Kaposisarcoom: Tumor op de huid, in slijmvliezen en organen

Kanker ontstaat door een ongecontroleerde groei van cellen in het lichaam. Een Kaposi-sarcoom is een kankerachtige tumor die ontstaat uit de cellen die lymfe- of bloedvaten bekleden. De tumor kan de huid, longen, het maagdarmkanaal en andere organen aantasten. Deze tumoren verspreiden zich naar de lymfeklieren, slijmvliezen en ingewanden. Vaak gaat het Kaposi-sarcoom gepaard met een slecht gecontroleerde of ernstige HIV-infectie, immuunverzwakte patiënten en patiënten die genetisch kwetsbaar zijn voor de tumor. Behandeling is mogelijk, maar de eventueel onderliggende aandoening geneest hierdoor niet.

• Oorzaken, Epidemiologie en soorten Kaposi-sarcoom
• Symptomen: Tumoren op de Huid, in slijmvliezen en organen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van kwaadaardig gezwel
• Prognose van deze vorm van kanker
• Complicaties van de tumoren
• Preventieve maatregelen en onderzoek

Oorzaken, Epidemiologie en soorten Kaposi-sarcoom

AIDS-gerelateerd Kaposi-sarcoom

Dit is de meest voorkomende vorm van het Kaposi-sarcoom. Patiënten die het hiv-virus met zich meedragen, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van een Kaposi-sarcoom. Het sarcoom (kanker in bindweefsel) treedt minder vaak op dan vroeger dankzij hoogactieve antiretrovirale therapie (HAART), maar soms ontwikkelen patiënten het sarcoom ondanks een HAART-behandeling. De kanker ontwikkelt zich bij aidspatiënten snel in tegenstelling tot andere vormen.

Transplantatiegerelateerd Kaposi-sarcoom

Ook patiënten die een niertransplantatie of andere orgaantransplantaties hebben ondergaan, lopen risico op het ontwikkelen van een Kaposi-sarcoom. Zij hebben namelijk een verzwakt immuunsysteem.

Endemisch Afrikaans Kaposi-sarcoom

Het Afrikaanse Kaposi-sarcoom komt vrij vaak voor in bepaalde gebieden in Afrika. Vooral jonge volwassen mannen die in de buurt van de evenaar leven, zijn aangetast. Een andere vorm van het Kaposi-sarcoom komt voor bij jonge Afrikaanse kinderen. Malaria, ondervoeding en andere chronische infecties dragen vermoedelijk bij aan een verzwakt immuunsysteem.

Middellandse Zee Kaposi-sarcoom

Deze vorm, ook bekend als het klassieke Kaposi-sarcoom, treft voornamelijk mannen van middelbare leeftijd of ouder van Mediterrane of Ashkenazisch-Joodse afkomst. Voor de aidsepidemie kwam het relatief veel voor bij oudere Italiaanse en Joodse mannen, en af en toe ook bij oudere vrouwen. De tumoren ontwikkelden zich hierbij vrij langzaam, waardoor onmiddellijke behandeling niet altijd nodig was.

Symptomen: Tumoren op de Huid, in slijmvliezen en organen

Op het lichaam

De tumoren zijn rijk aan bloedvaten, waardoor de patiënt paarsrode knobbelige voelbare huidgezwellen heeft. Deze komen meestal voor op de huid, met name op de voeten, enkels en benen, en variëren in grootte van enkele millimeters tot enkele centimeters. Hoewel ze er lelijk uitzien, veroorzaken ze zelden symptomen bij de patiënt, al kan hij af en toe pijnlijke gezwollen benen en gezwollen voeten hebben. Ook kunnen tumoren voorkomen in de slijmvliezen, met name in het mondslijmvlies (gehemelte, tandvlees) en het oogbindvlies (conjunctiva).

In het lichaam
De tumoren kunnen zich ook in de organen bevinden, zoals in de longen of het maagdarmkanaal. Dit kan bij sommige patiënten leiden tot bloedingen, misselijkheid, braken, buikpijn, bloed ophoesten, een pijnlijk gevoel achter het borstbeen tijdens het eten, zwarte ontlasting door de aanwezigheid van bloed (melaena) en een darmobstructie. Tumoren in de longen kunnen leiden tot bloederig sputum (slijm), hoesten, pijn op de borst en kortademigheid.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Voor het bevestigen van de diagnose Kaposi-sarcoom zijn de volgende onderzoeken nodig: een bronchoscopie, een CT-scan, een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) en een huidbiopsie. Om gastro-intestinale letsels op te sporen, is een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) of een colonoscopie nodig.

Differentiële diagnose

De arts kan het Kaposi-sarcoom verwarren met bacillaire angiomatose.

Behandeling van kwaadaardig gezwel

De arts beoordeelt het aantal en de locatie van de tumoren, de ernst en uitgebreidheid van de symptomen, en de mate waarin het immuunsysteem is aangetast. Deze factoren bepalen de geschikte behandeling. HAART (hoogactieve antiretrovirale therapie) tegen HIV is een mogelijke behandeling. Daarnaast zijn combinaties van chemotherapie, cryotherapie (tumoren bevriezen), lasertherapie en radiotherapie behandelingsopties. Soms is chirurgische excisie nodig om de tumor te verwijderen.

Prognose van deze vorm van kanker

De prognose hangt af van de immuunstatus van de patiënt en de hoeveelheid HIV-virus in het bloed (virale last). De verkleurde huidknobbeltjes krimpen en vervagen meestal, maar verdwijnen zelden volledig na behandeling. De onderliggende aandoening AIDS verbetert niet door de behandeling van het Kaposi-sarcoom. Dankzij behandeling kan het sarcoom echter jarenlang onder controle worden gehouden. Het Kaposi-sarcoom is ernstig wanneer de tumoren de longen, lever of het spijsverteringskanaal aantasten. Ademhalingsproblemen en bloedingen zijn enkele levensbedreigende symptomen. Verder kan de tumor soms terugkomen.

Complicaties van de tumoren

De armen en benen kunnen gezwollen en pijnlijk zijn (lymfoedeem). Infecties kunnen optreden wanneer de ziekte zich verspreidt naar de lymfeklieren. Ook kan de patiënt longgerelateerde symptomen krijgen, zoals hoesten, bloed ophoesten en kortademigheid. De botten en vitale organen kunnen soms worden aangetast door de verspreiding van de tumor. De tumoren kunnen na behandeling terugkeren. Een aidspatiënt kan soms overlijden aan een Kaposi-sarcoom.

Preventieve maatregelen en onderzoek

Preventie van Kaposi-sarcoom omvat voornamelijk het beheer van HIV-infectie en immuunsuppressie. Dit betekent het strikt volgen van antiretrovirale therapieën en regelmatige medische controles om de immuunfunctie te monitoren. Onderzoek naar Kaposi-sarcoom richt zich op nieuwe behandelmethoden en manieren om de tumorgroei te onderdrukken.

Lees verder

• Sarcoom (kanker in bindweefsel): Soorten sarcomen
• Weke delen sarcoom: Kanker in zachte weefsels van lichaam
• Complicaties van aids/hiv: Infecties, ziekten en kanker