Hiv (humaan immunodeficiëntievirus) en problemen aan de huid

- Voorbeelden van huidproblemen bij patiënten met een hiv-infectie
- Auto-immuun dermatosen bij patiënten met een hiv-infectie
- Huidinfecties en humaan immunodeficiëntievirus
- Huidproblemen door medicatiegebruik
- Huidtumoren bij hiv-geïnfecteerden
- Ontstekingsaandoeningen bij het humaan immunodeficiëntievirus
- ‘Specifieke' hiv-dermatosen
- Epidemiologie van aandoeningen aan de huid
- Mechanisme
- Oorzaken
- Risicofactoren
- Risicogroepen
- Geassocieerde symptomen
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van huidproblemen
- Prognose
- Complicaties
- Preventie
- Praktische tips voor het omgaan met hiv en huidproblemen
- Bescherm je huid tegen infecties
- Controleer op huiduitslag en zweren
- Zorg voor een goede hygiëne
- Gebruik geschikte zonnebrandcrème
- Ondersteun je huidgezondheid met een gezond voedingspatroon
- Raadpleeg een arts bij huidveranderingen
- Let op eventuele allergieën of reacties op medicijnen
- Misvattingen rond hiv (humaan immunodeficiëntievirus) en problemen aan de huid
- Iedereen met hiv krijgt ernstige huidproblemen
- Huidinfecties bij hiv-patiënten zijn altijd gevaarlijk
- Een huidtumor bij iemand met hiv betekent altijd dat de ziekte vergevorderd is
- Kaposi-sarcoom is de enige huidziekte die bij hiv voorkomt
- Hiv-medicatie veroorzaakt altijd huiduitslag
- Huidproblemen bij hiv worden alleen veroorzaakt door een verzwakt immuunsysteem
- Huidproblemen bij hiv zijn niet te behandelen
Voorbeelden van huidproblemen bij patiënten met een hiv-infectie
Auto-immuun dermatosen bij patiënten met een hiv-infectie
'Auto-immuun dermatosen', zoals bulleuze pemfigoïd, trombocytopenische purpura en vitiligo (huidaandoening met witte vlekken op de huid), komen vaker voor bij patiënten met hiv. De etiologie is gerelateerd aan een abnormale antilichaamproductie. Erythrodermie (rode huid) komt soms voor bij een hiv-infectie waarbij de huidbiopsie een 'graft-versus-hostziekte'-mechanisme nabootst. Dit weerspiegelt vermoedelijk een ernstige onderliggende slechte werking van het immuunsysteem waarbij de T-lymfocyten niet goed functioneren.Huidinfecties en humaan immunodeficiëntievirus
Molluscum contagiosumMolluscum contagiosum is de vaakst voorkomende huidinfectie bij hiv. Vooral het gezicht is aangetast met parelwitte letsels. Vaak zijn meerdere letsels aanwezig en hebben ze een 'gigantische' grootte van meer dan één cm breed. Molluscum komt normaal gezien zelden voor bij volwassenen met een goed werkend immuunsysteem. Wanneer de huidinfectie aanwezig is, wijst dit soms op de aanwezigheid van hiv.
Opportunistische infecties
Bij mensen met een goed werkend immuunsysteem veroorzaken bepaalde micro-organismen normaal gezien geen infectie. Bij mensen met een zwak immuunsysteem, zoals hiv-patiënten, komen echter vaker infecties voor veroorzaakt door deze micro-organismen. Zo ontstaan sneller huidproblemen door het cytomegalovirus (pukkels of necrotische ulcera), sporotrichose (lineaire knobbeltjes veroorzaakt door een schimmel) of cryptokokkose (rode bultjes, psoriasiforme of molluscumachtige letsels veroorzaakt door een letsel). Deze opportunistische infecties leveren soms diagnostische problemen op, wat de noodzaak voor een huidbiopsie en -cultuur benadrukt.
Andere infecties
Bacteriële infecties (zoals steenpuisten veroorzaakt door stafylokokkenbacteriën) en schimmelinfecties (zoals bijvoorbeeld ringworm en candida) komen ook veel voor. Moeilijk te behandelen en terugkerende orofaryngeale candidiasis (schimmelinfectie die het gebied van de mond en keel aantast) is een specifiek probleem. Andere virale huidinfecties, zoals een uitgebreide ulceratieve herpes (herpes met zweervorming) of wijdverspreide virale wratten, zijn soms aanwezig bij patiënten met hiv.

Huidproblemen door medicatiegebruik
Bijwerkingen door medicatie komen veel vaker voor bij hiv-patiënten. Hierdoor ontstaan sneller huidreacties op co-trimoxazol, dapson en antiretrovirale geneesmiddelen. Soms zijn de huidproblemen ernstig (vooral bij nevirapine en efavirenz), resulterend in erytrodermie (een rode huid), het Stevens-Johnson syndroom of toxische epidermale necrolyse. Blaarvorming op huid en slijmvliezen, koorts, een snel ontwikkelende huiduitslag en een zwelling van de tong zijn enkele symptomen die optreden bij ernstige bijwerkingen van medicatie. Andere ongebruikelijke vormen van huiduitslag zijn een opvallende nagel / mucosale pigmentatie door zidovudine, paronychia (nagelriemontsteking) door indinavir en lipodystrofie in het gezicht (verdikking van onderhuids weefsel), meestal door het gebruik van proteaseremmers.Huidtumoren bij hiv-geïnfecteerden
Het Kaposisarcoom komt veel vaker voor bij patiënten met hiv dan bij andere groepen. Deze kwaadaardige huidtumor bevindt zich in de slijmvliezen en organen en is eveneens zichtbaar op de huid. De vorm van huidkanker verbetert vaak of verdwijnt wanneer de patiënt hiv-behandeling ontvangt. De huidtumor kan patiënten in alle stadia van een hiv-infectie aantasten, maar is meestal niet ernstig wanneer het aantal CD4-cellen boven de 250 ligt. Het Kaposisarcoom komt veel minder vaak voor dan vroeger omdat de behandelingen van hiv steeds effectiever worden. Basale en squameuze celcarcinomen en goedaardige melanocytische naevi (moedervlekjes) komen ook vaker voor.Ontstekingsaandoeningen bij het humaan immunodeficiëntievirus
Ontstekingsaandoeningen aan de huid vertonen een verhoogde incidentie bij patiënten met een hiv-infectie, waarschijnlijk als gevolg van een slecht werkend immuunsysteem. Ernstig, uitgebreid seborroïsch eczeem (huidaandoeningen met hoofdroos, schilfering en rode huid) is heel gebruikelijk en soms een teken van hiv. Andere soorten eczeem (huidziekte met droge huid en jeukende huid), psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), ichthyosis (droge schilferige huid), nodulaire prurigo (huidaandoening met erg jeukende knobbeltjes) en pruritus (jeuk) komen allemaal veel voor bij patiënten met een hiv-infectie en kunnen zeer ernstig zijn. Granuloma annulare (huidaandoening met knobbels in ringvorm) en lichen planus (aandoening met symptomen aan huid, mond en geslachtsorganen) komen ook vaker voor bij hiv-positieve patiënten. De behandeling van deze aandoeningen is soms moeilijk bij patiënten met lage CD4-tellingen (<200 mm2). CD4-cellen of T4-cellen zijn een soort witte bloedcellen die essentieel zijn voor het afweersysteem. Hiv gebruikt T4-cellen om zich te vermenigvuldigen, wat leidt tot een drastische verlaging van deze cellen. Artsen vermijden bij ontstekingsaandoeningen orale (via de mond ingenomen) immunosuppressieve therapieën (zoals prednisolon en ciclosporine) die het immuunsysteem onderdrukken. Topische (op de huid aangebrachte) therapieën en fototherapie (behandeling via licht) zijn relatief veilig. Voor psoriasis kunnen ook orale (via de mond ingenomen) retinoïden nuttig zijn.‘Specifieke' hiv-dermatosen

Jeukende folliculitis (ook gekend als ‘papulaire pruritische eruptie’) komt vaak voor bij hiv-patiënten, vooral naarmate het aantal CD4-cellen afneemt. Stafylokokkenfolliculitis, eosinofiele folliculitis, pityrosporum folliculitis en demodex mijtfolliculitis maken waarschijnlijk deel uit van een spectrum, en de term 'jeukende folliculitis' omvat al deze aandoeningen. De huidaandoening presenteert zich met intens jeukende bultjes gecentreerd rond haarzakjes. De huidklachten komen het meest voor op de bovenste romp en bovenarmen. Het gezicht is vaker betrokken bij patiënten met een zwarte huidskleur. Patiënten krabben vaak individuele letsels open, wat een kraterig uiterlijk oplevert. De etiologie is onbekend, maar kan mogelijk een overgevoeligheidsreactie weerspiegelen, omdat hoge IgE- en eosinofielenaantallen vaak in het bloed aanwezig zijn. De behandeling omvat orale minocycline, krachtige lokale steroïden (op de huid aangebrachte sterke ontstekingsremmers) en vochtinbrengende crèmes. Fototherapie (behandeling via licht) of orale isotretinoïne kunnen nuttig zijn in resistente gevallen.
Orale harige leukoplakie en hiv-infecties
Orale harige leukoplakie (verdikte witte vlekken in mond en organen) kenmerkt zich door witte plaques (vlekken) met verticale randen aan de zijkanten van de tong. In tegenstelling tot orale candida pellen de letsels niet af. Orale harige leukoplakie verschijnt vooral bij hiv-patiënten, maar soms lijden ook andere patiënten met een zwak immuunsysteem aan de aandoening. Het Epstein-Barr-virus kan een rol spelen in de ontwikkeling van deze aandoening.
Epidemiologie van aandoeningen aan de huid
Wereldwijde verspreiding van hiv en huidproblemenHiv komt wereldwijd voor, met concentraties die sterk variëren per regio. Sub-Sahara Afrika kent de hoogste prevalentie, waar meer dan 60% van de hiv-gevallen wordt geregistreerd. Huidproblemen worden bij hiv-patiënten vaak als vroege manifestatie van de ziekte waargenomen, met een prevalentie van meer dan 90% in de loop van de ziekte. Het type en de ernst van huidproblemen verschillen per geografische regio en de beschikbaarheid van medische zorg.
Rol van sociaaleconomische factoren
Armoede, beperkte toegang tot medische zorg en stigma rond hiv verhogen de kans op onbehandelde huidproblemen. In ontwikkelingslanden blijven patiënten vaak langer onbehandeld, wat leidt tot ernstigere dermatologische complicaties.
Trends in incidentie en mortaliteit
Dankzij antiretrovirale therapieën (ART) is de mortaliteit van hiv wereldwijd afgenomen, evenals de incidentie van ernstige huidproblemen. Toch blijven huidmanifestaties een veelvoorkomend en diagnostisch belangrijk symptoom bij hiv-patiënten.
Mechanisme
Directe effecten van hiv op het immuunsysteemHiv infecteert CD4+ T-cellen, wat leidt tot immunosuppressie. Dit maakt de huid kwetsbaar voor infecties zoals herpes simplex, molluscum contagiosum en bacteriële huidinfecties.
Indirecte gevolgen van opportunistische infecties
Opportunistische infecties zoals Kaposi-sarcoom en schimmelinfecties (bijvoorbeeld Candida) treden vaak op bij hiv-patiënten. Deze aandoeningen zijn een direct gevolg van de afgenomen immuunrespons en spelen een grote rol in de huidcomplicaties.
Reacties op antiretrovirale therapie (ART)
ART kan huidbijwerkingen veroorzaken, waaronder maculopapuleuze huiduitslag en zeldzame gevallen van Stevens-Johnson-syndroom. Deze complicaties vereisen onmiddellijke medische opvolging.
Oorzaken
Hiv-gerelateerde immunosuppressieDe belangrijkste oorzaak van huidproblemen bij hiv is de immunosuppressie veroorzaakt door het virus. Door de afname van CD4+ T-cellen wordt het lichaam minder effectief in het bestrijden van infecties en het reguleren van ontstekingsprocessen. Dit leidt tot een verhoogde gevoeligheid voor bacteriële, virale en schimmelinfecties die de huid aantasten.
Opportunistische infecties
Infecties zoals herpes simplex, varicella-zostervirus (gordelroos), en schimmelinfecties (bijvoorbeeld dermatofyten of Candida) komen vaak voor bij patiënten met hiv. Deze infecties manifesteren zich meestal als huiduitslag, blaren of ulceraties.
Bijwerkingen van antiretrovirale therapie (ART)
Sommige huidproblemen ontstaan als een bijwerking van ART. Dit kan variëren van milde huiduitslag tot ernstige overgevoeligheidsreacties zoals Stevens-Johnson-syndroom of toxische epidermale necrolyse.
Auto-immuunziekten en ontstekingsprocessen
Hiv kan auto-immuunziekten en ontstekingsprocessen activeren die de huid beïnvloeden, zoals psoriasis of eczeem. Deze aandoeningen kunnen ernstiger verlopen door het onderliggende immuunprobleem.
Kaposi-sarcoom en huidkanker
Kaposi-sarcoom, veroorzaakt door het humaan herpesvirus 8 (HHV-8), is een veelvoorkomende huidmanifestatie bij gevorderde hiv-infectie. Hiv-patiënten hebben ook een verhoogd risico op andere vormen van huidkanker, zoals basaalcel- en plaveiselcelcarcinoom.
Risicofactoren
Late diagnose van hivPatiënten met een late hiv-diagnose lopen meer risico op ernstige huidproblemen, aangezien hun immuunsysteem al aanzienlijk verzwakt is.
Onregelmatige toegang tot medische zorg
Gebrek aan consistente medische opvolging kan leiden tot het ontbreken van preventieve behandelingen tegen opportunistische huidinfecties.
Leefstijlgerelateerde factoren
Slechte voedingskeuzes en roken kunnen het immuunsysteem verder onderdrukken, wat de kans op huidproblemen vergroot.
Risicogroepen
Patiënten met onbehandelde hivZonder antiretrovirale therapie is de kans op ernstige dermatologische complicaties groter.
Ouderen met hiv
Oudere patiënten hebben een verhoogd risico op comorbiditeiten en huidproblemen door de natuurlijke achteruitgang van het immuunsysteem.
Patiënten in ontwikkelingslanden
Beperkte toegang tot medische zorg en een hogere prevalentie van opportunistische infecties vergroten de risico's voor deze groep.
Geassocieerde symptomen
HuiduitslagHuiduitslag is een van de meest voorkomende symptomen bij hiv en kan variëren van kleine rode vlekjes tot uitgebreide, jeukende of pijnlijke laesies. Dit kan worden veroorzaakt door infecties, allergische reacties of onderliggende aandoeningen zoals eczeem.
Jeuk (pruritus)
Chronische jeuk zonder duidelijke oorzaak is een veelvoorkomend symptoom bij hiv. Dit kan worden toegeschreven aan droge huid, schimmelinfecties of systemische ziekten die samenhangen met hiv.
Blaren en ulceraties
Virale infecties zoals herpes simplex of gordelroos veroorzaken vaak pijnlijke blaren of open zweren op de huid. Deze laesies kunnen zich uitbreiden en zijn vaak moeilijk te behandelen zonder adequate antivirale therapie.
Pigmentatieveranderingen
Sommige hiv-patiënten ontwikkelen hyperpigmentatie of hypopigmentatie door medicatiegebruik of inflammatoire processen in de huid.
Haar- en nagelafwijkingen
Hiv kan leiden tot haaruitval, dunner wordend haar of afwijkingen aan de nagels, zoals splijting, verkleuring of verdikking. Deze symptomen zijn vaak gerelateerd aan systemische problemen of infecties.
Systemische symptomen met huidbetrokkenheid
Veel huidproblemen gaan gepaard met systemische klachten zoals koorts, gewichtsverlies, vermoeidheid en lymfadenopathie. Deze symptomen duiden vaak op een gevorderd ziekteproces of opportunistische infecties.
Alarmsymptomen
De alarmsymptomen van huidproblemen bij hiv-infecties kunnen variëren afhankelijk van de aard van de aandoening. Typische alarmsymptomen omvatten:- Onverklaarbare huiduitslag of wonden die niet genezen
- Aanwezigheid van grote, pijnlijke blaren of zweren
- Intense jeuk die niet afneemt met standaardbehandelingen
- Witte vlekken of plaques in de mond of op de huid
- Ongewone huidverkleuringen of pigmentverschuivingen
- Verspreiding van huidinfecties ondanks behandeling
Diagnose en onderzoeken
De huiduitslag die voorkomt bij hiv-infecties is vaak klinisch atypisch en moeilijk te diagnosticeren. De diagnose kan worden bevestigd door:- Huidbiopsie: Dit kan helpen bij het identificeren van de onderliggende oorzaak van de huidproblemen.
- Huidcultuur: Voor het detecteren van bacteriële, schimmelige of virale infecties.
- Serologische testen: Voor het bevestigen van hiv-infectie en andere co-infecties.
- Bloedonderzoek: Voor het beoordelen van de CD4-cellen en andere markers van immuunstatus.
Behandeling van huidproblemen
Veel huidproblemen bij hiv-patiënten zijn resistent tegen standaardbehandelingen. De behandeling omvat:- Hoogactieve antiretrovirale therapie (HAART): Dit helpt bij het verlagen van de viral load en het herstellen van CD4-cellen.
- Lokale behandelingen: Zoals steroïden en moisturizers voor specifieke huidproblemen.
- Fototherapie: Kan nuttig zijn bij bepaalde huidcondities.
- Orale medicatie: Zoals minocycline en isotretinoïne voor resistente gevallen.
Prognose
De prognose voor huidproblemen bij hiv-patiënten hangt af van de ernst van de hiv-infectie en de effectiviteit van de behandeling. Bij een goede controle van hiv met HAART kunnen veel huidproblemen verbeteren of verdwijnen. Het herstel van de huid kan variëren en sommige aandoeningen kunnen blijvende effecten hebben.Complicaties
Complicaties van huidproblemen bij hiv-infecties kunnen zijn:- Verspreiding van infecties naar andere lichaamsdelen
- Resistentie tegen huidbehandelingen
- Psychosociale impact door zichtbare huidproblemen
- Verhoogd risico op secundaire infecties door een verzwakt immuunsysteem
Preventie
Preventieve maatregelen voor huidproblemen bij hiv-patiënten omvatten:- Regelmatige medische controles en monitoring van huidproblemen
- Tijdige behandeling van huidinfecties en andere huidproblemen
- Goede hygiëne en huidverzorging om huidproblemen te voorkomen
- Effectieve hiv-behandeling om de immuunstatus te verbeteren