Obstipatie symptomen: verstopping, buikpijn opgezwollen buik

Wat is obstipatie, wat zijn de klachten bij obstipatie en hoe verhelp je obstipatie? Verstopping of obstipatie symptomen zijn (buik)pijn en een opgeblazen gevoel (opgezwollen buik). Bij verstopping blijft de ontlasting te lang in de dikke darm, waardoor de persoon last krijgt van een uitblijvende, moeilijke, harde, pijnlijke of trage ontlasting. Een kortdurende verstopping van enkele dagen is niet ongewoon of verontrustend. Obstipatie of verstopping is een klacht die verschillende oorzaken kan hebben, zoals te weinig vezels in het voedsel, gebrek aan lichaamsbeweging of te weinig drinken. Je kan dit verhelpen en voorkomen door je leefstijl aan te passen: voldoende lichaamsbeweging, een vezelrijk dieet en voldoende vochtinname. Als de verstopping aanhoudt en langer dan enkele weken duurt en gepaard gaat met bijkomende symptomen, zoals bloed of slijm bij de ontlasting, kan nader onderzoek naar de oorzaak van de verstopping door de huisarts nodig zijn.

• Obstipatie en verstopping
• Wat is obstipatie?
• Stoelgang varieert per persoon
• Symptomen van verstopping (obstipatie)
• Verschijnselen
• Symptomen van obstipatie bij een baby
• Oorzaken van obstipatie
• Obstipatie tijdens zwangerschap
• Mogelijke oorzaken obstipatie baby
• Verstopping bij ouderen
• Huisarts raadplegen
• Wanneer de huisarts inschakelen?
• Wanneer direct medische hulp inschakelen?
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Laboratoriumonderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Kijkonderzoek
• Behandeling van obstipatie
• Leefstijl en medicatie
• Warme dranken
• Huismiddelen tegen verstopping
• Olijfolie
• Citroensap
• Baking soda of zuiveringszout
• Pruimen
• Behandeling van obstipatie tijdens zwangerschap
• Obstipatie verhelpen met plantengeneeskunde
• Aloë vera
• Senna
• Vlozaad of psylliumzaad
• Wat te doen bij obstipatie baby?
• Hoe is verstopping te voorkomen?
• Indigestie / dyspepsie

Obstipatie en verstopping

Wat is obstipatie?

Er is sprake van obstipatie (ook wel constipatie genoemd) wanneer er een verandering in de normale stoelgang optreedt, in die zin dat de persoon minder vaak moet ontlasten dan gewoonlijk. Bij verstopping blijft de ontlasting te lang in de dikke darm, waardoor de persoon last krijgt van een uitblijvende, moeilijke, harde, pijnlijke of trage ontlasting. Obstipatie kan acuut optreden of chronisch zijn. Bijna iedereen heeft wel eens last van obstipatie. Verandering van voedingsgewoonten is vaak voldoende om het probleem te verlichten. Obstipatie kan echter ook een teken van een ziekte zijn. Zo hebben bijvoorbeeld sommige mensen met het prikkelbare darm syndroom last van afwisselend obstipatie en diarree.

Stoelgang varieert per persoon

Het is een misverstand te veronderstellen dat iedereen dagelijks ontlasting moet hebben. De stoelgang varieert van persoon tot persoon. Sommige mensen moeten elke dag poepen, of zelfs drie keer per dag, en weer anderen hoeven slechts drie keer per week voor de grote boodschap naar het toilet. Zo varieert ook de consistentie van de stoelgang van persoon tot persoon, maar het zegt wel wat over de darmfunctie en tevens de hoeveelheid vocht en vezels in het eten. Feces van prima kwaliteit zien er uit als een aaneengesloten donkerbruine worst - soms wat smaller, soms wat dikker en soms wat langer en soms wat korter. De uitwerpselen dienen gemakkelijk geloosd te worden. De ontlasting is van goede kwaliteit, als de persoon geen wc-papier nodig heeft. Dat kan bereikt worden door een vezelrijk dieet met veel fruit, groente en brood en weinig verzadigd vet en voldoende vochtinname en dagelijkse lichaamsbeweging.

Symptomen van verstopping (obstipatie)

Verschijnselen

Een persoon kan een breed scala aan symptomen vertonen als hij last heeft van obstipatie, afhankelijk van het normale ontlastingspatroon, het voedingspatroon en leeftijd. Dit zijn problemen die iemand kan hebben als hij last heeft van verstopping:

• moeizame stoelgang: moeilijkheden bij het starten of het voltooien van een stoelgang;
• onregelmatige stoelgang en moeilijke passage van de ontlasting;
• harde en droge ontlasting, waardoor men moet persen bij de stoelgang;
• soms pijnlijke stoelgang;
• darmkrampen als gevolg van de verstopping die kunnen tot lichte of zware, al dan niet langdurige buikpijn aan de onderkant van de buik of buikpijn die uitstraalt naar één kant van de buik;
• bij het prikkelbare darm syndroom: krampende buikpijn, overmatige gasproductie (veel winden en scheten laten), een opgeblazen gevoel en een verandering in de stoelgang;
• opgezwollen buik (opgeblazen gevoel), hoofdpijn, en verlies van eetlust;
• slechte adem en een slechte, vieze smaak in je mond.

Symptomen van obstipatie bij een baby

Men spreekt van obstipatie als de ontlasting hard en keutelig is en weinig frequent komt. Een baby heeft kortom last van verstopping als hij last heeft met poepen.

Oorzaken van obstipatie

Dit zijn de meest voorkomende oorzaken van obstipatie:

• Slechte voeding: het eten van voedsel dat rijk is aan dierlijke vetten (zuivel, vlees en eieren) of geraffineerde suiker, en te weinig vezels (volle granen, fruit en groenten) kunnen obstipatie veroorzaken.
• Te weinig lichaamsbeweging.
• Slechte stoelgang: het (te lang) ophouden van de ontlasting.
• Medicijnen: bepaalde medicijnen kunnen obstipatie veroorzaken.
• Veranderingen in levensstijl zoals een recente verandering in het dieet of minder lichaamsbeweging (bijv. wanneer iemand een paar dagen in bed blijft wegens ziekte), een te lage inname van vocht, en het eten van fast food kunnen obstipatie veroorzaken.
• Prikkelbare darm syndroom (PDS of spastische darm): dit is een van de meest voorkomende oorzaken van obstipatie. De klachten zijn divers. Zo kan men bijvoorbeeld last hebben van buikpijn (pijn in de onderbuik, vaak verbandhoudend met de stoelgang), hevige krampen, een opgeblazen gevoel, winderigheid en problemen met de stoelgang. De klachten treden in veel gevallen aanvalsgewijs op. Er kan tevens een continu zeurderige pijn in de buik aanwezig zijn.
• Misbruik van laxeermiddelen kan leiden tot obstipatie.
• Zwangerschap: obstipatie tijdens de zwangerschap kan te wijten zijn aan verschillende factoren. We noemen: Mechanische druk op de darmen door de zware baarmoeder; hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap; veranderingen in voedings- en vochtinname; fissuur; aambeien; anale stenose of vernauwing.
• Acute obstipatie wordt soms veroorzaakt door een ernstiger probleem, zoals een afsluiting van de dikke darm, een slechte bloedtoevoer naar de dikke darm of letsel van zenuwen of het ruggenmerg.
• Andere oorzaken zijn een inactieve of te langzaam werkende schildklier (hypothyroïdie), een hoge calciumspiegel van het bloed (hypercalciëmie) en de ziekte van Parkinson.
• Een vermindering van de samentrekkingen in de dikke darm ('inactief colon' genaamd) en ongemak tijdens de stoelgang geven ook aanleiding tot obstipatie.
• Psychische factoren zijn veelvoorkomende oorzaken van acute en chronische obstipatie. Men kan hierbij aan (langdurige) stress en spanning en depressiviteit denken.

Een vezelarm dieet en te weinig lichaamsbeweging zijn de meest voorkomende oorzaken van obstipatie.

Obstipatie tijdens zwangerschap

Obstipatie is een algemeen symptoom tijdens de zwangerschap en kan het gevolg zijn van verschillende factoren. Sommige van de volgende aandoeningen veroorzaken ernstige pijn bij het poepen, waardoor een reflexkramp van de sphincterspieren kan ontstaan. De krampen kunnen de darmbeweging uitstellen en het verlangen om te poepen verminderen om de pijn te vermijden. Oorzaken van obstipatie tijdens de zwangerschap zijn:

• Mechanische druk op de darm door de zware baarmoeder.
• Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap kunnen de darmbewegingen vertragen.
• Veranderingen van wat je eet en drinkt.
• Anale fissuur (scheurtjes en kloofjes in de anus).
• Pijnlijke aambeien.
• ijzer in prenatale vitaminesupplementen.

Mogelijke oorzaken obstipatie baby

• Te weinig vochtinname.
• Een kloofje bij zijn anus, waardoor het kind zijn ontlasting probeert op te houden. De vicieuze cirkel kan met een laxerende zuigelingenvoeding doorbroken worden. Vraag advies bij het consultatiebureau.
• Voorts kan harde ontlasting een uiting zijn van voedselallergie. Dit gaat vaak gepaard met andere symptomen. Neem bij harde ontlasting van je kindje en andere symptomen contact op met het consultatiebureau.

Verstopping bij ouderen

Ouderen hebben meer kans om obstipatie te hebben. De volgende factoren spelen hierbij een rol:

• Slechte voeding (gebrek aan vezels) en onvoldoende inname van vocht;
• Gebrek aan beweging;
• Bijwerkingen van voorgeschreven medicijnen die gebruikt worden om andere aandoeningen te behandelen;
• Slechte toiletgewoonten door bijvoorbeeld slechte mobiliteit, toilet moeilijk te bereiken, etc.;
• Langdurige bedrust, bijvoorbeeld na een ongeval of tijdens een ziekte;
• Gewoontegebruik van laxeermiddelen.

Huisarts raadplegen

Wanneer de huisarts inschakelen?

Neem in de volgende gevallen contact op met je huisarts:

• Wanneer de symptomen ernstig zijn en langer dan drie weken duren.
• Als er zich recente en belangrijke veranderingen hebben voorgedaan in je stoelgang, bijvoorbeeld als obstipatie afgewisseld wordt met diarree.
• Ernstige pijn in de anus tijdens een darmbeweging.
• Als obstipatie gepaard gaat met andere symptomen van andere aandoeningen (bijvoorbeeld vermoeidheid, duizeligheid en kouwelijkheid kunnen wijzen op de noodzaak om de schildklierfunctie te beoordelen op de hypothyreoïdie, een trage schilklier).

Wanneer direct medische hulp inschakelen?

Schakel in de volgende gevallen direct medische hulp in:

• Anaal bloedverlies.
• Anale pijn en aambeien.
• Anale kloofjes of scheurtjes met slijmvlies (ernstige pijn tijdens de ontlasting in het anale gebied).
• Fecale impactie (onbeweeglijke darminhoud), vooral bij zeer jonge kinderen en bij ouderen.
• Rectumprolaps, een uitstulping van het rectum via de anus. Dit kan leiden tot afscheiding van slijm, wat soms zichtbaar wordt als een vlek in je onderbroek of slipje.
• Herhaaldelijk braken met obstipatie en buikpijn. Dit kan wijzen op een darmafsluiting, waarbij met spoed een ziekenhuisopname nodig is.
• Ernstige buikpijn met obstipatie die niet weggaat of verslechtert, vooral als het gepaard gaat met koorts.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De huisarts zal een uitgebreid vraaggesprek voeren over je klachten, waarbij hij je medische voorgeschiedenis on ogenschouw neemt. Hij zal tevens lichamelijk onderzoek doen en indien nodig bepaalde laboratoriumtesten of beeldvormend onderzoek laten uitvoeren om de mogelijke oorzaak van de obstipatie te achterhalen. De meest gebruikte tests kunnen zijn de volgende:

Laboratoriumonderzoek

• Ontlastingsonderzoek;
• Bloedonderzoek: compleet bloedbeeld (CBC);
• Schildklierfunctieonderzoek als hypothyreoïdie (een trage schildklier) wordt vermoed.

Beeldvormend onderzoek

• Door middel van röntgenstraling van de borst en buik kan vrije lucht uit een darmperforatie tonen of tekenen van darmobstructie;
• Een bariumenema kan een ziekte van de dikke darm tonen.

Kijkonderzoek

• Een sigmoïdoscopie is een kijkonderzoek van de endeldarm en het laatste deel van de dikke darm en kan helpen bij het opsporen van problemen in het rectum en het onderste deel van het colon. De arts zal een flexibel verlicht instrument via de anus inbrengen om de rectum en de endeldarm te kunnen bekijken.
• Colonoscopie is een endoscopisch onderzoek van de dikke darm. De arts kan hierbij meteen weefselmonsters nemen (biopten) voor onderzoek onder de microscoop.

Behandeling van obstipatie

Leefstijl en medicatie

Wanneer de obstipatie het gevolg is van een ziekte of aandoening, zal deze ziekte moeten worden behandeld. In andere gevallen –wanneer de obstipatie samenhangt met de leefwijze– kan obstipatie het beste voorkomen en behandeld worden met een combinatie van voldoende lichaamsbeweging, een vezelrijk dieet, voldoende vochtinname en wellicht door het gebruik van medicatie. Zo nodig kan een klysma uitkomst bieden. Indien men moeizaam de ontlasting kwijt kan raken, kan bekkenfysiotherapie de problemen verhelpen. Vermijd overmatig gebruik van laxeermiddelen.

Warme dranken

Drink warme dranken bij obstipatie. Warme vloeistoffen stimuleren de darmen. Drink daarom 's ochtends vroeg eerst een kop kruidenthee, een glas warm water met citroen of een kop thee of koffie om de effecten van obstipatie te verlichten.

Huismiddelen tegen verstopping

Er zijn een aantal huismiddeltjes die effectief kunnen zijn bij (milde vormen van) obstipatie.

Olijfolie

Zuivere olijfolie is meer dan alleen een gezond en lekkere olie. Het kan ook helpen om obstipatie te verlichten. Olijfolie stimuleert je spijsverteringskanaal en kan milde vormen van verstopping verhelpen. Dit heb je nodig: 1 eetlepel olijfolie en eventueel 1 theelepel citroensap. 's Ochtends kun je dit het beste toepassen. Het werkt namelijk goed op een lege maag, dus doe het voordat je iets gegeten hebt. Meng het eventueel met een beetje citroensap; citroensap fungeert ook als een natuurlijke hulp voor obstipatie.

Citroensap

Het citroenzuur in citroensap vormt een stimulans voor je spijsverteringskanaal, en kan ook helpen om toxines en onverteerbaar materiaal weg te spoelen die zich mogelijk langs de wanden van de dikke darm kunnen opbouwen. Het mengen van het sap met water vermindert de intensiteit van de citroensmaak. Pers één citroen uit en meng dit met één kopje warm water. Daarna opdrinken.

Baking soda of zuiveringszout

Baking soda of zuiveringszout vormt het hart van de huisremedies. Het is zo ongelooflijk veelzijdig en het werkt in veel gevallen zeer goed. Het werkt prima bij obstipatie (en buikpijn in het algemeen) omdat het een bicarbonaat is en het gaat namelijk maagzuur tegen en laat lucht vrij die vastzit in het darmkanaal. Neem één theelepel baking soda en meng dit met ¼ kopje warm water. Drink daarna het mengsel op.

Pruimen

Misschien is een van de meest klassieke geneeswijzen voor obstipatie het eten van pruimen of het drinken van pruimensap. Het fruit werkt als een natuurlijke laxeermiddel, omdat het hoge hoeveelheden vezels en sorbitol bevat. Sorbitol verzacht ontlasting, omdat het een natuurlijke koolhydraat is die niet gemakkelijk wordt verteerd, waardoor het veel water naar zich toetrekt als het door de darm gaat en massa aan de ontlasting toevoegt. Wees voorzichtig, want al te veel sorbitol kan gasvorming en winderigheid veroorzaken en je ontlasting te zacht maken. Drink een glas pruimensap in de ochtend en 's avonds om obstipatie te verlichten. Je kan ook meerdere pruimen eten in plaats van pruimensap te drinken als je dat wilt.

Behandeling van obstipatie tijdens zwangerschap

Behandeling van obstipatie tijdens de zwangerschap is vergelijkbaar met niet-zwangerschapsgerelateerde obstipatie. Drink veel vloeistoffen (voeg eventueel pruimensap toe, want dat is ook een mild laxeermiddel), eet een vezelrijk dieet en zorg voor voldoende beweging. Bij ernstige obstipatie kan een bezoek aan je huisarts nodig zijn, om te bespreken welke vezelsupplementen of laxeermiddelen geschikt zijn voor jou.

Obstipatie verhelpen met plantengeneeskunde

Aloë vera

De antraceenderivaten in aloë vera zorgen dat vocht in de darm wordt vastgehouden, waardoor de vuldruk wordt verhoogd, en stimuleren daarnaast de darmactiviteit. De ESCOP (European Scientific Cooperative on Phytotherapy) adviseert het gebruik van aloë vera bij verstopping. Het gedroogde sap in de plant wordt als poeder en als extract gebruikt in dragees. De hoeveelheid antraceenderivaten mag per dag niet boven de 20 tot 30 mg komen. Aloë-preparaten mogen slechts tijdelijk (uiterlijk voor twee weken, tenzij anders aangegeven) gebruikt worden, aangezien langdurig gebruik van antraceenderivaten-bevattende middelen tot beschadiging van het zenuwstelsel in de darmen kan leiden. Hierdoor zullen steeds hogere doses nodig zijn om (hetzelfde) effect te sorteren en daarmee kun je in een vicieuze cirkel terechtkomen.

Senna

De ESCOP adviseert (eveneens kortdurend) gebruik van sennablad en -vrucht bij af en toe voorkomende obstipatie. Darmbacteriën maken uit de antraceenderivaten die in Senna aanwezig zijn, farmacologisch actieve antronen vrij. Deze stoffen hebben een drieledige werking:

• ze beïnvloeden de samentrekkingen van de darmwand (peristaltiek);
• ze stimuleren en versnellen de darmpassage; en
• ze verminderen de vochtresorptie (opname van vocht).

Hierdoor neemt de darminhoud in volume toe en wordt de vuldruk van de darmen versterkt. Tegelijk stimuleren de vrijgekomen antronen de slijmvorming in de darmen.

Vlozaad of psylliumzaad

De ESCOP geeft een positief advies voor het gebruik van vlozaad of psylliumzaad ter ondersteuning van een goede darmwerking bij obstipatie, maar ook bij aandoeningen die een zachte stoelgang wenselijk maken, zoals bij het prikkelbare darmsyndroom.

Wat te doen bij obstipatie baby?

Als je baby last van verstopping en je geeft flesvoeding, dan is het belangrijk te controleren of je de voeding wel volgens de gebruiksaanwijzing klaarmaakt. Vanaf zes maanden is het belangrijk dat je baby voldoende vocht en vezels binnenkrijgt. Overleg dit met het consultatiebureau. Verstopping komt geregeld voor bij zuigelingen en gaat vaak vanzelf weer over. Het kan ook zo zijn dat je net bent overgestapt op een andere voeding (bijvoorbeeld van borst naar fles). In dat geval moeten de darmen van je baby hier even wennen. Wacht rustig een paar weken af. Je kunt bij flessenvoeding 10 ml. extra water per 100 ml. bereide voeding toevoegen. Je kindje moet dan wel alles opdrinken. Je kunt ook een paar theelepels sinaasappelsap of pruimensap toevoegen.

Hoe is verstopping te voorkomen?

Wat kun je zelf doen om verstopping te voorkomen?

• Eet veel vezels: groenten, fruit en zemelen zijn uitstekende vezelbronnen.
• Drink voldoende water per dag (minstens 8 glazen water per dag).
• Beperk het gebruik van suiker en geraffineerde zetmeelproducten.
• Neem voldoende lichaamsbeweging.
• Ga naar de badkamer wanneer je aandrang hebt. Houd de ontlasting niet op. Door drang vaak te onderdrukken zal men deze na verloop van tijd niet meer waarnemen. Wanneer er reeds langere tijd sprake is van obstipatie, is het vaak moeilijk om drang waar te nemen. In dat geval kan men het beste een kwartier na de maaltijd naar het toilet gaan.

Lees verder

• Harde ontlasting: wat te doen bij harde stoegang of keutels?
• Obstipatie (verstopping): symptomen, oorzaak en behandeling
• Pijn bij het poepen: stekende of brandende pijn stoelgang
• Problemen stoelgang: zwarte, rode en groene ontlasting/poep
• Chronische obstipatie: symptomen, oorzaken en behandeling