Maagperforatie: symptomen en behandeling gaatje in de maag

Een maagperforatie is een gaatje of scheur in de maagwand. Bij een maagperforatie komen er maagzuur en voedselresten in de buikholte, wat hevige pijn veroorzaakt. Bij een maagperforatie moet je direct worden opgenomen in het ziekenhuis. Een maagperforatie ontstaat op plekken waar de maagwand is geërodeerd door een ziekte of is doorboord door een verwonding van binnenuit door bijvoorbeeld een scherp botje, of van buitenaf door bijvoorbeeld een messteek. Een maagperforatie is in de meerderheid van de gevallen te wijten aan een maagzweer. Dit komt vaak door de Helicobacter pylori, een bacterie die in het zure milieu van de maag kan overleven. Behandeling bestaat uit het hechten van de perforatie middels een kijkoperatie. Soms is verwijdering van (een deel van) de maag nodig. De prognose hangt af van de grootte van de perforatie en hoelang het duurt voordat behandeling ingezet wordt. Snelle diagnostiek en behandeling is van belang en gunstig voor het herstel na een operatie.

• Oorzaak maagperforatie
• Algemene symptomen van gat in maagwand
• Symptomen maagperforatie door een maagzweer
• Vroege klachten
• Plotselinge, ernstige buikpijn
• Gevoeligheid van de buik en zwelling
• Lage bloeddruk, duizeligheid of flauwvallen
• Gedekte perforatie
• Complicaties
• Maagperforatie dodelijk
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Laboratoriumonderzoek
• Behandeling door operatie
• Prognose en herstel
• Preventie

Oorzaak maagperforatie

Bij een maagperforatie ontstaat er een gat of scheur in de maagwand. Het gaatje in de maagwand ontstaat op plekken waar de maagwand is aangetast of geërodeerd door een ziekte of is doorboord door een verwonding.

Ziekte of verwonding
Een maagperforatie is meestal te wijten aan een maagzweer. Een perforatie van de maagwand is het eindstadium van een maagzweer. Een maagzweer wordt vaak veroorzaakt door de maagbacterie Helicobacter pylori. Behalve door deze lastpak, kan het maagvlies ook beschadigd raken door medicijngebruik, vooral pijnstillers als ibuprofen en diclofenac zijn berucht, of door overmatig alcoholgebruik. Soms ontstaat een maagperforatie als gevolg van maagkanker of een trauma, zoals een meswond of een schotwond. Het inslikken van een scherp botje of vissengraat kan soms ook een maagperforatie veroorzaken. Een maagperforatie is een ernstige aandoening vanwege de kans op buikvliesontsteking.

Algemene symptomen van gat in maagwand

Symptomen van een maagperforatie kunnen bestaan uit:

• ernstige maagpijn;
• rillingen;
• koorts;
• misselijkheid;
• braken.

Symptomen maagperforatie door een maagzweer

Een maagzweer is een soort wondje in het beschermende slijmvlieslaag van de maag en het eerste deel van de dunne darm, de twaalfvingerige darm. Een maagzweer wordt vaak veroorzaakt door een bacterie in de maag, de Helicobacter pylori. Een maagzweer kan soms zo diep zijn dat er een gaatje in de maagwand komt, wat resulteert in het lekken van zuur, spijsverteringsenzymen en gedeeltelijk verteerd voedsel in de buikholte.

Vroege klachten

Een maagzweer geeft vaak symptomen zoals:

• pijn in de bovenbuik, wat vaak 's nachts erger wordt (als de maag leeg is) en vermindert na het eten;
• zuurbranden of brandend maagzuur;
• oprispingen, waarbij de maaginhoud tot in de keel kan komen;
• een opgeblazen gevoel;
• misselijkheid;
• braken;
• snel een vol gevoel na het eten.

Donkere, teerachtige stoelgang of braaksel dat op koffiedik lijkt, kan wijzen op een bloeding van een maagzweer.

Plotselinge, ernstige buikpijn

Het eerste symptoom van een geperforeerde maagzweer is meestal een plotselinge, hevige, scherpe pijn in de buik. De pijn is meestal zo intens dat je vaak precies het exacte moment kan herinneren waarop de pijn aanving. De pijn is meestal onmiddellijk op z'n ergst en houdt aan. Het verergert bij elke beweging, en er komt nog eens een flinke pijnscheut bij door hoesten of niezen. De pijn voel je vaak door de hele buik, maar is soms geconcentreerd in de bovenbuik. Er kan uitstralingspijn optreden naar de schouders of, wat minder vaak voorkomt, naar de heupen.

Gevoeligheid van de buik en zwelling

Het lekken van maagzuur en voedsel in de buikholte als gevolg van een geperforeerde maagzweer veroorzaakt een intense ontsteking van het gebied, een zogeheten buikvliesontsteking. Dit leidt niet alleen tot hevige pijn maar ook abdominale gevoeligheid, wat betekent dat aanraken of drukken op de buik méér pijn veroorzaakt. Een geperforeerde zweer veroorzaakt vaak ook zwelling van de buik, oftewel een opgezette buik. Lucht die door de perforatie de buik binnenkomt, draagt ​​vaak bij tot deze zwelling. Vloeistofophoping in de buikholte als gevolg van ontsteking van het gebied is een andere oorzaak van een opgezette buik.

Lage bloeddruk, duizeligheid of flauwvallen

Iemand met een geperforeerde zweer ligt meestal doodstil, veelal in een foetushouding, en ademt ondiep uit om te voorkomen dat zijn buikpijn verergert. Mensen met een geperforeerde maagzweer lijken duidelijk ziek en sommigen hebben last van kortademigheid. De huid kan bleek en klam zijn en de hartslag is vaak snel. Vochtophoping in de buik kan leiden tot lage bloeddruk, duizeligheid, of flauwvallen. Weinig tot geen urineproductie komt voor bij mensen met een opvallend lage bloeddruk.

Gedekte perforatie

Een enkele keer wordt een maagperforatie afgedekt door het buikvlies. Dit wordt een 'gedekte perforatie' genoemd. In dat geval zijn de klachten en verschijnselen wat minder duidelijk.

Complicaties

Bij een perforatie van de maagwand komen maagzuur en maaginhoud in de buikholte terecht. Dit veroorzaakt hevige pijn. Er kan buikvliesontsteking (peritonitis) ontstaan, wat zich kenmerkt door de volgende symptomen:

• doorlopende, constante hevige buikpijn;
• koorts, verhoging;
• het opzwellen van de buik, een opgezwollen buik;
• misselijkheid en braken.

Maagperforatie dodelijk

Onbehandeld is een maagperforatie dodelijk. Een adequaat behandelde maagperforatie, kent een goede kans op herstel, wat grotendeels afhankelijk is van je algehele gezondheid vóór de perforatie. Des te meer reeds bestaande aandoeningen (vooral hartklachten en longproblemen), des te hoger de mortaliteit.

Onderzoek en diagnose

Onderzoek ten behoeve van diagnostiek bestaat uit lichamelijk onderzoek, beeldvormend onderzoek en laboratoriumonderzoek.

Lichamelijk onderzoek

Bij lichamelijk onderzoek zal de arts de buikregio palperen, waarbij abdominale gevoeligheid optreedt, wat betekent dat aanraken of drukken op de buik meer pijn veroorzaakt. Dit is duidelijk bij lichamelijk onderzoek door een arts, omdat mensen met een buikholteontsteking reflexmatig de buikspieren verstijven wanneer de arts op het gebied drukt. Het gebied voelt tijdens het onderzoek stijf aan. Lichte klopjes op de buik zal vaak een hol, trommelachtig geluid produceren.

Beeldvormend onderzoek

De arts zal waarschijnlijk röntgenfoto's maken van je borst en buik om te controleren op lucht in de buikholte. Er kan ook een CT-scan worden uitgevoerd om een ​​beter plaatje te krijgen van de perforatie. Meestal is een maagperforatie het beste te zien op een gastroscopie, en kijkonderzoek van de binnenkant van de slokdarm, maag en het eerste deel van de dunne darm, uitgevoerd met een kijkinstrument (de endoscoop).

Laboratoriumonderzoek

De arts kan ook bloedonderzoek laten verrichten:

• op tekenen van infectie, zoals een hoog aantal witte bloedcellen;
• je hemoglobinegehalte (Hb) onderzoeken, wat kan aangeven of je bloed hebt verloren;
• op elektrolyten;
• op een verhoogd zuurniveau in het bloed;
• om de nierfunctie te beoordelen
• om de leverfunctie beoordelen.

Behandeling door operatie

In geval van een maagperforatie, dien je zo snel mogelijk chirurgisch behandeld te worden. Het gat in de maagwand kan, in principe via een kijkoperatie, gehecht worden of de maag wordt per direct (gedeeltelijk) verwijderd. Dit staat bekend als 'gastrectomie'. Ook zal het behandelteam aan shockbestrijding doen, de maaginhoud uitzuigen en ter voorkoming van infectie, zal je antibiotica toegediend krijgen. Ook krijg je zuurremmer toegediend. Het gat wordt afgedekt met buikvet. Zo nodig wordt weefsel afgenomen voor onderzoek onder de microscoop. Afhankelijk van je herstel, wordt eten en drinken langzaamaan uitgebreid.

Prognose en herstel

Het succes van een operatie om een maagperforatie te herstellen, hangt af van de grootte van de perforatie en hoelang het duurt voordat behandeling ingezet wordt. De kans op herstel is groter bij vroege diagnose en behandeling. Factoren die de behandeling kunnen belemmeren, zijn onder meer:

• gevorderde leeftijd;
• bestaande maagaandoening;
• bloedingscomplicaties;
• ondervoeding;
• de aard van de oorspronkelijke oorzaak van de aandoening;
• roken;
• alcohol- of drugsmisbruik;
• actieve behandeling voor kanker;
• aandoeningen die steroïden of biologische middelen vereisen, waaronder lupus, reumatoïde artritis en vergelijkbare aandoeningen.
• andere medische aandoeningen zoals hartaandoeningen, nier- of leverproblemen en longemfyseem (een longziekte die valt onder COPD).

Preventie

De belangrijkste oorzaak van een maagperforatie is een diepe maagzweer. Anno 2024 weet nog niemand met zekerheid te zeggen hoe H. pylori zich verspreidt of waarom sommige mensen maagzweren ontwikkelen zónder besmet te zijn met H. pylori, dus preventie is moeilijk. Onderzoekers proberen een vaccin te ontwikkelen om infectie te voorkomen. Enkele nuttige tips om genezing van maagzweren te voorkomen ​​zijn:

• Vermijd voedsel dat je maag irriteert. Gebruik je gezonde verstand: vermijd het voedsel als het je maag irriteert wanneer je het opeet. Iedereen is anders, maar pittig voedsel, citrusvruchten en vet voedsel zijn veel voorkomende irriterende stoffen.
• Stop met roken. Zware rokers hebben meer kans op het ontwikkelen van zweren in de twaalfvingerige darm dan niet-rokers.
• Wees matig met alcohol. Fors alcohol drinken draagt bij aan de ontwikkeling van zweren.
• Neem niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID'S waaronder aspirine en ibuprofen) in met voedsel, omdat dit het risico op irritatie van de maagwand kan verminderen.
• Houd stress onder controle. Regelmatige lichaamsbeweging en ontspanningstechnieken zijn vaak nuttig.

Lees verder

• Maagbloeding: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Doffe, zeurende of stekende pijn in bovenbuik
• Maagzweer klachten: maagpijn, rugpijn, misselijk en boeren
• Maagzweer: symptomen, klachten, behandeling en dieet
• Maagkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose