Maagkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Maagkanker symptomen zijn er vaak in het begin niet. Maagkanker of maagcarcinoom is na longkanker, wereldwijd de meest voorkomende kankersoort. Maagkanker komt nauwelijks voor bij mensen die jonger zijn dan 50 jaar. Het komt twee keer zo veel voor bij mannen. Het voedingspatroon en de leefstijl (roken en veel drinken) zijn risicofactoren. Vaak wordt maagkanker in een te laat stadium ontdekt, aangezien het aanvankelijk weinig tot geen klachten geeft. Bovendien zijn de klachten a-specifiek. Bij aanhoudende bovenbuikklachten (bijvoorbeeld maagpijn of een opgeblazen gevoel in de bovenbuik) moet men alert zijn en zo nodig de huisarts inschakelen. De diagnose maagkanker wordt veelal gesteld door middel van een kijkonderzoek van de maag, een zogeheten gastroscopie. Soms is aanvullend onderzoek nodig in de vorm van echografie of een CT-scan. Behandeling bestaat vaak uit het verwijderen van de tumor en het omliggende weefsel. Dit kan gecombineerd worden met aanvullende behandelingen.

• Wat is maagkanker?
• Kwaadaardige tumor in de maag
• Veelvoorkomende vorm van kanker wereldwijd
• Maagkanker en voeding
• In het begin vaak weinig klachten
• Oorzaak van maagkanker
• Risicofactoren
• Voeding
• Helicobacter pylori-infectie
• Roken en alcohol
• Leeftijd en geslacht
• Lage hoeveelheden maagzuur
• Verminderde weerstand
• Blootstelling aan chemicaliën op het werk
• Familiegeschiedenis
• Eerdere kankers
• Symptomen van maagkanker
• Verschijnselen
• Gewichtsverlies
• Pijn
• Aanhoudende indigestie en oprispingen
• Vol gevoel na het eten van kleine hoeveelheden
• Braken
• Maagbloeding
• Moe en buiten adem
• Zwarte ontlasting (bloed in de ontlasting)
• Maagperforatie
• De stadia van maagkanker
• Stadium 1: de vroege schaduw
• Stadium 2: de eerste stappen buiten de muren
• Stadium 3: de aanval op het bolwerk
• Stadium 4: de invasie
• Onderzoek en diagnose
• Endoscopie en gastroscopie
• CT-scan en bloedonderzoek
• Verschillende vormen van echografie
• Differentiële diagnose
• Behandeling van maagkanker
• Chirurgie: de belangrijkste stap
• Palliatie: verlichting bij ongeneeslijke maagkanker
• Bestraling en chemotherapie: de kracht van combinatie
• Doelgerichte therapie: slim en precies
• Zelfzorg
• Prognose
• Vroege ontdekking: de beste kans
• Gevorderde stadia: hoop op verlenging
• Veerkracht en levensstijl: de onzichtbare krachten
• Overleving voor alle stadia van maagkanker
• Stadium 1
• Stadium 2
• Stadium 3
• Stadium 4
• Preventie van maagkanker: tips om risico's te verkleinen

Wat is maagkanker?

Kwaadaardige tumor in de maag

Maagkanker is kanker die begint in de maag. Een ander woord voor maagkanker is maagcarcinoom. Een adenocarcinoom is de meest voorkomende vorm van maagkanker. Deze vorm ontstaat in het slijmvlies van de maag.

Veelvoorkomende vorm van kanker wereldwijd

Na longkanker, is maagkanker wereldwijd de meest voorkomende soort kanker. Het is in Japan de belangrijkste doodsoorzaak. Het komt ook heel vaak voor in een aantal Zuid-Amerikaanse landen en in Hongarije, Roemenië en Portugal. In Nederland neemt deze tumor de zesde plaats in het rijtje meest voorkomende kanker. Ieder jaar dienen zich 2100 nieuwe patiënten aan, dat is een kleine 5% van alle nieuwe gevallen van kanker. Bij mensen jonger dan vijftig jaar, komt de aandoening sporadisch voor. Bij mannen komt het tweemaal zoveel voor. Het komt ook vaker voor bij mensen met bloedgroep A.

Maagkanker en voeding

Wat betreft dieetfactoren, is voeding met veel koolhydraten, zouten en nitraten een risicofactor. Daarnaast wordt in de literatuur een gebrek aan fruit en vitaminen als risicofactor genoemd. Overgewicht en roken zijn ook twee boosdoeners. Wellicht dat erfelijkheid ook een bepaalde rol speelt, aangezien in sommige families meer maagkanker voorkomt.

In het begin vaak weinig klachten

Maagkanker ontwikkelt zich in de maagwand en van daaruit kan het zich verder verspreiden. Maagkanker geeft aanvankelijk weinig tot geen klachten, waardoor het vaak laat opgemerkt wordt. Als de klachten komen, die vaak niet-specifiek zijn, is de tumor in veel gevallen al in een vergevorderd stadium. De kanker heeft zich meestal al verspreid als mensen naar de huisarts gaan.

Oorzaak van maagkanker

De precieze oorzaak van maagkanker is niet bekend. Maagkanker kan ontstaan uit een maagpoliep. Dat is een woekering van het maagslijmvlies. Ook kan maagkanker mogelijk ontstaan als gevolg van chronische gastritis, dat is een ontsteking aan het maagslijmvlies en het wordt vaak veroorzaakt door besmetting met de bacterie Helicobacter pylori.

Risicofactoren

Er zijn een aantal factoren die het risico op de ontwikkeling ervan doen toenemen.

Voeding

Een risicofactor is het eerder vermelde voedingspatroon met veel koolhydraten, zouten en nitraten en in zuur geconserveerde of gerookte etenswaren en een gebrek aan vers fruit, bladgroenten en vitaminen.

Helicobacter pylori-infectie

Infectie met Helicobacter pylori (H. pylori) is verantwoordelijk voor ongeveer 1 op de 3 maagkankers.

Roken en alcohol

Roken en overmatig alcoholgebruik zijn eveneens boosdoeners.

Leeftijd en geslacht

Maagkanker komt vaker voor bij oudere mensen. Ongeveer de helft van de gevallen ontwikkelt zich bij mensen van 75 jaar of ouder. Mannen hebben bijna twee keer zoveel kans om maagkanker te krijgen dan vrouwen.

Lage hoeveelheden maagzuur

Het risico op maagkanker is hoger als je een aandoening hebt wat de hoeveelheid zuur in de maag verlaagt of als je een operatie aan je maag hebt gehad waardoor je maag minder maagzuur produceert.

Verminderde weerstand

Het hebben van een verminderd immuunsysteem verhoogt het risico op maagkanker. Verminderde weerstand betekent dat je gevoelig bent voor infecties. De toename van het risico is waarschijnlijk vanwege de toename van het risico op een infectie met Helicobacter pylori. Sommige medische aandoeningen en behandelingen kunnen je immuunsysteem verminderen. Dit geldt ook voor hiv/aids, pernicieuze anemie en behandeling na een orgaantransplantatie.

Blootstelling aan chemicaliën op het werk

Sommige beroepen en het werken met bepaalde chemische stoffen kan het risico op maagkanker verhogen. Bijvoorbeeld het werken in de rubberproductie-industrie.

Familiegeschiedenis

Het risico op maagkanker is 2 tot 10 keer hoger als je een familiegeschiedenis hebt van maagkanker. Het is niet duidelijk waarom dit zo is, maar het kan te maken hebben met het delen van andere risicofactoren. Bij één soort erfelijke maagkanker is bekend dat het CDH1 gen (E-cadherin-gen) betrokken is.

Eerdere kankers

Radiotherapie ter behandeling van andere vormen van kanker, geeft een lichte stijging van het risico op maagkanker, zoals:

• Teelbalkanker;
• Baarmoederhalskanker;
• Borstkanker; en
• Hoofd-halskanker.

Symptomen van maagkanker

Verschijnselen

Tegen de tijd dat mensen met klachten bij de huisarts komen, is bij het merendeel de diagnose al in een vergevorderd stadium. Er vindt in Nederland geen regulier screeningsprogramma plaats en bovendien zijn de klachten van maagkanker niet specifiek. De eerste of vroege klachten zijn vrij vaag en de meeste mensen negeren ze of bestrijden ze met huis-tuin-en-keukenmiddeltjes. Deze klachten kunnen bestaan uit:

• maagpijn of een naar, vervelend of opgeblazen gevoel in de bovenbuik;
• vol gevoel in de maag, een gevoel van verzadiging;
  Trommelstokvingers / Bron: Desherinka, Wikimedia Commons (GFDL)
• na het eten pijn in de maag;
• zuurbranden, brandend maagzuur;
• verlies van eetlust, gebrek aan eetlust (anorexie);
• misselijkheid en overgeven (braken);
• slikproblemen;
• nagelafwijking: trommelstokvingers;
• gewichtsverlies, vermagering;
• passagestoornissen of voedselpassageklachten;
• bloeding, terugkerende kleine bloedingen kunnen leiden tot bloedarmoede;
• algehele malaise, vermoeidheid, lusteloos.

Dergelijke klachten kunnen ook duiden op goedaardige aandoeningen van de maag, zoals een maagzweer. Bij aanhoudende bovenbuikklachten moet men altijd aan maagkanker denken. In een latere fase van het ziektebeloop kunnen verstoppingen of bloedingen ontstaan of kan zelfs een doorbraak van de aangetaste maagwand optreden. In geval van uitzaaiingen verergeren de lichamelijke klachten. Maagkanker zaait met name uit naar de lymfeklieren, de lever en het buikvlies.

De belangrijkste symptomen van maagkanker passeren de revue.

Gewichtsverlies

Onverklaarbaar gewichtsverlies betekent dat je gewicht verliest zonder dat je probeert af te vallen. In zeldzame gevallen kan extreem gewichtsverlies een teken zijn van vergevorderde kanker.

Pijn

Je kunt pijn in je buik (bovenbuik) of achter je borstbeen hebben.

Aanhoudende indigestie en oprispingen

Je kunt indigestie krijgen wanneer zuur uit de maag omhoog komt in de slokdarm (reflux). Of je kunt pijn in de maag krijgen na het eten. Of juist last krijgen van brandend maagzuur.

Vol gevoel na het eten van kleine hoeveelheden

Dit is vaak een vroeg symptoom van maagkanker en kan gewichtsverlies veroorzaken.

Braken

Maagkanker kan een kleine blokkade in de maag veroorzaken. Dit blokkeert de voedselstroom, waardoor je misselijk wordt en gaat braken. Zelden is er bloed in het braaksel. Vaak zie je geen bloed of het gaat om kleine hoeveelheden. Het bloed kan helder rood van kleur zijn, wat betekent dat het vers bloed is. Of het is donkerbruin, als het bloed al een tijdje in de maag is.

Maagbloeding

Zowel vroege als gevorderde maagkanker kan een maagbloeding veroorzaken. Na verloop van tijd kan dit leiden tot bloedarmoede.

Moe en buiten adem

Moeheid en snel buiten adem zijn kunnen het gevolg zijn van bloedarmoede door bloedverlies (zie boven).

Zwarte ontlasting (bloed in de ontlasting)

Zwarte, kleverige en teerachtige poep kan het gevolg zijn van een maagbloeding (zie boven).

Maagperforatie

Een maagperforatie kan ontstaan op plekken waar de maagwand is aangetast door maagkanker. Dit gat moet zo snel mogelijk via een operatie gedicht worden.

De stadia van maagkanker

Maagkanker ontwikkelt zich langzaam, vaak zonder dat je het doorhebt. De ontwikkeling van de ziekte is opgedeeld in stadia, waarbij elke fase aangeeft hoe ver de kanker zich heeft verspreid en hoe agressief de behandeling moet zijn. Laten we deze stadia doorlopen en zien hoe de kanker van een sluimerende dreiging naar een serieuze aanval kan evolueren.

Stadium 1: de vroege schaduw

In dit stadium houdt de kanker zich nog bescheiden. Hij nestelt zich in de binnenste laag van de maagwand en is nog niet op rooftocht door het lichaam. Misschien merk je nog niet veel, misschien ook wel wat vage klachten. Dit is de fase waarin chirurgie het meest effectief is en de kans op genezing groot blijft.

Stadium 2: de eerste stappen buiten de muren

De kanker begint brutaler te worden. Hij groeit verder in de maagwand en reikt voorzichtig naar nabijgelegen lymfeklieren. Hoewel de tumor nog steeds beperkt is tot de maagregio, begint hij signalen af te geven dat hij niet van plan is zich rustig te houden. Hier komt vaak een combinatie van chirurgie en chemotherapie in beeld om hem terug te dringen.

Stadium 3: de aanval op het bolwerk

Nu wordt de situatie dreigender. De kanker heeft de diepe lagen van de maagwand bereikt en waagt zich naar buiten. Lymfeklieren zijn aangetast, en soms grijpt de tumor zelfs omliggende organen aan. De behandeling wordt intensiever, en de focus ligt op een allesomvattende aanval om verdere uitbreiding te stoppen.

Stadium 4: de invasie

In het vierde en laatste stadium is de kanker op oorlogspad. Hij heeft zich niet alleen door de maag verspreid, maar is uitgezaaid naar verre organen zoals de lever, longen of zelfs botten. Dit is de fase waarin genezing vaak niet meer mogelijk is, en de behandeling draait om het verlengen van het leven en het verlichten van pijn. De strijd wordt er één van levenskwaliteit, waarbij palliatie de hoofdrol speelt.

Onderzoek en diagnose

Endoscopie en gastroscopie

De huisarts kan ervoor zorgen dat er een endoscopie plaatsvindt van het bovenste deel van het maag-darmkanaal. Een gastroscopie is een onderzoek waarbij een arts door een smal buisje in het lichaam (de maag) kijkt en deze onderzoekt op onregelmatigheden. Er worden biopten genomen van verdachte plekken. Deze worden later in een laboratorium onderzocht.

CT-scan en bloedonderzoek

Als er kankercellen worden aangetroffen, worden er vervolgonderzoeken verricht, zoals een CT-scan en bloedonderzoek om vast te stellen of de kanker is uitgezaaid.

Verschillende vormen van echografie

Meestal wordt er een echografie gemaakt van het halsgebied. Bij een echogeleide punctie kan niet alleen afwijkend weefsel zichtbaar gemaakt worden, maar is het ook mogelijk om tijdens de echografie een stukje van dit afwijkende weefsel weg te halen. Dit doet de arts met een speciale naald die hij van buitenaf door de huid in het afwijkende weefsel prikt, waarna een beetje van het afwijkende wordt opgezogen. Dit wordt later onderzocht onder de microscoop. Ook is een endo-echografie mogelijk; een inwendige echo die wordt uitgevoerd tijdens een gastroscopie. Dit onderzoek laat goed zien in hoeverre de tumor door de maagwand is gegroeid en er kunnen ook biopten worden genomen.

Differentiële diagnose

de klachten zijn in het begin vaak aspecifiek en erg algemeen. De kans bestaat daarom dat er een foute diagnose gesteld wordt. De volgende differentiële diagnoses zijn bekend voor maagkanker:

• acute of chronische gastritis (maagslijmvliesontsteking);
• atrofische gastritis;
• bacteriële en virale gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door respectievelijk bacteriën en virussen);
• dunnedarmkanker;
• maagzweer
• non-Hodgkin lymfoom;
• slokdarmstrictuur (littekenweefsel);
• slokdarmkanker; en
• slokdarmontsteking.

Behandeling van maagkanker

Chirurgie: de belangrijkste stap

De strijd tegen maagkanker begint met de krachtigste troef: chirurgie. Hierbij wordt een deel van of zelfs de gehele maag verwijderd, samen met de omliggende lymfeklieren, vanwege het gevaar van uitzaaiing naar deze gebieden. . Dit ingrijpende proces is vaak de enige manier om volledige genezing te bereiken, door niet alleen de tumor te verwijderen, maar ook te voorkomen dat de kanker zich naar andere delen van het lichaam verspreidt. In sommige gevallen kan bestraling volgen om ervoor te zorgen dat eventuele resterende kankercellen worden vernietigd.

Palliatie: verlichting bij ongeneeslijke maagkanker

Maar wat als genezing niet mogelijk is? Dan biedt de operatie nog steeds hoop in de vorm van palliatie—een behandeling die de kwaliteit van leven verbetert door de klachten te verlichten en het leven te verlengen. Zelfs als genezing niet haalbaar is, geeft deze ingreep je lichaam meer ademruimte.

Bestraling en chemotherapie: de kracht van combinatie

Naast chirurgie wordt vaak gebruik gemaakt van bestraling en chemotherapie. Bestraling richt zich direct op de tumor om de groei te stoppen, terwijl chemotherapie het hele lichaam ondersteunt door kankercellen te bestrijden, zelfs die zich buiten de maag bevinden. Samen vormen ze een krachtige combinatie die de ziekte afremt en de pijn onder controle houdt.

Doelgerichte therapie: slim en precies

Een moderne aanpak in de behandeling van maagkanker is doelgerichte therapie. Hier komen slimme medicijnen in actie, via een infuus, die zich richten op specifieke kenmerken van de kankercellen. Deze aanpak is niet zomaar een breed bombardement, maar een gerichte aanval die het proces van uitzaaiing probeert te stoppen. In combinatie met chemotherapie wordt zo elke mogelijke kans gegrepen om de ziekte onder controle te houden.

Zelfzorg

Neem de volgende zelfzorgmaatregelen in acht:

• Rust als je lichaam daarom vraagt en houd je grenzen goed in de gaten. Bouw langzaam je activiteiten op en doe wat meer als je je sterker voelen.
• Drink voldoende. Vraag hoeveel je iedere dag moet drinken. Drink extra om uitdroging te voorkomen.
• Rook niet en drink niet.
• Eet gezond en gevarieerd met dagelijks verse groenten en fruit.
• Vermijd erg zoute, gekruide of gerookte voedingsproducten.

Prognose

De prognose bij maagkanker hangt sterk af van hoe vroeg de ziekte wordt ontdekt. De weg naar herstel is niet altijd makkelijk, maar er zijn kansen, vooral bij vroege opsporing.

Vroege ontdekking: de beste kans

Als de kanker vroeg wordt ontdekt, is de kans op genezing groter. In de vroege stadia ligt de vijfjaarsoverleving tussen de 60 en 70%. Vroege opsporing maakt dus een groot verschil. Behandelingen zoals chirurgie, bestraling en chemotherapie bieden sterke wapens in deze strijd.

Gevorderde stadia: hoop op verlenging

In latere stadia, wanneer de kanker zich verder heeft verspreid, is genezing moeilijker. De focus verschuift naar palliatie: het verlengen van het leven en het verlichten van klachten. De vijfjaarsoverleving is lager, maar nieuwe behandelingen zoals doelgerichte therapieën bieden nog hoop en kunnen waardevolle tijd geven.

Veerkracht en levensstijl: de onzichtbare krachten

Levensstijl en mentale kracht spelen ook een rol. Stoppen met roken, gezond eten en fysiek actief blijven helpen je lichaam om de behandelingen beter aan te kunnen. Mentale veerkracht geeft de kracht om door te zetten, zelfs in moeilijke tijden.

Overleving voor alle stadia van maagkanker

De overlevingskansen bij maagkanker verschillen sterk per stadium van de ziekte. Deze kansen worden meestal uitgedrukt als de vijfjaarsoverleving, wat het percentage patiënten is dat vijf jaar na de diagnose nog in leven is. De exacte cijfers kunnen variëren afhankelijk van de bron, maar hieronder vind je een algemeen overzicht van de overlevingskansen per stadium:

Stadium 1

De kanker is beperkt tot de maagwand en heeft zich nog niet verspreid naar de lymfeklieren of andere organen. In dit vroege stadium zijn de vooruitzichten het beste, omdat de kanker vaak nog goed te behandelen is met chirurgie.

Vijfjaarsoverleving: 60% tot 70%.

Stadium 2

De kanker is verder doorgegroeid in de maagwand en kan zich hebben verspreid naar nabijgelegen lymfeklieren, maar is nog niet naar andere organen uitgezaaid. De behandelingen worden intensiever, vaak met een combinatie van chirurgie, bestraling en chemotherapie.

Vijfjaarsoverleving: 30% tot 50%.

Stadium 3

De kanker heeft zich verder verspreid naar omliggende structuren of meerdere lymfeklieren, maar nog niet naar verre organen. De behandelingen richten zich nog steeds op genezing, maar de kans daarop is lager dan in eerdere stadia.

Vijfjaarsoverleving: 10% tot 30%.

Stadium 4

De kanker is uitgezaaid naar andere organen, zoals de lever, longen of andere delen van het lichaam. In dit stadium is genezing meestal niet meer mogelijk, en de behandeling richt zich op het verlengen van het leven en het verlichten van symptomen (palliatie).

Vijfjaarsoverleving: minder dan 5%.

Preventie van maagkanker: tips om risico's te verkleinen

Neem de volgende maatregelen in acht:

• Gezonde voeding: Eet veel groenten, fruit en vezels. Vermijd te veel zout, bewerkt vlees en gerookte voedingsmiddelen.
• Stoppen met roken: Roken verhoogt het risico op maagkanker aanzienlijk.
• Beperk alcoholgebruik: Overmatig alcoholgebruik kan bijdragen aan het risico op maagkanker.
• Vermijd overgewicht: Houd een gezond lichaamsgewicht aan door regelmatig te bewegen en gezond te eten.
• Behandeling van Helicobacter pylori-infectie: Deze bacterie verhoogt het risico op maagkanker; een tijdige behandeling vermindert het gevaar.
• Beperk NSAID's en aspirine: Overmatig gebruik kan de maagwand beschadigen, wat het risico verhoogt.
• Regelmatige controle: Vooral als maagkanker in de familie voorkomt of bij mensen met verhoogd risico.
• Beperk bewerkte en gerookte voedingsmiddelen: Deze kunnen schadelijke stoffen bevatten die het risico vergroten.
• Houd een gezond levenspatroon aan: Voldoende slaap, beweging en een gebalanceerd dieet dragen bij aan een sterker immuunsysteem.
• Voorkom langdurige blootstelling aan schadelijke chemicaliën: Dit kan de maag irriteren en de kans op kanker verhogen.

Lees verder

• Maagpijn: oorzaken pijn in de maag of pijnlijke maag
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Maagslijmvliesontsteking (gastritis): symptomen, behandeling
• Maagkanker voorkomen: verlaag het risico op maagkanker
• Maagzweer: zeurende of brandende pijn in de bovenbuik