Kaposisarcoom: Tumor op de huid, in slijmvliezen en organen

Kanker ontstaat bij een ongecontroleerde groei van cellen in het lichaam. Een Kaposi sarcoom is een kankerachtige tumor die ontstaat uit de cellen die lymfe- of bloedvaten bekleden. De tumor tast de huid, de longen, het maagdarmkanaal en andere organen aan. De tumoren verspreiden zich namelijk naar de lymfeklieren, slijmvliezen en ingewanden. Vaak gaat het Kaposisarcoom gepaard met een slecht gecontroleerde of ernstige HIV-infectie, immuun verzwakte patiënten en patiënten die genetisch kwetsbaar zijn voor de tumor. De behandeling is wel mogelijk maar de eventueel onderliggende aandoening geneest hierbij niet.

• Oorzaken, epidemiologie en soorten Kaposisarcoom
• Symptomen: Tumor op de huid, in slijmvliezen en organen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van kwaadaardig gezwel
• Prognose van vorm van kanker
• Complicaties tumoren

Oorzaken, epidemiologie en soorten Kaposisarcoom

AIDS-gerelateerd Kaposisarcoom

Dit is de meest voorkomende vorm van het Kaposisarcoom. Patiënten die het hiv-virus met zich meedragen zijn vaker getroffen door het Kaposisarcoom. Het sarcoom (kanker in bindweefsel) treedt minder vaak op dan vroeger dankzij hoogactieve antiretrovirale therapie (HAART), maar toch ontwikkelen patiënten soms ondanks een HAART-behandeling het sarcoom. De kanker ontwikkelt zich bij aidspatiënten wel snel in tegenstelling tot de andere vormen.

Transplantatiegerelateerd Kaposisarcoom

Ook patiënten die en niertransplantatie of orgaantransplantaties hebben gehad, lopen een risico voor het ontwikkelen van een Kaposisarcoom. Zij hebben namelijk ook een verzwakt immuunsysteem.

Endemisch Afrikaanse Kaposisarcoom

Het Afrikaanse Kaposisarcoom komt vrij vaak voor in bepaalde gebieden in Afrika. Veelal zijn jonge volwassen mannen aangetast die in de buurt van de evenaar leven. Een andere vorm van het Kaposisarcoom komt eveneens voor bij jonge Afrikaanse kinderen. Malaria, ondervoeding en andere chronische infecties dragen vermoedelijk bij aan het verzwakt immuunsysteem.

Middellandse Zee Kaposisarcoom

Bij deze vorm, ook gekend als het klassieke Kaposisarcoom, zijn mannen van middelbare leeftijd of ouderen van Mediterrane of Ashkenazi joodse afkomst getroffen. Het Kaposisarcoom kwam voor de aidsepidemie relatief veel voor bij oudere Italiaanse en Joodse mannen, en af en toe ook bij oudere vrouwen. De tumoren ontwikkelden zich hierbij vrij langzaam. Daardoor is een onmiddellijke behandeling niet vereist.

Symptomen: Tumor op de huid, in slijmvliezen en organen

Op het lichaam

De tumoren zijn rijk aan bloedvaten. De patiënt heeft bijgevolg paarsrode knobbelige voelbare huidgezwellen. Ze komen meestal op de huid voor, met name op de voeten, enkels en benen. Ze hebben een grootte van enkele millimeters tot enkele centimeters. Hoewel ze er lelijk uitzien, veroorzaken ze zelden symptomen bij de patiënt, al heeft hij af en toe toch pijnlijke, gezwollen benen en gezwollen voeten. Ook komen tumoren voor in de slijmvliezen, met name in het mondslijmvlies (gehemelte, tandvlees) en het oogbindvlies (conjunctiva) voor.

In het lichaam
De tumoren bevinden zich evenwel soms ook in de organen in het lichaam zoals in de longen of het maagdarmkanaal, wat bij een aantal patiënten resulteert in bloedingen, misselijkheid, braken, buikpijn, bloed ophoesten, een pijnlijk gevoel achter het borstbeen tijdens het eten, een zwarte ontlasting door de aanwezigheid van bloed (melaena) en een darmobstructie. Tumoren in de longen leiden dan weer tot bloederige sputum (slijm), hoesten, pijn op de borst en kortademigheid.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Volgende onderzoeken zij nodig om de diagnose van een Kaposisarcoom te bevestigen: een bronchoscopie, een CT-scan, een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) en een huidbiopsie. Om de gastro-intestinale letsels op te sporen, is een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) of een colonoscopie vereist.

Differentiële diagnose

De arts verwart het Kaposisarcoom mogelijk met bacillaire angiomatose.

Behandeling van kwaadaardig gezwel

De arts bekijkt naar het aantal en de locatie van de tumoren en de ernst en uitgebreid van de symptomen. Daarnaast kijkt de arts naar de mate waarin het immuunsysteem is aangetast. Door al deze factoren is hij in staat om een gepaste behandeling voor te stellen. Zo is HAART (hoogactieve antiretrovirale therapie) tegen HIV mogelijk. Ook een combinatie van chemotherapie, cryotherapie (tumoren bevriezen), lasertherapie en radiotherapie zijn enkele behandelingsopties. Soms is een chirurgische excisie nodig om de tumor te verwijderen.

Prognose van vorm van kanker

De prognose is afhankelijk van de immuunstatus van de patiënt en de hoeveelheid van het HIV-virus in het bloed (virale last). De verkleurde huidknobbeltjes krimpen en vervagen maar verdwijnen meestal nooit helemaal na de behandeling. Na de behandeling van het Kaposisarcoom verbetert de eventueel onderliggende aandoening AIDS overigens niet. Dankzij een behandeling valt het sarcoom echter veelal jaren tegen te houden. Het Kaposisarcoom is bij een aantal patiënten ernstig wanneer de tumoren de longen, lever of het spijsverteringskanaal aantasten. Ademhalingsproblemen en bloedingen zijn enkele levensbedreigende symptomen. Verder komt de tumor soms terug.

Complicaties tumoren

De armen en benen zijn mogelijk gezwollen en pijnlijk (lymfoedeem). Daarbij treden infecties op wanneer de ziekte zich verspreidt in de lymfeklieren. Ook heeft de patiënt soms longgerelateerde symptomen als complicatie. Zo moet hij misschien hoesten of bloed ophoesten en is hij kortademig. De botten en vitale organen zijn af en toe aangetast door de verspreiding van de tumor. De tumoren keren na de behandeling soms terug. Een aidspatiënt komt af en toe te overlijden aan een Kaposisarcoom.

Lees verder

• Sarcoom (kanker in bindweefsel): Soorten sarcomen
• Weke delen sarcoom: Kanker in zachte weefsels van lichaam
• Complicaties van aids/hiv: Infecties, ziekten en kanker