Darmklachten en diarree: symptomen, oorzaak en behandeling

Diarree in combinatie met darmklachten komt vaak voor. Meestal is diarree het gevolg van een acute darminfectie, wat in de volksmond 'buikgriep' wordt genoemd. Een acute maag-darminfectie (gastro-enteritis) wordt vaak veroorzaakt door een bacterie, virus of parasiet. Bij een maag-darminfectie is vaak het norovirus de boosdoener. De meest kenmerkende symptomen van buikgriep zijn braken en diarree. Diarree kan ook andere oorzaken hebben, zoals chronische darmontstekingen, waar de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa de bekendste voorbeelden van zijn.

• Mogelijke oorzaken van diarree
• Diarree en darmklachten door maag-darminfectie
• Gebruik van bepaalde geneesmiddelen
• Darmklachten door voedselintolerantie
• Aandoeningen van het maag-darmkanaal
• Prikkelbare darm syndroom
• Stress en emotionele spanning
• Versnelde stofwisseling
• Overloopdiarree of paradoxale diarree
• Voeding
• Te weinig vezels
• Vruchtensap en zoetstoffen
• Alcohol
• Onderzoek en diagnose
• Medische Geschiedenis
• Lichamelijk Onderzoek
• Laboratoriumonderzoek
• Endoscopie
• Bloedonderzoek
• Allergieën en Intoleranties
• Beeldvorming
• Multidisciplinair Team
• Behandeling van darmklachten en diarree
• Dieet veranderen
• Hydratatie
• Medicatie
• Onderliggende aandoeningen aanpakken
• Probiotica en Prebiotica voor ene gezonde darmflora
• Stressmanagement
• Voeding- en leefstijladviezen
• Natuurlijke remedies
• Regelmatige follow-up

Mogelijke oorzaken van diarree

Diarree is lastig, onaangenaam, en overkomt bijna iedereen één tot meerdere keren per jaar. De gemiddelde volwassene heeft vier keer per jaar diarree. Kinderen hebben er vaker last van: gemiddeld zo'n 7 tot 15 keer per jaar tegen de tijd dat ze vijf jaar oud zijn. Diarree kan veel verschillende oorzaken hebben. Alledaagse dingen zoals voedsel (bijvoorbeeld voedselvergiftiging), medicijnen of stress kunnen diarree veroorzaken. Diarree kan soms ook een teken zijn van een onderliggende medische aandoening.

Wanneer ontlasting dun of zelfs waterig is, wordt het 'diarree' genoemd. Er zijn twee vormen van diarree te onderscheiden:

• acute diarree (diarree die plotseling of acuut ontstaat); en
• chronische diarree (wanneer diarree langer dan twee weken duurt, spreekt men van een chronische diarree).

Acute diarree wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een infectie. Chronische diarree kan erop wijzen dat je een ziekte onder de leden hebt.

Diarree en darmklachten door maag-darminfectie

Acute diarree wordt vaak veroorzaakt door een infectie, waarbij een ziekteverwekker zoals een bacterie, virus of parasiet, de boosdoener is. In de volksmond wordt dit vaak 'buikgriep' genoemd. Je krijgt bij acute diarree veelal last van waterige ontlasting, je moet veelvuldig naar het toilet, je krijgt last van winderigheid en buikkramp en je voelt je meestal slap en futloos. De ziekteverwekker tast de darmwand aan en dit leidt tot genoemde klachten als braken, diarree en buikkramp. Het lichaam verliest daardoor veel vocht en zout en droogt uit. Uitdroging is een levensbedreigende situatie. Vooral baby's en bejaarden drogen snel uit. Baby's omdat ze relatief weinig vocht in hun lichaam hebben en bejaarden omdat zij zich niet zo snel dorstig voelen en derhalve onvoldoende drinken. Normaal gesproken gaat de buikgriep vanzelf weer over. De duur van het herstel hangt af van de soort en aard van de boosdoener en je algehele weerstand. Vaak zijn de klachten binnen één tot twee weken (nagenoeg) verdwenen.

Gebruik van bepaalde geneesmiddelen

Soms wordt acute diarree veroorzaakt door bepaalde geneesmiddelen, zoals antibiotica, sommige pijnstillers en maagzuurremmers. Laxeermiddelen om obstipatie (verstopping) tegen te gaan, kunnen soms ook aanleiding geven tot diarree. Als je vanwege het gebruik van een bepaald geneesmiddel (ernstige) diarree krijgt, neem dan contact op met je huisarts.

Darmklachten door voedselintolerantie

Er zijn mensen die bepaalde voedingsmiddelen niet goed kunnen verdragen. Dit wordt voedselovergevoeligheid of voedselintolerantie genoemd. Je verdraagt dan bepaalde voedingsmiddelen niet die veel anderen wel verdragen. Voedselovergevoeligheid kan ontstaan door een allergie. Coeliakie, een allergie voor gluten, is daar een bekend voorbeeld van. Gluten zitten in granen en graanproducten zoals brood of pasta. Coeliakie kan aanleiding geven tot darmklachten, diarree en gewichtsverlies. Voedselovergevoeligheid kan ook ontstaan doordat er in de darm te weinig van een bepaalde stof aanwezig is. Lactose-intolerantie, waarbij er te weinig lactase is, is hier een voorbeeld van. De stof lactase heeft je lichaam nodig om melk te verteren. Als je te weinig lactase hebt, kun je last krijgen van diarree of winderigheid als je grotere hoeveelheden melk drinkt. Wanneer diarree de enige klacht is die je hebt, is de kans klein dat het door voedselovergevoeligheid wordt veroorzaakt.

Aandoeningen van het maag-darmkanaal

Bepaalde maag-darmziekten kunnen aanleiding geven tot langdurige diarree. Bekende voorbeelden zijn chronische darmontstekingen zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Wanneer deze ziekten opvlammen, ontstaan vaak klachten als diarree. De oorzaak van de klachten is de ontsteking in de darm, waardoor je ook wat bloed en slijm kunt verliezen. Vanwege de ontsteking neemt de dikke darm niet voldoende vocht uit de voeding, waardoor een dunne, waterige ontlasting met wat bloed of slijm ontstaat. Dit kan gepaard gaan met klachten als buikkrampen, misselijkheid en weinig eetlust.

Bij chronische aandoeningen aan de alvleesklier, lever en galwegen kan langdurige vetdiarree optreden, wat ontstaat door het niet adequaat functioneren van de alvleesklier en een tekort aan alvleesklierenzymen. Door het tekort aan enzymen wordt vet uit de voeding niet goed verteerd en verlaat het onveranderd met de ontlasting het lichaam. Hierdoor krijg je vettige diarree die plakkerig is en aan de toiletpot blijft kleven, licht gekleurd is en stukjes onverteerd voedsel bevat. Vetten zijn echter onontbeerlijk voor een goede opname van bepaalde vet-oplosbare vitaminen. Door vetdiarree kunnen er daarom tekorten ontstaan aan deze vitaminen.

Prikkelbare darm syndroom

Bij het prikkelbare darm syndroom (PDS) lijkt de darmwand extra gevoelig voor prikkels en beweeglijk, wat aanleiding kan geven tot klachten als darmkrampen, pijn en een opgeblazen gevoel. De buikpijn gaat vaak samen met verandering in de stoelgang: verstopping en/of diarree. Je ontlastingspatroon kan wissen. Zo heb je de ene keer harde en droge ontlasting en de volgende keer juist weer dunne ontlasting. De oorzaak van PDS is (nog) niet bekend. Een aantal factoren lijken een rol te spelen bij het ontstaan ervan, zoals een vezelarm dieet, een gebrek aan beweging en psychische spanningen.

Stress en emotionele spanning

Onder invloed van stress of spanningen kun je diarree krijgen. Aanhoudende stress kan een snellere passage van ontlasting door de darm tot gevolg hebben. Het duurt normaliter zo'n 24 tot 48 uur voordat de ontlasting door de hele dikke darm heen is. In de dikke darm wordt water en zout aan de ontlasting onttrokken en wordt de brij ingedikt. Wat overblijft gaat naar de endeldarm en als deze vol is, krijg je aandrang: het seintje om naar het toilet te gaan. Als de passage van ontlasting echter sneller door de dikke darm heen gaat dan normaal, dan heeft dat dunne ontlasting of zelfs diarree tot gevolg.

Versnelde stofwisseling

Een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) leidt tot vervelende klachten, zoals trillen, vermoeidheid en aanhoudende diarree. Dit komt doordat de schildklier te veel schildklierhormoon produceert, waardoor de stofwisseling versnelt.

Overloopdiarree of paradoxale diarree

Obstipatie of verstopping kan leiden tot paradoxale of overloopdiarree. Dat duidt op lekkage van dunne ontlasting langs een ingedikte fecesprop. Bij overloopdiarree lekt er als het ware dunne ontlasting langs de vaste ontlasting. Overloopdiarree wordt vaak niet als zodanig herkent, want er komt wel steeds diarreeachtige ontlasting en de prop ontlasting wordt niet waargenomen.

Voeding

Te weinig vezels

Een dunnere ontlasting kan ook worden veroorzaakt door een verkeerd voedingspatroon met te weinig vezels. Vezelrijke voeding is belangrijk voor een goede darmwerking. Bovendien werken vezels als een soort spons in de ontlasting; vezels nemen vocht op waardoor de ontlasting steviger of volumineuzer wordt.

Vruchtensap en zoetstoffen

Diarree of dunnere ontlasting wordt bij peuters nogal eens veroorzaakt door overmatig gebruik van vruchtensap. Het is bekend dat hoge consumptie van zoetstoffen (bijvoorbeeld sorbitol of xylitol), cafeïne-houdende dranken en suiker een dunne(re) ontlasting veroorzaken.

Alcohol

Wanneer je overmatig alcohol drinkt, kun je last krijgen van een wisselend ontlastingspatroon: de ene keer obstipatie, dan weer diarree.

Onderzoek en diagnose

Als je last hebt van darmklachten en diarree, kan het medische onderzoek als een gedetailleerde zoektocht naar antwoorden voelen. Hier volgt een overzicht van hoe artsen de oorzaak van je klachten vaststellen:

Medische Geschiedenis

De eerste stap is het verzamelen van je medische geschiedenis. De arts stelt vragen over je symptomen, dieet, en recente veranderingen in je leven. Dit helpt om een duidelijk beeld te krijgen van de context waarin je klachten zijn ontstaan.

Lichamelijk Onderzoek

Een grondig lichamelijk onderzoek volgt vaak. De arts palpeert je buik om te zoeken naar tekenen van gevoeligheid of ontsteking. Dit biedt belangrijke aanwijzingen over mogelijke interne problemen.

Laboratoriumonderzoek

Laboratoriumtests spelen een cruciale rol. Je kunt gevraagd worden om een ontlastingsmonster in te leveren. Dit monster wordt getest op bacteriën, virussen, of parasieten. Het laboratoriumonderzoek helpt bij het identificeren van infecties of andere oorzaken van diarree.

Endoscopie

In sommige gevallen is een endoscopie nodig. Hierbij wordt een flexibele buis met een camera via je mond of anus ingebracht om de binnenkant van je darmen te onderzoeken. Dit biedt een gedetailleerd beeld van mogelijke ontstekingen of afwijkingen.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek kan essentieel zijn voor het opsporen van ontstekingsmarkers, tekorten aan voedingsstoffen of andere afwijkingen. Dit helpt om een breder beeld van je gezondheid te krijgen en onderliggende problemen te identificeren.

Allergieën en Intoleranties

Voedselallergieën of -intoleranties kunnen bijdragen aan darmklachten. Tests kunnen helpen om te bepalen of bepaalde voedingsmiddelen een rol spelen in je symptomen. Dit kan leiden tot een aangepast dieet om klachten te verminderen.

Beeldvorming

Beeldvormende technieken zoals een abdominale echo of CT-scan kunnen nodig zijn om gedetailleerde beelden van je darmen te verkrijgen. Dit helpt bij het identificeren van structurele problemen zoals tumoren of ontstekingen.

Multidisciplinair Team

Bij complexe gevallen kan een team van specialisten betrokken worden. Dit team werkt samen om een holistisch beeld van je gezondheid te vormen en om een nauwkeurige diagnose te stellen.

Behandeling van darmklachten en diarree

Wanneer je darmen een wervelstorm veroorzaken, kan een combinatie van behandelingen nodig zijn om weer kalmte te brengen. Hier is een originele kijk op hoe je darmproblemen kunt aanpakken:

Dieet veranderen

Stel je dieet opnieuw in alsof je een computer herstart. Vermijd voedingsmiddelen die je spijsverteringsstelsel kunnen opjagen, zoals vette snacks en gekruide gerechten. Richt je op een dieet rijk aan vezels en lichte maaltijden, zoals gekookte groenten en rijst, om je darmen weer in balans te brengen.

Hydratatie

Denk aan water als je persoonlijke held die je door een woeste zee leidt. Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt en voeg elektrolyten toe via sportdrankjes of rehydratieoplossingen. Deze helden helpen je lichaam om verloren vocht en mineralen weer aan te vullen.

Medicatie

Bij acute gevallen kunnen medicijnen als je superhelden optreden:

• Antibiotica bestrijden ongewenste bacteriën.
• Antidiarreïca verminderen de frequentie van toiletbezoeken.
• Probiotica herstellen de balans in je darmflora.
• Antacida verlichten maagzuurproblemen.

Onderliggende aandoeningen aanpakken

Als de symptomen wijzen op een chronische aandoening zoals prikkelbare darmsyndroom of inflammatoire darmziekten, dan is het als het ontrafelen van een mysterie. De behandeling kan medicijnen, dieetveranderingen of soms zelfs een operatie omvatten om de ware oorzaak te bestrijden.

Probiotica en Prebiotica voor ene gezonde darmflora

Probiotica, die je kunt vinden in producten zoals gefermenteerde yoghurt, werken als kleine magische helpers die de balans in je darmen herstellen. Prebiotica, die je vindt in vezelrijke voedingsmiddelen zoals bananen en volkorenproducten, zijn het voedsel dat deze magische helpers nodig hebben om te gedijen.

Stressmanagement

Stress kan je darmproblemen verergeren. Creëer een oase van rust met ontspanningsoefeningen of diepe ademhalingsoefeningen. Denk aan het verminderen van stress als het bouwen van een haven van kalmte voor je darmen.

Voeding- en leefstijladviezen

Een voedingsdeskundige kan je gids zijn op de reis naar een gezonder eetpatroon. Leefstijladviezen, zoals het vermijden van zware maaltijden voor het slapengaan en het eten van kleinere porties, kunnen dienen als je kompas naar een stabiele spijsvertering.

Natuurlijke remedies

Probeer natuurlijke remedies zoals kamillethee of gemberthee, die in de volksgeneeskunde worden geprezen om hun kalmerende effecten op de maag. Deze oude wijsheden kunnen een aanvulling zijn op je behandelplan, maar raadpleeg altijd je arts voordat je ze inzet.

Regelmatige follow-up

Stel regelmatig contact met je arts in om je voortgang te volgen. Zie het als een navigatiesysteem dat je helpt om bij te sturen als dat nodig is, zodat je op de goede koers blijft!

Lees verder

• Diarree: symptomen, oorzaken & waterige ontlasting stoppen
• Acute infectieuze diarree: oorzaken, symptomen & behandeling
• Diarree, overgeven, buikkrampen, koorts en hoofdpijn
• Buikpijn en diarree, geen eetlust, overgeven, moe, hoofdpijn
• Dikkedarmontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling