Merkelcelcarcinoom: Zeer agressieve vorm van huidkanker

Merkelcelcarcinoom: Zeer agressieve vorm van huidkanker Een Merkelcelcarcinoom is een zeer maligne (kwaadaardige), zeldzame vorm van huidkanker. De knobbel bevindt zich meestal op het gezicht, het hoofd of de nek. De tumor groeit snel en verspreidt zich eveneens snel naar andere lichaamsdelen. De behandeling van dit type huidkanker hangt af diverse factoren maar bestaat meestal uit chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie. Ondanks een effectieve behandeling keert de tumor snel terug. De prognose is variabel maar ongeveer één op de drie patiënten komt hierdoor te overlijden. Cyril Toker beschreef voor het eerst een merkelcelcarcinoom in 1972.

Synoniemen Merkelcelcarcinoom

Een Merkelcelcarcinoom is eveneens gekend onder deze synoniemen:
  • een neuro-endocrien carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen) van de huid
  • MCC

Epidemiologie en risicofactoren Merkelceltumor

De jaarlijkse incidentie van een Merkelceltumor bedraagt 0,2-0,45 op 100.000 mensen, wat honderd keer zeldzamer is dan een melanoom volgens Emedicine. Een Merkelcelcarcinoom ontwikkelt zich meestal bij oudere patiënten (zeventigplussers). Vrouwen zijn vier keer vaker dan mannen getroffen door dit type huidkanker. Een langdurige blootstelling aan natuurlijk of kunstmatig zonlicht of een zwak immuunsysteem (orgaantransplantatie, een hiv-infectie, drugs, chronische leukemie, …) zijn risicofactoren waardoor de patiënt dit type huidkanker sneller ontwikkelt. Ook een geschiedenis van een andere vorm van huidkanker en een lichte huidskleur zijn mogelijke risicofactoren.

Oorzaken zeer agressieve vorm van huidkanker

De precieze oorzaak van een Merkelcelcarcinoom is niet gekend. Vermoedelijk bevindt zich een polyomavirus in een groot deel van de tumoren. Dit virus is kankerverwekkend en is wellicht de oorzaak van de agressieve uitzaaiingen van de tumorcellen. De kanker ontwikkelt zich in de Merkel-cellen. Deze bevinden zich op de basis van de buitenste huidlaag (epidermis). Merkel-cellen zijn verbonden met de zenuwuiteinden in de huid die verantwoordelijk zijn voor de tastzin.

Symptomen: Pijnloze knobbel op gezicht

Het eerste teken van een Merkelcelcarcinoom is meestal een snelgroeiende, pijnloze glanzende knobbel (tumor) op de huid. Het bolronde knobbeltje is huidkleurig of verschijnt in de kleuren rood, blauw of paars. De grootte hiervan bedraagt tot twee centimeter (of iets groter). Meest bevindt een Merkelceltumor zich op het gezicht, het hoofd of de nek, maar dit is principe op elk lichaamsdeel mogelijk, zelfs op plaatsen die niet zijn blootgesteld aan zonlicht.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De arts voert diverse onderzoeken uit om zeker te zijn van een Merkelcelcarcinoom. Hij voert een sentinel node biopsie uit. Hij neemt met andere woorden een stukje weefsel weg van de schildwachtklier. Dit onderzoek bepaalt of de kanker uitgezaaid is naar de lymfeklieren (lymfekliermetastasen). Voor het onderzoek injecteert de arts een kleurstof dichtbij de tumor. De kleurstof stroomt dan via het lymfestelsel naar de lymfeklieren. De eerste lymfeklier die de kleurstof opneemt, is de schildwachtklier. De arts verwijdert de lymfeklier en zoekt kankercellen onder een microscoop. Ook beeldvormende diagnostiek is belangrijk. Zo maakt de arts een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) en een CT-scan van de borstkas en buik om te bepalen of de kanker is uitgezaaid naar andere organen. Daarnaast zet hij mogelijk een positron emissie tomografie (PET-scan) of een octreotide-scan (neuro-endocriene tumor opsporen) in. Hiermee injecteert hij een radioactieve tracer in de huid om te controleren of de kankercellen zich verspreid hebben.

Differentiële diagnose

Deze tumoren lijken sterk op de symptomenreeks van een Merkcelcarcinoom en zijn daarom gekend als de differentiële diagnose:

Behandeling: Chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie

De chirurg verwijdert de tumor samen met een rand van de normale huid rondom de tumor (minstens een marge van twee centimeter). Is de tumor uitgezaaid, dan verwijdert de chirurg eveneens de lymfeknopen (lymfklierdissectie). Ook radiotherapie is nuttig en dit vooral na een operatie om de resterende kankercellen te vernietigen. Soms is radiotherapie de enige behandelingsvorm bij patiënten die geen operatie willen ondergaan. Tot slot is chemotherapie nuttig om kankercellen te doden. Dit gebeurt via een ader (medische term: intraveneus), via een tablet of een combinatie van beide. Chemotherapie is aanbevolen wanneer een Merkelcelcarcinoom zich verspreid heeft naar de lymfeklieren of naar andere organen in het lichaam, of als de kanker is teruggekeerd ondanks de behandeling.

Complicaties

De behandeling van een Merkelcelcarcinoom is niet eenvoudig, omdat deze snel verspreidt, ondanks de behandeling. Eerst metastaseert (uitzaaien) de tumor zich naar de nabijgelegen lymfeklieren. Later tast de kanker de huid, de hersenen, de botten, de lever of de longen aan, en is de functie van deze organen aangetast. Metastasen van de tumor zijn moeilijker te behandelen waardoor de patiënt soms komt te overlijden.

Prognose

De tumor keert in meer dan de helft van de patiënten terug binnen de twee jaar. Wanneer de kanker zich verspreid heeft naar de lymfeklieren, is de prognose slecht. De tweejaarsoverleving bedraagt gemiddeld 50 tot 70%. Ongeveer één op de drie patiënten komt te overlijden aan de ziekte.

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Huidkanker - Soorten en SymptomenLekker bakken in de zon zodra de zomer er weer is? Doe dit nooit zomaar. Je kunt het risico op huidkanker vergroten als…
Huidkanker: symptomen, oorzaken & behandelingHuidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Huidkanker ontstaat als de cellen van je huid zich onge…
Plaveiselcel-carcinoomPlaveiselcel-carcinoomPlaveiselcelcarcinoom is een vorm van huidkanker die kwaadaardig is. Het lijkt op een soort grote wrat die onder de 1 cm…
Sebaceus carcinoom: Vorm van huidkanker op ooglidSebaceus carcinoom: Vorm van huidkanker op ooglidSebaceuze klieren (talgklieren) zijn kleine klieren die verbonden zijn met haarfollikels in de huid. In alle haardragend…

Contacteczeem (contactallergie): symptomen en oorzakenContacteczeem (contactallergie): symptomen en oorzakenContacteczeem, ook wel contactallergie of contactdermatitis genoemd, wordt gekarakteriseerd door een jeukende rode huid…
Metachromatische leukodystrofie: Fysieke & mentale symptomenMetachromatische leukodystrofie: Fysieke & mentale symptomenMetachromatische leukodystrofie (MLD) is een zeldzame genetische aandoening waarbij de zenuwen, de spieren en andere org…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: George From Charleston, AmeriKa, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 23 september 2016
  • Diagnosis, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/Merkel-cell-carcinoma/diagnosis-treatment/diagnosis/dxc-20165271, geraadpleegd op 23 september 2016
  • Frequently Asked Questions about Merkel Cell Carcinoma, http://www.merkelcell.org/faqs/index.php, geraadpleegd op 23 september 2016
  • Merkel cel tumor, http://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/mtxt/MerkelCelTumor.htm, geraadpleegd op 23 september 2016
  • Overview, http://emedicine.medscape.com/article/870538-overview#showall, geraadpleegd op 23 september 2016
  • Overview, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/Merkel-cell-carcinoma/home/ovc-20165247, geraadpleegd op 23 september 2016
  • Symptoms & Causes, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/Merkel-cell-carcinoma/symptoms-causes/dxc-20165249, geraadpleegd op 23 september 2016
  • Treatment, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/Merkel-cell-carcinoma/diagnosis-treatment/treatment/txc-20165274, geraadpleegd op 23 september 2016
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 06-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.