Gebroken bovenarm: symptomen, oorzaken en behandeling

Een gebroken bovenarm of bovenarmfractuur, medisch bekend als een humerusfractuur, veroorzaakt ernstige pijn en verlies van mobiliteit. Het opperarmbeen of humerus is een pijpbeen dat zich tussen de schouder tot de elleboog bevindt en een dergelijk bot heeft een schacht en twee uiteinden. De meeste fracturen in de bovenarm treffen de schacht, die bestaat uit compact bot met een centrale beenmergholte. Na een val op de arm of schouder, moet een gebroken bovenarm of bovenarmfractuur worden overwogen als je naast hevige pijn last hebt van bewegingsbeperking. Vooral ouderen lopen risico op een gebroken bovenarm.

• Wat is een gebroken bovenarm?
• Oorzaken van een bovenarmfractuur
• Symptomen van een humerusfractuur
• Verschijnselen
• Omschrijving
• Complicaties
• Shock en aderontsteking
• Pseudoartrose
• Complicaties na een operatie
• Arts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een gebroken bovenarm
• Medische behandeling
• Zelfzorg
• Vooruitzichten en prognose
• Preventie

Wat is een gebroken bovenarm?

Een subcapitale humerusfractuur is een breuk van de bovenarm, net onder het schoudergewricht. Meestal wordt ook de regelmatig de kop van de bovenarm (humerus) getroffen bij dit type bovenarmfractuur, een zogeheten 'humeruskopfractuur'. Deze fracturen komen relatief vaak voor na ongevallen of vallen. De getroffenen vallen op de schouder of op hun uitgestrekte arm. Het opperarmbeen is op dit punt smal en ook minder hard dan op andere plaatsen en kan daarom gemakkelijker breken. Als er naast het ongeval sprake is van osteoporose (botontkalking), is er een toenemend risico op deze fractuur. Als een bovenarmfractuur optreedt zonder externe invloeden, kan een metastase of een tumor de oorzaak van het letsel zijn.

Oorzaken van een bovenarmfractuur

De oorzaak van een gebroken bovenarm of bovenarmfractuur (subcapitale humerusfractuur) is de kracht die wordt uitgeoefend op de schouder of de uitgestrekte arm tijdens een ongeval of een val. Atleten en sporters kunnen verwond raken tijdens het fietsen of motorrijden, maar een val tijdens het rijden of skiën kan ook tot deze fractuur leiden. Ouderen worden vaak getroffen door een gebroken bovenarm omdat ze sneller vallen en mogelijk ook nog eens last hebben van osteoporose. Vooral de groep van 60-80-jarige vrouwen lijdt twee keer zo vaak aan deze fractuur als mannen van dezelfde leeftijd.

Symptomen van een humerusfractuur

Verschijnselen

Symptomen van een gebroken bovenarm variëren afhankelijk van het specifieke type breuk, maar kunnen bestaan uit:

• pijnlijke bovenarm
• zwelling en blauwe plekken
• onvermogen om de schouder te bewegen
• een knarsend gevoel wanneer de schouder wordt bewogen
• misvorming
• bloeding bij een open fractuur
• de arm niet meer normaal kunnen gebruiken bij zenuwletsel

Omschrijving

Een fractuur van de bovenarm gaat gepaard met duidelijke en kenmerkende symptomen, zodat het vaak heel eenvoudig is om vast te stellen dat er sprake is van een gebroken bovenarm. In de meeste gevallen veroorzaakt een bovenarmfractuur ernstige zwelling, die duidelijk zichtbaar is. Dit gaat gepaard met veel pijn, zodat je je arm niet meer goed kunt bewegen. Er kan zelfs sprake zijn van een open fractuur. In een dergelijk geval kan de botbreuk met het blote oog worden gezien.

Er kan ook sprake zijn van een haarscheur. Een haarscheurtje is een incomplete fractuur, omdat het bot niet helemaal breekt. Een haarscheur is een heel kleine scheur in het bot en het veroorzaakt veel minder pijn dan een breuk. Zo'n kleine scheur in het bovenarmbot veroorzaakt echter ook pijn die heel lang kan duren. In veel gevallen groeit een haarscheur in de bovenarm zeer snel weer samen, zodat geen medische behandeling nodig is. Als je echter typische symptomen ervaart, zoals zwelling en blauwe plekken, moet je zo snel mogelijk een arts raadplegen.

Complicaties

Shock en aderontsteking

Complicaties als gevolg van een gebroken bovenarm komen zelden voor. De kansen op genezing worden als goed beschouwd bij zowel conservatieve als chirurgische behandeling. Ernstige bewegingsbeperkingen treden meestal alleen op in individuele gevallen. Een van de onmiddellijke gevolgen van een (open) gebroken bovenarm is een hypovolemische shock. Deze vorm van shock ontstaat door een tekort aan intravasculair volume, ofwel (bloed)volumeverlies. Een andere mogelijke complicatie is de vorming van aderontsteking of tromboflebitis. Dit creëert bloedstolsels die de slagaders afsluiten. De trombi (kleine bloedstolsels) brengt ook het risico op longembolie met zich mee. Als delen van de trombus losraken, bestaat het risico dat ze in de bloedsomloop terechtkomen en daar de bloedvaten sluiten.

Pseudoartrose

Het risico op restverschijnselen is het grootst wanneer de bovenarm breekt in het gebied van het schouderblad en het sleutelbeen. Als de breuk zich echter in het gebied van de elleboog voordoet, is het risico op complicaties kleiner. Een blessure kan ook slagaders, spieren en zenuwen aantasten. Pseudoartrose is een laat gevolg van de breuk in de bovenarm, waarbij het bot niet goed consolideert.

Complicaties na een operatie

Als een operatieve behandeling van de bovenarmfractuur plaatsvindt, zijn er ook risico's. Deze omvatten bloedstolsels, kneuzingen, infecties en bloedingen. Als zenuwen gewond raken, kan dit soms leiden tot gevoeligheidsstoornissen of verlamming. Bovendien kan een allergische reactie voor (metalen) implantaten optreden.

Arts raadplegen

Als je armpijn of ernstige bewegingsbeperkingen hebt na een val of ongeval, is beoordeling door een arts vereist. Zwelling van de arm, verkleuring van de huid en gevoeligheidsstoornissen moeten worden onderzocht en behandeld. Blauwe plekken of vervorming van de bovenarm zijn tekenen die met een arts moeten worden besproken. Als het fysieke uithoudingsvermogen afneemt, de grijpfunctie van de hand niet langer kan worden uitgevoerd of als er afwijkingen in het hartritme zijn, is een bezoek aan de arts aan te raden. Als dagelijkse activiteiten of gebruikelijke sportactiviteiten niet langer kunnen worden uitgevoerd, is actie vereist. Gevoeligheid van arm en schouder, gevoelloosheid of overgevoeligheid voor waargenomen prikkels zijn ook tekenen van gezondheidsproblemen die medische beoordeling behoeven.

Onderzoek en diagnose

Je kunt vaak merken dat er sprake is van een gebroken bovenarm door beperkt bewegingsbereik van de schouder of arm en ernstige pijn. Het gewonde weefsel zwelt merkbaar op en er ontstaan blauwe plekken. De val kan ook leiden tot de ontwikkeling van een grotere blauwe plek op de schouder en/of in de oksel en op de borst. Het kan na een paar uur of pas de volgende dag verschijnen. De (huis)arts zal vragen naar je klachten en naar het incident dat deze klachten heeft veroorzaakt. De arts zal ook je medische geschiedenis in ogenschouw nemen; of er bijvoorbeeld sprake is van osteoporose. De arts zal een betrouwbare diagnose stellen met behulp van verschillende röntgenfoto's. Als er een vermoeden bestaat dat een tumor de oorzaak van de breuk is, dan zal er ook een MRI-scan worden uitgevoerd. Afhankelijk van het incident dat leidde tot de breuk, moet mogelijk worden uitgesloten dat ligamenten zijn getroffen of dat de schouder ook is ontwricht. Hiervoor kan een CT-scan worden gemaakt.

Behandeling van een gebroken bovenarm

Medische behandeling

Bij grofweg 80 procent van de patiënten kan een gebroken arm zonder chirurgie worden behandeld. Met behulp van röntgenfoto's kan worden besloten of een operatie noodzakelijk is. Zwaar verschoven fracturen worden geopereerd. Botbreuken die niet aanzienlijk zijn verschoven, kunnen worden behandeld door ze tijdelijk te immobiliseren en vervolgens fysiotherapie uit te voeren. Het is belangrijk om de mobiliteit vroegtijdig te herstellen door middel van fysiotherapie. Als het bot in meerdere delen is gebroken of niet stabiel is, moet echter een chirurgische behandeling worden uitgevoerd. Hetzelfde geldt ook als bloedvaten of zenuwen zijn beschadigd of als er schade dreigt. Aan het begin van de operatie wordt de breuk eerst onderzocht onder röntgenbesturing. Op dat moment ben je al onder narcose. Het bot wordt vervolgens gestabiliseerd met schroeven, draden of platen. De ernst van de breuk bepaalt welke chirurgische methode wordt gebruikt. Zodra de genezing is gevorderd en de pijn is verdwenen, moet de mobiliteit worden hersteld door fysiotherapie. Het tijdens de operatie ingebrachte materiaal moet na enige tijd weer worden verwijderd. Dit is vaak mogelijk met behulp van kleine incisies of endoscopisch.

Zelfzorg

Je kan zelf ook bijdragen aan het herstel van een gebroken bovenarm. Het dragen van zware voorwerpen, het uitvoeren van sportactiviteiten of fysieke inspanningen zijn ten zeerste verboden. Bewegingen moeten langzaam en kalm worden uitgevoerd, vooral aan het begin van het genezingsproces, zodat er geen complicaties optreden. In het geval van een breuk in de bovenarm wordt de arm vaak gefixeerd en geïmmobiliseerd. Het is daarom noodzakelijk om het dagelijks leven daar op aan te passen.

Dagelijkse taken en werkzaamheden moeten worden uitgevoerd met je gezonde arm of moeten worden uitgevoerd door anderen. In bijzondere gevallen kan je verpleging of thuiszorg inschakelen om voldoende ondersteuning te krijgen. Stress en hectiek moeten worden vermeden bij het doen van dagelijkse activiteiten.

Je lichaam heeft tijdens het genezingsproces voldoende vitamines, mineralen en sporenelementen nodig. Door een gezond en uitgebalanceerd dieet kan je je immuunsysteem versterken en zo het herstel bevorderen. Tegen het einde van de behandeling zal fysiotherapie nodig zijn ten behoeve van spieropbouw en een toename van het bewegingsbereik.

Vooruitzichten en prognose

De prognose is sterk afhankelijk van het type en de locatie van de fractuur, van de behandeling en wanneer met de behandeling is aangevangen, evenals van je leeftijd en mogelijke andere ziekten. Simpel gezegd, eenvoudige fracturen hebben met correcte en tijdige behandeling een goede kans op ongecompliceerde genezing met volledig of bijna volledig herstel van de functie van de getroffen arm. In het geval van een chirurgische behandeling kan vreemd materiaal (platen, schroeven) vaak levenslang zonder problemen in het lichaam blijven, zodat vervolgoperaties en metaalverwijdering vaak achterwege kunnen blijven.

Een gecompliceerde fractuur, reeds bestaande ziekten (bijvoorbeeld osteoporose, bloedsomloopstoornissen), roken (dit vertraagt de botgenezing), of een onjuiste vervolgbehandeling (bijvoorbeeld te vroeg of de opbouw van te veel belasting) compliceren het genezingsproces, waardoor permanente gevolgschade zoals pijn, beperkte beweging en/of malpositie mogelijk zijn. Een langere behandelingsperiode en mogelijk verdere chirurgische maatregelen kunnen dan nodig zijn.

Preventie

Een bovenarmfractuur kan nauwelijks worden voorkomen door actieve maatregelen, omdat het risico meestal toeneemt met de leeftijd. Het is echter belangrijk om het vroege begin van osteoporose tegen te gaan, omdat deze ziekte dergelijke fracturen verder bevordert. Dit omvat voldoende beweging en een calciumrijk dieet. Het is ook bewezen dat het handhaven van algemene mobiliteit, vooral op oudere leeftijd, het valrisico aanzienlijk vermindert en daarmee de kans op een breuk in de bovenarm.

Lees verder

• Gebroken elleboog: symptomen en behandeling elleboogfractuur
• Gebroken onderarm: symptomen en behandeling onderarmbreuk
• Gebroken pols: symptomen, oorzaak en behandeling polsbreuk
• Pijn aan de arm: oorzaken pijnlijke rechterarm of linkerarm
• Gezwollen arm: oorzaken en symptomen van zwelling van de arm