Maag-darmklachten: symptomen, oorzaak en behandeling

Maag-darmklachten kunnen je levensplezier behoorlijk vergallen. Maag-darmklachten zijn klachten die te maken hebben met het maag-darmstelsel, het spijsverteringskanaal. Dit is het systeem dat is ontworpen ten behoeve van de vertering en opname van voedingsstoffen voor het lichaam, en deze loopt van de mond tot de anus. Maag-darmklachten kunnen bestaan uit onder meer brandend maagzuur, obstipatie, diarree, winderigheid, bloed en/of slijm bij de ontlasting en pijn bij het poepen. Maag- en darmklachten kunnen na het eten optreden, een bijwerking zijn van medicatie, het kan getriggerd worden door spanning en stress of angst en depressie. Er zijn allerlei soorten medicijnen die werkzaam zijn bij aandoeningen van het spijsverteringskanaal, maar vaak helpt het al om leefstijlaanpassingen door te voeren, zoals meer bewegen en meer voedingsvezels eten. Maag-darmklachten kunnen acuut optreden of chronisch zijn. In het laatste geval heb je langdurige maag-darmklachten.

Maag-darmklachten

• Maag-darmklachten: functiestoornissen
• Obstipatie
• Prikkelbare darmsyndroom (PDS)
• Maag-darmklachten: structurele aandoeningen
• Anale aandoeningen
• Aambeien
• Anale fissuren
• Perianale abcessen
• Soa's
• Divertikels
• Darmpoliepen
• Darmkanker
• Inflammatoire darmziekten
• Buikgriep
• Antibiotica-geassocieerde diarree
• Maagaandoeningen

Maag-darmklachten: functiestoornissen

Veelal is de ontstaanswijze van maag-darmklachten niet duidelijk. In deze gevallen wordt van een 'functiestoornis' gesproken. Functiestoornissen zijn die waarin de darm er bij onderzoek normaal uitziet, maar waarbij je toch klachten hebt. Bij functionele aandoeningen worden geen structurele afwijkingen aangetoond. Dat wil zeggen dat bij uitgebreid onderzoek (bloedonderzoek, ontlastingsonderzoek, urineonderzoek en beeldvormend onderzoek) geen afwijkingen zichtbaar zijn. Functiestoornissen zijn de meest voorkomende problemen in de colon en het rectum, en ze bestaan uit obstipatie en het prikkelbare darmsyndroom (PDS). Obstipatie duidt vaak op een functiestoornis van het colon. De voornaamste factoren die een rol spelen bij het ontstaan van functiestoornissen zijn:

• Het eten van te weinig voedingsvezels (per dag wordt door het Voedingscentrum geadviseerd zo'n 30 tot 40 gram vezels te eten);
• Niet genoeg beweging (een tekort aan lichaamsbeweging kan obstipatie veroorzaken);
• Te weinig drinken;
• Reizen of andere veranderingen in de dagelijkse routine;
• Het eten van grote hoeveelheden zuivel;
• Stress en spanning;
• De ontlasting ophouden terwijl je aandrang voelt om te poepen;
• Een depressie kan gepaard gaan met maag- en darmklachten;
• Maag- en darmklachten komen ook veel voor bij de overgang;
• Overmatig gebruik van laxeermiddelen die, na verloop van tijd, voor een verzwakking van de darmen zorgen;
• Inname van maagzuurremmer die calcium of aluminium bevatten;
• Het nemen van bepaalde geneesmiddelen (met name antidepressiva, ijzerpillen en sterke pijnstillers zoals opiaten); en
• Zwangerschap.

Obstipatie

Obstipatie of verstopping duidt op het minder dan drie keer per week poepen, met mogelijke klachten als buikpijn, buikkrampen, pijn bij het poepen en harde, keutelige, droge ontlasting. Obstipatie wordt meestal veroorzaakt door (een combinatie van) weinig drinken, te weinig vezels in de voeding en te weinig lichaamsbeweging. Een verstoring van de normale routine of voedingspatroon kan ook obstipatie veroorzaken. Hard persen door obstipatie kan anale kloofjes of aambeien veroorzaken. Obstipatie is zelden een teken van een meer ernstige medische aandoening.

Prikkelbare darmsyndroom (PDS)

Het prikkelbare darm syndroom is een aandoening waarbij er een stoornis is in het samentrekken van je darmspieren. Je darm reageert heftig op voedsel, inspanning en hormoonschommelingen. Tevens zijn er aanwijzingen dat er bij PDS sprake is van abnormale verwerking van prikkels in het maag-darmkanaal, ook in de hersenen. Het gevolg daarvan is dat mensen met PDS eerder pijnprikkels ervaren in het maag-darmkanaal dan mensen die geen PDS hebben. Bepaalde voedingsmiddelen, medicijnen en emotionele stress kunnen van invloed zijn op het beloop. Symptomen van PDS zijn buikpijn en krampen, overtollige gasvorming en winderigheid, opgeblazen gevoel en stoelgangproblemen (diarree of juist verstopping).

Maag-darmklachten: structurele aandoeningen

Structurele aandoeningen zijn aandoeningen waarbij de maag en/of darm afwijkingen vertoont en niet goed werkt. Bij onderzoek zijn duidelijk afwijkingen zichtbaar.

Anale aandoeningen

Aambeien

Aambeien zijn gezwollen bloedvaten nabij de anus, welke worden veroorzaakt door chronische druk door persen tijdens de stoelgang, aanhoudende diarree of zwangerschap. Er zijn twee soorten aambeien: interne en externe oftewel inwendige en uitwendige. Interne aambeien bevinden zich aan de binnenkant van de anus en externe aambeien aan de buitenkant. Uitwendige aambeien zijn zichtbaar als dikke knobbels en vaak is de huid rood aangespannen. Door hard en frequent persen kunnen inwendige aambeien naar buiten geperst worden. Aambeien kun je herkennen aan klachten als helderrood bloedverlies bij de ontlasting en jeuk of een branderig gevoel rond de anus.

Anale fissuren

Anale kloven zijn scheurtjes in de bekleding van het anale kanaal. De meest voorkomende oorzaak van een anale fissuren is de passage van zeer harde of waterige ontlasting. Het scheurtje of kloofje in de huid en/of het slijmvlies van het anale kanaal kan zeer pijnlijk zijn.

Perianale abcessen

Een perianaal abces duidt op een ontsteking van een kliertje in de anus die zich kan uitbreiden naar de huid rond de anus. Je kunt hierbij last hebben van pijn en een drukkend gevoel rond de anus waardoor je moeite hebt om te zitten. Dit gaat soms gepaard met koorts, en soms ook pus of vloed.

Soa's

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) die de anus en het rectum kunnen beïnvloeden, zijn onder meer genitale wratten, genitale herpes, chlamydia en gonorroe.

Divertikels

Divertikels zijn kleine uitstulpingen in de spierwand van de dikke darm die zich in verzwakte gebieden van de darm bevinden. Ze treden meestal op in het onderste deel van de dikke darm (colon) en ontstaan ongemerkt. Divertikels komen in het westen bij maar liefst 10 procent van de mensen ouder dan 40 jaar en bij 50 procent van de mensen boven de leeftijd van 60 voor. Het wordt vaak veroorzaakt door onvoldoende voedingsvezels. Het veroorzaakt zelden symptomen. Een enkele keer raakt één of meer van de uitstulpingen ontstoken. Dat wordt 'diverticulitis' genoemd. Diverticulitis kan wel klachten geven, zoals ernstige buikpijn, meestal linksonder in de buik, koorts, misselijkheid en een duidelijke verandering in je ontlastingspatroon.

Darmpoliepen

Een darmpoliep is een goedaardig gezwel, een woekering van het slijmvlies van de dikke darm. Een darmpoliep geeft veelal weinig tot gaan klachten, maar soms kun je last krijgen van bloed in de ontlasting, loze aandrang (bij poliepen in de endeldarm) en grote hoeveelheden slijm bij de stoelgang zonder ontlasting. Het ontstaan van darmpoliepen hangt mogelijk samen met een bepaalde leefstijl en eetgewoonten, zoals vezelarme voeding en het eten van veel dierlijke vetten en vlees. De meeste darmpoliepen zijn en blijven goedaardig, maar sommige kunnen evolueren in (darm)kanker.

Darmkanker

Klachten die kunnen wijzen op darmkanker zijn veranderde ontlasting, dat wil zeggen dunner, dikker, vaker of minder poepen, bloed en/of slijm bij de ontlasting, gewichtsverlies en verminderde eetlust.

Inflammatoire darmziekten

In Nederland zijn er bijna 90.000 mensen met een inflammatoire darmziekte. De twee belangrijkste vormen van inflammatoire darmziekten zijn:

• de ziekte van Crohn; en
• colitis ulcerosa.

Bij beide inflammatoire darmaandoeningen is een deel van de darmen ontstoken. De klachten lijken veel op elkaar, maar er zijn een aantal belangrijke verschillen tussen de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Zo kan de ziekte van Crohn zich in het gehele spijsverteringskanaal voordoen (dus van mond tot anus), terwijl colitis ulcerosa een chronische ontsteking betreft die beperkt blijft tot de dikke darm en/of de endeldarm.

Buikgriep

Buikgriep is een populaire term welke verwijst naar de aandoening gastro-enteritis, een ontsteking van de maag en darmen (het maag-darmkanaal), meestal ten gevolge van een infectie. Veelvoorkomende symptomen zijn (hevige) buikkrampen, maagpijn, misselijkheid, braken (overgeven) en diarree.

Antibiotica-geassocieerde diarree

Een antibioticakuur kan vervelende darmklachten veroorzaken zoals antibiotica-geassocieerde diarree (AAD). Dit is een zeer courante darmklacht na antibioticagebruik. Bij milde diarree zullen de klachten binnen enkele dagen nadat de behandeling met het antibioticum is gestopt, weg zijn. Om de bijwerkingen van antibioticum gebruik tegen te gaan, kunnen sommige probiotica helpen.

Maagaandoeningen

Er zijn diverse maagaandoeningen. De belangrijkste zijn:

• maagzweer: een zweer van de maagwand of twaalfvingerige darm, het eerste deel van de dunne darm;
• maagslijmvliesontsteking duidt op een ontsteking van het maagslijmvlies aan de binnenkant van de maag;
• brandend maagzuur, ook wel 'zuurbranden' of 'reflux' genoemd, wijst erop dat de inhoud van de maag terugstroomt in de slokdarm.

Lees verder

• Maag-darminfectie: symptomen, oorzaken en behandeling
• Darmklachten en diarree: symptomen, oorzaak en behandeling
• Darmparasiet Giardia: symptomen, oorzaak en behandeling
• Darmen verstopt of verstopte darmen: symptomen en oorzaken
• Darmklachten: opgezette buik, buikpijn en winderigheid