Bloedarmoede: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie

Bloedarmoede symptomen zijn onder meer bleekheid van de huid (gelaat, lippen, onder de nagels) en de slijmvliezen (ogen, binnenzijde van de mond), vaak moe zijn en duizeligheid (zwart worden voor de ogen) bij snel opstaan en kortademigheid bij inspanning. Bloedarmoede is de toestand waarbij het aantal rode bloedcellen in het bloed te laag is of dat de rode bloedcellen te weinig hemoglobine (Hb) bevatten. Hemoglobine is een ijzerhoudende, rode kleurstof in de rode bloedcellen, die zuurstof en koolstofdioxide bindt en daardoor voor het transport van deze stoffen zorgt. Als het Hb-gehalte van het bloed lager is dan normaal (= bloedarmoede), kan het bloed niet voldoende zuurstof transporteren. Bloedarmoede is geen op zichzelf staande ziekte maar eerder een symptoom of alarmsignaal dat er iets aan de hand is. Bloedarmoede kan opgespoord worden door bloedonderzoek. Er wordt gekeken naar de waarde van het Hb in het bloed. De behandeling van bloedarmoede is afhankelijk van de oorzaak.

• Bloedarmoede in vogelvlucht
• Wat is bloedarmoede?
• Hemoglobine
• Schema Hb-gehalte
• Symptomen van bloedarmoede
• Soms geen klachten
• Verschijnselen
• Bloedarmoede bij kinderen
• Oorzaken van bloedarmoede
• IJzergebrek
• Vitamine B12-tekort
• Hevig bloedverlies
• Chronische ziekte, infectie of ontsteking
• Erfelijke afwijking
• Onderzoek en diagnose
• Bloedonderzoek
• Testje om vast te stellen of je kind bloedarmoede heeft
• Behandeling van bloedarmoede
• Natuurgeneeskunde bij bloedarmoede
• Complicaties van bloedarmoede
• Prognose
• Preventie
• Bloedarmoede vergroot overlijdenskans na beroerte aanzienlijk

Bloedarmoede in vogelvlucht

• Bloedarmoede = te weinig rode bloedcellen en/of de bloedcellen bevatten te weining hemoglobine (Hb)
• Rode bloedcellen = zuurstoftransporteurs.
• Symptomen: vermoeidheid, bleekheid, kortademigheid.
• Oorzaken: ijzer- of vitaminegebrek, ziekten.
• Diagnose via bloedonderzoek.
• Behandeling varieert per oorzaak.
• IJzer- of vitaminesupplementen vaak nodig.
• Aandacht voor onderliggende aandoeningen.
• Regelmatige controle nodig door een arts.
• Bloedarmoede kan leiden tot allerlei gezondheidsproblemen.

Wat is bloedarmoede?

Hemoglobine

Anemie of bloedarmoede is de toestand waarbij het aantal rode bloedcellen of erytrocyten in het bloed ts laag is, dan wel dat de rode bloedcellen te weinig hemoglobine (Hb) bevatten, of waarbij er sprake is van een combinatie van beide. Rode bloedcellen worden gemaakt in het beenmerg en zijn verantwoordelijk voor het zuurstof- en koolstofdioxidetransport tussen de longen en de andere weefsels in het lichaam. Hemoglobine is een ijzerhoudende, rode kleurstof in de rode bloedcellen, die zuurstof en koolstofdioxide bindt en daardoor voor het transport van deze stoffen zorgt. Het aantal rode bloedcellen bedraagt bij een man ongeveer 5.200.000 per mm3 bloed en bij vrouwen is dat ongeveer 4.700.000. De gemiddelde levensduur van een rode bloedcel varieert van 90 tot 120 dagen. Indien het Hb-gehalte te laag is, dan kan er niet genoeg zuurstof door de rode bloedcellen worden getransporteerd.

Schema Hb-gehalte

In het onderstaande schema staan de normale Hb-gehalten van mannen en vrouwen vermeld en ook wanneer er gesproken wordt van bloedarmoede.


Bloedarmoede is geen op zichzelf staande ziekte maar eerder een symptoom of alarmsignaal dat er iets aan de hand is.

Symptomen van bloedarmoede

Soms geen klachten

Omdat er onvoldoende zuurstof geleverd wordt aan alle weefsels in het lichaam, kan bloedarmoede veel symptomen veroorzaken. Het kan ook bijna alle andere onderliggende medische aandoening verergeren. Bij milde bloedarmoede hoeven er geen symptomen te zijn. Bij chronische bloedarmoede kan het lichaam zich aanpassen, waardoor er mogelijk geen symptomen zijn totdat de bloedarmoede erger wordt. Bloedarmoede kan dus ongemerkt verlopen en bij toeval ontdekt worden door bijvoorbeeld een bloedonderzoek.

Verschijnselen

Er kunnen bij bloedarmoede de volgende symptomen optreden:

• abnormale vermoeidheid;
• algehele zwakte en lusteloosheid;
• verminderde weerstand;
• kortademigheid, vooral bij lichamelijke inspanning, vanwege minder mogelijkheid van zuurstoftransport;
• licht in het hoofd, duizeligheid, het gevoel dat je gaat flauwvallend, vooral bij snel opstaan kun je duizeligheid (zwart worden voor de ogen) ervaren;
• als compensatie voor de verminderde hoeveelheid bloed een snellere hartwerking met hartkloppingen en een snellere hartslag in rust;
• transpireren (zweten);
• hoofdpijn;
• als gevolg van het tekort aan rode cellen zul je er bleek uitzien, met bleekheid van de huid (ook onder de vingernagels en bleke lippen), en de slijmvliezen (ogen, binnenzijde van de mond);
  De hand van een persoon met ernstige bloedarmoede (links) vergeleken met een persoon zonder (rechts) / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• witte vlekjes op de nagel (leukonychia);
• koude handen en voeten;
• wazig zien;
• tintelingen in de voeten;
• gebarsten mondhoeken, of scheurtjes in de lippen;
• bij mannen impotentie (geen erectie kunnen krijgen) of minder zin in seks;
• tinnitus of oorsuizen;
• slaapproblemen;
• concentratieproblemen;
• verwardheid; en
• maag- en darmstoornissen.

Bloedarmoede bij kinderen

Bij kinderen kan bloedarmoede de lichamelijke groei en de mentale ontwikkeling vertragen.

Oorzaken van bloedarmoede

Bloedarmoede kan door een aantal oorzaken ontstaan:

IJzergebrek

Een tekort aan ijzer (ferriprieve anemie): ijzertekort of ijzergebrek is de meest voorkomende vorm van bloedarmoede. Als ijzerinname beperkt is of onvoldoende als gevolg van bijvoorbeeld slechte voeding, kan bloedarmoede optreden. Maar ijzergebrek kan ook optreden door bijvoorbeeld hevig bloedverlies tijdens de menstruatie

Vitamine B12-tekort

Een tekort aan vitamine B12 of foliumzuur als er in de voeding gedurende langere tijd geen dierlijke producten zijn opgenomen. Dit kan voorkomen bij strenge vegetariërs en bij alcoholisten. Of door opnamestoornis voor vitamine B12.

Hevig bloedverlies

Hevig bloedverlies door hevig menstrueel bloeden of een wond. Wanneer iemand gedurende langere tijd (ongemerkt) kleine hoeveelheden bloed verliest, kan ook bloedarmoede optreden. Denk hierbij aan gastro-intestinale ulcera (zweren in de maag en de darm) of bepaalde vormen van kanker zoals kanker van de dikke darm.

Chronische ziekte, infectie of ontsteking

Een chronische ziekte, infectie of ontsteking: veel chronische ziekten zoals reuma, (herhaalde) infecties of kanker kunnen de aanmaak van hemoglobine verstoren.

Erfelijke afwijking

Een erfelijke afwijking zoals coeliakie (glutenenteropathie of inheemse spruw), een chronische darmaandoening die zich kenmerkt door een aangeboren gluten-intolerantie die zonder een speciaal dieet leidt tot een beschadiging van het darmslijmvlies.

Onderzoek en diagnose

Bloedonderzoek

Artsen kunnen gemakkelijk bloedarmoede opsporen door bloedonderzoek. Aangezien bloedarmoede slechts een symptoom van een ziekte is, zullen artsen willen bepalen wat de bloedarmoede heeft veroorzaakt. Daarvoor kunnen aanvullende testen nodig zijn. Wanneer een persoon ernstige bloedarmoede heeft, moet de oorzaak zo snel worden vastgesteld opdat hij adequaat kan worden behandeld.

Testje om vast te stellen of je kind bloedarmoede heeft

Er bestaat een eenvoudig testje om vast te stellen of je kind bloedarmoede heeft. Trek het onderste ooglid van je kind omlaag en onderzoek de binnenkant die in normale gevallen rozerood behoort te zijn. Indien de kleur daarentegen bleek is, dan is de kans groot dat je kind bloedarmoede heeft. Nader medisch onderzoek zal dit moeten bevestigen.

Behandeling van bloedarmoede

De behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Bloedverlies door hevige menstruaties kan bijvoorbeeld tegengegaan worden door gebruik van de anticonceptiepil. Een tekort aan foliumzuur of vitamine B12 kan door tabletten worden opgeheven en soms moet vitamine B12 per injectie worden toegediend. In geval van zeer ernstige bloedarmoede kan het nodig zijn om iemand extra rode bloedcellen met een bloedtransfusie toe te dienen.

Natuurgeneeskunde bij bloedarmoede

Gebruik bij bloedarmoede kruiden die het bloed opbouwen, zoals dong quai-wortel of brandnetel. Gebruik daarnaast kruiden die stimulerend werken op het spijsverteringsstelsel, zoals gentiaanwortel en artisjokblad. Een kruidenformule die je dagelijks kunt toepassen: Voeg 1 tl krulzuringwortel, 1 tl brandnetelblad, ½ tl paardenbloemwortel en ½ tl dong quai-wortel aan 1 liter water toe. Breng het geheel aan de kook en laat het mengsel gedurende 20 minuten zachtjes doorkoken. Drink van dit brouwsel een halve liter per dag tijdens de maaltijden.

Het is overigens niet aan te bevelen om van krulzuring de verse wortel te gebruiken; maak alleen gebruik van de gedroogde krulzuringwortel. Een verse wortel kan als bijwerking diarree en braken hebben. Krulzuring kan het effect van laxerende kruiden vergroten. Voorts moet krulzuring niet worden toegediend als je last hebt van nierstenen.

Complicaties van bloedarmoede

Hemoglobine zorgt ervoor dat zuurstof (een belangrijke brandstof in je lichaam) en kooldioxide ( een afvalstof) in de rode bloedcel kan worden opgenomen. Hierdoor kan er zuurstof geleverd worden aan alle delen van het lichaam en voert het koolstofdioxide terug naar de long waar het uitgeademd kan worden. Als het hemoglobinegehalte te laag is, kan dit proces worden verstoord, wat resulteert in lage zuurstofgehaltes in het lichaam (hypoxie). Afhankelijk van de ernst van de bloedarmoede en de duur van de ziekte, kunnen er complicaties optreden. Complicaties kunnen optreden als de bloedarmoede ernstig wordt en onbehandeld blijft, bijvoorbeeld:

• broze nagels en snel brekende nagels (gespleten nagels)
• haaruitval
• hartfalen
• bevattelijker zijn voor infecties

Prognose

Bloedarmoede heeft over het algemeen een zeer goede prognose en kan in veel gevallen worden genezen. De algemene prognose hangt af van de onderliggende oorzaak van bloedarmoede, de ernst ervan en je algehele gezondheid.

Preventie

Sommige soorten bloedarmoede zijn te voorkomen door de volgende maatregelen in acht te nemen:

• Eet veel ijzerrijk voedsel, zoals tofu, groene bladgroenten, mager rood vlees, linzen, bonen en met ijzer verrijkte ontbijtgranen en brood.
• Eet en drink vitamine C-rijk voedsel en dranken.
• Drink geen thee of koffie bij de maaltijden, omdat deze van invloed kunnen zijn op de ijzerabsorptie.
• Zorg voor voldoende vitamine B12 en foliumzuur in je dieet.

Lees verder

• Bloedarmoede: duizeligheid hoofdpijn vermoeidheid kortademig
• Bloedarmoede verhelpen met ijzerrijke voeding
• IJzertekort: symptomen, oorzaak, gevolgen en ijzer aanvullen
• Vitamine B12-tekort: symptomen, ADH en tekort aanvullen
• IJzertekort aanvullen, ijzer in voeding: tabel & hoeveelheid