Gastritis: symptomen, oorzaak, behandeling en complicaties

Gastritis symptomen bestaan onder meer uit brandende pijn in de maagstreek, misselijkheid en een opgeblazen gevoel. Gastritis wijst op een ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de maag. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen acute gastritis en chronische gastritis. Acute gastritis is een plotselinge ontsteking van het slijmvlies van de maag. Gastritis is allen van invloed op het maagslijmvlies, terwijl gastro-enteritis zowel de maag als de darmen beïnvloedt. De meest voorkomende oorzaken van acute gastritis zijn niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), zoals ibuprofen, diclofenac en naproxen, en corticosteroïden.

• Wat is gastritis?
• Gastritis symptomen
• Oorzaak van acute gastritis
• Soorten chronische gastritis
• Type A
• Type B
• Type C
• Oorzaken van chronische gastritis
• Risicofactoren
• Bacteriële infectie
• Regelmatig gebruik van NSAID's
• Oudere leeftijd
• Overmatig gebruik van alcohol
• Een auto-immuunziekte
• Andere ziekten en aandoeningen
• Complicaties
• Diagnose en onderzoek
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Onderzoek in het ziekenhuis
• Behandeling van gastritis
• Leefstijlaanpassingen
• Prognose van gastritis
• Vaak snel herstel
• Flare-up
• Preventie

Wat is gastritis?

Gastritis duidt op een groep aandoeningen waarbij het slijmvlies van de maag is ontstoken, ofwel maagslijmvliesontsteking. Deze ontsteking is meestal het gevolg van een virus of een bacterie. Gallige reflux (het terugstromen van dunne darminhoud naar de maag), regelmatig gebruik van bepaalde pijnstillers en het drinken van te veel alcohol kunnen ook gastritis veroorzaken. Gastritis kan plotseling optreden, of het kan langzaam ontstaan in de tijd. Het eerste wordt acute gastritis genoemd en het tweede chronische gastritis. In sommige gevallen kan gastritis leiden tot een maagzweer en een verhoogd risico op maagkanker. Meestal is gastritis echter niet ernstig en verbetert de aandoening met goede behandeling.

Gastritis symptomen

De symptomen van acute gastritis bestaan uit

• Knagende of brandende pijn in de bovenbuik of maagtreek die ofwel slechter of beter wordt na het eten;
• Misselijkheid;
• Braken;
• Een opgeblazen gevoel in de bovenbuik na het eten.

Gastritis veroorzaakt echter lang niet altijd symptomen.

Oorzaak van acute gastritis

Acute gastritis treedt op wanneer de bekleding van de maag is beschadigd of verzwakt. De dikke slijmvlieslaag van de maag beschermt tegen het agressieve zoutzuur. Als deze slijmvlieslaag is verzwakt, kunnen verteringszuren de maag irriteren. Er zijn veel factoren die je maagwand kunnen beschadigen. De oorzaken van acute gastritis zijn onder meer:

• Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), zoals ibuprofen, diclofenac en naproxen, en corticosteroïden;
• Bacteriële infecties zoals H. pylori;
• Overmatig alcoholgebruik;
• Virale infecties;
  Overmatig alcoholgebruik kan gastritis veroorzaken / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.com
• Auto-immuunziekten, waarbij het immuunsysteem de maagwand aanvalt;
• Spijsverteringsaandoeningen en aandoeningen zoals de ziekte van Crohn;
• Gallige reflux (het terugstromen van gal uit de dunne darm richting de maag);
• Cocaïnegebruik;
• Chirurgie;
• Nierfalen.

Soorten chronische gastritis

Er zijn verschillende soorten chronische gastritis en ze kunnen verschillende oorzaken hebben:

Type A

Dit type wordt veroorzaakt doordat je immuunsysteem maagcellen vernietigt. Dit kan het risico op vitaminetekorten, bloedarmoede en maagkanker verhogen.

Type B

Dit het meest voorkomende type en wordt veroorzaakt door Helicobacter pylori-bacteriën en kan maagzweren, darmzweren en kanker veroorzaken.

Type C

Dit type chonische gastritis wordt veroorzaakt door chemische irriterende stoffen zoals niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), alcohol of galvloesistof. En het kan ook leiden tot erosie en bloedingen in de maag.

Andere soorten gastritis zijn de ziekte van Ménétrier, ook wel de 'reuzenplooienmaag' genoemd. Patiënten met deze aandoening hebben sterk verdikte plooien in hun maagslijmvlies. Er bestaat ook eosinofiele gastritis. Deze gastritis is het gevolg van een allergische reactie of een spoelworminfectie.

Oorzaken van chronische gastritis

De volgende factoren kunnen de bekleding van je maag irriteren en tot chronische gastritis leiden:

• Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, zoals aspirine en ibuprofen;
• Overmatig alcoholgebruik;
• De aanwezigheid van H. pylori-bacteriën;
• Bepaalde ziekten, zoals diabetes of nierfalen;
• Een verzwakt immuunsysteem
• Aanhoudende, intense stress die ook het immuunsysteem beïnvloedt;
• Gal dat terugstroomt in de maag, of galreflux.

Risicofactoren

Factoren die het risico van gastritis verhogen, zijn:

Bacteriële infectie

Ofschoon een infectie met Helicobacter pylori wereldwijd ontzettend vaak voorkomt, ontwikkelt slechts een klein percentage van de geïnfecteerde mensen gastritis of een soortgelijk maagstoornis. Men vermoedt dat de kwetsbaarheid voor de bacterie kan worden verergerd of veroorzaakt door leefstijlfactoren, zoals roken en hoge stressniveaus.

Regelmatig gebruik van NSAID's

Regelmatig gebruik van NSAID's kan zowel acute gastritis als chronische gastritis veroorzaken. Neem daarom deze pijnstillers niet te vaak in. Maagbeschermers kunnen helpen bij frequent gebruik.

Oudere leeftijd

Ouderen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van gastritis omdat de maagwand met het ouder worden dunner wordt en omdat ouderen vaker H. pylori-infectie of auto-immuunziekten hebben dan jongere mensen.

Overmatig gebruik van alcohol

Alcohol kan je maagwand irriteren, waardoor je maag meer kans heeft om beschadigd te raken door spijsverteringssappen.

Een auto-immuunziekte

Je eigen lichaam valt bij auto-immuungastritis cellen in je maag aan. Auto-immuungastritis komt vaker voor bij mensen met andere auto-immuunziekten, waaronder de ziekte en Hashimoto en diabetes type 1. Auto-immuungastritis wordt ook geassocieerd met vitamine B-12-deficiëntie.

Andere ziekten en aandoeningen

Gastritis kan gepaard gaan met andere medische aandoeningen, zoals hiv/aids, ziekte van Crohn en parasitaire infecties.

Complicaties

Als gastritis niet behandeld wordt, kan dit leiden tot een maagzweer of maagbloeding. In zeldzame gevallen kunnen sommige vormen van chronische gastritis het risico op maagkanker verhogen.

Diagnose en onderzoek

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De huisarts voert eerst een uitgebreid vraaggesprek waarbij alle klachten die je hebt de revue passeren. Ook neemt de arts je medische voorgeschiedenis in ogenschouw en voert hij een lichamelijk onderzoek uit. De diagnose kan gesteld worden op basis van het klachtenpatroon. Hij kan daarnaast bloedonderzoek laten uitvoeren; een compleet bloedbeeld geeft een beeld van je algehele gezondheid. Om de Helicobacter-bacterie aan te tonen is een ontlastingstest of een ademtest nodig. De huisarts kan je zo nodig verwijzen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek.

Onderzoek in het ziekenhuis

In het ziekenhuis kan een arts gastroscopie uitvoeren, ofwel inwendig kijkonderzoek van de maag. Hierbij wordt middels een flexibele slang, met daaraan een kijkertje, via de mond en de slokdarm in de maag gekeken. De arts kijkt naar eventuele afwijkingen. Zo nodig kan de arts een stukje weefsel (biopt) wegnemen voor microscopisch onderzoek. Voorts kan een röntgenfoto worden gemaakt, die wordt gebruikt om te zoeken naar structurele problemen in het spijsverteringsstelsel.

Behandeling van gastritis

Behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Bij acute gastritis veroorzaakt door niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen of alcohol, wordt geadviseerd om te stoppen met het gebruik van deze stoffen. Chronische gastritis veroorzaakt door H. pylori-infectie wordt behandeld met antibiotica en een maagzuurpompremmer (PPI). De arts kan soms bij een acute gastrits maagzuurremmende medicijnen voorschrijven die het genezingsproces kunnen bevorderen.

Leefstijlaanpassingen

Eet meerdere, kleine maaltijden per dag in plaats van drie grote maaltijden. Vermijd irriterende voedingsmiddelen. Dat zijn voedingsmiddelen die je maag irriteren, vooral pittige, zure, gebakken, gefrituurde of vettige producten. Vermijd voorts alcohol, aangezien alcohol de slijmlaag van je maag kan irriteren. Gebruik tot slot geen NSAID's.

Prognose van gastritis

Vaak snel herstel

De meeste mensen herstellen snel van gastritis nadat de oorzaak is gediagnosticeerd en de behandeling is aangevangen. Bij veel mensen zijn er geen precipiterende factoren zoals alcohol of NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen). In de meeste gevallen zijn de vooruitzichten voor een volledig herstel erg goed met adequate behandeling. Met de juiste behandeling en het vermijden van uitlokkende factoren zoals roken of het gebruik van alcohol, kan gastritis goed behandeld worden.

Flare-up

Veel mensen kunnen van tijd tot tijd last krijgen van een flare-up, afhankelijk van de vele factoren die het maagslijmvlies kunnen aantasten. In het algemeen reageert gastritis goed op behandeling. Slechts zelden groeit het uit tot een ernstige of zelfs levensbedreigende aandoening.

Preventie

Wil je jezelf beschermen tegen gastritis? Er is weliswaar geen foolproof manier om het te voorkomen, maar je kan maatregelen nemen om het risico te verlagen:

• Gebruik pijnstillers zoals NSAID's alleen volgens voorschrift. Beperk het tot korte periodes.
• Zeg NEE tegen roken! Stoppen met roken is een must.
• Vul je bord met een gezond en gevarieerd dieet gevuld met fruit, groenten en volle granen.
• Laat je screenen op de H. pylori-bacterie om er zeker van te zijn dat je op de goede weg bent.
• Matig je alcoholgebruik, drink het liefste helemaal niet en zoek hulp als dat nodig is.

Lees verder

• Maagaandoeningen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Maagslijmvliesontsteking (gastritis): symptomen, behandeling
• Maagontsteking (gastritis): symptomen, oorzaak & behandeling
• Maagpoliepen: symptomen en behandeling van een maagpoliep
• Maag-darmklachten: symptomen, oorzaak en behandeling