Immunotherapie: Stoffen voor de behandeling van kanker

Immunotherapie (immuuntherapie) is een vorm van kankerbehandeling waarbij de patiënt stoffen toegediend krijgt die het immuunsysteem helpen om kankercellen effectiever te bestrijden. Deze stoffen kunnen afkomstig zijn van het lichaam zelf of in een laboratorium worden geproduceerd. Immunotherapie bestaat uit verschillende soorten en toedieningswijzen, en de arts volgt de patiënt regelmatig op met lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en beeldvormende onderzoeken om de effectiviteit van de behandeling te monitoren en eventuele bijwerkingen aan te pakken.

• De rol van het immuunsysteem in kanker
• Soorten cellen en moleculen in het immuunsysteem
• Werking van immunotherapie
• Verhoogde effectiviteit van immunotherapie door gepersonaliseerde behandeling
• Genetisch profiel van tumoren
• Biomarkers voor betere behandeling
• Nieuwe richtingen in immunotherapie: Innovaties en toekomstig onderzoek
• Immunotherapie en de combinatie met andere behandelingen
• Toekomstige doorbraken in tumorimmunologie
• Immunotherapie bij zeldzamere vormen van kanker
• Immunotherapie bij kanker: Lange termijn effecten en overleving
• Langdurige respons en remissie
• Immunologische geheugenrespons
• Bijwerkingen en management bij immunotherapie
• Auto-immuunreacties door immunotherapie
• Beheer van bijwerkingen en bijsturing van de behandeling
• Kwaliteit van leven tijdens immunotherapie
• Immunotherapie in de klinische praktijk: Beslissingen en aanbevelingen
• Afstemming van immunotherapie op patiëntkenmerken
• Toekomstige richtlijnen en aanbevelingen
• Monoklonale antilichamen
• Immuun checkpointremmers
• CAR T-celtherapie
• Niet-specifieke immunotherapie
• Op vaccin gebaseerde immunotherapie
• Toedieningswijze
• Frequentie van immunotherapiebehandelingen
• Bijwerkingen van immunotherapie
• Effectiviteit van immunotherapie
• Vooruitzichten en toekomst van immunotherapie
• Praktische tips voor het leven met immunotherapie
• Wees je bewust van mogelijke bijwerkingen
• Volg nauwkeurig je behandelplan
• Pas je levensstijl aan voor een betere behandelingseffectiviteit
• Communiceer regelmatig met je zorgteam
• Immunotherapie: stoffen voor de behandeling van kanker
• Immunotherapie is de enige behandeling voor kanker
• Immunotherapie heeft geen bijwerkingen
• Immunotherapie werkt voor alle soorten kanker
• Immunotherapie is hetzelfde als chemotherapie
• Immunotherapie is alleen effectief in de laatste stadia van kanker
• Immunotherapie kan kanker voorgoed genezen
• Immunotherapie is alleen geschikt voor jonge patiënten

H]Immunotherapie en het immuunsysteem: De basisprincipes[/H]
Immunotherapie richt zich op het versterken van het natuurlijke afweersysteem van het lichaam om kanker te bestrijden. Dit proces omvat het manipuleren van verschillende componenten van het immuunsysteem, zoals antilichamen, T-cellen en andere immuuncellen, om een effectievere aanval op tumoren mogelijk te maken.

De rol van het immuunsysteem in kanker

Het immuunsysteem is ontworpen om lichaamsvreemde stoffen, zoals bacteriën, virussen en abnormale cellen, te herkennen en te vernietigen. Kankercellen ontwikkelen echter mechanismen om deze afweer te ontwijken. Immunotherapie helpt deze verdediging te versterken door de immuunreactie te verbeteren.

Soorten cellen en moleculen in het immuunsysteem

Immunotherapie maakt gebruik van verschillende cellen, zoals T-cellen, en moleculen zoals cytokinen en antilichamen, om het immuunsysteem te mobiliseren. Deze cellen kunnen direct in contact komen met kankercellen en helpen ze te vernietigen, terwijl cytokinen de communicatie tussen cellen bevorderen.

Werking van immunotherapie

Immunotherapie heeft de volgende kenmerken:

• stopt of vertraagt de groei van kankercellen
• versterkt het immuunsysteem zodat het de kankercellen beter kan verwijderen
• voorkomt dat kanker zich naar andere lichaamsdelen verspreidt

Verhoogde effectiviteit van immunotherapie door gepersonaliseerde behandeling

De effectiviteit van immunotherapie kan variëren tussen patiënten, afhankelijk van genetische factoren en de kenmerken van de tumor. Gepersonaliseerde behandelingen worden steeds belangrijker om de kans op succes te vergroten.

Genetisch profiel van tumoren

Kanker heeft vaak unieke genetische mutaties die het mogelijk maken om specifieke therapieën te ontwikkelen die gericht zijn op deze afwijkingen. Dit verhoogt de kans op succes bij immunotherapie, aangezien de behandeling meer gericht en doeltreffend kan zijn.

Biomarkers voor betere behandeling

Biomarkers zijn stoffen die aangeven hoe een tumor reageert op een behandeling. Het identificeren van specifieke biomarkers helpt artsen om immunotherapie nauwkeuriger af te stemmen op de behoeften van de patiënt, waardoor bijwerkingen worden verminderd en de effectiviteit verhoogd.

Nieuwe richtingen in immunotherapie: Innovaties en toekomstig onderzoek

De toekomst van immunotherapie ziet er veelbelovend uit, met voortdurende innovaties en vooruitgang in onderzoek. Nieuwe benaderingen richten zich op het verbeteren van de effectiviteit van bestaande behandelingen en het ontwikkelen van behandelingen voor tumoren die moeilijk te behandelen zijn.

Immunotherapie en de combinatie met andere behandelingen

Veel onderzoeksinspanningen richten zich op de combinatie van immunotherapie met andere behandelingen zoals chemotherapie, radiotherapie of gerichte therapieën. Deze benadering kan het effect van immunotherapie versterken en de kans op remissie verhogen.

Toekomstige doorbraken in tumorimmunologie

Wetenschappers onderzoeken nieuwe manieren om kankercellen te identificeren die specifiek kwetsbaar zijn voor immunotherapie. Onderzoek naar de moleculaire mechanismen van tumoren biedt nieuwe inzichten die in de toekomst kunnen leiden tot meer gepersonaliseerde en gerichte therapieën.

Immunotherapie bij zeldzamere vormen van kanker

Hoewel immunotherapie al succesvol is bij veel vormen van kanker, zoals melanomen en longkanker, richt toekomstig onderzoek zich ook op zeldzamere kankersoorten. Het doel is om immunotherapie effectiever te maken bij een bredere groep patiënten.

Immunotherapie bij kanker: Lange termijn effecten en overleving

Immunotherapie kan de overleving van patiënten met kanker verbeteren, maar het heeft soms langdurige effecten die zorgvuldig moeten worden gemonitord.

Langdurige respons en remissie

Bij sommige patiënten kan immunotherapie leiden tot langdurige remissie, zelfs na het beëindigen van de behandeling. Dit wordt mogelijk gemaakt door de training van het immuunsysteem om kankercellen in de toekomst te herkennen en te bestrijden.

Immunologische geheugenrespons

Sommige vormen van immunotherapie stimuleren een geheugenrespons van het immuunsysteem, waardoor het in staat is om toekomstige uitbraken van kanker te bestrijden. Deze langetermijneffecten dragen bij aan de duurzame effectiviteit van de behandeling.

Bijwerkingen en management bij immunotherapie

Immunotherapie heeft, hoewel vaak effectief, ook bijwerkingen die zorgvuldig moeten worden beheerd. Het is cruciaal voor artsen om patiënten nauwlettend te volgen en bijwerkingen tijdig te identificeren en te behandelen.

Auto-immuunreacties door immunotherapie

Omdat immunotherapie het immuunsysteem versterkt, kan het ook leiden tot auto-immuunreacties waarbij het immuunsysteem gezonde cellen aanvalt. Dit kan bijvoorbeeld resulteren in ontstekingen in organen zoals de darmen, de huid of de longen.

Beheer van bijwerkingen en bijsturing van de behandeling

Bijwerkingen kunnen variëren van milde symptomen zoals huiduitslag tot ernstigere reacties zoals orgaanschade. Het beheer van bijwerkingen vereist vaak het gebruik van immunosuppressieve middelen of de onderbreking van de behandeling.

Kwaliteit van leven tijdens immunotherapie

Patiënten kunnen last hebben van vermoeidheid, misselijkheid en andere ongemakken tijdens de behandeling. Begeleiding en ondersteuning door zorgverleners zijn belangrijk voor het verbeteren van de kwaliteit van leven van de patiënt tijdens het behandelproces.

Immunotherapie in de klinische praktijk: Beslissingen en aanbevelingen

In de klinische praktijk wordt immunotherapie steeds vaker geïntegreerd in behandelplannen. Artsen moeten beslissingen nemen op basis van verschillende factoren, waaronder het type kanker, het stadium van de ziekte en de reactie van de patiënt op eerdere behandelingen.

Afstemming van immunotherapie op patiëntkenmerken

Het type kanker, de genetische eigenschappen van de tumor, en de algehele gezondheid van de patiënt zijn cruciale factoren bij het afstemmen van immunotherapie. Artsen gebruiken deze gegevens om te bepalen welke vorm van immunotherapie het meest geschikt is.

Toekomstige richtlijnen en aanbevelingen

Er is voortdurend onderzoek naar de beste praktijken voor het gebruik van immunotherapie. Dit zal leiden tot de ontwikkeling van meer gedetailleerde richtlijnen en aanbevelingen die zorgverleners kunnen helpen bij het nemen van weloverwogen beslissingen over immunotherapie.

Monoklonale antilichamen

Het immuunsysteem beschermt het lichaam tegen infecties door kiemen zoals bacteriën of virussen te detecteren en antilichamen aan te maken die deze infecties bestrijden. In een laboratorium kunnen speciale antilichamen (monoklonale antilichamen) worden geproduceerd die specifiek kankercellen herkennen. Sommige monoklonale antilichamen hechten zich aan kankercellen en maken het voor andere immuuncellen gemakkelijker om deze te vinden en aan te vallen. Andere monoklonale antilichamen blokkeren signalen op het oppervlak van kankercellen die de celdeling bevorderen. Er zijn ook monoklonale antilichamen die straling of chemotherapie-medicijnen naar kankercellen brengen, waarbij de toxines rechtstreeks op de kankercellen worden afgegeven.

Monoklonale antilichamen worden gebruikt voor de behandeling van verschillende soorten kanker:

• bepaalde soorten hersenkanker
• borstkanker
• chronische lymfatische leukemie (vorm van bloedkanker)
• een anaplastisch grootcellig lymfoom (vorm van bloedkanker)
• een geavanceerd melanoom (vorm van huidkanker door langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen)
• Hodgkin-lymfoom
• non-Hodgkin-lymfoom
• eierstokkanker
• gevorderde dikkedarmkanker of rectumkanker
• hoofd- en halskanker
• longkanker
• maagkanker
• nierkanker
• prostaatkanker

Immuun checkpointremmers

Checkpoints zijn specifieke moleculen op immuuncellen die helpen bij het reguleren van de immuunrespons. Kankercellen kunnen deze checkpoints gebruiken om te voorkomen dat ze worden aangevallen door het immuunsysteem. Immuun checkpointremmers zijn een nieuw type monoklonaal antilichaam dat op deze checkpoints inwerkt om het immuunsysteem te stimuleren, zodat het kankercellen kan aanvallen.

Enkele bekende checkpointremmers zijn PD-1-remmers, PD-L1-remmers en CTLA-4-remmers.

PD-1-remmers worden gebruikt voor de behandeling van:

• Hodgkin-lymfoom
• huidmelanoom
• hoofd-halskanker
• leverkanker
• maagkanker
• nierkanker
• niet-kleincellige longkanker

PD-L1-remmers worden ingezet bij:

• blaaskanker
• longkanker
• Merkelcelcarcinoom (zeer agressieve vorm van huidkanker)
• CTLA-4-remmers (worden toegepast bij huidmelanoom).

CAR T-celtherapie

Bij CAR T-celtherapie worden de eigen witte bloedcellen van de patiënt herprogrammeerden om specifiek kankercellen aan te vallen. Dit type immunotherapie wordt gebruikt voor de behandeling van grote B-cel lymfomen en acute lymfatische leukemie.

Niet-specifieke immunotherapie

Deze therapieën versterken het immuunsysteem op een algemenere manier dan monoklonale antilichamen. Er zijn twee hoofdtypen:

Interleukine-2
Interleukine-2 (IL-2) bevordert de groei en deling van immuuncellen. Een laboratoriumversie van IL-2 wordt gebruikt voor de behandeling van gevorderde nierkanker en melanoom.

Interferon-alfa
Interferon-alfa (INF-alfa) helpt afweercellen om kankercellen beter aan te vallen. Deze vorm van immunotherapie kan bruikbaar zijn voor de behandeling van:

• chronische myeloïde leukemie
• cutaan (huid) T-cellymfoom
• folliculair non-Hodgkin-lymfoom
• Kaposisarcoom (tumor op huid, slijmvliezen en organen)
• melanoom
• haarcelleukemie (bloedkanker met harige B-cellen)
• nierkanker

Op vaccin gebaseerde immunotherapie

Dit type therapie maakt gebruik van genetisch gemodificeerde virussen die kankercellen infecteren en doden. Wanneer kankercellen afsterven, komen antigenen vrij die het immuunsysteem aanzetten om andere kankercellen aan te vallen en te vernietigen. Anno september 2024 wordt deze therapie ingezet voor de behandeling van geavanceerde prostaatkanker en wordt getest voor andere soorten kanker.

Toedieningswijze

Verschillende vormen van immunotherapie worden op diverse manieren toegediend:

• actueel: Toepassing van de immunotherapie op de huid via een crème, geschikt voor zeer vroege huidkanker.
• intraveneus (IV): Toediening van de immunotherapie rechtstreeks in een ader.
• intravesicaal: Toediening van de immunotherapie rechtstreeks in de blaas.
• oraal: Immunotherapie in de vorm van pillen of capsules die ingeslikt moeten worden.

Frequentie van immunotherapiebehandelingen

De frequentie en duur van immunotherapie zijn afhankelijk van:

• de reactie van het lichaam op de behandeling
• het type immunotherapie
• het type kanker en het kankerstadium

Patiënten kunnen dagelijks, wekelijks of maandelijks behandeld worden. Sommige immunotherapieën worden in cycli toegediend, waarbij een behandelingsperiode wordt gevolgd door een rustperiode. De rustperiode biedt het lichaam de kans om te herstellen en nieuwe gezonde cellen te vormen.

Bijwerkingen van immunotherapie

De bijwerkingen van immunotherapie kunnen variëren afhankelijk van het type behandeling. Sommige bijwerkingen treden op op de plaats waar het medicijn wordt toegediend, met symptomen zoals pijn, zwelling, roodheid of jeuk.

Andere mogelijke bijwerkingen zijn:

• anafylaxie: Een ernstige, soms fatale allergische reactie die zeer zeldzaam is.
• diarree
• hoge bloeddruk
• huidontsteking
• lage bloeddruk
• leverontsteking
• longontsteking
• ontsteking in het spijsverteringskanaal
• ontsteking van de endocriene organen
• risico op infectie
• zwelling en gewichtstoename door vasthoudvloeistof
• vermoeidheid

Sommige bijwerkingen kunnen optreden omdat het immuunsysteem niet alleen kankercellen aanvalt, maar ook gezonde cellen. Dit kan leiden tot auto-immuunziekten waarbij het immuunsysteem gezonde weefsels aanvalt en beschadigt.

Effectiviteit van immunotherapie

Immunotherapie kan effectief zijn bij het behandelen van verschillende soorten kanker, vooral als andere behandelingen niet succesvol waren. Het kan leiden tot complete of gedeeltelijke remissie, waarbij de symptomen van de kanker verminderen of verdwijnen.

De effectiviteit van immunotherapie kan variëren afhankelijk van:

• het type kanker
• de gezondheidstoestand van de patiënt
• de specifieke kenmerken van de tumor

Bij sommige patiënten kan immunotherapie aanvankelijk geen merkbare effecten vertonen, maar kan de kanker later goed reageren op de behandeling. Het is belangrijk om regelmatig te worden gecontroleerd door een arts om de voortgang te evalueren.

Vooruitzichten en toekomst van immunotherapie

Immunotherapie is een veelbelovende en snel evoluerende behandelingsoptie voor kanker. Onderzoekers blijven nieuwe immunotherapieën ontwikkelen en testen om de effectiviteit te vergroten en de bijwerkingen te verminderen. Er wordt veel onderzoek gedaan naar gepersonaliseerde immunotherapie, waarbij behandelingen worden afgestemd op de individuele kenmerken van de tumor en het immuunsysteem van de patiënt.

De verwachting is dat immunotherapie in de toekomst een steeds grotere rol zal spelen in de behandeling van kanker, mogelijk in combinatie met andere therapieën zoals chemotherapie, bestraling en gerichte therapieën.

Praktische tips voor het leven met immunotherapie

Immunotherapie is een behandelingsmethode die het immuunsysteem versterkt om kanker te bestrijden. Het maakt gebruik van stoffen die het lichaam helpen om kankercellen effectiever aan te vallen. Hoewel immunotherapie veelbelovend is, kan het ook bijwerkingen veroorzaken en het is belangrijk om goed voorbereid te zijn.

Wees je bewust van mogelijke bijwerkingen

Immunotherapie kan verschillende bijwerkingen veroorzaken, afhankelijk van de behandeling en je persoonlijke gezondheid. Veel voorkomende bijwerkingen zijn vermoeidheid, huidreacties, maagklachten, en veranderingen in de bloeddruk. Omdat immunotherapie je immuunsysteem activeert, kunnen er soms ook ontstekingen in andere delen van het lichaam optreden, wat kan leiden tot symptomen zoals hoesten, kortademigheid of buikpijn. Het is belangrijk om alert te zijn op deze symptomen en ze met je arts te bespreken.

Volg nauwkeurig je behandelplan

Het is cruciaal om je behandelplan strikt te volgen en alle geplande sessies van immunotherapie bij te wonen. Het behandelplan kan bestaan uit infusies of injecties die regelmatig moeten worden toegediend om de effectiviteit te maximaliseren. Daarnaast kan je arts besluiten om aanvullende behandelingen voor te schrijven, zoals medicijnen, om de bijwerkingen van immunotherapie te verlichten. Zorg ervoor dat je altijd goed geïnformeerd bent over de timing en frequentie van je behandelingen.

Pas je levensstijl aan voor een betere behandelingseffectiviteit

Tijdens je behandeling kan het nuttig zijn om je levensstijl aan te passen om je immuunsysteem te ondersteunen. Zorg voor voldoende rust, eet een evenwichtig voedingspatroon, en probeer stress te vermijden. Het verbeteren van je algehele gezondheid kan bijdragen aan het succes van de immunotherapie en kan helpen bij het herstel van bijwerkingen. Ook regelmatige bloedonderzoeken kunnen nodig zijn om je gezondheid tijdens de behandeling te monitoren en ervoor te zorgen dat de therapie goed wordt verdragen.

Communiceer regelmatig met je zorgteam

Het is essentieel om open te communiceren met je zorgteam over hoe je je voelt tijdens de behandeling. Dit helpt om bijwerkingen snel te identificeren en aan te pakken, en het stelt je arts in staat om het behandelplan aan te passen indien nodig. Als je last hebt van ernstige bijwerkingen of nieuwe symptomen opmerkt, meld dit dan direct aan je arts. Jouw zorgteam is er om je te ondersteunen en ervoor te zorgen dat je behandeling zo effectief en veilig mogelijk is.

Immunotherapie: stoffen voor de behandeling van kanker

Immunotherapie is een relatief nieuwe benadering in de behandeling van kanker waarbij het immuunsysteem van het lichaam wordt gestimuleerd om kankercellen aan te vallen. Het gebruik van stoffen die specifiek gericht zijn op het verbeteren van de werking van het immuunsysteem, speelt hierbij een cruciale rol. De effectiviteit van immunotherapie kan variëren, afhankelijk van het type kanker en het stadium waarin de ziekte zich bevindt.

Immunotherapie is de enige behandeling voor kanker

Een veelvoorkomende misvatting is dat immunotherapie de enige effectieve behandelingsoptie voor kanker is. Hoewel immunotherapie veelbelovend is voor bepaalde soorten kanker, wordt het vaak gebruikt in combinatie met andere behandelingen, zoals borstkankerbehandelingen, chirurgie, chemotherapie of radiotherapie. De keuze voor een behandeling hangt af van het type en stadium van de kanker en wordt meestal bepaald door een team van artsen.

Immunotherapie heeft geen bijwerkingen

Er wordt vaak gedacht dat immunotherapie geen bijwerkingen heeft, aangezien het lichaam eigen stoffen gebruikt om kanker te bestrijden. Echter, immunotherapie kan wel degelijk bijwerkingen veroorzaken, zoals vermoeidheid, huidreacties, diarree, of in sommige gevallen zelfs ernstige complicaties die het mentale welzijn of de werking van andere organen beïnvloeden. De bijwerkingen zijn afhankelijk van het specifieke type immunotherapie dat wordt toegepast en de reactie van het immuunsysteem.

Immunotherapie werkt voor alle soorten kanker

Hoewel immunotherapie voor sommige soorten kanker een doorbraak betekent, werkt het niet voor alle vormen van de ziekte. De effectiviteit kan variëren afhankelijk van het type kanker en de specifieke genetische kenmerken van de tumor. Kanker zoals longenkanker, melanomen en sommige vormen van darmenkanker reageren vaak beter op immunotherapie, maar dit is niet gegarandeerd voor alle patiënten.

Immunotherapie is hetzelfde als chemotherapie

Immunotherapie wordt vaak verward met chemotherapie, maar de twee behandelingen verschillen aanzienlijk. Chemotherapie werkt door snelgroeiende cellen, waaronder kankercellen, te doden, maar tast ook gezonde cellen aan, wat leidt tot bijwerkingen zoals haaruitval en misselijkheid. Immunotherapie daarentegen richt zich specifiek op het versterken van het immuunsysteem om kankercellen te bestrijden zonder gezonde cellen te beschadigen. Dit maakt immunotherapie vaak minder schadelijk dan traditionele behandelingen, hoewel bijwerkingen nog steeds mogelijk zijn.

Immunotherapie is alleen effectief in de laatste stadia van kanker

Een andere misvatting is dat immunotherapie alleen effectief is in de laatste stadia van kanker. Hoewel het vaak wordt toegepast bij gevorderde vormen van kanker, kan immunotherapie ook in vroege stadia effectief zijn, vooral bij kankers zoals alvleesklierkanker of huidkanker. Het gebruik van immunotherapie in een vroeg stadium kan de kans op een succesvolle behandeling aanzienlijk vergroten, hoewel dit afhankelijk is van het specifieke geval en de reactie van de patiënt.

Immunotherapie kan kanker voorgoed genezen

Hoewel immunotherapie in sommige gevallen tot langdurige remissies kan leiden, betekent dit niet noodzakelijk dat het kanker voor altijd geneest. Er zijn gevallen waarin patiënten na immunotherapie nog steeds tekenen van ziekte vertonen of waarbij de kanker terugkeert na een bepaalde periode. Immunotherapie kan de progressie van de ziekte vertragen of onder controle houden, maar de kans op genezing is niet altijd gegarandeerd. Het is belangrijk om realistische verwachtingen te hebben over de uitkomsten van de behandeling.

Immunotherapie is alleen geschikt voor jonge patiënten

Er is een misvatting dat immunotherapie alleen geschikt is voor jonge patiënten. Immunotherapie kan echter effectief zijn voor mensen van verschillende leeftijden, afhankelijk van hun gezondheidstoestand en de aard van de kanker. Oudere patiënten met kankersoorten zoals kanker kunnen ook baat hebben bij immunotherapie, hoewel de behandeling mogelijk anders wordt aangepakt, afhankelijk van hun lichamelijke conditie en andere medische factoren.

Lees verder

• Kankerbehandeling: Verschillende behandelingen voor kanker
• Chemotherapie (cytostatica) bij kanker en bijwerkingen
• Radiotherapie (behandeling via bestraling): Tumor verkleinen
• Brachytherapie: Inwendige bestraling (tumor) met implantaten
• Bijwerkingen door chemotherapie (behandeling van kanker)