TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie): Toepassingen

Een TENS-apparaat is een draagbaar, batterijgevoed apparaat dat wordt gebruikt voor pijnbeheersing. TENS staat voor Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation (transcutane elektrische zenuwstimulatie). Het apparaat werkt door middel van zelfklevende elektroden die op de huid worden geplaatst. Deze elektroden zenden elektrische impulsen uit die het zenuwstelsel beïnvloeden, waardoor de transmissie van pijnsignalen naar het ruggenmerg en de hersenen wordt verminderd. Daarnaast stimuleren de impulsen de productie van endorfines, natuurlijke pijnstillers in het lichaam. Hoewel er anno september 2024 een beperkt aantal sterk klinisch bewijs beschikbaar is, wordt TENS door veel patiënten als een veilige optie voor pijnverlichting beschouwd. Het is echter belangrijk om een arts te raadplegen voordat men TENS gebruikt.

• Toepassingen van transcutane elektrische zenuwstimulatie
• Symptomen
• Aandoeningen
• Tegenindicatie van TENS
• Instellingen en opties van TENS
• Duur
• Frequentie
• Intensiteit
• Voordelen
• Bijwerkingen
• Duur van pijnverlichting
• Effectiviteit van TENS
• Stimulatie-intensiteit
• Tolerantie
• Aandachtspunten over gebruik van TENS-apparaat

Toepassingen van transcutane elektrische zenuwstimulatie

Het gebruik van een TENS-apparaat kan nuttig zijn voor het verlichten van pijnklachten en het verminderen van symptomen van verschillende aandoeningen.

Symptomen

TENS-apparaten kunnen mogelijk de volgende symptomen behandelen:

• angst
• aangezichtspijn
• beenkrampen
• bekkenpijn
• blaasspasmen (plotse krampen door samentrekking van blaas)
• brachiale jeuk (jeukende en branderige armen)
• buikpijn
• fantoompijn (pijn en sensaties in ledemaat na amputatie)
• gewrichtspijn
• handpijn
• heuppijn
• hielpijn
• hoofdpijn
• kaakpijn
• kankerpijn
• kniepijn
• menstruele pijn (krampen en andere symptomen bij menstruatie)
• nekpijn
• postoperatieve pijn
• rugpijn
• schouderpijn
• spieratrofie (spierverlies)
• spierkrampen
• spierpijn
• spierstijfheid
• tandpijn
• urine-incontinentie
• voetpijn
• weeën
• zenuwpijn

Aandoeningen

TENS kan mogelijk ook de pijn verlichten bij de volgende aandoeningen:

• anesthesia dolorosa (pijn en gevoelloosheid in aangezicht)
• artritis (gewrichtsontsteking)
• artritis psoriatica (symptomen aan gewrichten en organen)
• artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen)
• bursitis (een slijmbeursontsteking)
• costochondritis (ontsteking ribkraakbeen met pijn op borst)
• diabetische neuropathie (zenuwschade door diabetes met pijn)
• discushernia
• een depressie
• een golferselleboog
• een klapvoet (voetafwijking met abnormale loopgang)
• een ruggengraatletsel
• een tenniselleboog (pijn aan de buitenkant van de elleboog)
• endometriose (pijn rond de menstruatie)
• erectiestoornissen
• fibromyalgie (chronische aandoening met pijn en vermoeidheid)
• frozen shoulder (pijnlijke en stijve schouder)
• het buikwandpijnsyndroom
• het carpaal tunnel syndroom (tintelingen en/of zwakte aan de hand)
• het complex regionaal pijnsyndroom (pijnaandoening aan ledematen)
• het prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en obstipatie)
• interstitiële cystitis (ontsteking van blaaswand met pijn)
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening)
• myofasciale triggerpoints (spierknopen met pijn)
• neuropathie aan de voeten
• postherpetische neuralgie (zenuwpijn door gordelroos)
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• sportverwondingen
• temporomandibulaire dysfunctie (pijn aan kaak en gezicht)
• tendinitis (peesontsteking)
• tinnitus aurium (oorsuizen)
• trigeminusneuralgie (aangezichtspijn met pijnscheuten)

Tegenindicatie van TENS

Hoewel TENS doorgaans veilig is, zijn er bepaalde groepen patiënten voor wie de behandeling niet wordt aanbevolen, tenzij specifiek geadviseerd door een arts:

• patiënten met een pacemaker of een ander type elektrisch of metalen implantaat
• patiënten met epilepsie: Elektroden aanbrengen op het hoofd of de nek van patiënten met epilepsie veroorzaakt mogelijk epileptische aanvallen.
• patiënten met hartproblemen
• zwangere vrouwen: Zwangere vrouwen moeten het gebruik van TENS in de buik- en bekkengebieden vermijden.

Instellingen en opties van TENS

Een TENS-apparaat heeft bedieningselementen waarmee patiënten een passend niveau van pijnverlichting kunnen toedienen. Het is mogelijk om volgende opties aan te passen:

Duur

De duur is het aantal microseconden waarmee de stroom de huid binnengaat tijdens elke puls.

Frequentie

De frequentie verwijst naar het aantal elektrische pulsen per seconde. Hoogfrequente (HF) pulsen variëren van 80 tot 120 cycli per seconde en helpen bij het onder controle krijgen van acute pijn. Laagfrequente (LF) pulsen variëren van 1 tot 20 cycli per seconde en zijn geschikt voor de behandeling van chronische pijn.

Intensiteit

De patiënt kan met behulp van een knop de intensiteit van de elektrische stimulatie aanpassen.

Voordelen

TENS is een niet-invasieve methode om pijn te verlichten. Patiënten die pijnverlichting door TENS ervaren, moeten minder of geen pijnstillers meer innemen. Dit is een voordeel daar sommige pijnstillende geneesmiddelen mogelijk verslavend zijn of nadelige bijwerkingen veroorzaken. TENS-apparaten zijn ook handig omdat ze klein, draagbaar en relatief discreet zijn. Het is mogelijk om een TENS-apparaat in een zak te dragen of deze op een riem vast te maken. Op deze manier heeft de patiënt de hele dag door direct toegang tot pijnverlichting.

Bijwerkingen

Het gebruik van een TENS-apparaat is meestal veilig; bijwerkingen komen zelden voor. De elektrische impulsen die een TENS-apparaat produceert, veroorzaakt echter een tintelend of prikkelend gevoel dat sommige patiënten mogelijk niet prettig vinden. Sommige patiënten reageren voorts soms allergisch op de zelfklevende pads. Patiënten die roodheid van de huid en irritatie ervaren, gebruiken beter hypoallergene producten. Het is van vitaal belang om de elektroden nooit op de voorkant van de nek of de ogen te plaatsen. Het plaatsen van elektroden op de nek veroorzaakt een verlaging van de bloeddruk en spierspasmen. Wanneer de elektroden op de ogen terechtkomen, ontstaat een verhoogde oogdruk en een mogelijk oogletsel. Ook mogen de pads nooit geplaatst worden op de mond, een beschadigde of geïnfecteerde huid, gevoelloze gebieden en plaatsen met spataders. De pads tegelijkertijd op de borst en bovenrug plaatsen is evenmin aanbevolen. Tot slot mag de transcutane elektrische zenuwstimulatie niet uitgevoerd worden wanneer de patiënt een voertuig bestuurt.

Duur van pijnverlichting

De duur van pijnverlichting na gebruik van een TENS-apparaat is variabel. Sommige patiënten melden dat de pijn terugkeert zodra ze het apparaat uitzetten. Anderen hebben een adequate mate van pijnverlichting gedurende maximaal 24 uur. De duur van pijnverlichting neemt toe na herhaalde TENS-behandelingen. Deze herhaling vergroot echter ook de kans dat een patiënt een tolerantie voor de behandeling opbouwt.

Effectiviteit van TENS

Verschillende factoren hebben invloed op de effectiviteit van TENS.

Stimulatie-intensiteit

Met behulp van een draaiknop is het mogelijk om de sterkte aan te passen. Wanneer de patiënt een hoge frequentie gebruikt, behandelt dit de pijn vaak beter dan bij gebruik van een lage frequentie. Aangezien hoogfrequentie-TENS een effectievere pijnstiller is, is het aanbevolen om TENS met de hoogste intensiteit toe te passen die patiënten kunnen verdragen.

Tolerantie

Patiënten die dagelijks een TENS-apparaat gebruiken met dezelfde frequentie en intensiteit ontwikkelen een tolerantie voor de behandeling op. Dit houdt in dat de patiënt niet langer hetzelfde niveau van pijnverlichting ervaart als bij het eerste gebruik van het apparaat. Om dit te voorkomen, is het belangrijk dat patiënten binnen elke behandelingssessie wisselen tussen LF en HF TENS. Als alternatief is het nuttig om de intensiteit of de duur van TENS op dagelijkse basis geleidelijk te verhogen.

Aandachtspunten over gebruik van TENS-apparaat

Wetenschappers hebben anno oktober 2020 geen wetenschappelijk bewijs dat het gebruik van een TENS-apparaat effectief is voor het verlichten van de pijn. Dit is het gevolg van een gebrek aan hoogwaardige wetenschappelijke en klinische onderzoeken rond dit thema anno oktober 2020. Sommige onderzoeken suggereren dat de behandeling met TENS wel de pijn verlicht, maar dit is dan afhankelijk van bepaalde factoren, zoals het getroffen lichaamsgebied en de behandelintensiteit. TENS is tot slot geen remedie voor pijn en biedt vaak alleen verlichting op korte termijn terwijl de patiënt het TENS-apparaat gebruikt.

Lees verder

• Chronische pijn: Soorten, oorzaken en behandeling