bij acute en chronische pijn

TENS kan nuttig zijn bij zowel acute als chronische pijn. Het helpt bij het verlichten van pijn door de zenuwen te stimuleren en de pijnperceptie in je hersenen te blokkeren. Als je last hebt van spierpijn, gewrichtspijn, of andere vormen van pijn, kan TENS verlichting bieden. Zorg ervoor dat je het apparaat gebruikt zoals aanbevolen door je arts of fysiotherapeut voor de beste resultaten.

Regelmatige toepassing voor betere resultaten

De effectiviteit van TENS neemt toe bij regelmatig gebruik. Probeer het apparaat dagelijks te gebruiken, afhankelijk van de aanwijzingen van je zorgverlener. Door TENS consistent toe te passen, kun je een betere controle over je pijn ervaren en mogelijk de dosis medicatie verminderen. Als je acute pijn hebt, kan het ook nuttig zijn om TENS meerdere keren per dag te gebruiken.

Let op de instellingen van het apparaat

TENS-apparaten bieden meestal verschillende instellingen voor de intensiteit van de stimulatie. Begin met een lage intensiteit en verhoog deze geleidelijk tot je een comfortabele, maar effectieve stimulatie voelt. Vermijd te hoge intensiteit, omdat dit ongemak kan veroorzaken. Overleg met je arts of fysiotherapeut welke instellingen voor jou het meest geschikt zijn.

Zorg voor de juiste elektroden en het onderhoud van het apparaat

Om te zorgen dat je TENS-apparaat optimaal blijft functioneren, is het belangrijk om de elektroden regelmatig te controleren en ze te vervangen wanneer dat nodig is. Versleten elektroden kunnen de effectiviteit van de stimulatie verminderen. Zorg er ook voor dat je het apparaat goed onderhoudt door de gebruiksaanwijzing te volgen, zodat je altijd kunt rekenen op de beste prestaties.

Zorg voor een comfortabele en veilige omgeving

Gebruik TENS in een rustige, comfortabele omgeving waar je ongestoord kunt ontspannen. Het is belangrijk dat je je volledig kunt concentreren op de behandeling, zodat je je spieren kunt ontspannen en de maximale pijnverlichting kunt ervaren. Zorg ervoor dat je geen andere afleidingen hebt die de behandeling kunnen verstoren.

Overweeg aanvullende behandelingen voor pijnbeheersing

TENS kan een nuttige aanvulling zijn op andere pijnbehandelingen, zoals fysiotherapie, medicatie of ontspanningstechnieken. Door verschillende methoden te combineren, kun je de pijn beter beheersen en de algehele resultaten verbeteren. Raadpleeg je arts om te bepalen welke combinatie van behandelingen voor jou het beste is.

Zorg voor een gezond voedingspatroon voor een betere pijnbeheersing

Hoewel TENS pijn kan verlichten, kan een gezond voedingspatroon je algehele gezondheid verbeteren en bijdragen aan pijnbeheersing. Voedingsstoffen zoals omega-3 vetzuren, vitamine D, en magnesium kunnen ontstekingen verminderen en je gewrichten en spieren ondersteunen. Dit kan op de lange termijn helpen om pijn te voorkomen en je herstel te bevorderen.

Wees geduldig en volg je behandelingsplan

Pijnbeheersing kan tijd kosten, en TENS is vaak een proces van geleidelijke verbetering. Wees geduldig met jezelf en houd je aan het behandelingsplan dat door je arts of fysiotherapeut is opgesteld. Het kan enkele weken duren voordat je de volledige voordelen van de therapie ervaart.

Misvattingen rond TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie)

Er bestaan verschillende misvattingen over de effectiviteit en het gebruik van [TENS]. Veel mensen hebben onterecht hoge verwachtingen van de therapie, terwijl anderen twijfelen aan de effectiviteit ervan. In dit artikel worden enkele van de meest voorkomende misvattingen rond [TENS] besproken.

TENS biedt onmiddellijke genezing voor pijn

Een veel voorkomende misvatting is dat [TENS] onmiddellijk pijn kan verhelpen en een permanente oplossing biedt. In werkelijkheid is [TENS] bedoeld voor tijdelijke pijnverlichting en werkt het vaak door de zenuwen te stimuleren, wat de pijnsensatie tijdelijk vermindert. Het lost de onderliggende oorzaak van de pijn niet op. Het kan wel helpen om de pijn te beheersen, maar het is geen permanente genezing.

TENS is alleen effectief voor acute pijn

Veel mensen denken dat [TENS] alleen nuttig is voor acute pijnklachten, zoals na een blessure of operatie. Echter, [TENS] kan ook helpen bij chronische pijn, bijvoorbeeld bij aandoeningen zoals mentale gezondheid stoornissen of spieren klachten. Het kan zelfs een nuttige aanvulling zijn op andere behandelmethoden bij langdurige pijnklachten.

TENS werkt bij iedereen

Niet iedereen zal evenveel baat hebben bij [TENS]. De effectiviteit kan sterk variëren, afhankelijk van de oorzaak van de pijn en de individuele reactie op de behandeling. Wat bij de ene persoon goed werkt, kan bij de andere minder effectief zijn. Het is belangrijk om te weten dat het gebruik van [TENS] misschien niet voor iedereen geschikt is en dat de resultaten per persoon kunnen verschillen.

TENS is volledig zonder risico's

Hoewel [TENS] als een veilige behandeling wordt beschouwd, kunnen er bij sommige mensen bijwerkingen optreden. Dit kunnen huidirritaties zijn op de plaatsen waar de elektroden zijn geplaatst, of ongemakken door een te hoge intensiteit van de stimulatie. Mensen met een lmyfesysteem, pacemakers, of andere medische aandoeningen moeten voorzichtig zijn met het gebruik van [TENS], aangezien de elektrische impulsen invloed kunnen hebben op het lichaam.

TENS vervangt andere vormen van pijnbestrijding

Sommige mensen geloven dat [TENS] een vervanging is voor andere vormen van pijnbehandeling, zoals verdoving of medicatie. Dit is niet waar. Hoewel [TENS] kan helpen bij pijnbestrijding, is het vaak het meest effectief wanneer het wordt gebruikt in combinatie met andere behandelmethoden. Het kan de symptomen van pijn tijdelijk verlichten, maar het behandelt niet altijd de onderliggende oorzaak van de pijn.

TENS is geschikt voor iedereen

Er wordt vaak gedacht dat [TENS] voor iedereen geschikt is. Dit is echter niet het geval. Mensen met bepaalde medische aandoeningen, zoals een pacemaker, hartproblemen, of bepaalde ondervoeding kunnen beter geen gebruik maken van [TENS]. Het is belangrijk om vooraf met een arts te overleggen, vooral bij mensen met complexe medische aandoeningen.

TENS is eenvoudig te gebruiken zonder begeleiding

Hoewel [TENS] een relatief eenvoudige therapie lijkt, is het belangrijk om te weten hoe het apparaat op de juiste manier wordt gebruikt. Het verkeerd instellen van de intensiteit of het niet juist aanbrengen van de elektroden kan de effectiviteit verminderen. Het is raadzaam om vooraf advies te vragen aan een specialist of fysiotherapeut om de juiste instellingen te bepalen en een effectieve behandeling te garanderen.

Lees verder

• Chronische pijn: Soorten, oorzaken en behandeling