Humeruskopfractuur: symptomen, oorzaken en behandeling

Een van de meest voorkomende fracturen (gebroken botten) bij oudere mensen is de zogeheten 'humeruskopfractuur'. Ouderen breken bij een val regelmatig de kop van de bovenarm (humerus). Het gaat hierbij om een gebroken bovenarm. Symptomen van een gebroken bovenarm zijn zwelling, blauwverkleuring van de bovenarm door bloeduitstorting, een standsverandering van de bovenarm en pijn. In de meeste gevallen kan deze fractuur conservatief worden behandeld (immobilisatie, fysiotherapie), maar soms is een operatieve ingreep nodig.

• Gebroken bovenarm of humeruskopfractuur
• Oorzaken van een humeruskopfractuur
• Val
• Ouderen
• Jongeren
• Humeruskopfractuur: wie loopt risico en waarom gebeurt het?
• Risicogroepen humeruskopfractuur
• Risicofactoren humeruskopfractuur
• Symptomen van een humeruskopfractuur
• Verschijnselen
• Beschrijving
• Arts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een humeruskopfractuur
• Conservatieve behandeling
• Operatie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Gebroken bovenarm of humeruskopfractuur

Stel je voor: oma Jans, 82 jaar jong, staat op een zaterdagochtend enthousiast een taart te bakken voor de kleinkinderen. Terwijl ze naar het bovenste keukenkastje reikt om de laatste decoratie te pakken, verliest ze haar balans en glijdt uit op de gladde keukenvloer. Een harde klap volgt, en haar arm blijft vreemd hangen. In het ziekenhuis wijst de röntgenfoto uit wat iedereen al vermoedde: een breuk in de humeruskop. "Nou," zegt ze met een knipoog tegen de dokter, "gelukkig is het mijn linkerarm. Met mijn rechterarm kan ik nog steeds de taart aansnijden!"

Een gebroken bovenarm ter hoogte van de schouder of de kop van de bovenarm (humerus), staat bekend als een humeruskopfractuur. Een humeruskopfractuur treedt op wanneer je valt met uitgestrekte arm. Dit duwt de schacht van de humerus omhoog naar de kop waardoor deze breekt. Een humeruskopfractuur kan ook worden veroorzaakt door een val op de schouder.

Oorzaken van een humeruskopfractuur

Val

Een belangrijke oorzaak van een humeruskopfractuur is een ernstige kracht die op de arm uitgeoefend wordt, bijvoorbeeld bij een val.

Ouderen

Risicogroepen zijn voornamelijk ouderen en mensen met osteoporose (botontkalking). Vooral wanneer de getroffen persoon de val wil breken met uitgestrekte arm. Een enorme impact of kracht op de schouder kan ook voldoende zijn voor een humeruskopfractuur. Dit komt omdat het schoudergewricht relatief onstabiel is. Het gewricht is een van de meest onstabiele in het hele menselijke lichaam. De verhouding tussen de gewrichtskop en de gewrichtskom (of gewrichtspan) slechts 4:1 is. Het gewricht wordt alleen beschermd door de spieren van de rotatormanchet, en er tegelijkertijd door gestabiliseerd. De rotatormanchet beschermt het betreffende gebied echter niet tegen een breuk. Dit betekent dat dislocaties en fracturen relatief veel voorkomen.

Jongeren

Jongere mensen lopen veel minder risico op een humeruskopfractuur. Er moeten relatief sterke krachten aanwezig zijn voordat een humeruskopfractuur optreedt, bijvoorbeeld na het vallen van relatief hoge hoogten direct op de schouder of na ski-ongelukken.

Humeruskopfractuur: wie loopt risico en waarom gebeurt het?

Een humeruskopfractuur, oftewel een breuk in het bovenste deel van de bovenarm, kan je flink beperken in je dagelijks leven. Het komt vaker voor dan je denkt, maar wist je dat sommige mensen en situaties het risico op zo'n breuk flink verhogen? In onderstaande schema's ontdek je de risicogroepen én risicofactoren die de kans op een humeruskopfractuur vergroten.

Risicogroepen humeruskopfractuur

Risicofactoren humeruskopfractuur

Symptomen van een humeruskopfractuur

Verschijnselen

Als je bent gevallen op je arm, kun je een knik of een krakend geluid voelen of horen. Het belangrijkste symptoom van een humeruskopfractuur is pijn, die erger zal zijn als je probeert je arm te bewegen. Een gebroken bovenarm kan extreem pijnlijk zijn, zelfs zo erg dat je je misselijk, duizelig of flauw kunt voelen. Andere symptomen van een humeruskopfractuur zijn:

• het niet kunnen gebruiken van de arm
• de bovenarm kan gezwollen zijn
• de bovenarm kan blauwe plekken krijgen
• als het een zeer ernstige breuk is, kan de arm een andere vorm hebben.
• je kunt tintelingen of gevoelloosheid opmerken
• er kunnen bloedingen optreden als het gebroken bot (of de val) de huid heeft beschadigd

Beschrijving

Symptomen van een humeruskopfractuur zijn voornamelijk pijn, die verergert als je de aangedane arm probeert te bewegen. Veel mensen klagen ook over drukpijn op de schouder of direct op de bovenarm. Je klaagt vaak ook over beperkte beweging van de schouder. Andere symptomen zijn blauwe plekken en zwelling in het getroffen gebied.

Arts raadplegen

Beperkingen van het bewegingsbereik in het bovenlichaam moeten door een arts worden onderzocht en behandeld wanneer deze niet zijn veroorzaakt door een kortdurende overbelasting. Als de arm of de schouders niet zoals gewoonlijk zonder symptomen kunnen worden verplaatst, is een bezoek aan een arts noodzakelijk. Een bezoek aan een arts is vereist als er sprake is van eenzijdige fysieke belasting of als het bovenlichaam scheef staat. Als je spierproblemen, spierspanning of hoofdpijn ervaart, moet je een arts raadplegen. Als je je dagelijkse verrichtingen niet meer kunt uitvoeren, is een doktersbezoek op zijn plaats. Abnormale sensaties op de huid, tintelingen in de arm of in de handen evenals gevoelloosheid zijn redenen tot bezorgdheid. Als aandoeningen van de bloedsomloop optreden of de prestaties afnemen, is een bezoek aan de arts vereist. Bij zwelling, blauwe plekken of een gevoel van druk in de bovenarm en schouder is medisch onderzoek vereist.

Onderzoek en diagnose

Een arts diagnosticeert een humeruskopfractuur op relatief eenvoudige wijze. De arts informeert naar je klachten en hoe deze ontstaan zijn en zal lichamelijk onderzoek uitvoeren. Bovendien zullen er röntgenfoto's worden gemaakt. Hierop herkent de arts een humeruskopfractuur. Met behulp van computertomografie heeft de arts zelfs de mogelijkheid om precies te kunnen bepalen waar de botfragmenten zich bevinden. Er zijn geen verdere diagnostische procedures nodig om de diagnose te kunnen stellen.

Behandeling van een humeruskopfractuur

Het overgrote deel van de breuken van de kop van de bovenarm worden niet operatief behandeld. Vaak volstaat een conservatieve behandeling.

Conservatieve behandeling

Een humeruskopfractuur kan vaak zonder operatie worden behandeld. In dat geval gaat je arm in een mitella zodat de breuk kan helen, veelal gedurende ongeveer vier weken. Je krijgt tevens pijnstillers voorgeschreven. Na de rustperiode volgt nabehandeling met fysiotherapie voorgeschreven voor het verbeteren van de beweeglijkheid, het versterken van de spieren in de schouder en het verbeteren van de houding.

Operatie

Draden en schroeven worden ook gebruikt om de verbinding weer te stabiliseren. Soms wordt een ontbrekend botstuk door een prothese vervangen. Patiënten die lijden aan osteoporose krijgen meestal een prothese. Dit betekent dat de gehele humeruskop wordt vervangen door een prothese. Er zijn verschillende chirurgische methoden die kunnen worden gebruikt, afhankelijk van het type humeruskopfractuur.

Prognose

De prognose van een humeruskopfractuur hangt af van factoren zoals de ernst van de breuk, de leeftijd van de patiënt, de aanwezigheid van bijkomende aandoeningen en het gekozen behandelingsplan. Bij oudere patiënten, waar osteoporose vaak een rol speelt, genezen minder gecompliceerde fracturen meestal goed met conservatieve behandeling zoals een sling en fysiotherapie. De genezing duurt doorgaans 6 tot 12 weken, waarbij de volledige functionaliteit vaak binnen enkele maanden kan worden hersteld.

Bij complexe of verplaatste fracturen, zoals een vierdelige breuk volgens Neer-classificatie, kan chirurgie nodig zijn, bijvoorbeeld met schroeven, platen, of zelfs een schouderprothese. De prognose is dan afhankelijk van de postoperatieve revalidatie en de algemene conditie van de patiënt. Langetermijncomplicaties zoals stijfheid, verminderde kracht of artrose kunnen voorkomen, vooral bij oudere patiënten. Met de juiste zorg en therapie kan de armfunctie echter meestal grotendeels hersteld worden, wat belangrijk is voor de dagelijkse zelfstandigheid.

Complicaties

In de eerste plaats lijden degenen die getroffen zijn door een humeruskopfractuur aan zeer ernstige pijn, die optreedt als gevolg van het gebroken bot. Deze pijn leidt vaak tot psychische klachten als deze gedurende een langere periode aanhoudt en niet wordt behandeld. Het is niet ongewoon dat de pijn ook 's nachts optreedt, wat kan leiden tot slaapproblemen en depressie. De pijn verspreidt zich ook naar andere delen van het lichaam. In de regel kan je je schouder niet langer meer gemakkelijk bewegen als gevolg van de fractuur, zodat je aanzienlijke bewegingsbeperkingen ondervindt.

Blauwe plekken en zwelling komen ook voor en verminderen de kwaliteit van leven enorm. Bovendien kan de humeruskopfractuur ook leiden tot stoornissen in de bloedsomloop of verlamming. In de meeste gevallen zijn dit echter slechts tijdelijke symptomen. De behandeling van een humeruskopfractuur wordt meestal uitgevoerd door een operatie en ook door verschillende therapieën. Er zijn meestal geen speciale complicaties. De levensverwachting wordt niet beïnvloed door deze fractuur.

Preventie

Je kunt een humeruskopfractuur niet altijd voorkomen. Je moet voorkomen dat je valt (valpreventie) en voorzichtig zijn. Dit betekent dat vooral risicogroepen (ouderen, mensen met osteoporose of andere botaandoeningen) voorzichtig moeten zijn bij het naar buitengaan in de wintermaanden wanneer er een risico op sneeuw of ijzel is.

Calciuminname kan als preventieve maatregel worden genoemd. Calcium versterkt de botstructuur en ook de botdichtheid; het is echter geen garantie tegen een humeruskopfractuur.

Lees verder

• Gebroken schouder: symptomen, oorzaak, behandeling & herstel