Zwangerschapsdiabetes: Verhoogde bloedsuikerspiegel

Tot 9% van de zwangere vrouwen lijdt aan zwangerschapsdiabetes. Bij deze aandoening treedt een gestoorde koolhydraatstofwisseling op die uitsluitend tijdens de zwangerschap plaatsvindt. Door de zwangerschapshormonen is de functie van insuline verstoord. Hierdoor ontstaat een verhoogde bloedsuikerspiegel. Veelal leidt dit niet tot klachten, maar in milde gevallen ontstaan onder andere symptomen van meer dorst, meer plassen en vermoeidheid. Deze aandoening valt reeds voor de geboorte te identificeren. Dankzij een goede voeding en soms het toedienen van insuline is de vrouw in staat om zowel haar gezondheid als die van de baby te verbeteren. Dit leidt in de meeste gevallen tot een probleemloze zwangerschap en bevalling. Wel ontstaat onder andere een verhoogd risico op een grotere dan normale baby’s, wat complicaties met zich meebrengt.

• Epidemiologie
• Oorzaken: Verstoorde functie van insuline
• Risicofactoren van zwangerschapsdiabetes
• Symptomen verhoogde bloedsuikerspiegel
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via voeding en insuline
• Voeding
• Insuline
• Zwangerschapsdiabetes versus ontwikkeling diabetes tijdens de zwangerschap
• Invloed van zwangerschapsdiabetes op een baby
• Geen aangeboren afwijkingen
• Wel grotere baby
• Andere complicaties
• Prognose aandoening bij vrouw
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Zwangerschapsdiabetes komt wereldwijd voor en heeft een prevalentie van ongeveer 1% tot 9% van alle zwangerschappen, afhankelijk van de bevolkingsgroep en de gebruikte diagnostische criteria. Het risico op zwangerschapsdiabetes varieert per regio en bevolkingsgroep. In veel westerse landen, zoals de Verenigde Staten en Europa, ligt de prevalentie aan de hogere kant, terwijl in andere regio’s de cijfers lager kunnen zijn. Er zijn weinig gedetailleerde epidemiologische gegevens over de prevalentie in verschillende etnische groepen of geografische gebieden, maar het blijkt dat zwangerschapsdiabetes geen specifieke voorkeur vertoont voor een bepaalde demografische groep.

Oorzaken: Verstoorde functie van insuline

De placenta ondersteunt het kind bij het groeiproces. Hormonen uit de placenta helpen de baby bij de ontwikkeling. Maar deze hormonen blokkeren ook de werking van insuline van de moeder in haar lichaam, hetgeen bekend staat als “insulineresistentie”. Insulineresistentie maakt het moeilijk voor de moeder om insuline te gebruiken. Daarom heeft ze soms tot drie keer meer insuline nodig. Zonder voldoende insuline, is glucose niet in staat om het bloed te verlaten. De glucose hoopt zich op in het bloed waardoor “hyperglykemie” (een verhoogde bloedsuikerspiegel) ontstaat.

Risicofactoren van zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes ontstaat sneller bij vrouwen die:

• afkomstig zijn uit een etnische groep die een hoger risico loopt zoals Latijns-Amerikaanse, afro-Amerikaanse, indiaanse of Zuidoost-Aziatische vrouwen
• bevallen zijn van een baby die meer dan 4 kg wogen of een baby met een aangeboren afwijking ter wereld hebben gebracht
• een familiegeschiedenis van diabetes mellitus hebben
• een hoge bloeddruk (hypertensie) hebben
• een onverklaarbare miskraam of doodgeboorte hebben gehad
• een voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes hebben
• het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS: hormonale veranderingen) hebben
• ouder zijn dan 25 jaar tijdens de zwangerschap
• overgewicht vóór de zwangerschap hadden
• te veel gewicht tijdens de zwangerschap zijn bijgekomen
• te veel vruchtwater (polyhydramnion) hebben

Symptomen verhoogde bloedsuikerspiegel

De aandoening verloopt meestal asymptomatisch. Milde symptomen, zoals een verhoogde dorst of trillen, zijn bij sommige vrouwen aanwezig. Deze symptomen zijn meestal niet levensbedreigend voor de zwangere vrouw. Andere symptomen omvatten meer plassen, een (plotseling) wazig gezichtsvermogen, vermoeidheid en frequente infecties zoals een blaasontsteking, vaginitis en een huidontsteking.

Diagnose en onderzoeken

Zwangerschapsdiabetes begint meestal halverwege de zwangerschap. Alle zwangere vrouwen krijgen een orale glucosetolerantietest tussen de 24ste en 28ste zwangerschapsweek om de aandoening op te sporen. Bij zwangerschapsdiabetes is sprake van glucosurie (suiker in de urine) Vrouwen die een verhoogd risico lopen, krijgen deze test mogelijk eerder tijdens de zwangerschap. Zodra de arts de diagnose gesteld heeft, is de vrouw in staat om thuis het glucosegehalte te meten. Hierbij prikt de vrouw in de vinger en plaatst ze een druppel bloed op een toestelletje dat een glucosemeting uitvoert en op een schermpje laat zien.

Behandeling via voeding en insuline

Voeding

De behandeling van zwangerschapsdiabetes bestaat eerst en vooral uit een gezonde, gevarieerde voeding die bestaat uit matige vetten en eiwitten, en verder zijn fruit, groenten en complexe koolhydraten (zoals brood, granen, pasta en rijst) nodig. Voedingsmiddelen die veel suiker bevatten zoals frisdranken, vruchtensappen en gebak, vermijdt de vrouw.

Insuline

Een aantal vrouwen heeft wel insuline nodig tijdens de zwangerschap. Insuline passeert de placenta niet. Veel orale (via de mond ingenomen) geneesmiddelen passeren de placenta en zet de arts meestal niet in omdat dit risico’s met zich meebrengt voor de foetus. De arts houdt verder nauwlettend de gezondheid van de baby in de gaten via een elektronische foetale monitor waarbij hij het patroon van de hartslag van de baby vergelijkt met de bewegingen.

Zwangerschapsdiabetes versus ontwikkeling diabetes tijdens de zwangerschap

Zwangerschapsdiabetes is vaak de voorbode van diabetes mellitus type 2 op latere leeftijd. Echter is diabetes tijdens de zwangerschap niet altijd een teken van zwangerschapsdiabetes. Echte diabetes mellitus type 1 ontwikkelt zich namelijk mogelijk ook tijdens de zwangerschap. Een snelle diagnose is essentieel om de complicatie diabetische ketoacidose te voorkomen. Wanneer de vrouw symptomen vertoont van zwangerschapsdiabetes, of ketonurie (ketonen in urine) of een verhoogde bloedsuikerspiegel heeft, is een ziekenhuisopname vereist.

Invloed van zwangerschapsdiabetes op een baby

Zwangerschapsdiabetes brengt risico’s met zich mee wanneer de bloedsuikerspiegel niet op peil staat. Dankzij een goede controle, verlopen de meeste zwangerschappen zonder problemen.

Geen aangeboren afwijkingen

Zwangerschapsdiabetes tast de moeder laat in de zwangerschap aan, nadat het lichaam van de baby gevormd is, maar de baby nog wel groeit. Hierdoor heeft zwangerschapsdiabetes niet het soort aangeboren afwijkingen die soms optreden bij baby's van wie de moeder diabetes had vóór de zwangerschap.

Wel grotere baby

Wel komen baby’s van vrouwen met zwangerschapsdiabetes, vaak groter dan normaal ter wereld bij de geboorte (macrosomie), waardoor tijdens de bevalling een hoger risico ontstaat op een geboorteletsel (trauma) als gevolg van een grote omvang van de baby. Soms is hierdoor ook een keizersnede vereist. Tijdens de eerste paar dagen van het leven heeft de baby tevens meer kans op periodes van een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie).

Andere complicaties

Moeders met zwangerschapsdiabetes hebben tot slot een verhoogd risico op een depressie, een hoge bloeddruk (hypertensie) en pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie met eiwit in urine en hoge bloeddruk) tijdens de zwangerschap.

Prognose aandoening bij vrouw

De hoge bloedsuikerspiegel krijgt weer een normaal bereik, maar de vrouw moet zich vijf tot tien jaar na de bevalling laten opvolgen op tekenen van diabetes.

Complicaties

Moeders met zwangerschapsdiabetes hebben tot slot een verhoogd risico op een depressie, een hoge bloeddruk (hypertensie) en pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie met eiwit in urine en hoge bloeddruk) tijdens de zwangerschap.

Preventie

Vroege prenatale (voor de geboorte) zorg is nodig om zowel de gezondheid van de moeder als dit van de baby te verbeteren. Dankzij prenatale screening die plaatsvindt tussen 24 tot 28 weken van de zwangerschap, detecteert de arts in een vroeg stadium zwangerschapsdiabetes. Obese vrouwen krijgen het advies om af te vallen om het risico op zwangerschapsdiabetes te verminderen.