Complicaties van aids/hiv: Infecties, ziekten en kanker

Het humaan immunodeficiëntievirus (HIV) veroorzaakt HIV-infectie en AIDS. Het virus valt het immuunsysteem aan. Wanneer een patiënt besmet is met HIV, vernietigt het virus langzaam het immuunsysteem, hoewel de snelheid van deze vernietiging varieert. De behandeling gebeurt met behulp van een combinatie van geneesmiddelen (antiretrovirale therapie), wat mogelijk maakt om de vernietiging van het immuunsysteem te vertragen of te stoppen. De complicaties van AIDS hangen vaak samen met een bepaald aantal CD4-cellen (helpercellen van het immuunsysteem). AIDS-complicaties kunnen elk lichaamsdeel treffen, zoals de hersenen, de longen, de huid, de maag, de darmen, enzovoort.

• CD4-aantallen en het immuunsysteem
• Infecties door AIDS/HIV
• Bacteriële infecties
• Parasitaire infecties
• Schimmelinfecties
• Virale infecties
• Kanker
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met de complicaties van aids/hiv
• Behandel mogelijke infecties
• Ondersteun je mentale gezondheid
• Let op je voedingspatroon en hydratatie
• Behandel bijkomende aandoeningen zoals diabetes
• Controleer je longgezondheid
• Zorg voor je hartgezondheid
• Misvattingen rond complicaties van aids/hiv: infecties, ziekten en kanker
• Infecties zijn de enige complicaties van aids/hiv
• Mensen met hiv/aids kunnen niet genezen worden van infecties
• Alle infecties bij hiv/aids zijn dodelijk
• Kanker komt altijd voor bij mensen met hiv/aids
• Patiënten met hiv/aids zullen altijd snel achteruitgaan
• Alleen ernstige infecties vereisen ziekenhuisopname bij hiv/aids
• Mensen met hiv/aids hebben altijd last van psychische stoornissen

CD4-aantallen en het immuunsysteem

Zodra het immuunsysteem ernstig is beschadigd, heeft de patiënt AIDS en krijgt hij vaker dan gezonde personen te maken met infecties en kankers. Patiënten met AIDS krijgen meestal een regelmatig bloedonderzoek om hun aantal CD4-cellen te controleren. CD4-cellen zijn een type T-cel, een soort cel van het immuunsysteem. Een normale CD4-waarde bedraagt tussen de 500 en 1500 cellen/mm³ bloed. Een CD4-celtelling die lager is dan normaal, wijst mogelijk op schade die het virus aanbrengt aan het immuunsysteem. Wanneer CD4-cellen minder bedragen dan bepaalde tellingen, kampt een patiënt sneller met specifieke soorten infecties en kankers. Deze ziekten staan bekend als complicaties van AIDS.

Infecties door AIDS/HIV

Bacteriële infecties

Longontsteking door Streptococcus pneumoniae
Patiënten met AIDS kampen vaker met een longontsteking veroorzaakt door de bacterie Streptococcus pneumoniae.

Mycobacterium avium
Mycobacterium avium is een bloedinfectie die resulteert uit een bacterie gerelateerd aan tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen). Deze bacterie treft slechts zelden gezonde personen.

Salmonella-septikemie (bloedinfectie)
Salmonela-septikemie is een bloedinfectie veroorzaakt door de bacterie Salmonella. De overdracht van de bacterie verloopt via het eten van besmet voedsel. Het hele lichaam is aangetast bij de bloedinfectie.

Tuberculose
Een infectie door de bacterie Mycobacterium tuberculosis treft meestal de longen, maar soms zijn ook andere organen getroffen, zoals de darm, de bekleding van het hart of de longen, de hersenen of de bekleding van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg).

Parasitaire infecties

Cryptosporidiose
Dit is een infectie- en diarreeziekte veroorzaakt door de protozoaire parasiet Cryptosporidium.

Isosporiasis
Isosporiasis is een chronische darminfectie veroorzaakt door de parasiet Isospora belli. Patiënten lopen de besmetting op door het eten van besmet voedsel of het drinken van besmet water. Diarree, koorts, braken en gewichtsverlies zijn de vaakst voorkomende tekenen.

Toxoplasma encefalitis
Een andere AIDS-complicatie is Toxoplasma encefalitis. Dit is een infectie van de hersenen veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma gondii. De parasiet bevindt zich vaak in uitwerpselen van katten. Toxoplasmose veroorzaakt letsels in de hersenen, de ogen (oogcomplicaties door AIDS), de longen en de lever.

Schimmelinfecties

Cryptokokkenmeningitis
Wanneer een patiënt met HIV lijdt aan cryptokokkenmeningitis, kampt hij met een schimmelinfectie veroorzaakt door de schimmel Cryptococcus neoformans. De schimmel tast eerst de longen (wat leidt tot een longontsteking) en hersenen (waardoor een zwelling ontstaat) aan, voordat deze zich verspreidt naar de huid, de botten en de urinewegen. Antischimmelmedicijnen zijn inzetbaar voor het behandelen van deze AIDS-complicatie.

Candida-oesofagitis
Bij Candida-oesofagitis (slokdarmspruw) ontstaat een pijnlijke infectie in de slokdarm. De schimmelinfectie behandelt de arts met antimycotica.

Coccidioidomycose
Een infectie veroorzaakt door de schimmel Coccidioides immitis, die leidt tot een vorm van longontsteking (woestijnkoorts, San Joaquin Valley-koorts of Valley-koorts).

Histoplasmose
Dit is een longinfectie veroorzaakt door de schimmel Histoplasma capsulatum. Patiënten presenteren zich met griepachtige symptomen en tekenen van een longontsteking, evenals progressieve verspreide histoplasmose, een ziekte die andere organen treft.

Pneumocystis jiroveci pneumonia
Pneumocystis jiroveci pneumonia duidt op een longontsteking veroorzaakt door een schimmel. Ademhalingsproblemen, een droge hoest en koorts zijn bekende tekenen. Dit type longontsteking is te behandelen met een antischimmelmiddel.

Vaginale spruw of mondspruw
Patiënten met vaginale spruw of mondspruw (orale candidiasis) kampen met een schimmelinfectie (meestal veroorzaakt door Candida albicans). Antischimmelmedicijnen behandelen spruw.

Virale infecties

Herpes simplex-virus (HSV)
Door een verzwakt immuunsysteem bij AIDS-patiënten ontstaan vaker infecties. Het herpes simplex-virus veroorzaakt zweren / kleine blaren in de mond of geslachtsorganen. Deze aandoening komt ook voor bij patiënten zonder HIV/AIDS, maar bij patiënten met een HIV-infectie komt een HSV-infectie vaker tot uiting en zijn de symptomen meestal ook ernstiger.

Herpes zoster (gordelroos)
HIV-patiënten met gordelroos ontwikkelen zweren / kleine blaren op een stukje huid. De reactivering van het varicella zoster-virus (hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt) leidt tot deze aandoening. Gordelroos komt ook voor bij mensen zonder HIV, maar kan bij HIV-patiënten ernstiger zijn en langer aanhouden.

Cytomegalovirus (CMV)-infectie
CMV is een veelvoorkomende virale infectie die bij mensen met een HIV-infectie ernstige gevolgen kan hebben. CMV-retinitis kan leiden tot verlies van het gezichtsvermogen. CMV kan ook andere organen aantasten, zoals de longen, de darmen en de lever.

Kanker

Kaposi-sarcoom
Kaposi-sarcoom is een kwaadaardige tumor die vaak voorkomt bij AIDS-patiënten. Het wordt veroorzaakt door het Kaposi-sarcoma-associated herpesvirus (KSHV). Dit type kanker manifesteert zich meestal als paarse vlekken of knobbels op de huid, maar kan ook de mond, de keel of interne organen aantasten.

Hodgkin-lymfoom
Hodgkin-lymfoom is een vorm van kanker die het lymfestelsel aantast. Bij AIDS-patiënten kan dit type kanker zich in een vroege fase ontwikkelen en verspreiden.

Non-Hodgkin-lymfoom
Dit is een verzamelnaam voor diverse kankers die het lymfestelsel aantasten. Non-Hodgkin-lymfoom komt vaak voor bij AIDS-patiënten en kan verschillende organen en weefsels in het lichaam beïnvloeden.

Epidemiologie

HIV-infecties en AIDS zijn wereldwijd een belangrijke oorzaak van ziekte en sterfte. De prevalentie van HIV varieert sterk per regio. Sub-Sahara Afrika is het meest getroffen gebied, waar het grootste aantal HIV-gevallen en AIDS-gerelateerde sterfgevallen wordt gerapporteerd.

Wereldwijd leeft ongeveer 38 miljoen mensen met HIV, waarvan ongeveer 25 miljoen in Afrika. De incidentie van nieuwe HIV-infecties is wereldwijd aan het dalen, maar blijft zorgwekkend hoog in sommige regio's. In Nederland en andere westerse landen is de prevalentie lager, maar het aantal nieuwe gevallen is nog steeds significant.

Oorzaken

HIV wordt voornamelijk overgedragen via onbeschermd seksueel contact met een geïnfecteerde persoon, het delen van naalden bij druggebruik, of via bloedtransfusies en moeder-kind transmissie tijdens de zwangerschap, bevalling, of borstvoeding.

De transmissie gebeurt wanneer het virus in contact komt met bloed, sperma, vaginale vloeistoffen, of andere lichaamsvloeistoffen van een geïnfecteerde persoon.

Risicofactoren

De risicofactoren voor HIV-infectie omvatten:

• Onbeschermd seksueel contact met meerdere partners
• Het delen van naalden of andere injectie-apparaten
• Bloedtransfusies met besmet bloed (hoewel dit risico tegenwoordig minimaal is door screening)
• Onvoldoende toegang tot medische zorg en preventieve middelen
• Bepaalde populaties hebben een hoger risico, zoals mensen die in gebieden wonen met hoge prevalentie van HIV, mensen die drugsmisbruik plegen, en mensen zonder toegang tot gezondheidszorg en preventieprogramma's.

Symptomen

HIV-infectie kan aanvankelijk asymptomatisch zijn. Wanneer symptomen optreden, kunnen deze onder andere het volgende omvatten:

• Koorts
• Vergrote lymfeklieren
• Keelpijn
• Uitslag
• Spier- en gewrichtspijn

In de latere stadia, wanneer AIDS is ontwikkeld, kunnen symptomen zoals ernstige en chronische infecties, ongebruikelijk gewichtsverlies, en verschillende kankers optreden.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die kunnen wijzen op de ontwikkeling van AIDS zijn onder andere:

• Herhaaldelijke en ernstige infecties
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Ernstige vermoeidheid
• Koorts die niet verdwijnt
• Nachtzweten
• Ongebruikelijke huiduitslag of zwellingen

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van HIV-infectie wordt gesteld met behulp van bloedtesten zoals de ELISA-test en de Western Blot-test.

Regelmatige monitoring van CD4-cellen en het HIV-virale load-niveau zijn belangrijk om de voortgang van de infectie te volgen en de effectiviteit van de behandeling te evalueren.

Behandeling

De behandeling van HIV-infectie bestaat uit antiretrovirale therapie (ART), die helpt de viruslast te verlagen en de voortgang van de ziekte te vertragen. Deze therapie omvat meestal een combinatie van verschillende medicijnen die helpen om het virus onder controle te houden.

Bij AIDS-complicaties kunnen aanvullende behandelingen nodig zijn, afhankelijk van de specifieke infecties of kankers die zich voordoen.

Prognose

Met effectieve antiretrovirale therapie kunnen veel mensen met HIV een bijna normale levensverwachting hebben. De prognose is echter afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de timing van de diagnose, de toegankelijkheid van behandeling, en de aanwezigheid van andere gezondheidsproblemen.

Complicaties

Complicaties van HIV-infectie en AIDS omvatten een verhoogd risico op opportunistische infecties, verschillende vormen van kanker, en ernstige aandoeningen van andere organen zoals de lever en nieren.

Preventie

Preventie van HIV-infectie omvat:

• Het gebruik van condooms tijdens seksueel contact
• Het vermijden van het delen van naalden
• Regelmatige HIV-tests en medische controles
• Preventieve medicatie (PrEP) voor mensen met een hoog risico
• Educatie en toegang tot preventieve maatregelen zijn cruciaal in de strijd tegen de verspreiding van HIV.

Praktische tips voor het omgaan met de complicaties van aids/hiv

Behandel mogelijke infecties

Een van de grootste complicaties bij aids/hiv is een verzwakt immuunsysteem, wat het lichaam kwetsbaar maakt voor verschillende infecties. Het is essentieel om alert te zijn op tekenen van huidinfectie, zoals roodheid, zwelling of pus uit een wond. Zorg ervoor dat je regelmatig bloedonderzoeken ondergaat om mogelijke infecties of andere aandoeningen vroegtijdig te detecteren. Als je koorts of andere ziekteverschijnselen ervaart, neem dan onmiddellijk contact op met je arts om de juiste behandeling te starten.

Ondersteun je mentale gezondheid

De impact van hiv/aids op je fysieke gezondheid kan leiden tot gevoelens van stress, angst of depressie. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan je mentale gezondheid en indien nodig professionele hulp te zoeken. Psychische stoornissen kunnen je welzijn beïnvloeden, dus zorg ervoor dat je regelmatig in gesprek blijft met je arts of een therapeut. Deel je zorgen met mensen die je vertrouwt, en aarzel niet om steun te zoeken als je het gevoel hebt dat je het moeilijk hebt.

Let op je voedingspatroon en hydratatie

Een gezond en evenwichtig voedingspatroon speelt een cruciale rol in je herstel en het behouden van je energie. Zorg ervoor dat je voldoende eiwitten, vitaminen en mineralen binnenkrijgt om je lichaam te ondersteunen in zijn strijd tegen de ziekte. Hydratatie is net zo belangrijk, vooral als je last hebt van diarree of overmatig zweten, wat vaak voorkomt bij aids/hiv. Drink voldoende water en overweeg om elektrolyten aan te vullen als dat nodig is.

Behandel bijkomende aandoeningen zoals diabetes

Mensen met hiv/aids lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van andere aandoeningen, zoals diabetes mellitus. Als je diabetes hebt of het risico loopt, is het belangrijk om je bloeddruk en bloedsuikerspiegel regelmatig te controleren. Zorg ervoor dat je therapieën volgt en gezonde levensstijlkeuzes maakt om complicaties van diabetes te voorkomen.

Controleer je longgezondheid

Hiv/aids kan ook leiden tot longcomplicaties, zoals longontsteking of tuberculose. Let goed op symptomen zoals hoesten, kortademigheid of pijn bij het ademen. Bij het minste vermoeden van een longprobleem is het belangrijk om onmiddellijk een arts te raadplegen voor verder onderzoek en behandeling. Longinfecties zijn een veelvoorkomende oorzaak van ziekte en overlijden bij hiv-patiënten, dus een snelle diagnose en behandeling zijn essentieel voor je gezondheid.

Zorg voor je hartgezondheid

Mensen met hiv/aids hebben een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Zorg ervoor dat je regelmatig je hartgezondheid controleert, vooral als je risicofactoren hebt zoals een ongezond gewicht of een familiegeschiedenis van hartproblemen. Let op symptomen zoals pijn op de borst, hartkloppingen of vermoeidheid. Door een gezonde levensstijl te behouden, zoals voldoende beweging en een evenwichtig voedingspatroon, kun je het risico op hartziekten verminderen.

Misvattingen rond complicaties van aids/hiv: infecties, ziekten en kanker

Aids en hiv zijn aandoeningen die het immuunsysteem aantasten en ervoor zorgen dat het lichaam kwetsbaarder wordt voor infecties, ziekten en zelfs kanker. Er zijn veel misvattingen over de complicaties die kunnen optreden bij hiv/aids, vooral over welke infecties en ziektes zich kunnen ontwikkelen, en hoe deze te behandelen of te voorkomen zijn. Het is belangrijk om de feiten te kennen om verkeerd geïnformeerd te zijn en onterecht bezorgd te raken.

Infecties zijn de enige complicaties van aids/hiv

Veel mensen denken dat hiv en aids alleen infecties veroorzaken. Hoewel het waar is dat infecties veel voorkomende complicaties zijn door het verzwakte immuunsysteem, kunnen hiv en aids ook leiden tot andere ernstige gezondheidsproblemen, zoals kanker, vooral bij patiënten met een vergevorderde ziekte. Het risico op kanker, zoals borstkanker en huidtumoren, is verhoogd bij mensen met hiv/aids.

Mensen met hiv/aids kunnen niet genezen worden van infecties

Een andere misvatting is dat mensen met hiv of aids geen kans hebben om te herstellen van infecties. Hoewel hiv/aids het immuunsysteem ernstig kan verzwakken, kunnen veel infecties effectief worden behandeld met medicijnen, zoals antivirale middelen, en andere behandelingen, zoals medicijnen voor bacteriële of virale infecties. Het is belangrijk om tijdig medische zorg te krijgen om complicaties te voorkomen.

Alle infecties bij hiv/aids zijn dodelijk

Veel mensen geloven dat infecties bij hiv/aids altijd dodelijk zijn. Dit is niet waar. Hoewel hiv/aids het risico op ernstige infecties verhoogt, kunnen veel van deze infecties succesvol worden behandeld met de juiste medicijnen en zorg. Dankzij verbeterde bloedonderzoeken en antivirale behandelingen kunnen patiënten nu veel langer een gezonde levenskwaliteit behouden, zelfs met hiv.

Kanker komt altijd voor bij mensen met hiv/aids

Hoewel hiv/aids het risico op bepaalde vormen van kanker verhoogt, zoals lymfeklierkanker en baarmoederhalskanker, krijgen niet alle mensen met hiv/aids kanker. Het verhoogde risico komt voornamelijk door het verzwakte immuunsysteem, maar het is niet een garantie dat elke hiv-patiënt kanker zal ontwikkelen. Regelmatige medische controles en het vermijden van risicofactoren kunnen het risico helpen verlagen.

Patiënten met hiv/aids zullen altijd snel achteruitgaan

Er bestaat de misvatting dat mensen met hiv/aids altijd snel achteruitgaan in hun gezondheid. Met de huidige medicijnen en behandelingen kunnen mensen met hiv vaak een langdurig, gezond leven leiden zonder grote complicaties, zolang ze hun antivirale behandeling blijven volgen. Vroege detectie en behandeling zijn cruciaal om de progressie van hiv naar aids te vertragen.

Alleen ernstige infecties vereisen ziekenhuisopname bij hiv/aids

Hoewel ernstige infecties ziekenhuisopname kunnen vereisen, is het niet altijd zo dat alleen ernstige gevallen zorg nodig hebben. Zelfs milde infecties kunnen ernstiger worden bij mensen met hiv/aids, en het is belangrijk om proactief te reageren op symptomen zoals koorts, keelpijn of hoesten. Tijdige behandelingen, zoals EHBO en antivirale therapieën, kunnen complicaties voorkomen en de gezondheid van de patiënt verbeteren.

Mensen met hiv/aids hebben altijd last van psychische stoornissen

Een andere misvatting is dat hiv/aids altijd gepaard gaat met psychische stoornissen, zoals depressie of angst. Hoewel hiv/aids het mentale welzijn kan beïnvloeden, bijvoorbeeld door het stigmatiseren van de aandoening of de stress van het omgaan met de ziekte, ontwikkelen niet alle patiënten psychische problemen. Met de juiste mentale gezondheidzorg en ondersteuning kunnen veel patiënten een goed mentaal welzijn behouden, zelfs als ze met hiv/aids leven.

Het is belangrijk om deze misvattingen te begrijpen en te corrigeren, zodat mensen met hiv/aids een beter begrip hebben van de complicaties die mogelijk kunnen optreden, en zich niet onterecht zorgen maken over onrealistische scenario's.

Lees verder

• Hiv (humaan immunodeficiëntievirus) en problemen aan de huid
• Hiv en aids: Virale infectie met aantasting immuunsysteem
• Hiv-infectie bij kinderen: Oorzaken, symptomen & behandeling